Katalog

27 HAZİRAN 1989 EKONOMİ CUMHURİYET/11 TüRKİYE'den ALTINDÖVİZ SERBEST PİYASADA DÜN Dotar (satış) 2143 Marfc (satış) 1097 Ata Ura (satış) 172.000 M. BANKASI'NDA BUGÜN Dolar (döviz alış) 2135.11 Dolar (efektif satış) 2161.00 Marfc (döviz alış) 1092.24 Mark (efektif saüş) 1105.48 1 ons attın ($) 376.15 İnterbank faizi: 40.00 Filoya 'yerli' aşı Yeni teşviklerle, gemi ithalatının hareketlenmesinden önce, Türk armatörlerin yabancı bayrak altında çalıştırdıkları gemilere Türk bayrağı çekilmesi sağlanacak. Bu işlem mevcut filoyu üçte biri oranında büyütecek. Gemi ithaline tam serbestlik verilirken, gemi sanayiinin en önemli sorunu olan "kaynak teminV'için olumlu adım atılmaması, bu sanayiye 1% bin D WT altındaki gemilerin inşasının bırakılması eleştiriliyor. ABDURRAHMAN YILDIRIM Denizciliğe getirilen yeni teşviklerin, Türk armatörlerin çoğunu Panama, Liberya gibi "kolay bayraklar" altında çalıştırdıkları gemilerinin yerli bayrağa geçişini sağlayacağı bildirildi. Alınan kararlarla gemi ithalinde ve ihracındaki tüm vergi ve fonlar ile yaş sırunnın ve resmi makamlardan izin zorunluluğunun kaidırılmasımn, armatörlerin yabancı ulkelerdeki 1.5 milyon DWT'luk toplam 40 gemiyi Türkiye'ye getirmelerinde büyük avantaj sağladığj belirtildi. Söz konusu gemiler mevcut filonun üçte birini buluyor. getirmediği ve yabancı bayrak altında çalıştırdığı gemilere şimdi Türk bayrağı çekecekler. Bunu bu yıl içinde tamamlayacaklar. lstediklerinde bu gemileri satacaklar. Böylelikle filonun açığı da satın almalar yerine yurtdışındaki gemilerin yurtiçine aktanimasıjla önemli oranla kapatılabilecek." Bu arada alınan son kararlarda, gemi ithaline tam serbestlik verilirken, gemi inşa sanayiinin en önemli sorunu olan "kaynak" konusunda herhangi bir gelişme sağlanmaması eleştirildi. \eni kararlardan sonra Türk gemi inşa sanayiine ancak 12 bin DWTun altında gemi yapımı alanının bırakıldığına ve buna da kaynak sağlanmadığına dikkat çekildi. Gemi Sanayicileri Birliği Başkanı Ydmaz Karahanoglu, yeni kararlarda hükümetin denizcilik sektörüne tam serbestlik getirmesine karşılık kaynak vermediğini ve bu sorunun çözümünü sektöre bıraktığına dikkat çekti. Buna karşılık tersanelerin en önemli sorununun kaynak sorunu olduğuna dilckati çeken Karahanoğlu, Tuzla'da 1980'li yılların başında kurulan 19 tersaneden ancak 10'unun çalışır durumda bulunduğunu, 9'unun ise tasfiye balinde olduğunu anlattı. Karahanoğlu şöyle konuştu: MÜHENDİS ÜCRETLERİ(TL) Statüsi Yeni 16 yıiiık 6Ş7'ye Daglı müh. Netkret Üniversite Üniversite Yeni TKB'nin sermayesi 500 milyar ANKARA (UBA) Türkiye Kalkınma Bankası Genel Kurulu'nda bankanın sermayesi 150 milyar liradan 500 milyar liraya çıkarıldı. Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdürü Halit Kara, bankanın 1988 yılında 10 milyar 441 milyon 717 bin 370 lira kâr ettiğini söyledi. Kara, "Turiıjm Bankası'nın, Türkiye Kalkınma Bankası ile birleşmeden önce piyasaya olan 260 milyar lira borcunu bu yıl ödemek zorundayız. Buna karşılık bankanın piyasadan 85 . milyar lira da alacağı var" dedi. Enerji sektörü Yabancı şirketler Yabancı şirketler j l j Üniversite n / Petrokimya san. ' / Elektronik sanayi / Çimento sanayi Haberleşme 48 vıl Yeni 2.5 yıl 3 yıl 36 yıl 5 yıl Yeni Ar.Q,ör. Doktor Profesör Yük.Müh. Mühendis 