Katalog

30 AĞUSTOS 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 MUZİK HAYVANLAR İSMAİL GÜLGEÇ Büyücüntin silıirli değneği Solti, uzun yıllardır yönettiği Chicago Senfoni Orkestrası'm 1991'de bırakıyor. Macar asıllı şef, bir orkestra şefinin orkestrayla uzun sure çalışması gerektiği kanısında. Solti, orkestrayla şef arasındaki uzun süreli ilişkiyi iyi bir evliliğe benzetiyor. "Her şeyi açıklamamz gerekmez" diyor. Knltör Servisi Chicago Senfoni Orkestrası'nın Macar asıllı ünlü müzik yönetmeni Georg Solti, orkestrayı 1991'de bırakacağını açıkladı. Yirmi yıldır Chıcago Senfoni Orkestrası'nın başında bulunan Solti, topluluğu dunyanın en iyi orkestralan arasına sokmuştu. 1912'de Macaristan'da doğaıı, 1949 yılında anayurdundan ayrılan Solti, 1950'lerden bu yana "klasik maestrolar dünyasrıun yüdızlanndan biri oldu. Gecenlerde, bir müzik vakfı kurduğu anavatanı Macaristan'a giden 77 yaşındaki orkestra şefi, yolculuğun• dan önce Londra'da Newsweek'ten Donna Foote ile konuştu. Solti, bir zamanlar ulkesinden neden aynldığını, birinci smıf bir şefin niteliklerinin ne olması gerektiğini, orkestraşef üişkilerini, yeni orkestra şefleri kuşağıyla ilgili görtişlerini, Karajan hakkındakı duşüncelerinı anlattı. Macarislan'aUk kez 1983te Viyana Filarmoni Orkestrası'yla dönmuştuDUz. Siri anajurdunuzadönmeye iten ne olmuştn? SOLTİ Macaristan'daki kültür ortamıyla uzun yıllar en küçük bir ilişkim olmamıştı. Çünkü kurtulduğum için çok memnun olduğum bir yandiktatörlük rejirnine geri dönmek istemiyordum, ama Macaristan'daki durum buyuk ölçude değişti, değişmeye de devam ediyor. Macaristan'a ikinci gidişimde, bir TV muhabiri, neden Macaristan'da kalıp yeteneğimi orada geliştirmediğimi sordu. Ben de yanıtımı hiç sansürsdz yayınlayacaolarak kabul goruyorum. Artık Macaristan'da yasamak istemeyenin ben olmadığımı biliyorlar. tnsanı birinci smıf bir orkestra şefi yapan nitelikler nelerdir? SOLTİ Her şeyden önce muzik yeteneğiniz olması gerekir. Sonra duşgucunuzu 105 profesyonel müzisyene iletmenizi ve onlardan istediğınizi almanızı sağlayacak bir buyüculuk ya da hipnotizma yeteneğiniz olması gerekir. Söyledikleriniz akla yatkın, kafaSOLTİ Şef orkestraya ruhunu, duşgücunu aktarır. Değneğinizden çıkan radyo dalgaları gibi. Şefin bir yığın yeteneğe sahip olması gerekir. Dunyada pek az iyi şef olmasımn nedeni de bu zaten. Muzis>enlerin sendikalannın ve haklannın gelişmesi sonucnnda şefle orkestra arasındaki ilişkide ne gibi değişiklikler me>dana geldi? SOLTİ Şefin, "Seni begenmiyorum, kovuldun" dediği güııler artık geride kaldı. Artık hiçbir meslekte bu şekilde iş yapmak mumkün değil. lkna, çok daha iyi bir güç. Temelde ilişki değişmedi. Orkestra üyeleri size ya guvenirler ya da güvenmezler. Şef yalnızca bir muzisyen değil, bir baba gibi, bir ruh hekimi gibi de olmak zorundadır. 