Katalog

25 AĞUSTOS 1988 KÜLTÜRYAŞAM KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK CUMHVRİYET/5 YAYEV DÜN^ASEVDA İNCELEME ARAŞTTRMA 'Kadro? ve Kadrocular Türk Siyasal Yaşanunda Kadro Hareketi / Merdan Yanardağ, Yalçın Yayınlan, Haziran 1988, 214 s. Wlerdan Yanardağ'ın çalışması, Kadro dergisine duyulan akademik ilginin yeni bir ürünü. Kadro akımı ve Kadrocular hakkında derli toplu bilgi vermesi açısından dikkate ve okunmaya değer bir kitap. YÖNETEN ŞAHİN ALPAY "KADRO"CUUUI 193235 arasında yayımlanan derginin yazarian bir arada. Türkiye'de tekparti rejitni döneminde, Ocak 1932Ocak 1935 tarihleri arasında yayımlanan Kadro dergisi çevıesinde bir grup aydın, Turk devriminin teorisini,"ideolojisini" geliştirmek iddiasıru yüklendi. Çoğunluğu daha önce Marxist harekete mensup olan bu çevre, Mancizm'in çağdaş sınıflann gelişmemiş olduğu, sömürge ve yarısörnürge ülkeierin ve bu.ülkelerdeki kurtuluş mücadelelerinin anlaşıl'masında yetersiz kaldığı görüşündeydi. Kapitalizmin esas olarak az gelişmiş ülkeierin s'ömürülmesiyle geliştiğini; bu nedenle dünyada temel çelişkinin somüren ve somürülen ülkeler arasında olduğunu savundu. Kadro'da ortaya atılan bu fikirler, 1960'lardan sonra geliştirilen NeoMarxist bağımlılık, merkezçevre, eşitsiz mübadele, kapitalistolmayan yol vb. teorilerinin bir öncüsü olmak açısından ilginçtir. Kadro'nun devletçiliği Kadroculara göre, Türkiye gibi somürülen ülkeler, teknolojik gerilikten kurtulup, sanayileşmek ve kalkınmak için kapitalizm ve sosyalizm dışında bir üçüncü yol izlemeliydi. "Devletçilik" denilen bu yol, ekonomik alanda planlı, merkeziyetçi ve dışakapalı (otarşik) bir "milli" ekonomi düzeninin kurulmasını; siyasi alanda da devletin toplum hayatının tüm kesimlerini denetlediği otoriter bir tekparti yönetimini öngöruyordu. Serbest Cumhuriyet Fırkası ile çokpartili rejime geçiş denemesinin hemen ertesinde yayımlanan Kadro dergisi, Marxizmin milliyetçi bir yorumu denebilecek bu görüşleriyle, Türk aydınları arasında merkeziyetçi, devletçi, milliyetçi geleneğin önemli bir halkasını oluşturdu. 19 30'larda Kadro'da savunulan görüşler, bazı farklarla, 1960'larda Yön ve Devrim dergilerinde de yinelendi. Ankara lktisadi ve Ticari tlimler Akademisi'nin (şimdi Gazi Üniversitesi) 19781980 arasında, Kadro'nun tıpkıbasımlarını üç cilt halinde yayımlaması, denebilir ki, bu akımın "akademik" açıdan incelenmesine yönelik çabaJara önemli bir özendirici oldu. Tıpkıbasımların ilk cildinde Ömür Sezgin'in "Kadro Hareketi "nin tezleri üzerine yorumlayıcı makalesi; Korkmaz Alemdar'ın "Basıoda Kadro Dergisi" ni ele alan yazısı bu çabaların ilk örnekleri oldu. AJemdar'ın incelemesi Kadro'nun yol açtığı tartışmaları yansıtması açısından ilginçtir. (O günlerin Türkiyesi'nde Kadro'ya yöneltilen eleştirilerin belki en önemlisi Ahmet Agaoğlu'nun önce Cumhuriyet'te yayımlanan, sonra Devlel ve Ferl başhğıyla kitap haline getirilen yazılandır.) Haldun Gülalp'in 