500.000 \ SSK sözleşmeli 360.000 \ 980.000 700.000 Müdür 3.200.000 \ 1.500.000 \ Mühendis M0.000 . \ 661.000 \ 285.000 ^ 350.000 760.000 N 300.000 Mühendis ayakta Memurların yeni katsayı beklentisi sürerken, özellikle kamu kesiminde çalışan mimar ve mühendisler, maaşlarının arttınlması için seslerini yükseltmeye başladılar ve eylem hazırlığına giriştiler. TÜREY KÖSE ~ tZMİR Mimar ve mühendisler maaşlarının arttınlması için seslerini yükseltmeye başladılar. Memurların yeni katsayı beklentisi sürerken, özellikle kamu kesiminde çalışan mimar ve mühendisler, 300400 bin lira düzeyindeki maaşlarını "komik" diye nitelendirerek, gerçekleşecek katsayı artışının da sorunlarına çözüm getirmeyeceğini vurguladılar. TMMOB Genel Başkanı Teoman Alptürk, Başbakana sunmak üzere bir rapor hazırladıklarını, ancak Başbakamn görüşme taleplerini yanıtsız bıraktığım söyledi. Alptürk, mühendisler için 1 milyon lira asgari ücret isteyeceklerini vurguladı. Öte yandan, doktorlardan sonra mühendis ve mimarlardan da "eylem" seslerinin yükselmesi uzerine, ANAP'lı milletvekilleri bu kesimlerle diyalog kurma yollarını aramaya başladılar ve mühendis mimar odalarını ziyaret ettiler. TMMOB Genel Başkanı Teoman Alptürk ANAP'lı milletvekilleriyle görüşmelerinde kamu kesiminde çalışan mübendislerin maaşlarından örnekler verdiklerini belirterek şunları söyledi: "657'ye bağlı çalışanlarda maaşlar çok komik kaldı. 1920 yıllık şube müdürü dunımundaki bir mühendisin eline 650 bin lira geçiyor, sözleşmeli personel olunca da 850900 bin lira geçiyor. Sendikalara yüzde 140 verdiler, onu bile az buluyoruz. Oransal olarak arttırmak fazla bir şeyi degiştirmiyor. Başbakan Turgut Özal görüşme taleplerimizi yanıtsız bıraktı. Hazırladığımız raporda mühendisler için asgari ücretin net 1 milyon lira olmasını isteyecegiz." Elektrik Muhendisleri Odası Izmir Şubesi tarafından yapılan bir araştırmada da mühendislerin ücretleri konusunda şu görüşlere yer verildi: "İşe yeni girmiş bir elektrik mühendisi, ünıversitede araşbrma görevlisi olarak net 285 bin lira kazanıyor. Elektronik sanayii, üniversite ve TEK'e gore göreii olarak bemen bemen yüzde 100 fazla ücret verirken, ekonominin belkemigi olan petrokimya sanayii ise en düşiik ücret veren kunüuşlann başında geliyor. 24 Ocak Kararian'yla baslayan ve günümüze dek süren ekonomik politikalann sonucu, genel olarak tüm calışanlar enflasyona yenik düşurüldu. Bugün bir elektrik mühendisinin insanca yaşayabilmesi için asgari 1 mil)on 500 bin lira kazanması gerekmektedir." tnşaat MUhendisleri Odası lzmir Şube Başkanı Orhan Aybcr bugün Türkiye'de 35 bin inşaat mühendisinden 10 bininin kamu kuruluşlarında çalıştığını belirterek, "Bunlar girişte 300 bin lira dolayında para alıyoriar. Mühendis artık dargelirli bile değil, yoksul. Bir ülkenin doktonı, mübendisi milli gelir ortalamasının albnda gelire sabipse bu birçok şeyin yolunda gitmediğini gösteriyor" dedi. Zıraat muhendisleri ise düşük ücretlerinin yanı sıra yaygın işsizlikten yakındılar. Ziraat Muhendisleri Odası Yönetim Kurulu üyelerinden Asuman Cıkcık bu konuda şunları söyledi: "Şu anda ülkemizde 18 bin ziraat mühendisi var. 1980 sonrası işsiz mühendis sayısı 5 bini aştı. Oysa DPT raporlanna göre ziraat mühendisi ihtiyaa 18 bin dolayında. tstihdam eksiği var. Bu