Katalog

22 NİSAN 1989 CUMHURİYET/13 Kamuoyu araştırma kuruluşları son seçim araştırmalannı değerlendirdi \aııılchk; güçlükleri aşmalıyız çimden kaç gün önce tamamladınız? TURAN Yurt çapında anketler iki, iki bjıçuk hafta önce bize gelmeye başladı. İstanbul'u seçimden bir hafıa önceki pazar gunü bitirdik. Bu arada özellikle belirteyim ki, Erzurum'da MÇP'nin ikinci parti durumunda olduğunu saptamamıza rağmen, belediye başkanlığını kazanacağını bilemedik; çünkü araştırmamızm tamamlanmasından sonra MÇP'nin burada korkunç bir kampanyası oldu. Araştırmalarda zaman faktörü çok onemli. Sayın Erdem, sizce nasıl oldu da KONDA bu araş luyorum. Sayın Kongar, araştırmanızda başka hata kaynak26 Mart 1989'da yapılan yerel seçimler öncesinde çe lan görmüyor musunuz? KONGAR Benim aşamadığım bir zaman faktöşitli kamuoyu araştırma kuruluşlan tarafından yapılan ve gazeteler tarafından yayımlanan seçim araştırmala rü var. Alana çıkıyorsunuz, geliyorsuuuz, kompütüre girının genel bir değerlendirmesini yapmak amacıyla dü riyorsunuz, tablolar çıkıyor, yorumluyorsunuz, raporu zenlediğimiz açıkoturuma Tarhan Erdem (KONDA), yazıyorsunuz, gazeteye yolluyorsunuz, yazı işleri değerEmre Kongar (KAMAR), Biilent Tanla (PİAR), Ali Eş lendiriyor, diziliyor, basılıyor... Ben doğrusu bu sureyi ref Turan (YÖNELİM), Sezgin Tiızün (VERİ) ve Bo 10 gunden daha kısa bir zamana sığdıramadım. Belirt, ğaziçi Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ka mek istediğim başka bir husus da şu: Muhalefet bu setıldılar. Açıkoturumun bir özetini aşağıda yayımlıyoruz. çimde yerel değil genel seçim stratejisi izledi. İktidar, Sayın Tanla, Türkiye'de kamuoyu araştırmalannı efendim bu genel değil yerel seçimdir dedi; son hafta başlatan kunıluşun temsikisi olarak ilk soruyu size yö başbakan televizyona çıktı, muhalefetin stratejisine boneltebiliriz. PİAR olarak son yerel seçimler öncesinde yun eğdi... Bu, tabii adaylann önemini birdenbire yok Istanbul, Ankara ve tzmir Anakenl Beledije Başkanlı etti; parti sadakatini gündeme getirdi. Son haftada yağı seçimleri için iiç araştırma yaptınız. Aldığınız sonuç kalayamadığımız, seçimlerin bir yerel seçimden genel seçim havasına kayması oldu. lan nasıl değerlendiriyorsunuz? TANLA Son yerel seçimler dolayısıyla yaptığımız araştırmalarda önemli ölçüde hatalı sonuçlar aldık. Ve Seçimden 1011 gün önce hemen ertesi gün hatamızın nereden kaynaklanmış ola Araştırmamzı seçimden kaç gün önce yaptınız? bileceğini incelemeye başladık. Ancak şunu ifade etmek KONGAR KAMAR araştırması 15 martta yapılisterim ki, araştırma kuruluşlan bir defalık çahşmala dı. Seçimden 1011 gun önce. rıyla değerlendirilemez. Batı'daki örneklerinde de gö Araşürmaların seçim güniine >akın bir zaraanda rüldüğü gibi yanılgılar biz araştırmacıların hayatmın aynlmaz bir parçasıdır. PİARSİAR olarak I977'den bu yapılamayışı herhalde çok önemli bir yanılgı kaynağı. yana seçim araştırmaları yapıyoruz. 1977 genel seçim Sayın Tanla, PİAR araştırması ne zaman yapıldı? TANLA Biz son pazartesi, salı, yani 5 gün önce lerinde 1.6, 1983 genel seçimlerinde 0.9, 1984 yerel seçimlerinde 2.3, 1986 ara seçimlerinde 4.2, 1987 genel yaptık. Bizim zamandan dolayı bir hatamız olduğunu seçimlerinde 1.3, 1987 referandumunda 1.8, 1988 refe sanmıyorum. Şimdi Sayın Kongar'ın ifadesiyle, "başanlı olan" randumunda 3.7 hata payı ile seçim sonuçlannı tahmin ettik. 