20 yılda Chicago Senfoni Orkestrası'ndan benim yuzümden ayrılan tek bir muzisyen olmadığını soylemekten gurur duyuyonım. Georg Solti'nin ya da Herbert von Karajan'ın yeri yeni, genç şefler kuşağı tarafından kolayca doldurulabilir mi? SOLTİ Kolayca olmasa da doldurulabilir. Besteciler dışında hiç kimse ölümsüz değildir. Yorumcular gelip geçerler. Her zaman olduğu gibi gibi bugün de yeteneklı şefler vardır. Yuzlerce değil belki, belki bir düzine kadar, ama bu kadan da yeter. Plak şirketlerinin orkestralar, dinleyiciler ve klasik müzik dunyası lizerinde nasıl bir elkisi oldu? SOLTİ Plak yapımı, eğıtim ve tarih açısından çok buyük bir önem taşıyor. Geçmişte nasıl muzik yapıldığını tam olarak bilmiyoruz, ama gelecek kuşaklar, yirminci yuzyüda bir orkestranın nasıl caldığını tam olarak bilecek. Belgelemek diye bir şey var ve bu müthiş bir şey. Plaklar ve televizyon sayesinde dinleyicilerin sayısı ve düzeyı yükseldi. Sizi hep Beriin Filarmoni Orkestrası'nın Karajan'ıyla kıyaslıyorlar. 6 da ölumunden kısa bir sure önce değneğini bırakmıştı. Rakip miydiniz? SOLTİ Hayır, asla! Aptalca bir şey bu! Ben Karajan'ın hayranlarındarum. Uraarım, o da benim hayranımdı. Karajan, olağanüsfu bir muzisyen ve şefti. Meseleye bir at yarışı gibi bakmamak gerekir. Nasıl hatırlanmak isterdiniz? SOLTİ İyi müzik yapardı diye hatırlanmak isterim. Ama beni öyle hemeıı gommeye kalkmayın. Emekliye ayrıldığım falan yok. Ancak ölünce bırakırım bu işi. Tanrı bana sağlık verdiği sürece, kollarımı oynatabildiğim, gözlerim gördüğu, kulaklarım duyduğu sürece müzik yapmak istiyorum. Müzik benim hayatım. Muzik için doğmuşum ben. Çalışmaya devam edeceğim. Daha iyi olmak istiyorum, her gun daha iyi. Ünlü orkestraşefi Georg Solti, orkestralan veşefleri anlattı KİM KİME DUM DUMA BEHlç AK "Söyledikleriniz akla yatkın, kafanız açık olduğu sürece dünyadaki bütün orkestralar peşinizden gider. Ne istediğınizi bilmiyorsanız o saat isyan patlak verir. 'belki' dediğiniz an işiniz bitiktir. Ayaklanma başlar. Bir orkestra şefinin önce müzik yeteneği, sonra da bir büyücülük ya da hipnotizma yeteneği olması gerekir." nız açık olduğu surece dunyadaki bütun orkestralar peşinizden gider. Ne istediğinizi bilmiyorsanız, o saat isyan patlak verir. "Belki" dediğiniz an işiniz bitiktir. Ayaklanma başlar. Her orkestra farklı şeflerle farklı sesler çıkanyor. Nedir bunun nedeni? ğına soz verirse sorusuna karşılık vereceğımi söyledim. Kabul etti. Şöyle dedim ona: tlk önce Naziler tarafından kapı dışan edilmiştim, sonra da komunistler tarafından kapırun önüne konuldum. tnsan nasıl olur da durmadan ulkesinden kapı dışan edilir? O gun bugundür Macaristan'da resmi HIZLI GAZETECI HECDET ŞEN ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI c r J Ûnlü keman virtüozu Yehudi Menuhin, U z U ny,llardırgençmüzısyenlermyetişmesi konusundaki çalışmalarını da sürdüruyor Menuhin'ın 1963'te Ingiltere'de açtığı müzik okulu bugün yaşlan 8Te 18 arasında değışen 50 kadar öğrenciye eğitım venyor Yehudi Menuhin Okulu'nun bir özellığı de, öğrencilerin yıida 100'den fazla konser verme olanağı bulmalan Menuhin'ın bu alanda düzenledığı etkınliklerden bın de Folkstone Uluslararası Menuhin Keman Yarışması (üstte) Yarışmaya her yıl 15"ı aşkın ulkeden genç katılryor ^s~> GARFIELD JM DAVIS BU BUZCOLABIN» LİZIM/ >O0>BÜNU BU Baryshnîkov baleden kopuyor 41 yaşındaki Baryshnikov, 1990 sonunda Amerikan Bale gunlerini amrnsayanlar ıse, sanatTiyatrosu'nun sanat yönetmenliğinden de ayrılmaya karar çının daha o sıralar bale kadar oyunculuğa da ilgi duyduğunu beverdi. 