kadar ihtiyaç varken meslektaşlanmız ya hiç iş bulamamakta ya da meslegi ile hiç ilgisi olmayan işlerde çalışmak zorunda kalmakta veya meslekle ilgili bir işte çahşsa bile çok kötü şartlarda bulunmaktadır. Buna reğmen ülkemizde son 9 >ılda 9 ziraat fakultesi daha açıldı ve kontenjanlar yüzde 200300 arttırddı." Kula Mensucat düğümü çözüldü ÎZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Satışı "yılan hikâyesi"ne dönen Kula Mensucat'ın konkordato istemi, îzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce kabul edilerek nnaylandı. Borçların tümünü ödeyeceğini açıklayan Erol Eyilik, resmi olarak fabrikanın yeni sahibi oldu. Işçilere, SSK'ya, bankalara ve çeşitli kuruluşlara yaklasık 20 milyar liralık borcu bulunan ve satışı uzun süredir gündemde olan Kula Mensucat'ın hisselerinin yüzde 90'dan fazlası, Eyilik grubu sahibi Erol Eyilik tarafından Çolak ailesinden satın ahnmıştı. Yerli gemi sanayiine 12 bin DWT'nin altındaki gemiler kaldı. Emre2 Ingiltem'de tutuklu Günden güne erimekte olan detuz ticaret filosu içinde bir gemi daha devre dışı kalmak uzere. Türk bayraklı Emre2 gemisi tş Bankası'na olan kredi borcundan dolayı 5 Aralık 1988 gununden itibaren Ingiltere'nin Ipswich Limaru'nda tutuklu bulunuyor. İstanbul 10. Icra Tetkik Merci Hâkimliğinin icra takibini durduran kararına karşın tngiltere makamları tarafından bir türlü serbest bırakılrruyor. Haczedilmesiyle aldığı navlunu kaybeden Emre2 gemisi için ait olduğu şirket Tek Denizcilik tarafından her ay 13 bin paund liman masrafı ödeniyor. Türk makamlannın yurda getirilmesi kararına karşın Ingiltere'nin buna izin vermemesi karşısında, soruna çözüm için şirket yetkilileri ile Pamukbank 'tan hızır kredi Ekonomi Servisi Pamukbank, Bizim Kredi uygulaması çerçevesinde Konut Destek Kredisi, Beyaz Eşya, Elektronik Eşya, Mobilya, Okul Taksitleri, Tatil ve Otomobil Kredisi'nden sonra "Hızır Kredi" adı altında yeni bir uygulama başlattı. Hızır Kredi uygulamasmda sağlık giderleri, düğün veya doğum harcamaları, ev tamirat, otomobil tamirat harcamaları ve benzeri amaçlar doğrultusunda gerçek kişilere kredi verilebilecek. Meslektaşlanndan tepki göreceği için isminin açıklanmasıru istemeyen denizcilik sektörünün öncü armatörlerinden biri, yeni kararların gemi fiyatlarırun en üst dttzeye fırladığı bir dönemde getirildiğine işaret ederek şöyle konuştu: "Bu durumda armatörlerin gemi ithal etmeleri çok zor. Bu yıiksek fiyaliardan ithal etseler bile batabilirler. Onun için fiyatlann aşağıya düşmesini beklemek zorunda kalacaklar. Ama ber gün erimekte olan ve 4.5 milyon DWTa kadar düşen filo da Turkiye'nin yuklerinin taşmmasında yetersiz hale geldi. Filo açığımız gittikçe biiyüyor. Işle getirilen bu "Ucuz işgücii avantaj" tam serbestlik döneminde arma"Şimdi tasfiye halindeki bu 9 törierimiz konulan vergi fon ve yaş sınırlamasından dolayı Türkiye'ye tersanenin bu dunıma gelmesinde, sektöriin içinde bulunduğu dalgab durumun etkisi okluğtı kadar devletin yerine getirmesi gereken görevleri de vardır. Bunlar yerine getirilmemiştir. Dünya deniz alacaklı lş Bankası devreye gir ticaretİDİn alevlendiği bir dönemdi. "Alacaklısı, borçlusu ve bayra de biz tersanelerimizi daralttık. ğı Türk" olan 6.500 DWTluk 1988'de tersaneler özel önem taEmre2'nin tngiltere'de 7 aydan