Katalog

> AĞUSTOS 1988 EKONOMİ TÜRKİYE'den ALTINDflVtZ 5ERBEST PİYASADA DÜN Jolar (satış) 1540 Mark (satış) 814 Özeüeştirme çark etti ğ Yurtiçinde piyasamn daralması ğ I/SAŞ için şimdiye kadar altı I yabancı grup teklif verdi. USAŞ'ın f sonucunda, özelleştirmenin ^ / yüzde 50'sinin yabancılara, geri yönü yurtdışına kaydırıldı. özelleştirilecek şirketler sıralamasında ^ T kalamnın ise halka satılması ~ öngörülüyor. Teklif pazarlığı 115 ise USAŞ ve Boğaziçi Taşımaalık eylül tarihlerinde yapılacak. şirketlerine öncelik verildi. ABDURRAHMAN YILDIRIM Yurtiçinde hisse senedi piyasasııun daralması ve Borsa'run krize girmesiyle özelleştirmenin yönü yurtdışına kaydı. özelleştirilecek KİT'lerin sıralamasında değişiklik yapan Toplu Konut ve Kamu Ortak hğı Fonu, USAŞ ve Boğaziçi Taşımacılık şirketlerini ön sıraya aldı. öncelikie bu şirketlere yabancı bir işletici ortak bulunduktan sonra geriye kalan paylann halka açüması öngörülüyor. Bu arada oluşturulmasına karar verilen 50 milyon dolarlık "Türkiye Fonu" içerisine ağırlıklı olarak özelleştirilecek şirketlerin hisse senetlerinin konulması planlanıyor. Özelleştirilecek firmalar arasında öncelikli konuma getirilen Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ) ile başlatılan yeni özelleştirme uygulamasında şirket için 6 yabancı grup teklif verdi. Yüzde 50'sinin yabancı ortaklıklara satılması ve daha sonra geriye kalan yüzde 50'sinin de halka açılması düşünülen USAŞ'a fıyat teklifleri 25 ağustosta verilecek. Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı ldaresi ile teklif veren firmalar arasındaki pazarlık ise 115 eylül tarihleri arasında yapılacak. özelleştirmeden sorumlu Devlet Bakanı Adnan Kahveci, yeni bir özelleştirme takvimi hazırlandığını ve buna göre özelleştirilecek KİT'lere öncelikli olarak "tşletmed ortak arandıgını" bildirdi. USAŞ'ın yeni bir şirket olduğunu, iyi bir işletmeci ortak bulunması halinde daha verimli çalışacagını ve hisselerin satışının kolay olacağını anlatan Kahveci, şöyle konuştu: "Aynı ş«y Tnrban için de geçerii. Eğer ben Torban'a yüzde 1015 ile ortak olacak yabancı bir işletmeci bnlursam, hem şirket daba verimli çalışacak hem de yabana ortaktan geriye kalan bisseleri halka daha kolay satacağım. Yabancı tecriibeli işletmeci de şirketi iyi çahşnracagından, küçiik ortaklar bu isJetmeciyi yönetimden düşiirroeyecektir." Devlet Bakanı Adnan Kahveci, Uk özelleştirme örneği Teletaş'ın bugün en büyük sıkıntısımn Borsa'nın krize girmesinden kaynaklandığını vurguladı. Kahveci, Türkiye'de telekominikasyon yatırımlannın durdurulamayacağını da belirterek, "Tektaş'ın önti mutiaka açılacaktır" dedi. DöLAR CUMHURtYET/9 Tedirgin bekleyiş Geçen hafta içinde ABD'de faizlerin yükseltilmesi sonucu mark . karşısında 1.92 paritesi ile son 19 ayın en yüksek düzeyine çıkan dolar, haftanın son günlerinde gerileme eğilimine girmiş ve 1.88 mark paritesine inmişti. Dolar, Frankfurt Borsası'nda dun 1.8834 marktan, Londra'da da 1.8785 marktan işlem gordü. Borsacılar, yarın açıklanacak ABD'nin dış ticaret rakamlannın, dolann gelecek günlerde değerinin belirlenmesinde önemli rol oynayacağını kaydediyorlar. Ekonomistler, 10.9 milyar dolar çıkan mayıs ayı dış ticaret açığından sonra haziran ayı dış ticaret açığının 1112 milyar