Katalog

25 AĞUSTOS 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURIYET/5 SİNEMA ATILLA DORSAY HAYVANLAR ÎSM4IL GULGEÇ Tanı anlamıyla bir baloıı Ölüüren Cazibe (Fatal Attractıon) / YonetmenAdrıan Lyne / Senaryo. James Dearden / Goruntu Howard Atherton / Muzık: Maurıce Jarre / Oyuncular Mıchael Douglas, Glenn Close, Anne Archer, Fred Gwynne / Bır UIP (Paramount) fîlmı / 118 dakıka. (Dunya, Gazı, Atlantık, As, Bakırkoy 74) Işte 1988 yılının olay fılmlenn den bırı Aslında alçakgonullu bır proje olduğu halde, özellıkle ülkesınde Amenka'da ınanılmaz bır hasılat yapan ve sınemasalı aşıp, sosyolojık bır ola>a donu şen film Bellı toplumbılırasel (sosyolojık) koşullarm kavşağına tam cuk oturduklan ıçın kıyametler koparan ve "aslı" değerlenrun, önemlerının çok ötesınde yankı yapan filmlerden özellıkle ABD'de Mıchael Douglas'ın finale doğru Glenn Close'un canına okuduğu sahnelerde Amerıkan se>ırcısının alkışlarla, ıshklarla olaya katıldığım oğrenmek ıl gınç "Olduren Canbe"nın bır özeUığı, herhalde son yıllarda bın bır guçlukle, adım adım, amansız bır savaşımla "kadın davası" denebılecek şeyde kazanılmış olanları, kadın erkek ıhşkılennın o çok duyarlı deııgesınde varılan yenı uyurnu tumuyle sılkelemesı olacak yansıması olan onca film yapıl madı mı 9 Cınselhk sınemada tur fılan demeden her şeye ıyıce gır medı mı° Erotıkten pornografiye ve onun da en bayağısına dek ge nış bır sınema cınselhğı yaşanma dı mı'' Şımdı çeşıtlı nedenlerden gıdış tersıneyse, aıle, sadakat, tek eşlılık gıbı kavramlar yenıden goz de oluyorsa, bunun filmının de yapılmasımn ne sakıncası var 1 Yok elbette Ama bu "Olduren Cazıbe"nın yme de " k ö l n " bır film olmasını engellemıyor Sı nema tanhının görduğu en na mussuz filmlerden bırı var karşı mızda Bır kez değışık "lnr"le rı bırbırıne kanştınyor, bır aşk fîlmı gıbı başlayıp, kadınerkek ılışkılenne vağdaş yaklaşımı öngören bır toplumsal dram gıbı suruyor Sonunda ıse bır gerılım fılmıne, onu da aşıp bır korku fılmıne dönuşüyor Tur sıneması denen şeye ve onun kalıplanna pek yandaş değılız, ama turlen boylesme, yaramaz bır çocuk gıbı bırbırıne hamur eden, "Sapık"tan "Şeytan Ruhlu tnsanlar"a, çeşıtlı filmlerden esınlenmış sahnelerı, hıçbır yapısal gereklılık yokken ıçıne alan boylesıne bır fılm hoşgoru yu hak etmıyor 'Öldüren Cazibe', Gece Sineması'nda izlediklerimizin biraz rafinesi KİM KIME DUM DUMA BEHlç AK x; ŞEN /HISIN 5 KOSKOCA eeş AYPA TeK &>(? OMERlSı 54P6CE Sf J6N &O1LE Uağaaüstü oyunculufc 'ölduren Caabe'nm başrollennden bınnde son döOte yandan fılm femınıst du nem Amenkan sınemasının gozde oyunculanndan Mıchael Douglas var Sı GAZETECİ JSECDET radanın ötesıne pek geçemeyen "Olduren Cazibe de Glenn Close un olağanustüşuncede "kadın fılmlen"nde, fflZU çağdaş kadın ımajında alınmış oyunculuğundan başka görmeye değer bır şey yok onca yolu da comertçe kullanıyor, KÜÇAY kıcı hoş bır kadınla karşılaşan bır rınızı bır hafta sonu seruvenı ıçın harcıyor