Katalog

Bugün ^ gençlerin. Atatürk'teki Gizeın... Kimi insan, ölttmönüıı iistünden yıllar geçtikçe küçülür, kimi insan buyur. Atatiirk büyuyenlerdendir. 19 Mayıs 1919dan bu yana geçen 70 yıl, bize gerçekleri anlatabilecek bir zaman dilimidir. 21'inci ynzyıla yaklaşırken Mustafa Kemal'in anlamı daha belirginlikle ortaya çıkıyor. Ülkemizde fikir özgüriüga geliştikçe, bilim tartışmalan yoğunlaştıkça, dcmokrasi benimsendikçe Atatürk'ün değeri saydamlaşacaktır. 12 Eylttl döneminde yapıldıgı gibi. Atatürkçüluğü içeriginden soyutla>arak tatucu bir baskı rejiminin dar siyasetine indirgemek, bu büyıik adama karşı en buyük ihanettir. Demokratik ortamda özgür tarüşmava dayanamayan bir kişiliğin tarihsel degeri kuşkuludur. AUtnrk'ün uygarlık tarihindeki yeri, kendisini niç anlamamış olan ya da olumsuz bir siyasete araç yapmak isteyenlerin kısır yorumlanna bagb kalabilir tni? • Mnstafa Kemal 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çtktıgında Türkiye ne durumdaydı? Çagdışına düşmıiş impara(orlnk çökmiiş, emperyalizmin paylasım masasına yatınlmıştı; Anadolu Sevr baritasıyla parseOenmişti. Sorunlar öylesine ağuiaşmış ve könragümleşmişti ki çözüme nereden başianacagını saptamak için bir dehanın sezgisine gereksinme vardı. 15 Mayıs 1919'da düşman lzmir'e çıkarken, 19 Mayis'ta Samsun'a çıkmak ne anlam taşıyordu? Önce Anadohı'nnn doğusundan batısına bir halk örgütlenmesi gerçekleşecekti. 23 Nisan 1920'de Ankara'da "hâkimiyet milletindir" ilkesine dayanan Büyük Millet Meclisi kurulduğunda "devrim" aşamasına girflmişti. Ne var ki devrim, karmaşık bir yapıda gelişiyordu; ortak düşmana karşı ulusal direnişin toplumsal yelpazesi oluştnuştn; ama, sonrası ne olacaktı? Atatiirk devrimleri birbiri ardına giindeme girince bu sorunun yanıtı verildi. Tarib göstermiştir ki ortak düşmana karşı her halk hareketi sonuçta uygarbga dönük bir atılıma döniişemiyor; kimi zaman başandan sonra toplumsal giiçler dengesinde gericiler ve tutucular agır basıyorian devlet düzeninde egemenleşiyorlar, uygarlığa dönük yollan tıkıyorlar. Batı'nın emperyalizmine karşı savaşıp uygarlığını benimsemek çok güçtü. Mustafa Kemal'in dehası, Türk toplumunda uygarlığa özkm, istek ve tplimleri sezip değerlendirerek fslam ortaçağını yırtan bir devrime dönüştürebilmesinde vurgulanıyor. • 21'inci yüzyda dogru bir mflyar nüfuslu tslam dünyasında çağdaş demokrasi deneyimine umut bağianan tek fllke TürkiyeMir. Bu umudun temelinde, Atatürk'ün cumhuriyetçilik, laikHk, bilimsellik ilkeleri itici güç oluştunıyor. Ne yazık ki evrensel demokrasinin çağdaş düzeyine henüz nlaşabilmiş değiliz; ama, toplumsal vaşamımızda bu yoldaki tarüşmalar biıtun sıcaklığıyla sürmektedir. 