1989 yerel seçimlerinde ise hakikaten bir yanıl araştırma kunıluşlannın sözciilerinin görüşlerini alalım. Sayın Turan, YÖNELlM, benim biktiğim kadanyla ma rekoru kırdık... iilke çapında secim araştırması yapan bir kunıluş olaYanılma rekoru kırdık rak ilk kez karşımıza çıktı. Siz aldığınız sonuçlan nasıl değeriendiriyorsunuz? Bu başarısız sonucu nasıl açıklıyorsunuz? TURAN Ashnda bizim kuruluş tarihımiz, PİAR TANLA En büyiik hatayı istanbuFda yaptık. Seçim sonuçlarına baktığımız zaman tstanbul'da katılma ora hariç, bu masada temsilcileri bulunan öteki araştırma kuruluşlanna çok yakın. 1987 martında kurulur kurulmaz da 1987 referandumuyla ilgili bir araştırma yapTanla: 1989 yerel tık. Yuzde 49.0 ile "Evet" oylarının oranını PlAR'dan seçimlerinde da yakın olarak bulduk. Bizim bu araştırmanın sonuçlannı Giineş Gazetesi'nde yayımlamamızdan sonra Gühakikaten bir neş, başka bir kuruluşa üç kamuoyu yoklaması daha yanılma rekoru yaptırdı ve seçim sonuçlanndan çok farklı sonuçlar alınkırdık... Bizim dı. Bunun uzerine gazetenin arka sayfasında haziran ŞAHİN ALPAY araştırmamızm dayandığı varsayımlardan biri, katılma oranının 1987'de olduğu gibi yüzde 90'lar düzeyinde gerçekleşeceğiydi. Seçimden üç gün önce yapılan bir açıklama ile bu seçimde katılmanın zorunlu olmadığı duyuruldu. Bizim araştırmamız bitme aşamasındaydı. ' Yapabileceğimiz bir şey kalmamıştı. tırmada gorece daha başarılı sonuçlar alan kuruluşlar arasında >er aldı? ERDEM Efendim, bu seçimde hiçbirimizin tahmin edemediği, basımmızın da göremediği bir olay var. Seçmenin ANAP'tan buyuk ölçüde ve hızla kopuş olayını, arkadaşlarımız da biz de belirleyemedik. KONDA olarak bizim bir gazeteyle devamlı gibi görünen bir ilişkimiz var. tki bine yakın seçim çevresinde yapılacak bu yerel seçimleıde araştırma yapmanın güçlüklerini dikkate alarak, gazete yöneticilerine bu defa araştırma yap Tnran: Siyasi nitelikte araştırmalarda başka türlü zorluklarımız da var. Bir ülke düşünün ki o ülkede, insanlann başına düşünceleri{ yüzünden, oy verdikleri parti yüzünden sorunlar gelebiliyor. Öte yandan, gittiğimiz denek yaşlı bir hanım ise partileri tanımıyor demeyeceğim, bazen Türkçe bilmiyor. Biz o hanım nasıl davranıyor, seçim günü oyunu nasıl verir bunu bulmak zorundayız. f\ cihinin etkili olacağını sezdik. Bunun için seçimlerde anakent belediye başkanlığı ve il genel meclisi için kulianılacak oy pusulasının aynısını bastırdık. Oy pusulasını çoğaltmak yasak olduğu için, altına da "Bu oy pusulası anket amacıyla basılmıştır" diye açıkça yazdık. Anketörlerimiz gittiler ve deneklerimize lütfen seçim gibi oy kullanın dediler. Sonuçları bu şekilde aldık. Doğrusunu isterseniz, politikadan gelmiş bir insan olarak araştırma sonuçları ne İzmir ne de Ankara için benim kişisel tahminime uygun değildi. Gazete yöneticilerine de "Bunlann dognı çıkma şansım görmiiyonun" dedim. Teknik adamlarımız ise kendilerine güveniyorlardı. Doğru yapılmıştır ve doğrudur diye bitiriyorlardı. Neticede araştırma bulgularını yayımladık. Sonuç tam tersi de çıkabilirdi. Tersi çıkınca da yer yerinden oynamazdı. hiçbir anlamı yoktur. Ya en küçük IDP dahil bütun partilerin aldıklan oy