Katalog

19 EYLÜL 1989 HABERLER CUMHURİYET/13 Demiı>Çelik'te buruk işbaşı Hnknka takla İşçiler, genel merkezle şube arasında giderek kamuoyuna da yansıyan ayrılık üzerine, "şube bizden habersiz görüşmeler yapıyor, dikkatli olun" uyarısında bulunduklarım, ancak bu uyarımn dikkate alınmadığım bildirdiler. Çeliktş Genel Eğitim Sekreteri Niyazi Yüksel, "Hukukçu bakan hukuka takla attırdı" diyerek sözleşmenin yapılış yöntemini eleştirdi kez fabrika çıkış kapısından haddehaneye doğru ters yönde topluca yürüyerek işbaşı yaptılar. Bir yandan sözieşme sonucundan memnun olduklannı dile getirirken, diğer yandan da sözleşmenin imzalanış biçimini protesto ettüer. Çeliktş Başkanı Metin Türker'i zaman zaman omuzlara kaldırarak sendika yönetiminin yanında olduklannı vurguladılar. Çeliklş Sendikası Genel Başkanı Türker, sendika içinde toplanan isçilere hitaben yaptığı konuşmada, "Verdikleri mücadeleyi hazmedemeyen siyasi iktidann ayak oyonlanyla" sözleşmeye imza atmasının engeUendiğini öne sürerek, rpasa başında imza atmanın önemli ohnadığuu söyledi. Bu sözleşmenin "süper" olabileceğini kaydeden Türker, ancak kendi içlerindeki "işçi düşmanı" kişiler nedeniyle işveren ve siyasi iktidar karşısında "güçsüz" durumda kaldıklanru bildirdi. Türker, "Bizi içimizden hançeriediler" diye konuştu. 13 7 gündür süren grevin yetkisiz sendikacıların imzasıyla sona ermesi, işçiler arasında şok etkisiyaptı Doğramacı'ya 4 büyük nişarf • ANKARA (ANKA) YÖK Başkanı Prof. Ihsan Doğramaa, TürkiyePolonya ilişkilerinin gelişmesine katkısı nedeniyle Polonya Büyük Liyakat Nişanı'na layık gönildü. İhsan Doğramacı'ya nişan, Polonya'nın Ankara Büyükelçiliği'nde perşembe günü düzenlenecek bir törenle verilecek. Doğramacı'nın, ekim ayında resmi açılışı yapılacak olan /.nkara'daki Chopin Merkezi'nin kurulması ile iki ülkenin tıp öğrencileri arasında değişim programları uygulanması gibi işbirliği konularında önemli bir rol oynadığı belirtildi. olnrdn Çeliktş Sendikası Iskenderun Şube Başkanı Ali Ulukanlıgil, Türklş'i kastederek, "Çelikîş'e akıl verenler çoktu, ama ne Çeliklş'in ne de işçilerin cebi doldu. îstenen zamtnı aldık. Işçiyi satmadık. Eğer grevi biraz daha uzatsaydık, fabrika resmen tahrip olurdu" dedi. Isdemir işçileri gergin bir işbaşı yaşarken, Karabük'te "işçilerin birbirine düşmelerini istemediklerini" suyleyen Çeliklş Başkanı Metin Türker omuzlarda taşındı. UFUKTEKİN PAYAS •'Yetkisiz aniaşma'y la 137 gündür süren grevin sona erdiği lsdemir'de çalışanlar dün "bıınık" bir şekilde işbaşı yapülar. Grevin sona erdirildiğine üişkin anlaşmanın yapıldığı, isçilere camilerden anonslarla duyuruldu. Çeliktş Genel Eğitim Sekreteri Niyazi Yüksel, "Hukukçu bakan hukuka takla atnrdı" diyerek sözleşmenin yapılış yöntemini eleştirdi. Çeliktş lskenderun Şube Başkanı Ali UlnkanlıgU tarafından dün sabah düzenlenen mitinge 13 bin tsdemir çaltşanından 2 bininin katılması "sessiz protesto" olarak değerlendirildi. tskenderun ve Karabük Demir Çelik Fabrikaları'ndaki grevin, yetkisiz sendikacıların imzaladığı sözleşmeyle önceki gün sona erdirildiği haberi Payas, Dörtyol ve Osmaniye'de oturan binlerce işçi arasında şok etkisi yaptı. tsdemirde radyodan verilen haber neredeyse aynı anda cami hopörlörlerinden yapılan anonslarla isçilere duyurulmaya çaüsüdı. önceki gün 17.00*den itibaren on beşer dakikalık aralarla yapılan anonslarda "Toplu iş sözleşmesi imzalanmışbr. Yann işbaşı yapılacakbr. Anlaşma geregi isçilere 750'şer bin