1974'te Sovyetler Birliği'nden ayrılarak ABD'ye lirtiyorlar. yerleşen sanatçı, çalışmalarını bundan böyle sinema, TV Letonya'nın Riga kentinde ve tiyatrodayoğunlaştıracak. dunyaya gelen Mikhail BaryshniKiiltür Servisi Mikhail Baryshnikov, Amerikan Bale Tiyatrosu'nun sanat yönetmenliğinden aynlmaya karar verdi. Bale dünyasındaki yıldızı anayurdu Sovyetler Birliği'nin Kirov Balesi'nde parlayan, 1974'te ABD'ye iltica eden Baryshnikov, 1990 yılı sonuna kadar görevini sürdurecek ve Amerikan Bale Tiyatrosu'nun 50 yıl kutlamalan boyunca topluluğun başında olacak. 41 yaşındaki ünlu sanatçı, daha sonra topluluğun sanat yönetmenliğini bırakacak ve çalışmalarını sinema, TV ve sahnede yoğunlaştıracak. Bugüne kadar uç kez diz ameliyatı geçiren ve son yülarda pek az dans eden Baryshnikov, yaklaşık 10 yıldır Amerikan Bale Tiyatrosu'nun başında. Bu süre içinde bale uğraşı ile film, televizyon ve tiyatro çalışmalannı dengelemeye çaba gosteren Baryshnikov, son olarak Franz Kafka'nın "Değişinı" adlı yapıtından sahneye uyarlanan oyunda oynuyor. Şu sıralar Broadway'de sergilenmekte olan ve Steven Berkoff tarafından tiyatroya uyarlanan "Defişim"de bir sabah hamamböceğı olarak uyanan Gregor Samsa'yı canlandıran Baryshnikov bu rolüyle geçen mevsim En İyi Erkek Oyuncu dalında Tony Ödülü adayları arasına da girmişti. Baryshnikov'un, Amerikan Bale Tiyatrosu'nun başından aynlkarşılandı. Ancak yine aynı çevreler, sanatçının oyunculuk tutkusunun baleye ayırdığı zamanı giderek kısıtladığımn bilindiğini de belirttiler. Baryshnikov'un Amerikan Bale Tiyatrosu'nda son olarak sahneye koyduğu ve yaklaşık 1.5 milyon dolara mal olan "Kuğu Gölii" balesi, Metropolitan Operası'nda ilk sahnelendiği sıralar pek parlak eleştiriler almadı, ancak daha sonra turnedekı gösteriler daha çok beğenildı. Amerikan Bale Tiyatrosu'nun bir yöneticisi, Baryshnikov'un topluluğun dansçüarıyla Metropolitan Operası sahnesinde bir toplantı yaptıgını ve bu toplantıda artık hayatının akışını yeniden değerlendirme gereği duyduğunu açıkladığını soyledi. Baryshnikov'un Sovyetler Birliğı'ndekı lerini buyuleyen Baryshnikov, 1967 yılında topluluğa doğrudan doğruya "solist" olarak alındı. Baryshnikov'un 1974 yılında Sovyetler Birliği'nden ayrılarak ABD'ye yerleşmesi, sanatçının meslek yaşamında sık sık görülen ani değişikliklerin ilki oldu. Amerikan Bale Tiyatrosu'nda dört yıl •dans eren Baryshnikov, 1978 yılında New York Şehir Balesi topluluğuna katıldı. Ancak on beş ay kadar sonra bir sakatlık geçıren sanatçı, New York Şehır Balesi'nden de beklenmedik bir biçimde ayrıldı. 