oranı doğru bilinir ya da bilinmez. Bilip bilmemek de örneklem buyüklüğü temel alınmak suretiyle yapılacak standart hata saptamasıyla değerlendirilir. Koşulfarımız elverişli değildir, dolayısıyla bu koşullarda bu kadar olur gibi bir mantık geçerli değildir. Burada genel problemler var. Bence bunlar üzerinde durmak lazım. Bu genel problemlerden bir fatura çıkacaksa o da kamuoyu araştırma şirketlerine değil, üniversitelere çıkacaktır. Benim esas yargılayacağım universitelerdir. Sizler bir mühendislik faaliyetinde bulunuyorsunuz. Bir teknolojiyi alıp uyguluyorsunuz. Onu üreten yer sizler değil, üniversitelerdir. Siz araştırmalarda insanlara ileride, bir hafta, bir iki ay sonra yapacakları bir davramşı soruyorsunuz. Saptadığınız bir tutumdan hareket ederek ilerideki bir davranışın nasıl olacağı hakkında bir tahminde bulunuyorsunuz. Türkiye'de böyle bir tutumla böyle bir davranışın arasındaki ilişki nedir? Bunu kamuoyu şirketi araştıramaz; bunu üniversite araştıracaktır. Açık söyleyeyim, bunun cevabını ben bilmiyorum; Türkiye'de bilen, araştıran da yoktur. Tutumla davranış arasındaki ilişkiyi kuran bazı etkenler var. Örneğin siyasi parti bağlantısı. Eğer bir kişi parti tutuyorsa, hangi partiyi tuttuğunu sorarsanız, o da doğru bir yanıt verirse, o partiye oy verecek demektir. O zaman tahmin kolaylaşır. Ama Turkiye gibi partilerin sürekli değiştiği bir ülkede bu eğilim buyuk değişiklik göstermektedir. ABD'de parti tutma oranı yüzde 75, Fransa'da 45 dolayında... Bazı araştırmalarımıza dayanarak bunun Türkiye'de yuzde 20 dolayında olduğunu. söyleyebilirim. Siz insanlan yakalıyorsunuz ve hangi partiye oy vereceğini soruyorsunuz. Bu konuyu hiç duşünmemiş; aklına ilk geleni söyluyor olabilir. Yanıt tamamen tesadüfi olabilir. Ben milletvekilleriyle bazı araştırmalar yapıyorum. Farklı sorulara verdikleri yanıtlarda fazla bir tutarlılık görülmüyor. Öte yandan kişinin size verdiği yanıt, kişisel duşuncesi midir? Yoksa açıkla Sayın Erdem, KONDA bir parti tercihlerine bir de aday tercihine göre iki avrı araştırma sonucu yayımladı. Bu araştırmalar aynı giinde mi yapıldı? ERDEM Hayır, bir gun farkla yapıldı. Aday tercihi söz konusu olduğunda Dalan'ı Sözen'e karşı yüzde 4527 önde gösteren araştırma sonucunu da eşit ölçüde vurgulayarak yayımladık. Doğrusunu isterseniz, korktuğumuz için böyle yaptık. Bülent Bey, katılma oranının düşük olacağını beklemediklerini, bunun için yanıldıklarını söylediler. Ben katılma oranının araştırma sonuçlannı sakatlayacağı kanısında değilim; çünku sonuçları belirlerken kararsızlan ayırdığımz gibi, seçimlere katılmayacağını belirtenleri de ayırıyorsunuz... Son olarak bir konuya değinmek istiyorum. Her toplantıda söylediğim gibi biz kamu hizmeti yapan kuruluşlanz. Bu bakımdan hareketlerimiz ve ilişkilerimiz bakımından açık olmak zorundayız. Efendim, kamuoyu araştırmalannın saydamlığıyla ilgili soruyu daha sonra gundeme getirmek istiyorum. Şimdi, son seçimlerde bir çalışma yapmayan, fakal Cumhuriyet Gazetesi için kamuoyu yoklamalannı yapan kuruluşun temsilcisi olarak Sayın Sezgin Tuzünden kamuoyu araştırmalannın genel bir değerlendirmeTüzün: Üzülerek sini yapmasını rica edeceğim. TÜZÜN 1983'ten bu yana yaygın olarak gunde belirtmek istediğim me gelen kamuoyu araştırmalannı