şıyan sektörler araandan çıkartılberi tutuklu bulunmasından hiç dı. Bu yanlış yapıldı. Şimdi yenikimsenin yararlı çıkmadığı deniz den bu teşvik verilmeli ve yatınm cilik çevrelerinde ifade ediliyor. indirimi teşviği de tanınmalıdır. Türk karasulan dışında gerçekleş Bizim Türkiye olarak, ucuz işgütirilen haczedilmenin ekonomik cünden dolayı gemi inşa sanayünkaybının ise geminin yarı fıyatına de büyıik bir avantajımız var. Bunu kullanalım". yaklaştığı belirtiliyor. Fikret Yücel Teletaş'tan ayrıldı Ekonomi Servisi Teletaş Genel Müdürü Fikret Yücel, kendi isteğiyle görevinden ayrıldı. Haziran sonundan başlayarak görevinden aynlan Dr. Fikret Yücel, 1965'te Teletaş'm temelini oluşturan PTT ARLA'yı (PTT Elektronik Haberleşme Cihazları Laboratuar ve Fabrikası) kurmuştu. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Kamu bankalanmn yerli ve yabancı özel sermayeye satışı konusundaki çalışmalar hızlandınldı. tlk aşamada, özel bir fonksiyon verilmemiş olan ve ticari banka statüsünde faaliyet gösteren bankalar özelleştirilecek. Edinilen bilgiye göre, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı gectiğimiz günlerde Toplu Konut ve Kamu Ortakhğı'na bir yazı göndererek TÖBANK, Denizcilik Bankası ve Çaybank'ın satışı ile ilgili hazırlık çalışmaJarına başlarunasını istedi. Hazine'nin TÖBANK'ta yüzde 48 oranında, Çaybank'ta yüzde 49 oranında hissesi olduğu, Denizcilik Bankası'mn ise tüm hisselerinin Hazine'ye ait olduğu belirtildi. önümüzdeki günlerde çıkarılacak bir Yüksek Planlama Kurulu karan ile söz konusu üç bankadaki Hazine hisselerinin Kamu Ortaklığı tdaresi'ne devredileceği bildirildi. Kamu bankalarmda özelleştirme 0 AYLIKART7S%35 Emisyon endişesi Dolaşımdaki paranın artış hızının geçen yılın iki katına çıkması enflasyon kaygılarım derinleştiriyor. Ekonomi Servisi Enflasyonun tırmamşına önemli etkisi bulunan emisyon hacmindeki artış hızı geçen yılki düzeyini ikiye katladı. 1988 yılının ilk yarısında yüzde 17.5 düzeyinde bulunan emisyon artış hızı, bu yılın 21 hazirana kadar olan döneminde yüzde 35'e çıktı. 1988 yılının ilk altı ayında yüzde 17.5 düzeyinde emisyon artış hızı yaşanması, yılın son aylannda enflasyonda yükselme temposunun hızlanmasına yol açmıştı. Bu yılın başından 21 hazirana kadar olan döneminde emisyondaki tırmanış hızının yüzde 35'e fırlaması, enflasyon konusundaki kaygıları derinleştirdi. ANKA'mn hesaplamalarına göre emisyonun gün ağırlıklı ortalaması 121 haziran arasında 5 trilyon 895.2 milyar üra olarak gerçekleşti. Bu ortalama, geçen yılın aralık ayında 4 trilyon 435.4 milyar lira olan ortalamaya göre yüzde 35 arttı. Messerschmitt ile KııtluUış ortaklığı ANKARA (AA) Kuüutaş Holding A.Ş. ile Federal Almanya'nın en büyük havacılık sirketi Messerschmitt Bölkow Blohm GMBH 1 (MBB), ndikopter üretimi konusunda ortak şirket kurdular. Merkezi Ankara'da olacak "MBB Kutlutaş Helikopterleri Limited Şirketi"nin toplam 100 bin dolarhk sermayesine iki taraf ejit paylarla katıldüar. "Askeri ve sivil kuiUnım için yuksek performanslı helikopter ve VTO nçak veya vasıtalar ile bunlann parçalanaı, araç gereckrini, aksesuarianoı ve dbazlannı öretecek ve montajım yspacak" olan şirket, bu ulaşım araçtan ve makineierin "geaştirSıııed, depoUanuM, satışı, idrmlanntası ve pazarianmas" gibi faaliyeüerde