dolar civarında olmasını bekliyorlar. Bazı ekonomistler ise açığın 10.6 milyar dolara kadar düşebileceğini ileri surüyorlar. Borsa tacirleri de 12 milyar dolann uzerindeki bir rakamın dolann değer yitirmesine neden olacağını, bunun yanında 12 milyar dolann altındaki rakamların da Amerikan para birimini destekleyeceğini ifade ettiler. Ma Ura (satış) 147.000 M. BANKASI'NDA BUGÜN Dotar (dövız alış) 1503.42 Dolar (efektif satış) 1521.46 Maıfc (dövız alış) 797.69 Mark (efektif satış) 807.26 Interbank faizi: V 68.93 Amaç döviz kazanmak TUNCAY ARTUN "ivelek'ten tyarı STANBUL (ANKA) stanbul Defterdarı Kemal Zivelek, maddi menfaat ağlamak isteyen bazı kötü üyetli kişilerin belli nakamlarda bulunanların ıdını vererek yarar •ağladıklarmı belirtti ve ıergi mükelleflerini uyardı. Zivelek, vergi nükelleflerinin isim ve ınvan kullanarak yarar .ağlamak isteyenlere karşı "uyanık olmalarmı" istedL Yusuf Özal İ 9 ' J' TAHRAN (AA) Ağustos lyının son haftası ile eylül ıyımn ilk yarısı tran ile Türkiye arasında bakan düzeyinde yoğun temas dönemi olacak. Edinilen bilgiye göre Iran Petrol Bakan ı Gulamnza Agazade, ağustos ayının son haftasında; tran Haberleşme Bakanı Muhammed Garazi eylül ayı başında Türkiye'ye gelirken, Devlet Bakanı Yusuf Bozkurt özal eylül ayı ortasında Iran'ı resmen ziyaret edecek. Tnncay Artun (Menkul Değerler Yönetim Kurulu Başkanı): Türkiye'de özelleştirmenin sermaye piyasasının yetersizliğinden dolayı büyük ölçüde gerçekleşmeyeceğini ve sonunda yurtdışına yönelineceğini daha önce ifade etmiştim. Oluşturulmasına karar verilen "Türkiye Fonu" da büyük ölçüde buna yönelik. Yabancüann Türkiye'den hisse senedi satın almalan ve elde edecekleri kârları yurtdışına transfer etmelerine izin verilmesi de yine aynı amacı güdüyor. Amaç döviz gelirle rinin arttınlması ve dış borçlann eksiksiz ödenmesi ise yapılan doğrudur. Ekonomi Servisi ABD Doları, dış piyasalarda değer yitirirken Merkez Bankası ve bankalararası serbest piyasamn denge kurunda değer kazandı. ABD'nin bugün açıklanacak olan haziran ayı dış ticaret açığı rakamları oncesinde dolar, Tokyo Borsası'nda 0.10 yen gerileyerek 132.95 yenden Londra Borsası'nda ise 1.88 mar. kın altına inerek 1.8785 marktan işlem gördü. ABD para birimi, Tahtakale'de cuma gününe göre 10 lira değer yitirerek 1540 liradan satılırken, bankalararası serbest kur belirleme seanslannda cuma günü 1509 lira olan denge kuru dün 1514 liraya yukseldi. Merkez Bankası da bugün geçerii olacak dolar efektif satış kurunu 5.02 lira arttırarak 1521.46 lira olarak açıkladı. ırana gıdıyor Radar ihalesînî • Italyanlar kazandı PoLONYA Özel girişîme cesaret Jaruzelski yönetiminin önerdiği yeni reform paketinin Polonya Parlamentosu'nca kabul edilmesi halinde özel girişimcilik hız kazanacak. Ekonomi Servisi Polonya'da Dayanışma hareketinin destek vermediği ekonomik reformlar için, Jaruzelski yönetimi, halkın desteğini almaya çalışıyor. Ekonomik reformların "küçük girişimciliğe özgürliik" olarak özetlenebileceği Doğu Bloku'nun bu sorunlu üikesinde Jaruzelski yönetimi, Sovyetler Birliği lideri Gorbaçov'dan sağladığı desteği de ihmal etmiyor. Uzmanlara göre, Gorbaçov'un temmuz ortasında Varşova'ya yaptığı ziyarette ekonomik reformlara sağladığı destek, Dayanışma'nm muhalefetine