lira a><ans verilecektir" denildi. Toplu iş sözleşmesinin yetkisiz yöneticiler tarafından imzalandığı haberi ve Devlet Bakanı Cemil Çiçek'in de "Genel başkanı arryonız ve bulamıyonız" yolundaki açıklaması, Payas'ta oturan 3 binin üzerindeki Lşçi arasında şok etkisi yarattı. Görüşlerine başvurduğumuz birçok işçi genel merkez ile şube arasındaki, giderek kamuoyuna da yansıyan aynlık üzerine, "Şnbe bizden habersiz görüşmeler ynpıyor, dikkatli olun" diye uyarı yaptıklannı, ancak bu uyannın dinlenmediğinden yakındılar. tşçi Mehmet Yenen, "Genel başkaıtımran Karabük'e çağnlması da bizce bir oyun. Bunu işçiler anlanıış durumda. Başkana 'gitmeyin' diye söyledik, ama bize 'Yetkileri yok, bir şey yapamazlar. Hem hükümet de böyle bir şeye yanaşraaz' dedi. Yann bir başka sendikanın genel başkanı sözleşrae yunitürken içi satılmış adam sozkşme imzalarsa ne olacak" dedi. tsdemir baştemsilcilerinden Cengiz Giil de işçilerin birçoğunun anlaşmaya kınlmış grev gözüyle baktığını savundu. Dün sabah 08.00"de işbaşı yapmak üzere fabrikaya gelen 13 bin kadar işçiye şube yönetidsi Ali Ulukanlıgil'in bir konuşrna yapacağı soylendi ve karayolunda toplamlması istendi. Çeliktş Başkanı Ulukanlıgil, 13 bin tsdemir ça Çeliktş Genel Başkanı Metin tık. Genel başkanın istediginin de lışanından ancak iki binine hitap Türker'in bu kadar uzun süre di altına inmedik, işçiyi de satmaederken sözleşmeyle sağlanan ar renmesinin gereği olmadığını sa dık." tışlar hakkında bilgi verdi, grev sı vunan Ali Ulukanlıgil, "Biz saat tsdemir Müessese Müdürü Osrasında 21 işçinin kalp krizinden beşe kadar bekledik, ama genel man Kılavuz, bir gazetede çıkan şehit olduğunu söyledi. başkan gelmedi. Toplusözleşmeyi "Yüksek fınn Gönnl dondu" yoÇeliktş Genel Eğitim Sekrete yapmaya yetkili olan yöneticimiz lundaki haberin doğru olmadığıri Niyazi Yüksel de Payas'taki iş Abdullah Kuzula yetkisini nı söyledi. Fınnlardan Gönül'ün çilerle görüşürken, "Yasal olarak kullandı" diye konuştu. iki gün içinde şarzlanarak devrebir sözieşme yapdmamışbr. Biz de TUrklş'i kastederek, "Çdiktş'e ye sokulacağını, Cemile'nin halen grevi yasal olarak kaldırmadık. akıl verenler çoktu, ama ne Çeiik faal durumda olduğunu, diğer Hukukçu Bakan Cemil Çiçek hu tş'in ne de işçilerin cebi doldu" di üçüncü fınn Ayfertn de yülık bakuka takla arürdı. Sendikaahk ta yen Ulukanlıgil, gazetecilerin so kımının yapıldığım belirten Kılarihine Cemil Çiçek adı kara bir teruları üzerine şunlan söyledi: vuz, 15 gün içinde normal üretim ke olarak geçecek" diye konuştu. "Biz işçinin mağduriyetini ön akışına başlanacağını, şu anda en tşçiler adına görüşlerini açıklayan ledik, önerali olan da buydu, tş düşük işçi ücretinin net 516 bin liHüseyin Çelebi de "Sendikanın çinin cebi boştu, doldurduk. Hu ra olduğunu açıkladı. vermediği egitimi biz bu grevde al kııkun kurallan çiğnenmedi. Sözdık. tşçiler şimdi hayat universi leşmeyi imzalamadan önce hu Karabük'te Türker'e tesini bitirmiş oldular" dedi. kukçulanmıza damştık, okeyledi seVgİ g Ö S t e r i s İ Çeliktş Sendikası tskenderun ler. Eger grevi biraz daha nzatsays Şube Başkanı Ali Ulukanlıgil da dık fabrika resmen tahrip olurdu. Karabük'te çalışan 8 bin işçi, ha sonra düzenlediği basın toplan Sözleşmeyi imzalamamış olsaydık Çeliktş Sendikası yöneticileri ile tısında istenen zammı aldıklarını çocuklanmız bugün okula gide birlikte, 137 gün önce grevi başbelirterek, "işçiyi satmadık" dedi. meyecekti. Biz en dogrusunu yap