19 Mayıs'ın 70'inci yıldönümünde karanlık görüntüler ulkenüzi golgelendirmekte, insan haklanna ters diişen ayıplar sergilenmekte, özgürlükler kısıtlanmaktadır. Kimi çevreler şeriat özlemlerine bağlanmışken, kimi çevreler de dış güçlere "teslimiyeti" çağdaşlık sanacak kadar aymazlığa süriiklenmişlerdir. Her iki eğilim de bizi uygarlık dünyasından uzaklaşbracak yanügüardan oluşuyor. Çağdaş dünya aklın ve bilimin verileri üzerinde yiikselmektedir. Türkiye uygar diinyamn hangi örgütüne kablırsa katılsın, önce kendi kinüigini, bağımsızlıgını, özgürlüğünü kazanmak ve korumak zonındadır. Kişiligini yitiren, kimligini koruyamayan, benh'ğinin bilin, cini duyumsayamayan bir toplamun uygarlık dünyasında yeri yoktur. Atatürk, Türkiye'yi uygar kişüiğine, kimliğine, benligine, kavuşlurmak isteyen büyük insandı. 19 Mayıs 1919dan 70yd sonra bile bize yol gösterebilmesindeki gizem, daba o günden yüzünu uygarlığın aydınlığına çevirmesinde saklıdır. Musluklar açıhyor Sendikacı memnun Kamu işyerlerindeki 600 bin dolayındaki işçi için önceki gün hükümetle Türkış arasında varılan anlaşma, sendikacılann büyük çoğunluğu tarafmdan olumlu bulundu. Sendikacılar, "Anlaşma belki ideal değil, ama iyi" dediler. lşSendika Servisi Kamu işyerlerinde çahşan 600 bin dolayında işçi için sürdürüJen toplu pazarlığın Türkîş ile hükümet arasında anlaşmayla sonuçlanmasının ardından ikili görüşraeler yoğunlaştı. Türkîş'e bağlı sendikalarla Ugili kamu işveren sendikalarının yöneticileri dünden itibaren bir araya gelmeye başladılar. Taraflar arasındaki görüşmelerde grev uygulamasının başladığı işyerlerinin ardmdan, yatanhk sırasına göre grevlerin başlama tanhleri belli olan işyerlerinin, daha sonra da grev karan alman işyerlerinin öncelikle ele alınacağı bildirildi. Bu arada görüşmelerin başladığı işyerieri için toplu pazarlığın bir iki gıin içinde sonuçlandınlması bekleniyor. Taraflar arasındaki görüşmelerde bazı ışyerlerinde ücret gruplandınlması prim, hirmet zamnu, kıdem zammı, atölye zarnmı gibi parasal düzenlemeler nedeniyle tartışmalann söz konusu olabileceğ\i belirtıldi. öte yandan Türktş yöneticilerinin Başbakan özal'ın devreye girmesiyle anlaşmanın sağlandığı şeklindeki değerlendirmelere karşı çıktıklan ve kamu işyerlerinde toplusözlesme görüşmelerinin belli program doğrultusunda merkezileştirilmesi ve günlerce surdürülen örgütlü, kitlesel ve yaygın eylemler sonucunda bu noktaya geiindiğıru vurguladıklan bildirildi. Harblş Sendikası, Milli Savunma BakanlığTna bağlı işyerlerinde calışan yaklaşık 37 bin üyesi adına bakanlık yetkilileri ile dün toplusözlesme görüşmelerine başladı. Harbtş Genel Başkanı Kenan Durukan, görüşmelerin bir iki gun içinde sonuçlandınlacağını söyledi. Durukan, Türk!ş ile hükümet arasında varılan anlaşma koşullannın "ideal" olraadığını, ancak "giinün koşullarına (Arkası Sa. 15, Su. 3'te) 66. Yd; Sayı: 23254 Cu m h u r iyet Kurucusu: Yunus Nadi Gelecek gençlerin. PAMUKBANK iyi bankadır 600 TL. (KDr**m 19 Mayıs 1989 Cuma ISÇİYE YÜZDE141ZAM Merkez Bankası emisyon artışmdan rahatsız Merkez Bankası Başkanı Saracoğlu, bankamn 60 yıldır gerçekleştirilemeyen işlevinin Türkparasmm kıymetini korumak olduğunu söyledi. Saracoğlu, "Merkez Bankaları, fazla emisyondan rahatsız olan kuruluşlardır" dedi. Ekonmnide Çiftçiyeyüzde 83 Buğdayda destekleme alım fiyatları geçen yıla göre ortalama yüzde 83 civannda arttı. Ziraat Odaları açıklanan yeni rakamlardan memnun kalmadı. Osman özbek, "Çiftçi enflasyona yenik düştü. Çiftçi