irdelediğimizde ba bir konu, son şarılı olanları, başarısız olanları var. Ancak, bu araşaraştırmalarda, şu tırmaların genel olarak baa eğilimleri ortaya koyduk•kadar sayıda anket larını göruyoruz. Türkiye'de kamuoyu araştırmalannın yapılmıştır ötesinde araştırmaların nasıl yapıldığına ilişkin bilgi verilmedi. Başarısız olduğumuz zamanlarda neden yanıldığımızı açıklamaktan çekinmemeliyiz. Araştırmaları sonuçlannı kamuoyuna ulaştırmak üzere yaptığımıza göre, arastırmayı nasıl yaptığımızı açıklamak, hesabını vermek durumundayız. makta sakınja gormediği yanıt mıdır? Bunu bilmıyorsunuz. Her kültürde "resmi tutum" denen bir şey var; insanlar küçük yaştan öğreniyorlar şöyle davranacaksın, şunu soyleyeceksin, şunu söylemeyeceksin diye. Bu, her kültürde farklı. Türk kultürunde nasıl işliyor; araştırılmış değil. Kişilerin tutumlarını belirttikleri ortam da çok önemlidir. Sizinle tek başıma konuşursam başka türlü konuşurum, başkalannın arasında başka... Bu değindiğim etkenlerin hepsi ve diğerlerı aldığınız yanıtlar ; ttzerinde etkili olabilir. Bu etkiler daha ziyade sosyal • Msıkoloji araştırmalarıyla aydınlatılmalıdır ki, sizlere so * .uyu şöyle değil boyle sorun diyebilelim. Bu bilgileri dı^arıdan ithal edemezsiniz. Başka bir önemli konu, ornekleme, Türkiye'de örneklem çekmek son derece zor bir olay. Ben son olarak 1986yılında böyle bir işte çalıştım. DİE Başkanı, üniversiteden ilk kez böyle bir talep geldiği için duygulandığını belirterek yardımcı oldu. Bir aya yakın süre uğraştık. Sonunda bir örneklem oluşturduk. Anketörlerimize gidin şu mahalle, şu sokak, şu hanede, şu adamla konuşun dedik. Bir süre sonra, efendim bu adreste domates tarlası var, sokak yok, hane yok diye yanıtlar gelmeye başladı. Bu, resmi istatisükler... O zaman ne yapılmalı? Üniversite olarak bu işe fon ayrılmalı, DİE'nin yapamadığını üniversite yapmalıdır. Örneklemin temsili olması için gerekli koşullan yerine getirdiğiniz gibi, hata payını küçultmek için yeterince büyük bir örneklem çekmeniz gerekir. Örneklem buyüdukçe, para da büyümektedir. Ne kadar para olursa, o kadar araştırma olur. Bu, kamuoyu araştırma kuruluşlan için de böyledir, universiteler için de... Ersin Bey, öyle unsurlan vurguluyorsunuz ki, bu koşullarda Türkiye'de sağlıklı kamuo>u araştırması \apmak aşağı yııkarı olaıiaksız... KALAYCIOĞLU O kadar dramatik sonuçlara varmayacağım. Olanaksız değil ama zor... nınm yüzde 69; seçime katılmayan seçmenlerin yaklaşık 900 bin, bir milyon dolayında olduğunu göruyoruz. 1987'de geçerli oy sayısı 3.111.000, 1989'da ise 2.544.000. Sandığa giden seçmen sayısında 1987'ye göre 600 bin dolayında bir azalma görulüyor. Muhalefetin aldığı oylar 1987'de toplam 1.866.000, 1989'da ise 1.967.000; yani, 90 bin artmış. Siyaset sosyolojisinin temel saptamalarından biri, katılma oranının düşük olduğu seçimlerde genellikle sol ya da muhalif oyların oranının ytiksek çıkmasıdır. Başka bir ifadeyle, sağ ya da iktidar yanlısı seçmenlerin sandığı gitmeme eğilimi daha kuvvetlidir. Bizim araştırmamızm dayandığı varsayımlardan biri, katılma oranının 1987'de olduğu gibi yüzde 90'lar düzeyinde gerçekleşeceğiydi. Seçimden üç gün önce yapılan bir açıklama ile bu seçimde katılmanın zorunlu olmadığı duyuruldu. Bizim araştırmamız bitme