bir denge oluşturuyor. Bu dengeden destek alan Jaruzelski de özel girişimcüiğe sürekli yardımcı oluyor. Yıllardır özel dükkânlara hoşgörü ile bakan yönetim, şimdilerde, sağladığı teşviklerle bu dükkânların boyutunun genişletilmesine katkı sağlıyor ve azalttığı bürokratik engellerle de yabancı yatınmcılara ortak yatırım iınkânları tanıyor. Ve gözlemciler, hükümetin pek yakında. ülke çapında "girişimciler birliğini" tanıyabileceği yolundaki belirtilerin güçlendiğini ileri sürüyorlar. Gözlemciler, Dayanışma hareketinin yasaklanmasından bu yana Jaru İlk tekliften bu yana 70 milyon mark tutarında indirim sağlanan ihale sonunda Selenıa Şirketi'nde kaldı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Sivil hava radarları ihalesi İtalyan Selenia şirketinde kaldı. ttalyan ve Fransız devlet yetkililerinden gelen mektuplarla "siyasi" bir nitelik kazanan ihaleyi önde tamamlayan Selenia, 30 milyon 872 bin mark tutannda krediyle sivil hava radar ağını kuracak. 1977 yılı yatırım programına konulan proje, aradan geçen 11 yıl içinde çok kez sonuçlanma aşamasına gelmişri. 100 milyon mark tutannda tekliflerle başlayan ihalede son 3 yıldır Amerikan Hughes, Fransız Thompson ve İtalyan Selenia şirketleri yarışıyorlardı. Aynı süre içinde 6 kez açık pazarlığa çağrılan şirketlerden Amerikan Hughes firması ihaleden çekilince, yanş Thompson ve Selenia arasında devam etti. Geçen hafta başında son kez yapılan pazarlık sonucunda ttalyanlann 30 milyon 872 bin mark, Fransızların 40 milyon mark tutannda fiyat verdikleri ortaya çıktı. İtalyan şirketi, maliyetin tamamı için yüzde 1.75 faizli, 5 yılı ödemesiz, 20 yü vadeli devlet kredisi taahhüt etti. Fransız şirketiıün önerdiği devlet kredisinin faizi ise yüzde 4.25 düzeyindevdi. Projede toplam 10 adet SSR radarının kurulması öngörülüyor. Ayrıca Ankara, İzmir ve İstanbulda terminal kontrol amaçlı radar tesis edilecek. KKTC'ye de 4 adet Primer radar verilecek. Merkez Bankası denetiminde yapılan bankalararası kur belirleme seanslannda dunkü işlemler 200 bin dolarlık kotasyon uzerinden gerçekleşti. Döviz İnterbank1 ında dün 64 işlemde 12.8 milyon dolarlık hacme ulaşıldı. Dünkü seansta açıhşta 1.528 lira duzeyinde bulunan dolar, bir ara 1.509 liTahtaka1: piyasasında ise ABD raya kadar indi. Daha sonra 1.514 Doları dün 10 lira gerileyeıek 1540 lirada denge buldu. liraya duştu. Tahtakale'de sabah Merkez Bankası, II ağustosta saatlerinde yapılan işlemler sıragerçekleştirdiği düzenlemeyle 100 sında polisin bir ara Ağa Sokakbin dolarlık kotasyon sınırlama taki işlemcileri dağıtmaya çalışsını kaldırmış, bugünden itibaren ması, "Bankalararası serbest döseanslarda 200 bin dolarlık alım viz piyasasından sonra Tahtakasatım limitinin uygulanacağını bil le'ji yok etmek için yeniden bu yönteme mi başvuruluyor?" diye dirmişti. Merkez Bankası yetkilileri, pi yorumlara yol açtı. Tahtakale'de yasalarda denge oluşmaya başla mark 814, İsviçre Frangı da 969 lidığını vurgulayarak, Türkiye'de radan satıldı. Kapalıçarşı'da 24 bugün ulaşılan dolar değerinin, ayar kulçe aitının gramı 22 bin uluslararası piyasalardaki değerin 150, Cumhuriyet Altını da 147 bin biraz üstünde olduğunu belirttiler. liradan alıcı buldu. StLOPt (AA) Türkiye'nin Ortadoğu ile bağlantısım sağlayan Habur sınır