Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİRÖPORTAJ 6 EKÎM 1989 'Memleketin mevcudiyeti bana bağlı' M Enver Paşa'nın Gizli Mektupları Yayma hazırlayan: Şükrü Hanioğlu , (9.1.1912) Mucadele etmem gereken akıl almaz zorluklar var. Ama her buhranda Allah'ın yardımıyla yine de başaracağımı duşünuyorum. Benim idarem altında şimdı her şey iyi işliyor. Askerlerim için luzumlu donanımı sağlamaya başladım, en önemlisi param var ki bu benim için her şey demek. Savaş yıllar yılı devam da etse Turkler hiçbir şey kaybetmeyecdckr, çOnkti burada düzenli bir birlik için harcamamız gerekenin onda birını harcıyorum. Düşunun ki butun bir Bingazi bolgesi için 25.000 Turk Lirası yetiyor bana. Eğer benim yerimi alacak kumandanlar yetiştirmeyi başanrsam her şey iyı gider. Yeniden ttalyan toplanmn gumbttrtüsunü duyuyorum. Gördukleri her gölgeye, her Araba gelişıguzel ateş açıyorlar. Böylelikle Araplanmın başlangıçta korktuklan bu zararsız topların gurultusune ahşmaJarına yardımcı oluyorlar. ttalyan askerler korkak ve savaşmak istemiyorlar ve ben kendıni feda eden bu zabitlere hayranlık duyuyorum. Topçu kuvvetleri ve piyadeler son savaşta duşmanın kararsızlığını farkettiler. Muhafız bölukleriru bir gönderiyor, bir geri çekiyorlar. Onları tel örguyle çevrili siperlerinden çıkmaya ittik. Bize 2 mitralyöz, 30.000 mermi, 250 tüfek ve 25 kasa havan topu mermisiyle 2 top ve 10 katır bıraktılar. Bu 10 katıra mitralyözler için ihtiyacım vardı doğrusu. 15 ölu verdık, 20 de yaralı var. AynelMansur kampındaki Enver Bey ttalyanlara karşı direnişi örgütlemeye çalışmaktadır f Bana bir istisnaymışım ibi bakıldığında, bir ahraman olduğum söylendiğinde hakikaten utanıyorum! Neticede cesaretle yapılan bir harb, benim endişe duyduğum binbir şeyden çok daha kolay. Ordumun ve bu halkın memleketinin mevcudiyetinin bağlı olduğu her şeyi düşünmek zorundayım. 2 deve, beyaz patıska yuklu 4 deve, 40 kılo çay, 200 kılo şeker, pirinç yuklu 20 deve, buğday yükltt 30 deve, tüfek ve erzak taşıyan bir katır. Belki sıze komik gelecek ama böyle yapmak âdettir, üstelik erzaktan yana ne kadar zengın olduğumu da görduniız böylece. Yavaş yavaş düzene giren ve çekinilecek insanlar haline gelen Araplanmla iftihar ediyorum. Bugun akşama doğru bir milis devriyesı bir Italyan nöbetçi birliğine baskın yapmif. Bunun uzerine bütun ttalyan bataryalar ateş eımeye başlamışlar. Öndeki asker alarm vermiş, halbuki lttzumsuz, ben de bunun üzerine hemen ilerleme emri verdim ve 20 dakika içinde butiın aşiretler büyük bir düzen içinde onumden sevinç çığhklan atarak geçtiler ve bir saatte olay yerindeydiler. Tıns giden atımla onlann önune geçemiyordum, yanımdaki yeni küçük muhafız birliğim, genç komutanryia birlıkte butun davranışlannda gösterdığı disiplin ve duzenden dolayı beni gururlandırdı. Yeni tüfeklerıyle bu kuçuk birlik bana çok.iyi hizmet veriyor ve zamanla bir alaya dönüşturmeyi duşunduğum muhafız birliğinin temelini teşkil edecek. Mesela dün hedefe atış talimi çok başaniı neticelendı, 300 metreden her 5 atı$tan 4'ü tam isabetti, 5'inin de