aşamasındaydı. Yapabileceğimiz bir şey kalmamıştı. Öte yandan, seçmenin parti tercihlerine gore İstanbul'da SHP'nin yüzde 38.5, ANAP'ın yüzde 27 oranında oy alabileceğini görebjliyorduk. Ama biz seçmenlerin oylannı adayları ve hizmetleri ön plana alarak oy kullanacaklarım varsayıyorduk. Oysa secraen parti tercihi doğrultusunda oy verdi. tkinci yanılgımız da bu oldu. Partiye göre oy dağılırruna ilişkin sonuçlar elimizde olmasına rağmen yayımlamadık. KONDA bunu akıl etti, hem partiye hem de adaya göre elde ettiği sonuçları ayrı ayrı yayımladı. Sayın Kongar, siz KAMAR'ın aldığı sonuçlan başanlı buluyor muşunuz? KONGAR Öncelikle şunu belirtmek isterim ki, Türkiye'de kamuoyu araştırma kuruluşlan, bütün teknik olanaksızlıkjara ve deneyim yetersizliğine rağmen uluslararası düzeyde başarılıdır. Bunu her toplantıda söyluyorum. Bu iddiamı son seçim araştırmalarıyla ilgili olarak da yineliyorum. Bu kadar çok bilinmeyeni Araştvmacılar Kalaycıoğlu, Turan, Erdem, Alpav. Kongar, Tanla ve Tüzün seçim araştırmacılan açıkoturumda. SEÇİM ARA$TIRMALARI VE SEÇİM SONUÇLARI (Uç büyük kentte anakent belediye başkanlığı seçimleri) İSTANBUL PİAR KAMAR KONDA1 KONOA2 YÖNEÜM SONUÇ SHP ANAP 28.1 28.8 27.0 30.8 35.9 34.3 DYP DİĞERTOPIAM 14 6 100.0 16.8 100.0 28 0 100 0 23.1 100.0 17.7 100.0 24.7 100.0 ANKARA SHP ANAP PİAR KAMAR KONDA YÖNEÜM SONUÇ 35.8 35.1 39.1 45.9 43.8 32.2 35.1 22.1 26.8 20.6 tZMİR DYP DttERTOPUM 14.7 13.9 17.3 15.7 20.9 17 3 15.9 21.5 11.6 14.7 100 0 100.0 100 0 100 0 100.0 47.9 9 4 44.5 9.9 45.0 32 1 14 0 10 5 35.9 14.1 26.9 PİAR KAMAR KONDA YÖNELİM SONUÇ SHP ANAP 39 8 368 38 1 349 42 6 25 7 58.5 22.7 52 5 24.3 DYP DKERTDPIAM 11.2 14.0 16.7 13.8 12.2 13.0 15.C 100 0 100.0 100.0 100.0 1000 9.5 9.3 9.4 Not: Tablolar, araşirma bulgularındaki "kararsız" oylann "karariıtar" gibi dağılacağı varsayılarak düzentenmıştir. daki YÖNELİM araştırmasına çok kısaca değinildi. 1987 yıhnda hizmete özel olarak çahşmalarımızı surdürdük. O sıra ANAP olağanüstü bir örgütlenmeye gitmişti. Bir bakanın sorumluluk alanına giren 6 ilde, ba^ alannda tekrarlanmak koşuluyla çalışmalar yaptık. Diğer araştırma kuruluşlan gibi biz de yalnızca kamuoyu araştırmaları yapmıyoruz. Basınla ilişkimiz 1987 haziranından beri askıdaydı; son seçimlerde tekrar basınla çalıştığımız için adımız yine on plana çıktı. mazsak daha bile memnun olacağımızı söyledik. Sonuçta arastırmayı üç büyük ille sınırlamaya karar verdik. Yerel seçimlerde adaylann kişiliklerinin öneminin en azından milletvekili seçimlerinden fazla olduğu düşüncesi, bizi ülke çapında bir araştırmadan alıkoydu. Yapılabilirdi, ama belirtildiği gibi fevkalade pahalıya mal olurdu. KONDA1 araştırması adaya göredir. dan hangisine oy vereceksiniz sorusunda da, yüzde 40 67 ilde belediye başkanlığı seçimi için araştırma dolayında Dalan deniyordu... Bu beş soruya verilen ya yaptınız. Kaç kişilik örneklemler kullandınız? Nasıl bir nıtlann hepsini gazetede yayımlamak vardı. Fakat bu yöntem uyguladınız? Biraz bilgi verir misiniz? rada hepimiz basınla çalışan insanlarız. Şöyle bir soTURAN 67 ilde yaptığımız araştırmalarda toplam run ortaya çıkıyor: gazetelerin ihtiyaçlannı da dikkate anket sayısı 46.797 oldu. En küçük kentlerde bile öralmak zorundasınız. Beş cevap götürürseniz, "Peki sonuç?" diye soruyorlar haklı olarak. Burada kendimi ba neklem 450'nin altına inmedi. Kentin buyükluğune göre ğışlamıyorum. Beş soruda alınan sonuçlan vermek ve bu sayı yukseldi. 