de bulunacak. Aynca söz konusu helikopter, uçak ve makinelerin bakımonanm hizmetlerini de faaliyet alamna alan şirket, müşterilerine bunlann kullarumlanru öğretmek için eğitim hizmetleri de verebilecek. AA muhabirinin sorulannı cevaprfandıran Kutlutaş yetkilileri, şirketin şimdilik temsildlik faaliyetleri göstereceğini, askeri veya sivil amaçlı helikopter siparişi alındığı tâkdirde Türkiye'de üretime yönelebileceğini söylediler. Yetkililerin verdiği bilgiye göre, üretime geçilmesi halinde şirketin sermayesi amınlacak. Uzakdoğu'da tersane sıkıntısı Ekonomi Servisi Asya bölgesindeki Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Çin gibi dünya gemi yapımcılığından önemli pay alan büyük tersanelere sahip ülkelerde, gemi onanm maliyetlerinin artraası ve çalışma hayatındaki huzursuzluklar, Singapur tersanelerini canlandırdı. Dünya tanker onarıra pastasından tonaj olarak yüzde 40'lık bir pay alan Singapur tersanelerinin, 1989 sonuna kadar dolu olduğu ve gemi onanmı için başvuran müşterilerin yüzde 510'unun geri döndüğü belirtiliyor. Singapur'un 3 büyük tersanesinin 1988'de 77.4 milyon dolar olan vergi öncesi kârlannın 1989'da 92 milyon dolara, 1990'da ise 110 milyon dolara çıkacağı tahmin ediliyor. Singapur tersanelerinde gemi onanm hizmetlerinin ABD ve Avrupa'ya göre yüzde 50, laponya ve Tayvan'a göre ise yüzde 2030 ucuz olduğu vurgulanıyor. TOBB'den dış ticaret eğitimi ANKARA (ANKA) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin, personelini dış ticaret konusunda yetiştirmek amacıyla düzenlediği seminer Ankara'da başladı. Bir hafta sürecek seminere çeşitli oda ve borsalardan yaklasık 40 kişi katılıyor. Geçen yılın haziran ayındaki ortalaması 3 trilyon 518.9 milyar lira olan emisyon, aralık 1987'deki 2 trilyon 994.7 milyar liraya göre yüzde 17.5 oranında artış göstermişti. Emisyonun mayıs ayındaki ortalaması, nisan ayına göre yüzde 8.8 oranında yükseldi. Haziran ayının ilk üç haftasındaki ortalama emisyonun mayıs ayı ortalamasına göre artışı ise yüzde 5.2 olarak gerçekleşti. Emisyon, ocak ayında 1988'in aralık ayına göre yüzde 1.2 geriledikten sonra şubatta yüzde 5.8, martta yüzde 8, nisanda ise yüzde 3 oranında artmıştı. Altışar aylık artış yönünden bu yılki oran geçen yılki oranın çok üzerine çıkmakla birlikte, mayıs ayındaki artış bu yıl daha düşük kaldı. Emisyon, geçen yılın mayıs ayında nisana göre yüzde 12 oranında yükselmişti. Emisyonda en hızlı aylık artış da yüzde 14.7'ük oranla geçen yılın temmuz ayında ortaya çıkmıştı. Emisyon hacminde en yüksek noktaya ise 6 trilyon 358.1 milyar lirayla 16 haziranda çıkıldı. IRKETLERDEN HABERLER • UNISVS bilgisayarlan kullanıcılarından oluşan Unisys Kullanıcılar Grubu ilk toplantısını dün Sheraton Oteli'nde gerçekleştirdi. • AL BARAKA Turk'ün beşinci şubesi yann Konya'da açıbyor.Al Baraka'nın halen tstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa'da şubeleri bulunuyor. • GARANTİ Bankası'mn 43. kuruluş yıldönümü kutlandı. Kutlama töreninde 15 ve 20 yıl çalışanlara özel hizmet plaketi ve armağanlar verildi. • PFA SİGORTA ilk yönetim kurulunu seçti. Fransa'nın en büyük sigorta grubunun Türkiye'de kurduğu şirketin yönetim kurulu başkanlığı ve murahhas uyeliğine Ergin Türker getirildi. • SITYTUR (Soner Işletmecilik Turizm Yatırım A.