1983'te basılan Gelişme Stratejileri ve Gelişme tdeolojileri adlı kitabı, büyük bölümüyle, Kadro'nun ve Kadrocu tezlerin teorik eleştirisini, "kavramsal yetersizlikleri ve iutarsızlıklannın" irdelenişini kapsamaktadır. tlhan Tekeli ve Selim İlkin'in Toplum ve Bilim dergisinin Kış 1984 (No. 24) sayısında çıkan uzun makaleleri, Kadro'nun "esnek" bir içerik analizine dayanır. Bu incelemenin, Kadro "ideolojisinin" çözümlenmesi açısından şimdiye kadar yapılan en dikkate değer çalışma olduğu soylenebilir. litik gelişmelerini anlatıyor. Yaklaşık 40 sayfayı kapsayan ikinci bölümde Kadro'nun yayıncıları Ş. S. Aydemir, V. N. Tör, 1. H. Tökin, B. Bclge, Y. K. Karaosmanoğlu ve Ş. Yazman'ın kirrüikleri ve düşünsei evrimleriyle ilgili bilgiler veriliyor. Büyük kısmı Kadro'nun görüşlerinin ve Şevket Süreyya'nın Sovyetler Birliği'ndeki milliyetçi Marxist lider Sultan Galiyev'le ilişkisinin irdelenmesine ve "Yeni Kadrocu Bir Akım Olarak Yön Hareketi"ne aynlan üçüncü bölümde, yalnızca 30 sayfa dolayında bir kısım Kadro'da savunulan görüşleri inceliyor ve yorumluyor. P İ K N t K PİYALEMADRA "Tarihsel materyalizm" açısından Yanardağ'ın çalışması, Kadro akımı ve Kadrocular hakkında derli toplu bilgi vermesi açısından dikkate ve okunmaya değer bir kitap. Ancak, yazarın, Kadrocuların görüşlerindcki (tarihsel materyalizm açısından) tutarsızlıklann gösterilmesine yonelik yorumlannda herhangi bir yeni fikir bulunduğunu sanmıyorum. öte yandan yazar "sıruflarüstü ve soyut bir demokrasi" olmadığını, yani demokrasinin evrensel geçerliliği olan temel ilke ve kurumlarının bulunmadığını; Kadroculan (ve Yeni Kadrocuları) her ne kadar "burjüva demokrasisi" açısından demokrat saymak mümkün değilse de "burjuva demokrasisinin" tek demokrasi şekli olmadığını söylüyor (s. 2034). Yazann bu görüşlerinde, ülkemizde kişi temel hak ve özgürlüklerine dayalı çoğulcu demokrasi fıkrinin yerleştirilmesi açısından Kadroculuğun eleştirilmesinin bugün bile ne denli önemli olduğunu bir kez daha hatırlatma öıesinde bir anlam bulmak çok güç. Ş.A. HIZU GAZETECİJVECDETŞEN V4R NE YOK G0RME1EU, İSİ NASIL OipiYO ? 9ER0ST pjf? 'ış.. AKŞAMA TEPİP TEK Akademik ilgi Merdan Yanardağ'ın Marmara Ü. Siyasal Bilımler Enstitüsü'ne sunduğu doktora tez çalışmasına dayanan Türk Siyasal Yaşamında Kadro Hareketi başlıklı kitabı da Kadro'ya duyulan akademik ilginin yeni bir ürünü. önsözünü Rasih Nuri tleri'nin kaleme aldığı, küçük boy 210 sayfa dolayındaki incelemenin yaklaşık 60 sayfalık birinci bölümü Cumhuriyet'in ilk on yılının sosyoekonomik ve po 'A\ Y4RP/MIM OiÂUı rK MİYPİ ACA3A .? ÇİZGİLtK KÂMtL MASARACI 9AUA İYı 9İR İS BOLUf ÇAU5MAK V\ I ISTıYVKUm~VU *on SÛRELİ YAYINLARDAN YURTDIŞEVDAN Tanrı buyruğu ya da halk iradesi ceki kitabı CHP'nin devlet parti yımlandı External Labour Migsinden sosyal demokrat bir parti ration from Turkey and its ye doğru gelişimini inceliyordu. Unpact, (April 1988). Çaglar Keyd«r ve Ayhan AksuKoç