1980 yılında Amerikan Bale Tiyatrosu'nun yonetmenliğıne getirilen Mikhail Baryshnikov, 1983 eylulünde topluluğun yonetim kuruluyla anlaşmazlığa duştu. Yönetim kurulunda yer alanlar, Amerikan Bale Tiyatrosu'na daha fazla gelir sağlamak düşüncesiyle, Baryshnikov'dan hiç değilse bazı galalarda dans etmesini istediler. Böyle bir isteğe karşı çıkan unlü sanatçı, gerekirse topluluğun başından ayrılabileceğini soyledi. Baryshnikov, Amerikan Bale Tiyatrosu'nun başına getirüdiği gunden bu yana, topluluğun bir butun olarak gelıştirilmesı ve kendisi de dahıl olmak uzere hiçbir yıldıza bel bağlamaması gerektiğini savundu. Yonetim kuruluyla giriştiği bu "savaş"tan galip çıkan Baryshnikov, çok geçrneden de kendisine bale dışındakı proÜç dlz amelyatından sonra Son dönemin en büyük bale sanatçılanndan jelere katılma özgurluğunu sağlabiri sayılan Mikhail Baryshnikov bugüne kadar üç kez diz ameliyatı geçirdi yacak anlaşmayı kabul ettirdi. kov, ilk oğrenimini Riga Opera Balesi'nin bale okulunda gördukten sonra Leningrad'daki Kirov Balesi okuluna girdi. Olağanüstü yeteneğiyle Kirov Balesi yonetici Ünlü sanatçı şu sıralarFranz Kafka'nın 'Değişim'inde oynuyor 73 TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARKAN 30 Ağustos NAMIK İSMAİL '/N ÖLÜMÜ.. 193S'TE 8UGUM,UNLU R.ESSAM fJAMt'K ISMAIL. (SE8üH) , KADtKÖy VAPURUNOA K4LP SEKTESfNOEN OHAUÇTU. MENUZ 45 yAŞtNPAYPI \SA£UKU &£ Ç.OCUĞU OLAN MAMIK İSMAİL, S4*tAnl ( ( \ 7WA/ SOMSA, PARıS'TE JuUAU AKAb£toıSt Y£ CORMOM'UN ATELYEÇINDB gtLGtSlNl ILERLETMlŞTt. SAuAŞt'Nlhl At&lNOAN DA BE&UM'E SrCORY/OTH VE LIESBRMÂHH AOLI IZLEAtlUC/ fSESSAMLAR^A ÇAUÇAtfÇrr. UAkAlK. İSMAİL, KtSA OMR.UNE SfĞDfg&Ğ, VrtPtTZAIS/u&A OZ£LCı/CLE t&L£N//VlCtUĞİN (EMPRESYOUIZM) BTtCİSI ALTINPA KALM(Çri.AMA SUNU B/G KUB/U OLARAK SÖ^MEU/STl. SON VtLLARINPA GuZEL SANATLAÜ AKAPEMISI'NlN MuDuGLUĞUNU TÜRK VE DÜNYA K A R İ K J O I IRIJNDEN Art Blakey ve beşlisi, îstanbul'da 2 konser verecek 475 plağın davulcusu derty gibi sanatçılara eşlik eden Art Blakey, kendi topluluğunda da önemli isimler yetiştirdı. îstanbuTda sanatçıya eşlik edecek olan Brecker ve Hubbard'ın yanı sıra Wayne Shorter, Horace Silver, Keith Jarret, Woody Shaw, Benoy Golson, Hank Mobley, Lee Morgan.Kenny Dorham akla ilk gelenler. Grubunu daima genç tutan ve müziğinde her zaman bir heyecan duygusu yaşatmaya çalışan Blakey, kendi prensiplerini ve Bebop'ın değişmez geleneğini topluluğundaki elemanlara ve izleyicilere aşılamayı basarmış. Dünyanın pekçok ülkesinde konserler veren Blakey "Jazz Messengers" topluluğu ile birlikte bugüne kadar "hard b o p " türünun en iyi ve özgün örneklerini verdi. Kültür Servisi Ünlü cazcı Art Blakey 1112 kasım tanhlerinde tstanbul'da iki konser verecek. Silk Cut sigaralarının duzenlediği konserlerde Blakey 1954 yıhndan bu yana "Jazı Messengers" diye anılan beşlisiyle sahneye çıkacak. 70. yaşı dolayısıyla duzenlenen Avrupa turnesi kapsamında Türkiye'ye gelecek olan Blakey'in Jazz Messengers topluluğu Freddie Hubbard, Randy Brecker, Gary BarU, Curtis Fuller ve Bobby Watson'dan oluşuyor. Art Blakey Ocak 1989'a kadar tam tamına 475 plakta davul çalmış. Cazın en yoğun yaratıldığı yıllarda Charlie Parker, Thdonius Monk, Sonny Rollins, Miles Davis, Mill Jackson, Cannonbail Ad fv\ fu\ Avni Odabaşı Siegfried Kranl (D.Almanya)