Ş.) rtvusturya'da emeklilere tatil hizmeti veren New Senioren Reisen şirketi ile gelecek yıl Side'ye 20 bin Avusturyalı turist getirmek üzere anlaştı. • GÜVEN Sigorta, genel kurul toplantısında sermayesini 2 milyar liradan 10 milyar liraya çıkartmayı kararlaştırdı. KöNUK YAZAR içinde payı artmıyor, tersine, az da olsa azalıyor. (1989'da %32.5'tan %31'e düşüyor) Tasarruflan arttırma zorunluluğu özel kesimde yoğunlaşıyor. özel kesimin toplam gelirden aldığı pay değişmiyor: %82 dolayında, plan dönemi boyunca yaklasık sabit. özel kesimde vergi politikalarıyla gelir dağılımını iyileştirici bir uygulama beklentisi de yok. Pİanın maliye politikalan bölümünde bu açıkça ifade ediliyor. Vasıtasız vergi yapısı ve oranlannda bir değişiklik olmayacağı belirtiliyor. Bu, katsayılara da yansıyor. Vasıtasız vergilerin GSMH'ye oram beş yıl boyunca değişmiyor. Demek ki vergi yapısı ve oranları değişmeden salt vergiyi yaymak ve tahsilatta iyileştirme ya da kaçınma ya da kaçağı önlemenin vergi ödemeyi arttırıcı bir etkisi beklenmiyor. Vasıtasız vergilerin GSMH'ye oranı %6.7 dolayında sabit. Vasıtalı vergilerde az da olsa bir artma öngörülüyor. Sonuçta, harcanabilir gelirin GSMH'ye oranında önemli bir değişiklik yok. Vergi politikasının etkisini antırma gibi bir yaklaşım da söz konusu değil. O zaman özel tasarruflar nasıl artacak? Geriye tek yol kalıyor, harcanabilir gelirin tüketime giden oramnı azaltmak. Bunun da tek yolu var, enflasyon vergisi. Bu acımasız vergi yüksek gelirlileri etkilemiyor, çünkü onlann tüketimi, gelirlerinin çoİc küçük bir oranı. Fakat düşük gelirliler bu vergiyi eşitsiz biçimde ödüyor. Plan cephesinde yeni bir şey yok (2) \asıtasız vergilerin GSMH'ye oranı beş yıl boyunca değişmiyor. Vasıtalı vergilerde az da olsa bir artma görülüyor. Sonuçta kazanılabilir gelirin GSMH'ye oranında önemli bir değişiklik yok. Özel tasarruflar nasıl artacak? Enflasyon vergisiyle. Bu acımasız vergi yüksek gelirlileri etkilemiyor. Çünkü tüketimleri gelirlerinin küçük bir oranı. \W^t Borsada işlemler JBB. 26 Haziran 1 M 9 uncease Bugünkü Bugünkü Bugunkb ışlera En çok söz ağırlıktı 3E lopan. en duşuk en yüksek ksparuş miktan Yapııan tıy ortfiy Akçımentc 2850 2925 2850 2950 2925 23545 2924 Arçelık 7950 4850 4850 4850 300 4850 4850 3150 3275 3300 Bağtaş 3150 3325 57315 3295 Boiu Çtmento 17300 17300 17300 17300 1025 17300 17300 4071 Bnsa 3800 3800 3800 3800 3841 3900 Çeik Halat 4000 3900 3975 6306 3900 3924 3975 4000 4950 4050 Çimsa 4125 4100 4075 4051 Cuk.Etektnk 16800 16500 16900 16600 10909 16500 16602 4900 4950 2660 4950 Döktaş 4900 4950 4937 Eczacıbaşı 2850 2900 2900 2900 700 2900 2900 Ege Bıracılık 12600 12400 13500 13200 3960 12900 13049 Ege Gübre 1475 1400 1400 4400 1400 1425 1402 Ereg D.Ç 76394 25000 25000 27500 27500 27000 26817 1040 E 0 Ç (Nama) 25000 22500 22500 22500 22500 22500 GoodYear 8250 8000 8500 8000 600 3000 8181 GubreFab 890 840 870 840 1260 840 . 