109 anketör gorev aldı. Alana çıkıldı'Kardesim buynın hangisini istiyorsanız öne çıkann, ğı andan bilgisayar çıktılarını almamıza kadar çalışmakullanın' dememiş olmarun sıkıntısını ve ıstırabını du lar uç hafta sürdu. yuyorum. Böyle yapmış olan arkadaşlan da kut Araştırmanızın tamamının iiç hafta sürdüğünü söylüyorsunuz... Diyelim ki, İstanbul'da arastırmayı se Kongar: Benim aşamadığım bir zaman faktörü Siyasi hayata katkısı var. Alana Üzerinde durmak istediğim bir konu da seçimlerden Araştırma yapmak zor bir ay, yirmi gün önce tamamlanan bir alan çalışmaçıkıyorsunuz, sıyla doğru sonuç alma şansının bulunmadığı. Ancak Emre Bey sözünu etti... Türkiye'de araştırma yapmak geliyorsunuz, bir eğilim gösterebilir; göstermiştir de. Aslında kamugerçekten çok zor. Birincisi, teorik olarak bildiğimiz kompütüre araştırma yöntemlerini uygulamak olanağından yoksu oyu yoklamalarının siyasi hayata yararlı olabilmeleri giriyorsunuz, nuz. Örneğin örneklem alabilmek için üzerinde araş için, seçimlerden iki, üç ay önce başlayıp son güne katırma yaptığımız ana kitleyi bilmemiz lazım. Seçim araş dar tekrarlanmaları gerekir ki kamuoyu nasıl değişitablolar çıkıyor, tırması yapıyorsak Yüksek Seçim Kurulu'nun, Devlet yor, siyaset adamlarının ve partilerin çalışmalan ne soyorum luyorsun uz, İstatistik Enstitüsü'nün veya kim ilgiliyse onun bizlere nuç veriyor bunu görebilelim. Kamuoyu araştırmalannın siyasi hayata kalkısıyraporu yazıyorsunuz, gazeteye seçmen adreslerini çıkarıp vermesi lazım. Bunu bazı üniversite mensubu olan arkadaşlar becerdiler, ama hep la neyi kastediyorsunuz? yolluyorsunuz, yazı işleri nitelikte araştırmalarda değerlendiriyor, diziliyor, basılıyor... kısmen. Siyasivar. Bir ülke düşünün ki,başka türlü zor ERDEM Gerek basımmızın, gerek siyaset adamluklarımız da o ülkede insanBen doğrusu bu süreyi 10 günden lann başına düşünceleri yüzünden, oy verdikleri parti Erdom: daha kısa bir zamana sığdıramadım. yüzünden sorunlar gelebiliyor. Ote yandan, gittiğimiz Doğrusunu denek yaşlı bir hanım ise, partileri tanımıyor demeyeolan ve bu kadar zor şartlarda çalışılan bir ortamda ben ceğim, bazen Turkçe bilmiyor. Biz o hanım nasıl dav isterseniz, ce kauıuoyu araştırma kuruluşlan başarılı, Türkiye ko ranır, seçim günü oyunu nasıl verir bunu bulmak zo politikadan gelmiş şullarına göre kabul edilebilir bir performansı sürdür rundayız. Bu zorluklan dikkate ahrsak, kamuoyu araş bir insan olarak müşlerdir. 1987 seçimlerinde dört kuruluş çalışma yaptı. tırmaları sektörünün başansız olduğunu söylemek olaaldığımız araştırma\ Ikisi sonuçları çok iyi bildi, diğer ikisi o kadar başarılı naksız. olamadı. 