Bellı bır yere dek fîlnı erkeğın, bu "bır gecelık roace aldatmaya kalkarsanız başınıza de Glenn Close'un canlandırdığı OLOU ra"nın uzerıne atlaması, ama on neler gelır?" Gerçekten de fılmın özgur, bağımsız, guçlu kışılıklı 6URPA 9ASLAYA dan kolay kolay yakasını sıyıra özu, bıraz ıronıyle böyle verılebı kadın gazetecıye \e davranışları mamasının oykusu Böy lece her lır Boylece film kuşkusuz gunu na katılmamak zor Ne ıstıyor Karabasana donuşen 17 evlı erkeğın gızlı defterıhdekı hoş müzun yenı etığınm, dığer bır de bu kadm "Bır gecelık macera" ilişki yımle A1DS belasını gormuş çağ denen şeyde erkek sorumluluğu anılardan bırıne donuşebılecek Fılmın konusundan pek soz et olan bu kaçamak, tersıne gıtgıde daş Batı toplumlannın yenı ahlak nu ırdehyor, boylesıne "başanlı" mek ıstemıyorum Çok özetle, ka korkunçluk dozu artan bır kara sal yonelışlerının sınemadakı en geçen bır beraberlıkte cınselhkten nsının uzakta olduğu bır hafta so basana dönuşuyor ve oldukça ur gorkemlı yansıması olarak nıtele9 kışılık dengesıne, her anlamda nebılır Nıye otmasın k ı uyum sağlayan 2 ınsanın, ustelık nu, ışyerınde (demek kı özellıkle kıinç. bıçımde noktalanıyor "Olduren Cazibe" ya da "Ka 196070'lerın •'cinsel devnmı"nın ortada bır de "bebek" soz konu aramaya gerek duymaksızın) çe suyken, topluma ve onun kurum larına karşı çıkmamak, "kutsal aıle"vı korumak amacıvla ayrıh vermelennı doğru bulmuyor, er keğın yaşamında kendısıne de bı ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI razcık yer ıstıyor Erkek bencıllı ğını, "macera vaşauıa" kolaylığı nı, cinsel seruvenlerden tereyağ dan kıl çeker gıbı sıyrılma ahşkan lığını eleştınyor, bunu yıkmak ıs tıyor Burava dek bız de Glenn Close'la beraberız (Erkek oldu ğumuz halde) Ama sonra kadının bırden dengesız, nıanyak bır kışılığe burundürulmesı ve filmın, dehşet ve kan dozu gıtgıde artan bambaşka yollara sapması, belkı tıcarı başanyı da getırıvor, ama filmın tum ıçtenlığını ınanılırlığı nı vok edıyor Gt Harcanan "çağdaş kadın" imajı l l İ Î İ P f ' W P H l l C t n n ' İ 2 i r S w i e m a n ı n devlennden John Hustonın (ortada) son îılmı olan rilllVl 1 6 l i u a i u i l i a i .^| u l e r " b u g u n c l e n başlayarak Beyoğlu Emek ve Kadıkoy Reks sınemalarında göstenme gınyor Unlü Iriandalı yazar James Joyce un "Dublınlıler adlı kıtabında yer alan "Olüler adlı öykuden uyarlanan filmın senaryosunu John Hustonın oğlu Tony Huston (solda) yazdı 'Öluler de Grettayı ıse John Huston ın kızı Anjelıca Huston canlandırdı Film 19870e Venedık Film Festvalı nde yanşma dışı olarak göstenlmış 8 Uluslararası Istanbul Festıvalı nın de açılış filraı olmuştu "Olduren Cazibe", tam anla mıyla bır balon fılm, sıradanın ötesıne pek geçmeyen, benzerını TRT'run cumaları Gece Sineması'nda sık sık ızledığımız fılmlenn bıraz daha rafinesi Glenn Close'un olağanustu oyunculuğundan başka gormeye değer hıçbır şey yok bu fılmde Cıddı bır sı nemaseversenız, bıraz mıde bu