852 Gflney Bıracılık 6300 6200 6550 6550 6500 5300 6496 Hektaş 4200 4100 4100 4100 4100 400 4100 tocam 3900 4000 4050 4050 2000 4050 4025 Kartonsan 3100 2950 3050 2950 3100 13190 2999 Kav 11700 11700 11700 100 11700 11700 Kepez Elektnk 5600 5600 5600 5600 3000 5600 5600 KoçHoMıng 4100 4000 4100 4050 2550 4050 4048 Kordsa 4500 4550 4525 4550 6700 7450 4526 KonımaTar 6050 5850 5900 5900 5750 5850 5871 1075 1025 1075 1025 2200 1025 Köytaş 1044 Koç YaDnnn 2000 1975 2050 2050 2000 4808 2010 Metaş 1050 1050 1050 1050 14105 1050 1050 Hasaş 1175 1250 1250 1250 3889 1250 1250 3375 3525 3375 Olmuksa 3350 23O0 3525 3466 Otosan 4350 4400 4450 4400 3367 4450 4437 PınarSut 1950 1975 1975 1975 500 1975 1975 Rabatc 2275 2300 2300 2300 11637 2300 2300 Sariaıysan 5050 5150 5150 5150 1587 5150 5150 Sıfaş 6350 6500 6500 6500 6500 400 6500 T D Döküm 3800 3800 4000 4000 3950 4783 3959 Teletaş 2650 2675 2700 2700 6448 2700 2692 I l i B Q0*?SCZ) 860 810 810 810 760 810 810 760 770 770 770 23640 760 761 TUB mmm TÇişeCam 2950 2875 3000 3000 9142 2925 2939 T Simens 6900 7300 7300 7300 516 7300 7300 Yasaş 1500 1525 1625 1600 24600 1600 1589 slent h a c m i ! . 3 0 4 7 95/1 S7H İşlem miktarı: 354.108 .5 İMKB endeksl: 79.494.95 (Dünkü: 786.75)Sözleşnıe sayısı ...756 ı&Kîa MURATA DR. SEVİL KORUM Buyümeden, istihdam artışından özveride Dovizin Döviz Döviz Efektif Efektif bulunarak yarattığımız dış tasarruf fazlası ile Satış Alış Cinsi Satış Alış ödeyeceğimiz dış borçlar, borç yükümüzün önemli ölçüde azalmasını sağlayacak mı? 1 ABD Doları 2135.11 2139.39 2135.11 2161.00 1 Avustralya Doları 1647.88 1651.18 1619.87 1667.86 1988 sonunda dış borç bakiyemiz 37.7 mil1 Avusturya Şilini 155.28 155.59 155.28 157.16 yar dolar. 1983 yılı sonunda dış borç bakiye1 Batı Alman Markı 1092.24 1094.43 1092.24 1105.48 si 18.4 milyar dolardı. 19841989 döneminde 1 Belçika Frangı 52.21 52.31 51.32 52.84 net dış borçluluğumuz ikiye katlandı, 18.6 1 Danımarka Kronu 280.85 281.41 280.85 284.25 milyar dolar arttı. Altıncı Plan dönemine 37 1 Fin Markkası 487.47 488.45 479.18 493.38 milyar dolar dış borç ile gireceğiz. 19.9 mil1 Fransız Frangı 322.28 322.93 322 28 326.19 1 Hollanda Florini 969.76 971.70 969.76 981.52 yar dolar uzun vadeli dış borç, 7.8 milyar do1 isveç Kronu 322.91 323.56 322.91 326.83 lar da kısa vadeli dış borcu beş yılda ödeye1 İsviçre Frangı 1270.52 1273.07 1270.52 1285.93 ceğiz. Dış borcumuz bu kadar azalacak mı? 100 İtalyan Lıretı 151.11 151.41 148.54 152.94 Hayır. Çünkü yine bu beş yılda 15.5 milyar 1 Japon Yeni 15.21 15.24 14.95 15.39 dolar yeni dış kredi kullanacağız. Sonuçta 1 Kuveyt Dinan 7245.03 7259.55 7121.86 7332.88 bunca çabaya karşın dış borç stokumuz an1 Sterlin 3308.35 3314.98 3308.35 3348.46 cak 12.2 milyar dolar azalacak, 1994'te 24.8 1 S.Arabistan Riyali 569.33 570.47 559.65 576.23 milyar dolar dış borcumuz olacak. ÇAPRAZ KURLAR Burada iki konuya daha değinmek gerek. Altıncı Plan döneminde 14.6 milyar dolar da $ 1 9547 B Alman Marta i 1412 97 İtalyan Lıretı dış borç faizi ödememiz gerek. Yeniden borç$ 6,6249 Fransız Frangı $ 140.38 Japon Yeni $ 2 2016Hollanda Flonnı $ 3,7502 S Arabistan Riyali lanma zorunluluğu, dış borç faiz ve anapa$ 1,6804 Isvıçre Frangı £ 1,5494 $ rasını ödeme gücünü yaratamamamızdan kaySERBEST PİYASADA DÖVİZ naklanıyor. Ikinci konu, Türk ekonomisinin ALTIN GÜMÛŞ geleceği açısından daha da yaşamsai önemAlış Satış Satış Alış de: Yabancı sermaye girişi. ABD Doları 2140 2143 Cumhunyet 170 000 172 000 Altıncı Planda beş yılda 5.5 milyar dolarlık yabancı sermaye girişi öngörülmüş. Ne Batı Alman Markı 1094 1097 180 000 185 000 Resat için? Yine dış borç ödeme gereği için. Eğer Isvıçre Frangı 1270 1275 24 ayar altın 25.950 25.850 5.5 milyar dolar yabancı •sermaye girmezse, Hollanda Flonnı 968 973 25 500 22 ayar bilezık 23.000 o kadar fazla dış borç bulmamız gerekecek. 