değil, tüccar kazanacak" dedi. Haber Merkezi Hükümet, hububat destekleme alım fiyatlannda üreticiye cömert davranmadı. Buğday destekleme alım fiyatları ortalama yüzde 83 oranında arttırıldı. TMO'nun Uk kez aylık fiyat artışı yerine "haftalık zam" uygulamasını başlatacağı açıklandı. Türkiye Ziraat Odalan Birliği Başkaru Osman Özbek, "Başbakan Özal'a yaniış rakamlar verildigini" belirterek, "Çiftçi enflasyona çok yenik düştü. Çiftçi degil tüccar kazanacak. Biz bu flyatlaıia kuraklıgı mı yenmeye çanşahm, borçlanmızı mı ödeyeBmî" diye konuştu. Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı tbrahim Yetldn de destekleme alım fiyatlarının düşük olmasını "Dünya Bankası Başkam'mn Türkiye'de bulunmasına" bağladı. Hükümetin milyonlarca tarım Üreticisini ilgılendiren karan Adana'da dün Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanı Lütfulah Kayalar Urafından açıklandı. Kayalar Uk kez Doğankent TMO Ajans Müdürlüğü'nde hükümetin destekleme alım fiyatlanna ilişkin belirlenen rakamları açıklarken, TMO'nun başlatacağı "haftalık zam" uygu DESTEKIMdEALIMFÎYATLAMAÇIKLANDI DEMİRÇELİK GREVİNDE ANLAŞMA UMUDU 8. Sayfada VERGİ ENFLASYONA YENİK DÜŞTÜ Ekonomide lamasını da basına duyurdu. Tanm Bakanı Lütfullah Kayalar'ın açıkladığı fıyatlara göre buğdayda TMO'nun uygulayacağı alım fiyatları geçen yıla göre ortalama yüzde 83 arttı. Anadolu durum buğdayının kilo fiyatı 186 liradan 340 liraya, kırmızı sert buğday 167 liradan 305 liraya, beyaz sert buğday ise 177 liradan 315 liraya çıkanldı. Böylece her üç üründe fiyatlar sırasıyla yüzde 82.8, yüzde 82.6 ve yüzde 78 artrnış oldu. Arpa alım fiyatı geçen yıla göre yüzde 811ik artışla 252 liraya, çavdarfiyatıyüzde 86.6'hk artışla 250 liraya, mısır fiyatı yüzde 82.4'lük artışla 170 liradan 310 liraya ve yulafın fiyatı ise yüzde 80'lik artışla 139 liradan 250 liraya yükseltildi. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanı Lütfullah Kayalar, destekleme alım fiyatlarının "genel eko(Arkası Sa. 1S, Sü. 5'te) Hastanelerde dü Dünya Bankası Başkanv Enflasyon hızla düşmez 4 Pembe plarîa yakın takip Conable'den: Türkiye'de enflasyon konusunda bazı kaygılarımız var. Eğer Türkiye'de enflasyon düşürülecekse, bu çok hızlı olmamalıdır. Enflasyonun aşağıya çekilebilmesi için iyi bir plan, zaman ve disiplin gereklidir. 10. Sayfada 700 BÎN FOTOGRAFI NE YAPACAKSINIZ? OSMAN SENKULLEVENT BÛRStS'ln notian 10. Saytada SAYES OKAY GÖNENStN CUMHURTYET GAZETESt YAZI İŞLERİ MtİDÜRÜ CÜNEYT ARCAYUREK yazıyor ı Ankaralı doktortar önceki gün toplu halde nöbet tuttuktan sonra dün de muayene için geten haslalara Dünya Sağlık Örgütu'nün (WH0) standardı olan 1320 dakjka muayene süresi tanımaya basladılar. Bu uygulama nedeniyle polikliniklerde uzun kuyruklar oluştu. Eyiemci doktohar ve muayene olabilen hastaiar uygulamadan memnun kalırken Ankara Tabip Odası'nın öncülüğünde önce toplu halde nöbet tutan doktorlar dün de polikliniklere gelen hastalara Dünya Sağlık .