lattıkları gunde olduğu gibi, bu Fabrika tahrip Sovyet erin iltica talebi • ERZURUM (AA) TürkSovyet sınınnı kaçak olarak geçtikten sonra Erzurum'un Pasinler ilçesinde yakalanan Sovyet eri iltica talebinde bulundu. Erzurum Valisi Emrullah Zeybek, Emniyet Müdürlüğü'nde gözalunda tutulan Sovyet erinin sorgulamasının gizli sürdurüldüğünü, şimdilik olayla ilgili bir açıklama yapmanın sakıncalı olduğunu söyledi. "Lütuf degil" Türker, şöyle devam etti: "Sözleşmeyi benimle imzalamayabüirler. Benimle imzalamayanlar bir başkasıyla da imzaUyabilirler. Ancak birinci 6 ayda saat ücretine yapılacak 150 liralık zammın 200 liraya çıkartılmasını Başbakan'ın lütfettiğini söylüyorlar. Bu bizim güciimüzle alındı. Çelik işçisinin gücü karşısında yapacak hiçbir şey bulamayanlar, onlann alınterinin karşıhğını bir nebze olsun verebilraek için. aç susuz yasadıgı günlerin acısını unutlurabilmek için verUecek bir 50 lirayı dahi re\a görmeyenler, bu 50 lirayı sirin gücünüzden korktuklan için verdiler. Asla lütuf degildir. Sosyal haklar ve iicTette gelinen nokta iyidir diyemiyorum. Ancak ülkenin içinde bulıuıduğu şartlar, ulaştlan ücret seviyeleri incelenirse en yiiksegini bizim aldıgimızı soyleyebilirim. Toplu iş sözleşmesinin Türk işçi hareketinde büyiik yaralar açıldıktan sonra bitmesine üzüntü duymamak mümkün degildir." Yıldınm düştü: İki ölü • AYANCIK (AA) Sinop'un Ayancık ilçesinde samanlığa düşen yıldırım, anne ile oğlunun ölümüne neden oldu. Ayancık ilçesi Fındıklı köyünde bir evin samanhğına yıldırım düştü. Olay sırasında samanlıkta bulunan Zihniye Çetinkaya (35) ile oğlu Erdal Çetinkaya yanarak öldüler. Antbirlik'te görevden alma • ANTALYA (Cumhuriyet) Antalya Pamuk Tanm Satış Kooperatifleri Birliği (Antbirlik) Genel Müdürü Nazmi önder görevinden alındı. önder'in yerine ise merkezi Isparta'da bulunan Gül ve Gülyağı Yağh Tohumlar Tanm Satış Kooperatifleri Birliği (Gülbirlik) Genel Müdürü Haşim Özalp atandı. B i r g a r i p a n l a ş m a öyküsü İZMİR'den HIKMET ÇETINKAYA (Baştarafı 1. Sayfada) aknmamıştır. Kamu tşveren Sendikası Genel Sekreteri Naci Önsal, Türker'e dönerek, "Bir de Sayın Bakan Çiçek De görüşün. Belki bir 50 lira da o verebilir ya da Başbakan ile sizi goriiştürebilir. Hele siz şu protokole bir imza ann" dedi. Türker, bunun üzerine başbakanlığa giderek, Bakan Cemil Çiçek ile çok kısa süren bir görüşme yaptı. Görüşme sırasında Bakan Çiçek çok sitıirliydi. Türker'e "Daha ne istiyorsunuz kardeşim, MESS'e karşı çıkbmz, MESS'i devre dışı bıraktık, şimdi yine anlaşmaya yanaşnuyorsunuz" diye bağırdı. Türker, dışanya çıktığında "Hiçbir gelişme yok" dedi. Türker, işveren tarafından bir yanıt beklemek için evine giderken, Çeliklş Sendikası içerisindeki muhalif kanat boş durmuyordu. Genel Merkez Genel Başkanvekili Abdullah Kuzula, tskenderun Şube Başkanı Ali Ulukanlıgil ve Karabük Şube Başkanı Enver Bora, sözleşmenin son işveren önerisi çerçevesinde imzalanmasını istiyorlardı. Devlet Bakanı Cemil Çiçek de Çeliklş Sendikası'ndaki bu gelişmeyi yakından izliyordu. Cemil Çiçek, cumartesi gecesi konuta çıkıp Başbakan Turgut Özal'a sendika içindeki muhalefetin durumunu anlattı ve 50 lira daha verilirse, konunun çözüme kavuşabileceğini aktardı. Daha sonra Çeliklş içindeki toplusözleşme yapma yetkisi bulunmayan bu muhalif grup, aynı gece geç saatlerde Başbakan Turgut özal ile görüştürüldüler. Bu görüşmede Çeliklş Genel Başkanı Türker ve diğer yöneticüere haber verilmemişti. Başbakan ile