lantısıyla salonu terk etmenız ıse kaçımlmaz Bu fılm, sıncnatek lere değıl, ama A1DS sonrası pa nığının ve dolayısıvla oluşan ye nı ahlak değerlerının sınemadakı yansıması olarak toplumbılımcı lere belge olarak kalacak 2t^r,2^TS'::' AĞAÇ YAŞKEN EĞfcHt KEMAL GOKHA* GVRSES 'SoyuM/Afli/aiin SoVuTOfcJ/*\ SoyuTtAYAıYiAZttAİ Marquez biryılda tam altı fılm projesi gerçekleştirdi GARFIELD jm DAVIS Nobelli yazarın sınema tutkusu Marquez'e bakılırsa, Latın Amerıka'da sinemanın temel konusu da romamnkınden pek farklı değii Ünlu Kolombiyah yazara gore Latın Amerika'da temel sorun "kimliği bulmak." "Hep kimüğımızı arıyoruz" dıyor Marguez. "Kimiz biz? Neye benziyoruz?" Kultur Servisı Gabrıel Garcıa Marquez, uç vıl kadar once "Labırentındekı General" adlı son romanı ustune çalışırken bır yan dan da altı fılm ıçın bırden senar yo yazıyordu Sabahlan bılgısaya rının başına geçıp romanını ıler leten 61 yaşındakı Kolombıyalı vazar, gecelerı de romanımn başkı şısı olan Latın Amerıka'nın ba ğımsızlık onderı Sımon Bolıvarla ılgılı mektupları, kıtaplan, bel gelen araştırmavı surduruyordu Nobel Edebıyat Odulu sahıbı un lu yazar akşamustlenm ıse senar yo yazmaya ayırıyordu Meksıka'nın başkentı Mexıco Cıty'dekı evınde "New Vork Tımes"tan Larrj Rohler'la konuşan Marquez, "Herhangı bır yapımcının bır yılda 6 uzun fılm vapmış oldugunu sanmıvomm" dıyor "Ama bız vaptık Bunu bır kez daha denemek ıstemem, ama sırf Latın Amerıka'da bo\le bır projenın gerçekleştırılebılecegmı gormek açısından bıle degerdı' Garcıa Marqueze bakılırsa, La tın Amerıka sınemasının temel konusu da Latın Amerıka roma nından çok farklı değıl 'Lalın Amerıka'da bızım temel sorunuDaha once tspanva TV'sınde muz kımlığımızı bulmak" dıyor gosterılen 6 fılmden oluşan Marquez. "Hep kımlığımızı anyo'Amores nıfıciles" (Tehlikeli Aşklar) adlı dızı, şu sıralar New York1 ta duzenlenen Latın Festıvalı'nde gosterılıvor Söz konusu fılmler ıçın Brezılyah, Kolombıyalı, Ku balı, Meksıkah, tspanyol, Venezuelalı tanınmış yönetmenlerle çalışan Garcıa Marquez, boylece ha yatı boyunca surdurduğu sınema tutkunluğunu gerçek bır sınema uğraşına dönuştunıyordu Gerçı herkes Marquez'ı roman larıyla, öykulerıyle tanıyor, ama ulkemızde de "Yuz Yıllık Yalnızlık", "Albaja Mektup Yok", "Kırmızı Pazartesi", "Kolera Dontmınde Aşk" vb gıbı bırçok yapı tı yayımlanan Marquez, kendını Latın Amerıka sınemasının ateşlı bır destekçısı ve bır "sınema hastası" olarak tanımlıyor Nıte kım Marquez, son 20 yıl ıçınde, "Tehlikeli Aşklar"da çalıştığı ba Sınema öğrenlmi gördu Gabnel Garca Marauez eğıtımını gorduğu tek zı yönetmenlerle kendı yapıtlarııı şeyın sınema oldugunu soyluyor Unlu yazar unıversıtede edebıyat okuma dan beyazperdeye aktanlan başka mış Yalnızca uç yıl hukuk oğrenımı gormuş Daha sonra da Romadakı Defilmler ıçın de ışbırhğı vaptı neysel Sınema Merkezı nde okumus ruz Kıınız btz? Neye benzıjoruz?" Latın Amerıka'da parçalanmış bır sınema pazarı egcmen Huku