kapısmdan yapılan taşımaalık, Irak Dinarı'mn sürekli değer kazanması yüzünden, yarı yarıya azaldı. Türkiye'deki çeşitli merkezlerden Irak'a mal taşıyan ve Irak'm dolum tesislerinden ham petrol getiren şoförler, bayram Oncesi serbest piyasadan Irak Dinarı'm 630 liradan aldıklannı, bugünlerde ise, 2100 liraya dinar sağlayabildiklerini ifade ettiler. Taşunacılığa dinar darbesi Köprü ve otoyollar süper gelir getirdi Boğaziçi Köprusü'nden bu yıhn ilk yedi ayında 33 milyar 324 milyon lira gelir sağlandı. Aynı dönemde 4 paralı otoyolun getirdiği gelir de 8.5 milyar lira oldu. ANKARA (AA) tstanbul Boğaziçi Köprüsü, süper gelir getirmeye devam ediyor. Boğaziçi Köprusü'nden, bu yılın ilk yedi ayında geçiş yapan araçlardan 33 milyar 824 milyon lira gelir sağlandı. Köpruden geçen yılın aynı döneminde geçiş yapan' araçlardan, 20 milyar lira gelir elde edilmişti. dan da, Uk yedi ayda 1 milyar 206 milyon 670 bin lira gelir sağlandı. 1988 yılı ilk aylannda işletmeye alınan KapıkuleEdirne otoyolundan söz konusu dönemde sağlanan 882 milyon 487 bin lira ücretle dört otoyolun 1988 yılı ilk yedi aylık «şeliri yaklaşık 9 milyar lira olarak gerçekleşti. Belirlemelere göre, paralı otoyollardan geçiş yapan araçlann otoyollara göre dağıhmı ise şöyle gerçekleşti: "Tarsus otoyolu 806 bin 391, Kapıkule • Edirne 294 bin 332, Ankara Kızılcahamam Azaphane gecişi 873 bin 117 ve Gebze Umit 2 milyon 287 bin 797 arac." İstanbul Boğaz ve Fatih köpriileri ile işletmedeki dört paralı otoyolun toplam gelirinin ise, bu yıl 80 milyar lirayı bulacağı tahmin edilivor. İstanbul Boğaziçi Köprusü'nden yılın ilk yedi ayında her iki yönden 29 milyon 480 bin aracın geçiş yaptığı öğrenildi. Yetkililer, geçen yılın aynı döneminde İstanbul Boğaziçi Köprusü'nden 27 milyon civannda aracın geçiş yaptığını hatırlattılar. Varşova'dakı Rozyckı pazannda Pdonyalı tüketicıler. zelski'nin karşı çıktığı bu girişimin, Polonyalılann siyasi görüşlerini hükümete aktarmaları için güçlü bir platform oluşturması açısından önemli bir adım olacağını ifade ediyorlar. Eylül ayında Polonya Parlamentosu'nda kabul edilmesi durumunda yeni önlemler, Polonya'da özel girişimciliğe hız verecek. Po'.onya'da şu anda ülke çapmdaki 630 bin özel işyerinde gırışimın 'olanaklarından" yararlanıyorlar. nun yüzde 60 düzeyinde seyrettiği, dış borcun ise 40 milyar dolar civarında bulunduğu Polonya'da, en aktif sektörün özel girişimciler olduğu, bu yıl ülkedeki toplam üretimin yüzde 30'unun özel girişimciler tarafından sağlandığını belirtiyorlar. Polonyalı yöneticiler de 1987'de yüzde 2 büyüyen ekonominin bu yıl ve gelecek yıllarda yüzde 5 civarında büyümesini bekliyorlar. BUGÜN Doğru Yol Partisı Genel Başkanı Süleyman Demirel, isçi, memur, esnaf, sanatkâr, emekli ailelerinin 2040 yaş arası genç temsilcilerine Sheraton Oteli'nde saat 830'da sabah kahvaltısı verecek. • Demirel'in kahvaltısı yaklaşık 1,5 milyon Polonyalı hayatını kazanıyor. Bu ülke çapındaki toplam işgücunun yüzde 8.6'sına işaret ediyor, ancak yoneticiler özel işletmelerin bundan sonra yılda 60 bin artacağını tahmin ediyorlar. Hukümet yetkilileri de Varşova Politeknik Enstitüsü'nden gelecek yıllarda mezun olacak gençlerin yüzde 60'ının kendi işyerlerini acacağına inanıyor. Batılı sözlemciler, enflasyo