isabet ettiği oldu. Bu Araplar bazen çocuk gibi oluyor ve bazen benı sinırlendiriyorlar, yine de keyfimi bozmamaya çalışıyorum. Geçen gün genç bir Arap, hususi olarak konuşmak için ılle de çadırıma girmek istedı, yeni tüfeklerde (Mauser) kullanmak uzere eski kartuşlarını nasıl değiştireceğini soracakmış, açıklamamdan sonra çok memnun gıttı. Dun Hilali Ahmerı ve İtalyanlara karşı yapılan bir savaşta onların vaziyetlerinı öğrenerek bize bu hizmeti sağlayan çok eski bir sıhhiye bırliğini teftiş ederken, birdenbire beni aralarında görmekten çok memnun olan Araplar davullar çalmaya başladılar, kadınlar sevinç çığhklan atıyorlardı ve aşiret şairleri benim hakkımda bestelenmiş savaş şarkıları söylediler! Onların saflarının önünde kısa bir süre dörtnala geçtikten sonra, onlara el vermek mecburıyetınde kaldım ve "Padişahıra çok >işa", "Allah Sultanımızı ve Beyimiz Enver Paşa'yı rauzaffer etsin" bağrışları ıçındekı kampı alelacele terk ettim. '* 13 Ocak 1912 Bu akşam kampta olağanustu bir neşe hukum suruyor, her yerden Arapların el çırpmaları eşliğindeki monolon şarkıları duyuluyor Bedevı bir şair Arap yigitliğı uzerine bir methiye duzuyor, pek tabiı bu arada asla vatan toprağını \ermeyeceğimiz ttalyanların korkaklığını anlatıyor. öbur tarafta genç kızlar, son muharebe sırasında olen bir şehidin cesaretiyle ilgili bir şarkı söyluyorlar. Sonra savaş şarkılannın tesirinde kalıp coşan Arapların tufek sesleri duyuluyor. ' • Sulh zamanı birbirleriyle savaşan bütün bu aşiretleı şimdi yekvucud olduiar ve mutlular. Bense kendı açımdan hesap kitap düşünüyorum, öyle tutumlu oldum ki inanamazsınız! Üç ayda, 20.000 asker ve de sivil hizmetliler için her şey dahil 15.000 Turk Lirası harcamışım. Donanmalarına kömur almak dışında hiçbir harcamaları olmayan, yine de haftada 20.000 sterlin harcayan ltalyanların harcamalarıyla mukayese ederseniz, bu harbin Afri, ka'da bize hiçe mal olduğunu göreceksiniz. 1 Sulh zamanında hukumet memleketin emniyeti ve sivil memurlar için bundan çok daha fazla harcıyordu. Bugun belki 700 develik sıhhiye örgtitu ge Cebel Nefuza bölgesinde nöbet tutan Turk asteri. Italyan kuvvetiennin Trablusgarb'ta gerçekleştirdikleri kıyım, İllustration dergisının 11 Kasım 1911 tarihlı sayısında kapak olmuştu lecek, umarım bana memnun kalacağım havadisler getirırler. Benim durumuma gelince, savaşın son gununden yuz kere daha kuvvetlıyim. Son model tufeklerle donanan çok sayıda askerim, toplarım ve mitralyözlerim var, bunun haricinde düşman ikı dağ topu ve 6 mitralyöz, ki üçu çok iyi durumda ve 80.000 kartuş kaybetti. Üstelik Italyan kampında ihtiyat birlikleri harbin uzaması yuzunden ayaklanmışlar, sadece Derme'de binden fazla ölu ve yaralıları var. Bir de son muharebe sırasında 2 binbaşı, 3 yüzbaşı ve 7 mulâzım kaybettiler, oysa biz hepsi hepsı 47 olu ve yaralı verdık. Her gün destekler geliyor ve kısa surede son yuzyıllann cesaretiyle tanınacak en guçlu ve en savaşçı aşiretine sahip olacağım. haikın kiıçük ordusunun mevcudiyeti bana femizin otoritesine ihtiyacımız olduğunu gös31 Oeak 1912 