Örgütu'nün öngördüğü muayene süresini uyguladılar. Her hastaya 1320 dakika ayıran doktorlar, uygulamadan muayene olan hastalann memnun kaldığını söylediler. Polikliniklerde uzun muayene kuyrukları oluştu. Doktor eylemde, hasta kuyrukta Haber Merkezi Ankara'da başlatılan, sağlık işkolundaki doktorlann öncülük ettiği "eytetnler haftaa"run ilki olan "toplu nöbef'ten sonra dün de hasta başına "yeterli zaman ayırma" uygulaması başlatıldı. Ankara'daki Numune ve Dr. Sami Ulus hastanelerinde başlatılan "yeterli zaman" eylemi doktorlann toplu protesto eylemleri içinde yer alan uygulamalardan biri. Uygulamadan doktorlar ve hastalann memnun, kuyrukta bekleyen hastalann ise şikâyetçi olduklan görüldü. Izmir'de de Devlet Hastanesi ve Ege Üniversitesi hastanelerinde doktorlann bir bölümünün Dünya Sağlık örgütu'nün standardı kuyrukta bekleyen hastalann rahatsız oldukJan gözlendi. PoMMiniklerde buyük yıflılma olması uzenne hastane yönetımleri Sağlık Bakanlığı'nın emriyte servislerdeki doktodarı da potiktiniğe gönderdi. Ancak yeni gelen doktortar da eyleme kaöldı. Bu arada bazı yuneticilerin doktortara baskı yaptıktan öne surüldu. Bakan Şıvgın, "Bakanlık uyanıktr" dedi. (Fotoğraf: Banş Bil) Özal hedef göstermez Gazetenizin 5.5.1989 tarihli nüshasının 1. ve 13. sayfalannda yayımlanan "özal gazetecileri hedef gösterdi" başlıklı haberde gerçek dışı, haysiyet ve şerefıme dokunan ve kamuoyunu yanıltıcı iddialar yer almaktadır. Gazeteciler Cemiyeti, TGS ve Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası başkanlarımn yayımladıkları ortak bildiride ve gönderdikleri telgrafta yer alan ve bazı polislerin gazetecilere yönelik tutumlarında benim gazetecileri hedef TRTde Ne Oluyor? özal, dün Cumhurbaşkanı'yla göruştü. Cumhurbaşkanı, "TRT Genel Müdürlüğü'ne atamanın ne olduğunu" sordu, özal yanıtladı: "Hükümet üç adayla ayrı ayn görüştükten sonra atamayı yapacak." ANKARA Başbakan Özal dün, Cumhurbaşkanı Evren'e, TRT Yüksek Kurulu'nun saptadığı üç adaydan birinı "önümüzdeki günlerde her bıri ile ayrı ayrı konuştuktan sonra" atayacağını bildirdi. Kapalı kapılar ardında neler görüşüldüğü tabii bilinemez. (Arkası Sa. 15, Sü. 6'da) olan 13 ile 20 dakika ayırma uygulamasına başladıklan görüldü. Doktorlar yalnızca kendi çalışma koşullannın kötulüğünü ve yaşam standardının düşüklüğünü degil, h a l k ı n d ^ sağlık sorunlanna dik(Arkası Sa. 15, Sü. l'dt) DOKTORLAR NE 1STİYOR? 12. Sayfada "" YAPJLMASI GEREKENİN ADI 'EYLEM' OLDU FARUK BİLOİRİCl'nln iHrtlan 12. Sayfada 19 Mayıs kutlamyor E v r e n : Atatürk düşmanları ne kadar uğraşırlarsa uğraşsınlar, Atatürk sevgisini bu milletin kalbinden silmeye başaramayacaklardır. Içtimai ftzal: Türkiye'de birlik ve beraberiiğin zaafa uğradığı dönemlerde 19 Mayıs nasri bayram ottft inkılaptan büyük sıkıntüar çekildi. Türk halkının sağduyusu sayesinde sıkıntılar aşıldı. ihtilale tnönü: Teokratik devlet kurma hayallerine karşı en büyük güvence Türk Zafer Toprak, gençliğidir. Gerekli düzenlemelerin yapılacağı iktidar günleri yakındır. Demirel: Milli iradenin ve hukukun üstünlüğüne dayalı hür ve Atatürk'ün Samsun'a ayak demokrat Türkiye fıkri, refahın özünü teşkil etmiştir. 