metler, komşu ulkelerden fılmle re karşı ağır korumac, sınırlama lar getırıyor Bu arada, dış borç lardan kaynaklanan parasal sıkın tılar da hukumetlerın kendı ulke Ierındekı film endustnsını desiek lemede gonulsuz davranmalarına yol açıyor Boyle bır ortamda La tın Amenka'dakı sınema sınırla rının aşılması ıçın belkı de Gar eia Marquez saygınlıgında bır kı şıve gereksınım vardı Marquez, son romanı "Labırenlındekı General" konusunda patlak veren tartışmalardan son ra uzun bır suredır suskunlugunu koru>ordu Unlu yazarın, tarıh kı taplarının "çilekeş ermış"ı Sımon Bolıvar'ı >enı kıtabında Latın Amerıka'nın en buyuk "kahraman"ı olarak değıl de zaafları da olan bır "ınsan" olarak anlatma sı, bırçok yavın organında hara retlı bır tartışmanm ortaya çıkma sına yol avmıştı "General" tartışmalarından sonra kamuoyu onune yenı yenı çıkmaya başlayan Marquez, aslın da butun bır yaşamında oğrenımı nı gorduğu tek şeyın sınema oldu ğunu sovluvor "Ben unıversıtede edebıval okuınadım l ç >ıl lıukuk okudum Daha sonra Roma'dakı Dene>scl Sınema Merkezı'nde oğrenım gordum. Sonra da Meksıka'dakı V'lusal l nıversıte'nın fılm okulunda densler verdım." Gartıa Marquez, I985'te Kuba1 nın başkentı Havana'da kurulan Yenı Latın Amerıka Fılm Vakfı'ndakı çalışmalarım da sürduruyor Vakfın başkanlığını da yapmış olan kolombıyalı yazar, yılın 6 haftasını vakıfta geçınyor ve se naryo atolyesınde dersler verıvor "Vakfın amacı, bırleşık bır Latın Amerıka sıneması oluşturmak Tabıı her ulkenın kendı ozeilıklerı ve kultunı uldugunu goz jrdı etmeden, ama orlak ozellıklerı de goz onune alarak. Bızım sınemamızın bugune kadar gelışmemış olmasının nedenı, kıtamızdakı bolunmuşlukte, çabaların dagılmasında yalıvor Kuşkusu/ bulun bu soyledıklfrım aslında daha buvuk duşuncenın, Bolıvar'ın ongordugu gıbı Latın Amenka'nın tumden bırle^mesı duşum.esının btr parçası." Havana'dakı vakıfta bugune kadar Francıs rord Coppola ve Robert Redford'dan Luıs Bunuel1 ın senarvocusu Jean Claude Carrıere'e kadar bıryok prolesvonel, konuk olarak dersler verdı Ama arav gerev, burslar ve yokuluklar ıçın gereken para her zaman bır sorun oldu Nıtekım Marquez, 6 fılmlık projesım de başlangıçta vakfın bu para sorununu hafıflet mek h,ın duşunduğunu soyluvor "Proje bır gereksınmeden dogdu Vılda 500 bın dolarla 750 bın dolar arasında gıderı olan okul ıçın parava gereksınıraımız vardı" TARİHTE BUGÜTN MVMTAZ ARIKA* 25 Ağustos BUYUK DEN9YCI FARAÛAY.. 186? PE SUGUN UMLU ISlGtUZ FtZ<lcÇl ^ CfSl MICHAEL FAGAOAY 76 YAŞINDA,K>T4P KEM OLMUŞTU YOKSUL BtR. A<L£DEM G£LD'6ı IQN OAl/Y 'NIN OENEYE BUYulC ONEM \/EfZ£M FARAOAY, ÇALIfMALARlYLA gtg.ICAÇ BtUtA AOAMINt UME ULAÇniSA8ıl.ECEKBULUÇLAR. YAPMlŞ, OZELLIICLS ELEKDeOMAGNE n< UZERJN0E /MCELEMELEISDE gULUNtfUÇTU UHUJ ÇOC ELEKTeoMAGMETIK INDKSIYCNU TlREREK PıAjAMOYU YAPAM FASAPAY, EL.EK' TKOLlZ KUJIZAMIMI OetAYA CGYMÜ%, GAZCAei StVtLA$Tl&MAYt ' ••• GEG.ÇEKL±$ TÜRK VE DÜOTA KARİKATÜRÜNDEN Enrique Olivan Ispaoya