tarafınSon zamanlarda yurtdışında ya Her iki kitap da dilimize kazaıı dan hazırlanan rapor, Türkiye'den dırılması kazanç olacak değerde yımlanan Türkiye konulu inceledış göç deneyiminin genel bir demelerin en dikkat çekici olanlann iki çalışma. ğerlendirmesini kapsaması bakıdan biri Elisabeth Özdalga'nın tsmından dikkat çekici. Yazarlar, veççe itabı. Guds Ord Eller FolGUDSORD göçün etkileri üzerine kapsamlı kets VUja (Dialogos, Lund 1987) araştırmalara duyulan büyük ilıeller başlıklı kitapta Özdalga, geniş bir tiyacı vurguluyorlar. sosyolojik ve tarihsel yaklaşımla AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES FOLKETSV1UA Türkiye'de demokratik rejimin Çağdaş Türk yerleşmesinin önündeki güçlükleri tartışıyor. Çahşmanın ele aldığı teekonomisi mel konulardan biri, lslam diniTürkiye: Gecis Snrecinde Bir nin Türkiye"deki konumu ve deEkonomi (Turkey: An Economy mokratik düzen açısından sonuçin Transition, 1958) ve Türkiye: lan. Büyümenin Çağnsı (Turkey: The Challange of Growth, 1968) başTürkiye'nin sosyal ve ekonomik koşullarında siyasal özgürlük ve lıklı kitapları ve çok sayıdaki mademokrasinin bir "lüks" olduğukaleleri ile Türkiye ekonomisi üzenu iddia edenlere ve Batı'nın kendi rinde çalışan yabancı iktisatçıların önde gelenlerinden biri olan TOPLUM VE BİLİM, Bahar özgürlük ve demokrasi ideallerini başka ülkelere kabul ettirmek Profesör Z.Y. Hershlag'ın Türki1988, Sayı: 41. çabasında olduğunu öne surenleye üzerine üçüncü kitabı basıldı. Sosyal bilimcilerimizin üniver re karşı Özdalga şunları yazıyor: Çağdaş Türk Ekonomisi (The site dışındaki bir yayını olan Top "Özgürlük ve demokrasi değerleContemporary Turkish Economy, lum ve Bilim Dergisi'nin son sa ri evrenseldir ve bunların geçerli Yurtdışına göçün Routledge, London 1988) başlığıyısı, çoğunlukla yirminci yüdönü liğinin sınırı, kuzey ile güneyi ve25 Ağustos 1938 nı taşıyan bu incelemede Hers 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 19381988 etkileri mü dolayısıyla 1968 gençlik baş ya doğu ile batıyı ayıran çizgi dehlag, başlıca, Türkiye ekonomisikaldınsını konu alan yazılara ay ğil, dünyanın neresinde olursa olTürkiye*den yurtdışına göç ve nin 1980'lerdeki performansı, haftasında intihab cetvelleri riyasetinde son bir toplantı nlıyor. tngiltere, ABD ve Fransa' sun temel hak ve özgürlüklere ina bunun Türk ekonomisi ve toplu Türk ekonomisinin uluslararası asılacaktır. Cetveller altı gün daha yapacak ve bu hususta daki deneyimler üzerine birer nanlarla inanmayanlar arasında mu üzerine bugüne kadar yapıl sektörü, Türkiye'de enflasyon ve itiraz müddeti zarfında asılı katt bir karar verilecektir. çeviri yazı yarunda Tanıl Bora' ki ayrımdırT mış olan araştırmalarda ulaşılan Türkiye'nin önündeki ekonomik duracak, ondan sonra nın "Doğu Avnıpa'da '68", MuODTÜ Sosyoloji Bölümü öğre sonuçlan sistemli bir şekilde ince tercihler konularım ele alıyor. indirilecektir. rat Belge'nin "68 ve Sonrasında tim