muhalif grup arasında varılan anlaşmaya göre 50 liralık pürüz giderilecek, ancak kamuoyuna 50 liranın Başbakan özal tarafından son anda verildiği açıklanacaktı. Son gelişmderden bilgisi olmayan Metin Türker, önceki gün sabah sendika genel merkezine geldi. Amacı, işveren tarafından bir görüşme çağnsı gelmezse, Karabük'e gidip son gelişmeleri işçiye aktannaktı. Türker'in Ankara'dan aynlmasından sonra muhalif grup Çelik tşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne çağnldılar ve burada yapılan toplantıda toplusözleşme imza yetkisi bulunmayan genel başkan vekili ve şube yöneticileri protokole iraza attüar ve Cemil Çiçek anlaşmanın sağlandığını açıkladı. Metin Türker, anlaşmanın imzalandığını Karabük'te öğrendi, hemen Ankara'ya döndu. Genel merkezdeki arkadaşlarıyla genel bir değerlendirme yaptıktan sonra, imzalanan protokolun geçersiz olduğunu, grevin devam ettiğini gazetecilere açıkladı. Ancak böyle bir tavır takınıldığı takdirde, genel merkez yönetiminin işçiler karşısında zor durumda kalacagı, çoğu işçinin pazartesi günü işbaşı yapabileceği göz önüne alınarak, grevin kalktığı, anlaşmanın genel merkezce onaylandığı Metin Türker tarafından açıklandı. Niye Olmasın? İZMİR 137gun sonra DemirÇelik'te yetkisiz bir anlaşma imzalandı. Çelikİş Genel Başkanı Metin Türker, Karabük'te işçilerle konuşurken, imza yetkisi olmayan Karabük ve iskenderun Şube Başkanları, Genel Başkan Yardımcısı Abdullah Kuzulu'yia birlikte anlaşma masasına oturdu. Ardından Devlet Bakanı Cemil Çiçek, TV'de 20.00 haberlerinde yaptığı açıklamada "hayırlı uğurlu olsun" dedi. Çelikİş Genel Başkanı Metin Türker şimdi soruyor: Bu işçi kendisini aldatanları alkışlar mı? Mati Sekreter Feridun Tankuf un savı ise daha ilginç: "Hükümet sendikanın işlerine başından berı kanşıyor, sendika yönetimini birbirine düşürücü senaryolar hazırlıyor." Türkrye'de 12 Eylül 1980 öncesi sözleşmelerde görece başarılar söz konusuydu. Petroliş Sendikası'nın hazırladığı bir araştırmada bu olgu açıkça yansıtılmaktadır. Şöyle: 12 Eylül 1980'de durdurulan toplusözleşme düzeni YHK'ca yürütülmeye baslandı 1984 yılı ortalarına doğru ise, serbest toplusözleşme düzenine geçileceği, yasalar ve iktidann tavrı karşısında sözde kaldı. 1984 yılında yetki tespiti başvurularına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca verilen yetki belgeleri gecikti ve 300 bin işçinin yetkisi 1985'e sarktı. Böylece tespit ve yetki arasında toplusözleş Çelikİş'teki yol aynmı Demir çelik grevinin çok ilginç bir anlaşma yöntemiyle sonuçlanmasına neden olan gelişmeler Çeliklş'in grev karan alması ile birlikte başlamıştı. Genel merkezdeki Genel Başkanvekili Abdullah Kuzu ile lskenderun Şube Başkanı Ali Ulukanlıgil'in siyasi görüşleri ANAP'a daha yakındı. Kuzulu ve Ulukanlıgil'in Türklş'e bağlı Türk Metal Sendikası ile dirsek temasları olduğu da biliniyordu. 1983 sonrası MESS'e bağlı birçok işyerindeki işçilerin kendi sendikasına geçmesiyle çok kısa zamanda güçlenen Türk Metal, Çeliklş Sendikası'nın grevi başarıyla sonuçlandırmasından yana değildi. Metal işkolunda, kendisine rakip sendika olmamasıru isteyen Türk Metal, özelükle lskenderun Şube Başkanı Ali Ulukanhgil aracüığıyla Çeliktş yönetimini baskı altına almaya çabalarken, bir yandan da Türk Metal'i kendisine daha yakın hisseden MESS, görüşmeleri uzattıkça uzattı. önce Çeliklş üst yönetimi ile uyumlu gözüken Karabük Şube Başkanı Enver Bora, grevin son günlerinde, Başkanvekili Kuzulu ve