12. Sayfada 19 Mayıs 70 Yaşmda TRT ADAYLARINA gÖSteren (ArkastSa.lSSu.Vde) YAZAR GÜVENCESİ Haberi 9. Sayfada basışını Tanzimat'tan bu yana devam eden bir süreç içinde ele alıyor. Iraıvla ilişkiyî iyîleştirme çabası 26 mayısta Ankara'ya gelecek olan İran Dışişleri Bakanı birinciyardımcısı Beşareti, Başbakan Musavi'den Özal'a bir mesaj getirecek. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye ve Iran'ın büyükelçilerini "istişareler için" nisan ayında karşılıklı olarak geri çağırmalan ile tescil edilen iki ülke arasındaki gerginlik, önümüzdeki günlerde Ankara'da yapılacak üst düzeyli resmi görüşmelerde giderilmeye çalışılacak. Bu çerçevede, tran Dışişleri Bakanı Birinci Yardımcısı Muhammed Beşareti'nin "Turklran ilişkilerinin tüm veçhderiyle ilgili istişarelerde bulunmak üzere" 26 mayısta Ankaraya geleceği açıklandı. Dışişleri Bakanlığı'ndan dün yapılan açıklamada Beşareti'nin İran Başbakanı Mir Hüseyin Musavi'den Başbakan özal'a bir mesaj getireceği de bildirildi. öte yandan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi tnal Batu, Iran'ın Ankara Buyükelçisi Manucehr Mottaki'nin önümüzdeki günlerde Ankara'ya geleceğini (Arkası Sa. 15, Sü. 7'de) 19 Mayıs nasıl bayram Oİdu? Uygur Kocabaşoğlu, 19 Mayıs'ın resmi bayramlar arasına ne zaman ve nasıl katıldığını yazdı. 19 Mayıs özel eki bugün Cumhuriyet Me birlikte Göstericilerin hedefı özgürlük Çiırde yeni olaylar Başbakan Li Peng, Komünist Parti lideri Zao Ziyang, açlık grevi yapan ögrencileri ziyaretleri sırasında, grevi bırakmaya ikna edemediler. Çin Halk Cumhuriyeti'nin başkenti Pekin'de 1 milyonu aşkın gösterici Deng Şiaoping'in istıfasını istedi. 3. Sayfada GORBAÇOV'A SICAK UĞURLAMA 3. Sayfada Cumhuriyet • Panama'da olaylar Noriega ülkede • Kadın Kurultayı başlıyor tki gün şiddel olaylarından ötürü muhalefeti suçladı sürecek ve çeşıtli konulann tartışılacağı ve ABD Başkanı'na kafa tuttu. 3. Sayfada Kadın Kurultayı pazar günü Yıldız Parkı'nda yapdacak piknikle sonuçlanacak. 8. Sayfada • Şamir planı Israil Parlamentosu'nda • Kolay profesörlük zorda 8 doçent planın oylandığı toplaniıya katılmayan milletvekilinin bu sıfatları sona erdiğinde 'Beyrut kasabı Şaron'un Şamir'le güç savaşına girebiteceği kaydedildi. 3. Sayfada profesör olmalanna olanak tamyan teklif Komisyon'a geri gönderildi. 9. Sayfada • Macarlara eleştirel • TBKP davası Geniş güvenlik önlemleri bakış Ünlü Macar altında yapılan Haydar KutluNihat Sargın yönetmen Zoltan Fabri'nin davası için İstanbul'dan gelenlere fümleri üç gün sıireyle kirnlik kontrolü yapıldı. îS. Sayfada Kadıköy Kültür Merkezi'nde • Türkrye'nln önaml DoğuBatı gösierilecek. Gösterim yumuşaması ve silahsızlanma görüşmelerinin arasında 'Macarlar' filmi de gündeme getirdiği soru: Türkiye önemini yitirecek mi? Arka Sayfada var.4. Sayfada UGURMUMCU GOZLEM .. Unutturulan Sözler. Bugün 19 Mayıs. Törenlerde yine beylik söylevler dinleyeceğiz. Neredeyse; dün ve bugün suç öğesi saydıklan "Gençlik"\en bugün övgüyle söz edilecek, resmi devlet siyaseti ile her gün biraz daha unutturulmaya çalışılan Atatürk'ün ilkeleri, devrimleri yapay söylevler ile anılacak. (Arkası Sa. 15, Sü. 7'de)