terdi. Halifemiz de anladı ki bizler onun ölubağlı. Bugün, Sahra'nın ortasında, Kufra'da bume kadar sadık ve fedakâr kalacak oğulları lunan Sunusilerin bıiyük şeyhinden çok hoş bir mektup aldım. Bana bir surü iltıfat yağ27 Ocak 1912 yız. Görüyor musunuz sevgili dostum, böylesi dınyor ve bütun inananlarına ltalyanlara karşı Eğer savaş devam ederse gelip benı görmeniz lazım, sızin emniyetıniz için her şeyi ga ne saf ve sadık bir unsurdan ne yapılabilir? savaşmayı emrediyor. Aynı zamanda yakmda ranti ediyorum çünku burada mutlak bir emSizın gazetelerinizde bizim yiğıtlığimizden kendisinın de geleceğini \e benim yanımda niyet huküm süruyor. Bir şey kaybolduğun ve kahramanlığımızdan bahsedıliyor, ama bi mucadele edeceğini söyluyor. Belki bunun bida kaybolan şey kıme aitse ona mal ediyoruz, zim dilimizde bu kelüne yok. Çunkü beni çev zim için ne kadar muhim olduğunu tam olaeğer o kişinin kim olduğu bilınmiyorsa, o za releyen kadın, erkek, herkes ölüme şarkı söy rak bilmiyorsunuz, sadece size şunu söyleyeman da hukumete. Sivil mekanızma çok iyı leyerek gidiyor ve böyle ınsanların aras>nda yim ki: Sünusiler şeyhlerine mutlak bir şekilçahşıyor, Araplar ve zaviye şeyhlerinin hepsı olunca da en azından o kadarını yapmak la de itaat ederler ve Kuzey ve Orta Afrika'dakı hukumete doğrudan başvurabiliyorlar, şimdi zım ve böylece, aniayacağınız sizin belkı de bütün Müslümanlar Sünusi. Aşağı yukan 20 ye kadar böyle bir şey mevcut değildi. Huku kahramanlık diye adlandırdığınız bizim için milyon nüfuslan var, eğer ttalyanlar bizi memmet (yani ben) çok kuvvetli, onları bir dedi gundelik hayat. Bana bir ıstisnaymışım gibi nun etmeyi kabul etmezlerse onlara ne korkodu endişesi duymadan ölume mahkum ede bakıldığında, bir kahraman olduğum soylen kunç rakipleri olduğunu göstereceğiz. Kambilirim. Ama bu guveni kaba kuvyetle kazan diğinde hakikaten utanıyorum! Neticede ce pımdaki Araplar bu mektubun geldiğini öğdığımı sanmayın sakın, onu adaletle ve hem saretie yapılan bir harb, benim endişe duydu rendiklerinde, sevinçlerini göstermek için tu21 Oeak 1912 kendimin hem de arkadaşlanmın mutlak sa ğum binbır şeyden çok daha kolay. Ordumun feklerle ateş etmeye başladılar. Büyük şeyhe Işim gunden gune artıyor, duşunecek bin bir dakatiyle kazandım. Araplar şöyle diyorlar: ve bu halkın memleketinin mevcudiyetinin göndereceğim cevabı da hazırladım ve ona şu şey var kafamda, çunku bu memleketin ve bu Bu savaştan çok memnunuz çünkü bize hali bağlı olduğu her şeyi duşunmek zorundayim. hediyeleri gönderiyorum: tpek kumaş yuklu öaandeki kaaıp. 5 Mart Allah'a şukurler olsun, dünkü muharebenin neticesi duşündüğümden de buyük. Getirilen uniformalardan duşmanın 2 yüzbaşı ve bircok mulazım kaybettiğini anladım. StRECEK Üniversiteye Girişte GÖKŞEN sizi başarıya çağırıyor." Hafta sonu, Hafta içi ve Akşam FenMühendislik İktisatSosyal ve Beşeri Bilimler (İngilizce) ^ lepegöz ile öğretim A I Yabancı uyruklu öğrencilere \ özel sınıf, özel proğram Aynca lise III takviye kursları Not: 1989 ÖSS başanmız % 98, ÖYS başannuz % 72'dir. INGILIZCE DIL KURSU EMGLISH LANGUAGE CEHTRE • Yeni akademik yılımıza başladık, sınıflanmız açıldı ve açılmakta, ) Ayrıca 1 Ekim'de başlayan % 50 İNDİRİMLİ EGİTİM KAMPANYAMIZ devam ediyor I 9 EKİM'de TOEFL ve B.