lskenderun Şube Başkanı Ulukanlıgil'e yaklaştı. Bu sırada, Çeliklş üst yönetimi Türklş yönetimi ile sıcâk ilişkiler kurdu. Türklş Şevket Yılmaz ve Anlaşmaya tepki Genel Başkanı Çeüklş'e yakınhk arkadaşlarının duymalan, Türklş üst yönetimine karşı olan Türk Metal Sendikası'nı rahatsız etti. Böylesi bir dönem yaşanırken, Çeliklş'teki muhalif grup yaklaANKARA (IBA) Türşan Çeliktş genel kurulundaki kiye tşveren Sendikaları Kondurumlarını da sağlama alabilfederasyonu (TlSK) Genei Sekreteri Knbflay Atasayar, demek amacıyla doğrudan ANAP mir çelik grevinde imzalanan iktidarı ile yakın ilişki kurdu. sözleşmenin kabul edilemeyeDevlet Bakanı Cemil Çiçek, senceğini belirterek. "Ortada top dika içindeki bu çaüamadan yaiusözkşme yok. MESS bu söz rarlanarak toplusözleşmeyi imzaleşmeye imza atamaz" dedi. lama yetkisine sahip Çeliklş ust Atasayar, MESS'in TlSK'e üye yönetimini bir yana bıraktı ve muolduğunu da hatırlatarak, hahf grup ile protokolü imzaladı. "MESSİB demir ceHklşJetrneVanlan anlaşmaya göre Demir teriBİ ihraç etmeroesi halüıde, Çelik tşletmeleri'nde çalışan işçikonfederasyoo olarak MESS'İ lerin ücretlerine birinci yıl için orihraç etfnek için gerekii işfemtalama yuzde 248 oramnda zam fcre başfatyactğız. Ba sözfcşme yapılacak. Ancak grevdeki 4 ay «dn taraflan MESS ve Çeükİş için işçilerin Ucret farkı .alamayaSeadikasidır. MESS tiimüyle caklan göz önüne alındığında, bu devRdea çtkanlmış, Çeliktş ücret zammı yüzde I69'a düşüSeodtkası'Bin ise imza yetkisi yor. Fakat toplusözleşmeye göre olffli)» bazı yöneticHeri aoişçilerin ortalama ücret düzeyleri laşmayı imzalanuşlardır" diye birinci yıl sonunda yüzde 359 art^ konuştu. mış olacak. nsızlıgı, ücrerJeri düşürme başarısına dönüşmüş ve her yıl toplusözleşmelerdeki ücret artışları enflasyona yenik düşürülmüştür. 1983 sonrası enflasyon karşısında ücret kaybı 1988'de 27 puan ile en yüksek orandadır. İktidann düşük ücret politikasını özel sektör düşük ücret politikasından ayn düşünmek olanaksızdır. Çünkü iktidar tekelci sermaye ile bütünleşen bir politika izYHK'nın grev yâsağı nedeniyle bağıt lemektedir. Tespityetki işleyişi getirilen 12 Eylül ladığı sözleşmeler işçi sayıst 1987'ye göİktidann yeriiyabancı tekelci sermaye sonrası toplusözleşme düzenınde, prose re 1988'de 6 kat artmıştır. Bu veriler ile bütünleşen politikasına; işçilerin hak dürdeki gecikmeler yüzünden işçilerin YHK'nın özgür toplusözleşme düzenine ve özgürtüklerini tanımaması, kamu işvesözleşmesiz bırakılmaları bir yana, ikti ve grev.hakkına karşı kullanmakta oldu ren sendikalarını reorganize ederek TİSK'e bağlaması, KİT'leri bu sermaye DsmirÇefik gm/i 1989 ytlının en uzun grevidir. DemirÇelik'te 24 binçevrelerine haraçmezat satmaya çalışması, IMF ve Dünya Bankası gibi ulusişçi dün işbaşı yaptı. Dünya sendikacılık tarihinde böyle ilginç bir lar ötesi tekelci sermayenin uluslararası geiişme yaşanmadı, böyle yetkisiz bir anlaşma imzalanmadı. finans kurumlannın "buynjklan"nı başan ile uyguladığını övünerek söylemesi vb. dar bu yol ile doğrudan özgür toplu pa ğunu sergilemektedir. birer örnektirler. zarlık düzenini yok edici bir araca sahip Yapılan sözleşmelerin dönem ortalaSendikalar, sınırlı toplu sözieşme yapolmaktadır. Ayrıca toplusözleşmeler ba ması ile yandan fazlası, hep kamu sek ma hakkının tanınmasından sonra başağıtlanma dönemlerinde yapılamamakta töründedir. Bu oran, iktidann sözleşme rılı sözleşmeler yapabilirler mi? ve her yıl yığılmalar görülmektedir. lerde ücret sınırları koymasının önemini Elbet hayır!. Sözieşme duzeninin bir göstergesi de ortaya çıkarmaktadır. özal iktidan yılbaş1988 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenarabulucuya giden sözleşmelerdekı arfış larında tahmini bir enflasyon ilan ederek lik Bakanlığı verilerine göre 30 bin 657 lardır. 