1989'da yine dört kuruluş araştırma yaptı; ikisi Sayın Turan, öyle güçlüklere değindiniz ki, bütün sonuçları ne İzmir başarılı oldu, ikisi çok büyük hata yaptı. bunları dikkate aldığımızda acaba sizin son seçimler ne de Ankara için de elde ettiğiniz başanlı sayılabilecek sonuçlar tama benim kişisel Gazetelerin ihtiyaçlan men bir tesadüf mu?.. Gelelim KAMAR'a... Biz bu seçimde 5 ana faktörü TURAN Önce sektörun genel sorunları üzerinde tahminime uygunaraştırdık; seçmenlerin parti tercihleri; başbakanın ve durdum. Son yerel seçim araştırmamıza gelince, araş du. Gazete yöneticilerine de mevcut belediye başkanının icraatını nasıl değerlendir tırma yapmamızı isteyen kuruluşa, tek bir örneklemle "Bunlann doğru çıkma şansım dikleri; partiye göre mi yoksa adaya göre mi oy vere bırakın 67 ildeki belediye başkanlanm, iki kentteki becekleri; ad olarak hangi adaya oy verecekleri... İstan lediye başkanını araştırmaya olanak olmadığını; iste görmüyorum" dedim. Teknik bul araştırmasında SHP'nin birinci parti olarak nilen araştırmanın çok büyuk çaplı olduğunu ve bunun adamlarımız ise kendilerine ANAP'ın birkaç puan önünde oy alacağı gözüküyor masrafının da çok büyük olduğunu anlattım. Bu ko güveniyorlardı. Neticede araştırma du. Başbakanı başarılı bulanlar yüzde 26 net rakam ola şullarla var mısınız dedim; aldığım cevap olumluydu. rak görünüyordu. tstanbul belediye başkanını başarılı Olay A veya B gazetesi değil; araştırmanın niteliğini an bulgularını yayımladık. Sonuç tam bulanlar yuzde 52 dolayında çıkıyordu. Adaya göre oy layacak kişilerin çıkması ve bunu finanse etmesi... tersi de çıkabilirdi. Tersi çıkınca da vereceğini söyleyenler ilk araştırmamızda yüzde 60 doyer yerinden oynamazdı. layındaydı, ikincisinde yüzde 40 dolayma indi. Üç aday Toplam 46.797 anket larının, gerek seçmenlerin kamuoyu eğilimlerini öğrenerek kendilerini, çalışmalannı ona gore ayarlamalarını kastediyorum. Buradan finansman sorununa geçmek istiyorum. Niçin yanılıyoruz? Çünkü araştırmalar gereken çapta finanse edilemiyor. Araştırmaların bazı gerekleri var. Bunlara tam olarak uyulmalı ki, istenilen sonuç alınabilsin. Bu parayla, bu kadar yapılır. İşin özü bir yerde böyledir. Gelelim, bizim KONDA olarak son yerel seçimlerde nasıl bir yöntem izlediğimiz konusuna... Biz bu seçim lerde, kısmen eski tecrubelerimize dayanarak, parti ter gerçekten çok önemli soıunları var. Öncelikle örneklemeyle ilgili birtakım sorunlar var. Türkiye'de siyasi yelpaze 1960, 1971 ve 1980'de üç kez yenilendi. Partiler değişti. Elimizdeki verilerde önemli eksikler var. Oysa örnekleme planları hazırlarken çeşitli verileri göz önüne almak; hazırladığımız planları dene>erek, giderek gelıştirmek durumundayız. Üzülerek belirtmek istediğim bir konu, son araştırmalarda, şu kadar sayıda anket yapılmıştır ötesinde, araştırmaların nasıl yapıldığına ilişkin bilgi verilmedi. Araştırmalarda hata yapabiliriz, ama bu hataların nereden geldiğini ayrıntılarıyla irdelemek zorundayız. Başarısız olduğumuz zamanlarda neden yanıldığıraızı açıklamaktan çekinmemeliyiz. Araşiırmalan sonuçlannı kamuoyuna ulaştırmak üzere yaptığımıza göre, arastırmayı nasıl yaptığımızı açıklamak, hesabını vermek durumundayız. Başka bir sorun daha gundeme geldi. Araştırma sonuçları her kuruluş tarafından farklı bir şekilde açıklanmaya başladı. Kimi araştırmalarda sonuçlar. kararsızlar dağılmadan, kimilerinde dağıtılarak verildi. Oysa sonuçların karşılaştınlabilir bir şekilde açıklanmast şarttır. Araştırmaların nasıl yapıldığına ilişkin yeterince bilgi verilmeyişi çeşitli yanlış anlamalara yol açabiliyor. Örneğin, ben YÖNELİM'in 64 ilin il genel meclisi seçimlerine ilişkin olarak açıklanan araştırma sonuçlannın yalnızca illerin merkez kentleriyle