Ü. PROFICIENCY sınavlanna hazırlık kvırsumuz başlıyor SİZE EN UYGUN OLANINA BİRLİKTE KARAR VERELİM BÜYÜK SÜRMELI OTELI KARŞISI GAYRETTEPE 174 28 90 174 28 91 34 FCE 44 nolu plakamı kaybettim. Hukumsüzdur. StNAN ALBtSTAN Nüfus kâğıdımı kaybettim. Hukumsüzdur. İSMAlL ÇOKMEZ Bayanlara TURSEM'IN REHBER.UĞINDE BRIGHTONI, HASTING5/FXETERVE CHESTEA'DE SEÇKIN DIL0KULLAWNDA yAZ~KI^ VA DA BUTUN YIL IN6IÜZCE ÖGRENIN Hafta sonu r Akşam ve Hafta içi konuşma sınıflan Tip mensuplarına Medical English. Millet Cad.20 Alcsaray Tel: 521 83 57521 84 52 İNGİLİZCE 12 HAFTA KUR5, AİLE YANINDA KONAKLAMA YEMEKVE KİTAPLAR. DAHİL: AYDA 1 7 3 İ T A R 5 İ T L E GOKSEN'EĞJTİMDE HAFTA SONU KURSLARI: PRESTU 7 ? INCILTERE'de İNCİLİZCE'yi ucuza oğrenmek o n guvenıhr tek yol tursem İNGİLİZ LİSAN OKULLARI DANIŞMA MERKEZİ Cumhurıyet Cad 173/4B Elmadağ 80230 Istanbul Hılton Otelı Karşısı Tel 148 39 77148 79 43148 28 49 Fax 132 97 29 Tlx 27498 tusm tr • • • • • ÖSS + ÖYS ve ÖYS Lise 2 + öss Fen üseleri Kolejler Ara Sınıf Takviye ÖZEL BAKIRKOY ÖMÜR HASTANESİ 24 saat, seçkın eğitilmiş personel ile genel sağlık hizmetleri Profesör Doçent ve Uzmanlar Yönetiminde Poliklinik hizmetleri Tüm ameliyatlar: • Genel Cerrahi • Kadın Hastalıkları ve Doğum • Dahıliye • Çocuk • K.B.B. • Göz • Ortepedi • Oroloji Bilgisayarlı aletler ile laboratuvar hizmetleri Röntgen • Ultrasonografi • Mamografi • Biokimya • Hormon Bakterıyoloji • Stopatolojı ve Endoskopik tetkikler. AU PAİR'l.k yapmaknr DERİN LIMITED ŞTI Barbaras BHI. Maıtafpaşa S. 219 teşitrtayist. Tet 161 43 8687 ilke çtcuk Beşinci hizmet yıhna girdik. Güven duyan tüm anne babalara teşekkür ederiz. GAZETECİLER CEMİYETİ BİLGİSAYAR KURSURI Bılgisayarı bilgisayar başında uygulayarak öğrenıp çağı yakalayın BASIN MÜZESİ Divanyolu Caddcsi No 84 Çcmbcrlitaş / İSTANBUL Tclcfon. 513 84 5"'/58 İstanbul Unıversitesı Edebıyal Fakultesı'nden aldığım oğrenci kimlik kartımı kaybettim. Hukumsüzdur. ZEYNEP A YTEKIN kulubü 7 Eklm cumartesl günü boşloyacaktır. HAPTA İÇİ KURSLARI: 16 ve 30 Ekım AKŞAM KURSLARI t Kasım'da başlayacakt ır.J TÜM DEVRE KAYITLARIMIZ DEVAM ETMEKTEDİR İç Levent Emel Sok. No.:2 İST. 169 43 02 TOPKAPI HASTANESİ Ömür hasîanesi sağlığınıza yardımcıdır. Gençler cad. No:24 Tren istasyonu, belediye şube müdürlüğü, ve evlendirme dairesi yanı Tel: 5429920 21 22 26 BÜYÜK t° DERSANE <;.Qİ..n S manbey {Sıte Sıneması cıkısıl Tel 133 03 33 Bakırkoy Bahcelıevler ( P f r e ı a yanı| Tel: 575 17 68 133 03 34 575 71 22 133 05 05 575 78 96 • Açık KalpDamarAkciöer Cerrahi» • Gönel Cerrahi. Üroto|i • Doğum ve Kadın Hastalıkları • Koroner ve Yoğun Bakım Üniteleri • CHECK UP • Kateter ve Anjiografi Laboratuvarı • Rontgen ve Laboratuvar • KulakBurunBoğaz Hastalıkları • Dahıliye, Asabiye • Beyın ve Sınır Cerrahısı Servısleriyle faalıyetıne devam etmektedir. TOPKAPI HASTANESİ Tel: 524 19 194 hat