1987'de 923 bin işçiyi kapsayan sözleşmelerdeki ücret artışlarına tavan işçiyi kapsayan 147 grev yapılmıştır. En sözleşmelerin yarısına yakını 450 bin iş getirmiştir. Ancak hedeftedıği enflasyon uzun grev de SEKA'da olmuştur. Demirçinin sözleşmesi arabulucuya gitmiştir. oranını hiçbir zaman gerçekleştirememiş, Çelik grevi ise 1989 yıiının en uzun gre1988 yılına ilişkin veriler elde edileme ancak ücret artışlarına koyduğu tavanı vidir. mekle beraber, arabulucuya giden söz uygulamıştır. Ancak bu arada iktidann DemirÇelik'te 24 bin işçi dün sabah leşmelerin arttığı tahmin edilmektedir. hedefiedigi enflasyona göre gerçekleşen işbaşı yaptı. Dünya sendikacılık tarihin12 Eylül sözieşme düzeninde grevle enflasyon birkaç kata vanncaya değin de böyle ilginç bir geiişme yaşanmadı, re çıkmaya gösterilen çekıngenliğin gide yüksek oranlarda olmuştur. böyle yetkisiz bir anlaşma imzalanmadı. rek azaldığı eldeki verilerden de kolayiktidann enflasyon hedefindeki başaNiye olmasın, burası Türkiye... meleri geciktirici bir kovalamaca başladı. Tamamen bakanlığın elinde olan bu prosedür 1988 yılında 1984 yılına benzer şekilde yetkilerin gelmemesi biçiminde açık verdi. 200 bin işçinin yetkisi 1989 yılına kaydırıldı. Çiftli yıllarda yetkisi alınıp da sozleşmeleri bitirilemeyen işçilerin, tekli ytllarda sözleşmelerinin bağrtlanması nedeniyle, tekli yıllardaki sözieşme sayısı yetkisi alınan işçi sayısından fazladır. ca anlaşılmaktadır. YHK 1988'de, 1987'ye göre toplusözleşme düzenine müdahalesini arttırmıştır. 1987'de 3340 işçi için toplusözleşme bağıtlayan YHK 1988'de 11 bin 753 işçi için sözieşme bağıtlamtştır. Pelkim 1989'a sarktığından YHK'nın bağıtladığı sözleşmelerin kapsadığı işçi sayısının bu yıl daha da artacağı kolay bir tahmindir. M'lA'da sürgün iddiası DemirÇelik işçisine işbaşı yaptıran anlaşmanın yasal geçerliliği yok Anlaşma var, sözieşme yok ŞÜKRAN KETENCİ 22 bin çelik işçisinin 137 gün süren grevi dün sona erdi. tskenderun ve Karabük'te işçiler, 750'şer bin lira avanslarmı alarak, biraz buruk ve şaşkın işbaşı yaptılar. Greve çıkıhrken, aylar süren grev boyunca, Çelikİş Sendikası'nın, "en son kabul edilebilir" olarak ilan ettiği haklar alınmışü. Önceki gece açıklanan anlaşma, yasal tarafların vardığı, bir anlaşma niteliginde olsaydı, belki de dün lskenderun ve'Rarabük'te işbaşı, davulzurnaiı geleneksel kutlarnalı bir mutlu son olacaktı. Yasalar çerçevesinde bakıldığmda, doğrudan hükümetin sorumluluğunda varıldıgı açıklanan anlaşmanın hukuksal geçerliliği yok. Yetkili taraflann imzaları olmadığı için varılan anlaşmayı bir ön protokol olarak da değerlendirmek olanaksız. Daha olumsuz, ancak hukuk çerçevesi içinde bir yaklaşımla, ortada sadece kaldınlmış bir grev kararının varlığından söz edebiliriz. Hükümet işveren cephesi istese ya da göze alsa, vanldığı söylenen anlaşmanın yasal hiçbir geçerliliği olmadıgı için, isçilere verilen haklar turaden ya da bir bölümü ile yok sayılabilir. r Kamuo> una toplusözleşme olarak açıklanan, önceki gece varılan garip anlaşma olmasa dün tskenderun ve Karabük'te işbaşı yapan işçilerin haberi yerine, okullara gönderilemeyen