sınırlı olduğunu bugün burada öğrendim. TURAN Gazetecilerin hızlı çalışmak zorunda olduklarını biliyoruz. Biz araştırma bulgulanmızı il merkezi olan 67 kentte belediye başkanlığı ve il genel meclisi seçimlerinde oy dağılımı olarak açıkladık. Gazetenin yalnızca başlıklanna değil de haber metnine ve tabio altlanna bakılacak olursa anlaşılacaktır. Biz il merkezi olan 67 kentte belediye başkanlığı için nasıl oy kullanılacağını araştırdık. Yer darlığından hepsi yayımlanamadı. İl merkezinde oturanlar belediye meclisi için nasıl oy kullanacak, il genel meclisi için nasıl oy kullanacak, bunları saptadık. Umuyorum ki, Yüksek Seçim Kurulu seçim sonuçlannı Resmi Gazete'de yayımladığı zaman şonuçlarımızı kıyaslama olanağını bulacağız. TÜZÜN Efendim, kusura bakmayın, bu hususlar yeteri açıklıkla anlatılmadığı için yantış anlaşılıyor dedim. Yani ben de bu yanlış anlamayı burada farkettim. Sayın Kalaycıoğlu. kamuoyu araştırması yapan kunıluşların temsilcilerini dinlediniz. Burada duyduklannızın da ışığında >erel seçimler dolavısı>la vapılan seçim araşlırmalannı nasıl değeriendiriyorsunuz? KALAYCIOĞLU Öncelikle şunu belirtmek isterim; şu araştırma kuruluşu başarılı oldu, şu başarısız oldn şeklinde bir değerlendirmenin anlamı olmadığı kanısındayım. Uluslararası standartlar açısından bakarsanız, hiçbiri başarılı olamamıştır. Basın da durumu yanlış yansıtmıştır. Örneğin bir gazete tek bir partinin aldığı oy oranının doğru çıkmasına dayanarak, çok iyi tahminde bulunduk şeklinde yayın yapmıştır. Bunun Kalavcıoğlu: Şu araştırma kuruluşu başarılı oldu, şu başarısız oldu şeklinde bir değerlendirm en in anlamı olmadığı kanısındayım. Uluslararası | standartlar açısından bakarsanız, hiçbiri başarılı olamamıştır. Basın da durumu yanlış yansıtmıştır. Örneğin bir gazete, tek bir partinin aldığı oy oranının doğru çıkmasına dayanarak 'çok iyi tahminde bulunduk' şeklinde yayın yapmıştır. Bunun hiçbir anlamı yoktur. Buradan başka bir soruya geçmek. basının kamuoyu araştırmalanna yaklaşımı ile ilgili göriişlerinizi öğrenmek istiyorum. Sayın Tanla, siz basının kamuoyu araştırmalanna yaklaşımında eleştirilecek yönler goriiyor musunuz? TANLA Öncelikle kamuoyu araştırmalarının halka mal edilmesindeki hizmetinden dolayı başına teşekkür borçluyuz. O alandaki sorunlara arkadaşlar kısmen değindiler... Verdiğimiz araştırma sonuçlarının basını tatmin etmesi meselesi var. Sonuçları gazeteci arkadaşlarımıza goturduğumüzde, "Yahu bunları bir de milletvekilliklerine tahvil edelim..;' gibi konular getiriyorlar karşımıza. Bazen o dahi kesmiyor arkadaşlarımızı. Maalesef biz de bu rekabete duştük. Bunun sorumluluları bu masanın etrafında da vardır. Şimdi bundan hep birlikte çıkalını... Anladığım kadanyla. basın yaplığımız araştırmanın sonuçlannı verdiğimiz gibi kabul elmeli ve ya>ımlamalı diyorsunuz... . • TANLA Zate yayımlıyorlar ama bir de bizi kızüştırıyorlur. Sayın Kalaycıoğlu bilim adamı olduğu için çok rahat soylüyor, ben taraf olduğum için söyleyemiyordum: Bazı gazetelcrimizde "Kılpayı bilılik!" diye yazılıyor... Yani nerede tam?... Ncreuı. kıl?... İşte sonuçlar!... . • TÜZÜN Sayın Tanla, aynı şeyi sızm uğzıııızdân da yazdılar... . TANLA Bakın yayınlara, 36.3'ü tam olarak bildiğimiz zaman bile ben dedim ki bu kadarı tesadüftüf...