üyelerinden olan Özdalga'nın leyen bir rapor, Kanada'run Ulus Prof. Hershlag halen TelAviv •k Holivud'da yeni parlamağa Sol Hareket", Şahin Alpay'ın Atatürk'un İzinde (I Atatürk's lararası Gelişme Araştırmalan Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakül Paris 24 (axu) Radikal Tesrinievvel iptidasında büıün Şehrimizin Şişli, Pendik, başlıyan genç kadın "68 Kuşağı Üzerine Bir Deneme" Spar, Dialog.Lund 1978) adlı ön Merkezi (IDRC) tarafından ya tesi öğretim üyesi. sosyalist grupunun cuma kazalar dahilinde yeni Yenikapı ve Zeyrek artistlerden Ann Morris, başlıklı makaleleri bu tema çevsabahı içtimaa davet Belediye intihabatına semtlerinde açılacak olan yeni Teksas'lı olduğu için ata resindeki başhca katkıları oluştuedileceği, mebusan meclisi başlanacak ve teşrinievvelin ortamektebler için Maarif ruyor. Bu sayıda belki dikkate en KISA KISA mahfıllerinde teyid yirmisine kadar da her tarafta Vekâletinden beklenilen emir binmesini, kemend atmasını pek mükemmel bildiği halde değer katkı, Ayşe Buğra'nın "İkolunmaktadır. Grupun intihab bitecektir. dün Maarif müdürlüğüne çevirmekte olduğu ilk tisat ve AhJak" adlı makalesi. Bu kitabın yeni baskısına yazdığı ön olumlu izlerle bugün yaşıyor, ya Başvekil M. Daladye'nin gelmiştir. Yeni mekteblerin filminde bunlardan hiçbirine Dahiliye Vekâleti Belediye yazıda Buğra, ahlaki değerlerin sözde Tunaya şöyle diyor: "Bu ya nn da yaşayacak, unutulmayacak, nutkunu tasvib edeceği pek ihtiyaç görülmemiş, bilâkis intihabı hakkında Vilâyete şu bina ve levazımı dersiye egemen olduğu adil bir toplum ile zılar hukuk mesleğini geniş anla unutturulmayacak'.' muhtemel telâkki hazırlıkları ikmal edilmek buz üzerinde kaymayı kişisel çıkar dürtüsü ve piyasa aratebliği göndermiştir mıyla ve içeriğiyle secmiş bir öğedilmektedir. üzeredir. Maarif müdürlüğü haftalarca talim etmek sındaki ilişkiyi, liberal iktisatçılar retim Uyesinin memleket sorunlan BİR UZUN YÜRÜYÜŞ / Belediyelerin üçüncü intihab Radikal sosyalist parti tarafından vücude getirilen mecburiyetinde kalmıştır. arasındaki iki ayn geleneği karşıkarşısında gösterdiği merak ve Uğur Mumcu, Tekin partisinin nafiz azasımn fikri, devresi önümüzdeki eylulün semt grafığine göre ders yılı Yayınevi, İştanbul 1988, laştırarak tanışıyor. •k Jeannette Mac Donald bu tepkilerin eseridir!' hükumetin niyetlerinin yanlış iptidasında başlıyor. İntihab başında talebe kaydedecek hafta içinde otuz yaşına 144 s. hakkım haiz kadın, erkek anlaşılmış ve tahrif edilmiş olan bu mektebler şehrimizin girmiş ve ayni zamanda Gene İSLAM SANATININ vatandaşlarm mümkün KİTAP DİZİSİ Uğur Mumcu, TlP'in geçen yıl olduğu merkezindedir. Kırk ortamekteb ihtiyacına en Raymond'la izdivacının olduğu kadar fazla nisbette OLUŞUMU / Oleg Grabar, ölen genel başkanı Behice Boran saatlik hafta prensipinden geniş mikyasta cevab vermiş yıldönümünü idrak etmiştir. intihaba iştirak etmeleri için Çev. Nuran Yavuz, Hürriyet ile uzun