öğrenim çağındaki 36 bin olduğu söylenen grevci İKİ çocuklan ile protesto mitingleri olacaktı. Ankara'da 5. İŞ Mahkemesi'nde dün görülmesi gereken davaya, davacı taraf çelik işletmelerinin avukatı gelmiş olsaydı, greve konulmuş olan tedbir kararının kaldırılması bekleniyordu. Biraz hukukla ilgili olanlann dünkü yargılamadan bekledikleri bir diğer olağan sonuç ise çelik işverinin toplu pazarlıkta yetkisiz olması nedeni ile açılan davanın usulden düşmesi kararının verilmesiydi. Çelik Işletmeleri Genel Müdürü Sencer tmer'in açıklamasma göre, hükümet istediği için açılmış, greve tedbir karan konulan davada, hükümet, ulusal ve uluslararası platformda, hukuksal anlamda asla kendisini savunamayacağı çok kötü bir durumda kalacaktı. Dün yapılması gereken mahkemeye işveren avukatlan "anlaşma oldu, dava diiştü" diyebilmek için dahi gelemediler. Ellerinde davayı düşürmeye yarayacak, yasal geçerliliği olan bir anlaşma yoktu. Duruşmaya gelmeyerek davanın ertelenmesini sağlama yolunu seçmek zorunda kaldılar. İşçi sayısının kabanklığı ve süresinin uzunluğu ile de sendikal yaşamda önemli yer tutacak çelik işçilerinin grevi, asıl hukuk alanında yarattığı tartışmalar ile hükümetin toplu pazarlık, grev haklarına, doğrudan "nakkın gaspı" niteliğindeki müdahaleleri ile sendikal tarihe geçecek. 22 bin çelik işçisinin toplusözleşmesinin resmi yasal tarafları hâlâ Çeliktş Sendikası ve MESS. Uyuşmazlığın fiili tarafı olarak görev yapan Bakan Cemil Çiçek'in Çelik tşletmeleri Genel Müdürü Sencer Imer'in yetkili olduğuna ilişkin açıklamalannın hukuken hiçbir geçerlihği yok. Çünkü kulis söylentüerine göre Başbakan Turgut Özal, talimatı ile MESS üyesi yaptığı çelik işletmelerinin, "tşçiler ve sendika istemiyor, anlaşma olamıyor" diye MESS üyeliğinden çekilrnesine razı gelmedi. MESS fiilen devreden çıkarıldı. Fakat yasal olarak toplu pazarlığın tek yetkili tarafı olarak kaldı. Bu garip dengeler hesabı içinde öylesine garip bir noktaya gelindi ki, dün MESS Genel Sekreteri ile yaptığımız telefon konuşmasında, llhan Lök, "Ortada hukuksal bir sözkşme yok. Fiili metin var" diyordu. MESS olarak yetkili yasal taraflarken "devreden çıkanlmalan" olgusu karşısında, kendilerinin aldıklan karan anımsatıyordu. MESS geçen perşembe akşamı yönetim kurulu karan ile bilgileri dışında toplu pazarlık görüşmeleri yürütcn Çelik tşletmeleri Genel Müdürlüğü'nü disiplin kunıluna verme karan almıştı. Cumagünü MESS'ten Çelik tşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne yapılan tebligatta, "sözleşmenin tarafı olamayacağı" anımsatıhyor, ihraç istemi ile disiplin kuruluna verildiği bildiriliyordu. HUkümetin toplu pazarlık ve grev hakkı özgürlüklerine saygısının, daha doğrusu yok saymasının en çarpıcı örneklerinden biri, toplusözleşmenin imzalandığı müjdesinin verildiği haberin içinde vardı. Yetkili Bakan Cemil Çiçek ücret artışlarını açıklarken, vanlan anlaşmaya Başbakan'ın talimatıyla 50 bin liralık bir farkı n ekleneceğini söyleyebiliyordu. Söz konusu 50 bin lira, Çeliktş'in anlaşma için en son önerisinde direndiği 50 bin lira idi. Bu nedenle cumartesi günü Çeliklş Başkan: Metin Türker ile Cemil Çiçek tartışmışlar, anlaşmayı yapacak noktaya gelememişlerdi. Bu yüzden işçi sendikasının sözleşmede yetkili yasal tarafıfleyasal söüeşme imzalanmaktan vazgeçilmiş, yetkili olmayan bazı sendika yöneticileri ile yasal olmayan bir protokol yapılması hükümet adına seçilmişti. Sonra da bu protokolün Ustüne işçi