3350 3380 Ingılız Steriini 19.460 19 385 18 ayar altın Yabancı sermaye girişi arttıkça dış borç bul322 325 Fransız Frangı 414 418 900 ayar gümüş ma gereği azahyor. 1 ons altın (S) 375 70 37615(MB) 375.30 (Londra) Burada bir noktayı özellikle vurgulamak gerek. Bugüne değin yabancı sermayeye, yaİstanbul: 175 44 93 Antalya: 123 066 bancıların Türkiye'de yatırım yapması biçiBursa: 152 20S Adana: 122 533 minde bakıldı. Ancak Altıncı Plan bu bakışı değiştiriyor. Plan'da (Sh.24) yabancı serma DOVIZ KURLARI ye yatınmı 5.5 milyar dolar olacaktır denilmiyor. Yabancı sermaye 'girişi' deniliyor ve bu girişte olumlu gelişmelerin baklendiği vurgulanıyor. Aynca yabancı sermaye politikası bölümünde (Sh. 34/122) "Yabancı sermayenin menkul kıymetlere yatınmınuı temin ve teşviki yönündeki düzenlemelere devam edilecektir, (Sh. 34/123) 'yapişletdevret' gibi fınansman modelleri çerçevesinde yabancı sermaye katkısından azami ölçüde yararlamlacaktır", (Sh. 34/127) "Yabancı sermaye girişlerini arttırmak amacıyla özelleştirme ve serbest bölge uygulamalarına devam edilecektir" deniliyor. Böylece özelleştirmeden gerçekte "yabancılaştırma" murat edildiğini açıkça görmüş oluyoruz. Görüldüğü gibi yabancı sermayeden beklenen yeni teknoloji, yeni pazar, yeni ihracat olanaklan sağlaması gibi Türk ekonomisinin rekabet ve pazar gücüne katkı değil. yabancı sermaye yatınmı değil, sermaye girişi özendiriliyor. Özetle, Altıncı Plan, plan değil, borç ödeAmaç çok açık, yabancı sermaye girişi ile öde nebileceğini kanıtlamaya çalışan bir projekmeler dengesi finansman yükünü azaltmak. siyon. Bu projeksiyon sabit fiyatlarla yapılBunun yeni adı, dış borcu hisse senedi ile ta dığı için aşırı enflasyon yaşayan, göreii fıyat kas etme. Bir kez daha vurgulayalım: Öngö yapısında sürekli değişmeler olan bir ekonorülen yabancı sermaye girişi beş yılda 5.5 mil mide bir "egzersiz"den öte anlam taşımıyor. yar dolar. Sabit dolar kuru ile 78 trilyon TL, Büyüme hedefleri hayali, sermaye hasıla orancari dolar kuru ile yaklasık 15 trilyon TL. ları gerçekçi değil. tstikrar içinde sektörel denEkonomide kamu kesimi payını azaitmak geleri sağlayarak buyümeden söz etmek antan yana olduğunu her olanakta yineleyen ik lamsız. Tüm özverilere karşın dış borç yukuntidar, gerçekte gelirden kamunun aldığı payı de önemli bir değişme sağlanamıyor. Finansazaltmak niyetinde değil. Toplam kamu ge man açısından gerçekleşebilir değil. Gelir dalirlerinin GSMH'ye oram, plan dönemi baz ğılırrunın tasarruflarda öngörülen artışlan sağyılı 1989'da %28, plan dönemi içinde değiş layabilecek ölçüde bozulması salt ekonomik miyor; 1994'te yine *Io2&. öte yandan kamudeğil, sosyal sorunlar da yaratır. nun net kamu gelirinin GSMH'ye oranı da değişmiyor. (1989'da %17.5, 1994'te <7ol7.3) Plan, gelecekte gerçekleşecek olan ekonoDaha da öte, kamunun gelirlerinden tasarruf mik ve sosyal gelişmeleri değiştirmeye, yönetme çabasında da anlamlı bir artış yok. Ka lendirmeye çalışır. Geçmiş her yıl geleceğin aymu tasarruflannın toplam yurtiçi tasarruflar nası olacaksa plan yapmaya ne gerek var?