bir söyleşi yapmıştı. Tür rücu kat'iyyen mevzuubahis olacaklardır. ONBÎRİNCİ TEZ, Sekizinci •k Meşhur Rus besıekârı tgor Vakfı Yayınlan, Temmuz kiye'de sosyalist akımın en önemli değildir. Yalnız istihsali azalan her türlü tedbirlerin şimdiden Pendikte açılacak olan yeni kitap, Haziran 1988. Stravinski'nin kızı Milene alınması lâzımdır. intihab 1988, 197 s. + Resim ve temsilcUerinden olan Boran'ın, endüstrüerin vâzü kanunun ortamekieb, semt grafiğine Stravinski rejisör C. Alan Yayınalık tarafından baselâhiyet verdiği inhiraflarla etmek ve intihab olunmak şekiller tâbi olmaksızın kadrosu Stemgel'in çevireceği "Şarkı sılmakta olan ve sosyalist eğilimhakkım haiz olanların normal ahenk içinde doluncıya kadar bütün ABD'nin ünlü Harvard Üniverü sosyal bilimcilerin makalelerini söylüyorum!" namındaki defterleri hazırlanıp talik çahşmasını mümkün kılmak sitesi'nde lslam sanatı dersleri vederleyen dizinin sekizinci kitabı ÎNSAN DERİSİYLE edilirken bu defterlerin ihtiva müracaatleri kabul edecektir. fılmde başrollerden birini istemektedir. Haftada kırk 938939 orta tedrisat ren Profesör Oleg Grabar'm Ingiçıktı. "Sosyalizm, Piyasa, KAPLI ANAYASA / Tank oynamak üzere angaje saatten az çalışan endüstri ve edeceği isimlerin alfabetik kadrosuna yeni mekteblere lizce baskısı 1973 yılında yapılan Demokrasi" teması çevresinde Zafer TAınaya, 2. Basım, edilmiştir olarak sıralanmasına dikkat ticaret şubelerinde ise bu tayin edilecek müdür, tslam Sanatının Oluşamu" adlı toplanan ve esas olarak Sovyetler * Filimlerin musikilerini ve itina edilmesi Arba Yayınları, İştanbul inhiraf dahi mevzuubahis eseri dilimize kazandırıldı. Kitamuallim ve idare memurları Birliği'nde glasnost ve perestroytanzim eden bestekârların da vatandaşlarm haklannı değildir. bın sunuşunda Ayda Arel'in Graka politikaların' tartışan katkılar 1988, 224 s. kadrosu yakında alâkadarlara o eserlerde rol almaları artık Paris 24 (axı.) Daladye'nin kolayhkla aramak ve bulmak tebliğ edilecektir. dan oluşan bu kitapta yer alan Profesör Tank Zafer Tunaya' bar'ı ve çalışmalannı tanıtan yamoda oldu. Dianna Durbin bakımından faydalı olacağına riyaseti altında toplanmış başhca incelemeler şunlar: Korknt mn, ilk basımı Çağdaş Yayınları zısı ile Grabar'm Türkçe baskıya filminde bestekâr Stokovski şüphe yokıur. İntihaba olan Radikal sosyalist fırkası Boratav / "Piyasa ve Sosyalizm arasında 1979 yılında yapılan ki yazdığı önsöz yer alıyor. Prof. nasıl bizzat vazife aldıysa tekaddüm eden günlerde ve icra komitesi bürosu, ana Üzerine", Tülay Ann / "Sovyet tabı ikinci kez basıldı. 