sendikasının istediği fark Başbakan'ın isleği olarak özel ek olarak konacaktı. Sonuç olarak hükümet, Çeliktş Sendikası'nın isleklerini aynen kabul ediyordu. Ancak Çeliktş Sendikası ile yasal sözieşme yaprnak yerine, sendika yönetimini cezalandırmak, yok saymak adına yasadışı bir protokol seçiliyordu. böylesi bir uygulamanın gerekçelerini parti içi hesaplar ya da sendikalann iç yönetiminde istedikleri gibi oynamarun hesaplan içinde belki açıklayabilirler. Ya hükümet, hukuka uyma sorumluluğu, sendikal haklar ve özgürlüklere, toplu pazarlık hakkına saygı çerçevesinde, ulusal ve uluslararası platformlarda açıklaması, savunulması nasıl yapılabilecek? tşin bir de bundan sonrası var. Toplu pazarlık yetkileri olmayan b a r sendika yöneticilerinin, sendika içi çekişmeler, iktidar hesaplan içinde hükümetten gelen cazip önerilere kapılıp yetkileri olmadan sözieşme masasına oturmaları çok zor olmayabilir. Hukuksal geçerliliği olmayan bir belgeye her zaman bu türden imza atabilecek sendikacüar bulunabiUr. lşSendika Servisi Maden Tetkik Arama'nın Ankara Merkez Şubesi'nde çalışan işçilerin, 21 eylül perşembe günü yapılacak sendika delege secimleri öncesi sendikal baskı amacı ile geçici görevle işyerlerinden sürüldükleri öne sürüldü. MTA'da çalışan işçiler, üyesi oldukları Genel Madentş Sendikası delege seçimleri öncesi işveren ile şube yönetiminin işbirliğinde çeşitli baskılann yapıldığım ortaya koyan şikâyetlerle sendika merkezi, MTA yönetimi ve basına şikâyetlerde bulundular. Doğrudan delege adayı ya da muhalefet kanadında kilit konumda oy kullanacak, seçme ve seçilme haklarmı kullanacak işçilerin 15 eylülden itibaren görev emri ile Ankara'dan uzaklaştınldıklannı, böylece oy haklannın ellerinden alındığını açıkladılar. Genel Madentş Başkanı Şinasi Denizer ve Türktş Teşkilatlanma Sekreteri Orhan Balaban'a da ulasan, saptanmış geçici görevlendirilenlerin ilk aşamada 33 kişiyi bulduğu, seçim gününe kadar sayılarınm birkaç yüzü bulacağının yönetimden öğrenildiği belirlendi. Genel Madentş üst yönetiminin şikâyetle bağlı olarak MTA yönetimine yaptığı uyannın da bir sonuç vermediği, baskı ve Ankara dışında geçici görevlendirnıelerin sürdüğü öğrenildi. Sanatçılara konser yasagı • ATİNA (AA) Yunanistan hükümetinin, Türkiye'den gelen sanatçılann Selanik'te konser vermemeleri yolundaki politikasını bundan böyle de sürdüreceği bildirildi. Türk sanatçılann "Boğaziçi" ismiyle 11 ve 12 eylülde Selanik'te önceden programlanan konserlerinîn Kamu Düzeni Bakanlığı'nın emriyle "milli güvenlik nedenleri yüzünden" iptal edilmesi konusunda dün Atina'da bir basın toplantısı düzenledi. Konserlerin organizatörü tstanbullu Rum işadamı Andreas Samuhos, Kültür Bakanlığı'nın, yapılan "hatayı" telafi etmek için, Türk sanatçılann gelecek yıl Yunanistan'a gelerek konserler vermelerini önerdiğini, ancak bu turnede Selanik'in yer almadığını söyledi. pSK: MESS'İ ihraçederiz Ancak bu işin sonrası ne olacak? Yasal bir toplusözleşme için, bu kişilerin sendika içinde darbeler yapıp yasal görevlere gelmeleri mi beklenecek? Bu, ya hiç olmayabilir. Ya da çok uzun zaman alabilir. Bu arada üretimin başladığı işyerlerindeki toplusözleşmeye yasallık nasıl kazandırılacak? Hükümet için yasal tek yol, tanımak istemediği sendikanın yasal toplusözleşmesinin yetkili yöneticileri ile çaresiz masaya oturmak değil mi? Öyle ise, "Ne ba perözal hükumeti, AT'ye giriş hiı ve bu lahana turşusu" demezbaşvurusu yapmış bir hükümet, ler mi?..