19591979 Grabar 1977 yüından bu yana Ağa Janette Mac Donald'la intihab sırasında idare ler Birliği'nde Yeniden Yapılan arasında çoğu Cumhuriyet'te ve Han Mimarhk Ödülü Yönetim hatları Başvekilin son Nelson Eddy'nin yakında ma", Sungur Savran / "Sovyet diğer gazete ile dergilerde yayını Kurulu üyeliğinde bulunuyor. nutkunda çizilmiş olan icraata âmirlerinin Parti başkanı ve vücude getirecekleri azalarile hali temasta ler Birliği Nereye Gidiyor?" devama tamamile itimadı lanmış olan yazılarından oluşan "Sevişenler" kordelâsında da bulunmaları ve kendilerile iş KÖY ENSTİTÜLERİ VE olduğunu temin etmiştir. Umumî Hapisanenin tarihî ve filmin musikisini tenib eden birliği yaparak icab eden ŞONRASI / M. Rauf Inan, CÜMHURtYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER mimarî vaziyetini tetkik bestekâr Josıne İturbi yardım ve kolaylıklan Öğretmen Yayınları, Mayıs etmek üzere Vali ve Belediye başro!lerden birini denıhde 1724 AĞUSTOS C.K.K. ÇOK SATANLAR göstermeleri lâzımdır. 1988, 472 s. Soy adı esasına göre reisi Muhiddin Üstündağm edecektir. hazırlanmakta olan intihab UtabM Ao/Yazan: Turu: Belediye kanununun tayin Sm: Ko* riyasetinde teşki! edilen Eğitimci Rauf İnan'ın "Bir Öm sosyalizmin Türkiye'deki ve duııEylül İmparatoriuğu/Erbil Tuşalp 1 152425 Inceleme defterleri ekseri kazalarda ettiği müddetler zarfında komisyon, binanın ri.n öyküsü" olarak adlandırdığı yadaki sorunlan üzerine göruşleZiverbey Köşkü/llhan Selçuk Anı 2 027072 intihabm hüsnü intacına yıkılmasına, Tarih Kurumu da otobiyografık eserinin bu ikinci rini kapsayan göruşme, Cumhuri lamam olmustur. Diğer 021314 Ayrılık Valsi/Mılan Kundera Roman 3 azamî itina gösterilmesini, yıkılmamasına karar vermişler cildi köy enstitüleri döneminden yet'te 315.8.1986 tarihlerinde ya kazalarda da bir an evvel 4 011054 Anneme Reklamcı Olduğumu Söylemeyin/ frr/r *<o/(or ve iki karar da Adliye günumüze kadar olan anılannı ve yimlanmıştı. Mumcu'nun başka bitihlmesine çaltşılmaktadır. bilâhare intihabm feshini Jaques Seguela Anı Bu işin arkasını almak uzere isıilzam edecek kanunsuz Vekâletine bildirilmişti. gözlemlerini kapsıyor. Inan, kita bir yeni kitabı da Cumhuriyet'te Gülünesı Askiar/Milan Kundera Öykü S 303002 bını tamamlarken şöyle diyor: mart 1986 haziran 1988 tarihle iki yuz metnur pazar günleri hareketlere meydan Muhiddin Üstündağm Mektup Aşkları/Leyla Ertil Roman 6 021308 "Köy enstitülerini yok ettiklerini ri arasında basılan ve ulkemizde de dahil olmak üzere mesaiye verilmemesini ve yapılmış riyasetindeki komisyon bir iki 7 117230 Tarikat Sıyaset Ticaret/Uflur Mumcu Yaalar devam etmektedir. olan hazırlıklardan Vekuletin güne kadar şehrimizde sananlar bugün unutuldular bile, TarikatSiyaselTicaret ilişkisini Ynlt MclUr Bir Uzun Yüruyuş/Uğur Mumcu 8 117220 Röportaı BBi peyderpey haberdar edilmesini bulunan Adliye Vekili adları da anılmaz oldu. Köy ens konu alan yazılannı bir araya ge Ay sonuna kadar her iş Sözum Sanadır/Erdal Atabek 9 021301 Yaalar bitmiş olacak ve eylulıin ilk rica ederim." 10 066087 titüleri adlarıyla, bıraktıkları tiren kitap. Asmalı Mkscıtlntermezzjl/Fikret Adil Roman Saracoğlu Şükrünün Fransada bııhrtın emareleri arttı Dört ortamektebin tesis emri geldi Bir iki saUrla UĞUR MUMCU BİR UZUN YÜRÜYÜŞ Hapisane binasmadair karar Intihab hazırhğı I!