DÖVİZ KURLARI DAvizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 HoHanda Florini 1 İsveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 İtalyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Steriin 1 S.Arabistan Rryali Döviz Alış 1503.42 1207.24 113.63 797.69 38.11 208.49 337.39 235.56 707.66 232.44 952.13 107.61 11.29 5310.55 2572.35 400.97 Döviz Satış 1506.43 1209.66 113.86 799.29 38.19 208.91 338.07 236.03 709.08 232.91 954.04 107.83 11.31 5321.19 2577.50 401.77 Efektif Altş 1503.42 1186.72 113.63 797.69 37.46 208.49 331.65 235.56 707.66 232.44 952.13 105.78 11.10 5220.27 2572.35 394.15 Efektif Satış 1521.46 1221.73 114.99 807.26 38.57 210.99 341.44 238.39 716.15 235.23 963.56 108.90 11.43 5374.28 2603.22 405.78 Vergiden kaçan borsaya koştu İSTANBUL (AA) Kurumlar Vergisi muafiyeti, şirketlere cazip geldi. Hisse senedi piyasasımn uzun süreden beri durgun olmasına karşın, Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanmak isteyen şirketler, tstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın (İMKB) kotasyon bölümünü canlandırdılar. Hisse senedini İMKB'ye kote ettiren şirketlerin sayısı, yılın ilk yedi ayı sonunda 335'ten 437'ye yukseldi. 102 şirketin daha kotasyona girmesi, kote edilen hisse senedi tutannı da 600.8 milyar lira artırdı. İMKB verilerine dayanılarak yapılan hesaplamalara göre, yeni şirketlerin 600.8 milyar liralık hisse senedi ile birlikte, İMKB'ye ko Kotasyon hacminde ilk 7 aylık durum Slrket Saym 11A| 335 437 131 135 (79) (63) RAtatVM M ı n (MHyar) Yıtefi 1 1 # 1.613,5 2.212,1 362,3 434.9 Hisse senedi Tahvil (His. Sen.Tah.) ( ) NOT: Hem hisse senedi, hem tahvil için Borsa'ya gelen şirtetJerin kotasyon tutarlan, hisse senedi ve tahvil için ayn ayn gustenlen degerlennın ıçındedir. ÇAPRAZ KURLAR $ 1,8847 $ 6,3823 t 2,1244 % 1.5790 B. Alman Markı Franse Frangı Hollanda Flonm İsviçre Frangı $ 1397 04 italyan Lıretı $ 133.19 Japon Yeni S 3,7494 S. Arabtstan Riyali £ 1,7109$ te edilen hisse senetlerinin toplam tutarında yüzde 37'lik artış oldu. Böylece, İMKB'ye kote edilen hisse senedi tutarları toplamı, 1 trilyon 613 milyar 497 milyon 506.5 bin liradan 2 trilyon 212 milyar 91 milyon 293.5 bin liraya yukseldi. Borsa cevreleri, şirketlerin ko.asyon için "birdenbire" Borsa' ya gelmelerinin, Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanma düşüncesinden kaynaklandığını öne sürdüler. Son dönemde piyasada çok büyük boyutlara varan fınansman sıkıntısımn, şirketleri kaynak arayışına soktuğuna işaret eden borsa cevreleri, Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanan firmalann Karayolları Genel Müdürlüğu yetkililerinden alınan bilgiye gore, 1988 yılının ocakıemmuz ayları arasındaki ilk yedi aylık döneminde işletmedeki dört paralı otoyoldan ise 8 milyar 521 milyon lira gelir sağlandı. Otoyollardan en fazla gelir, Gebzetzmit güzergâhındaki paralı otoyoldan elde edildi. Bu otoyoldan yılın ilk yedi ayında geçiş yapan araçlar, gişelere 4 milyar 668 milyon lira bıraktı. Karayolları Genel Müdürlüğü'nce işletmeye geçen yılın ilk aylannda açılan 14 kilometre uzunluğundaki Azaphane Kızılcahamam otoyolunun aynı dönemindeki geliri ise, 2 milyar 273 önemli miktarlarda finansman milyon 501 bin lira olarak gerçekavantajına sahip olacaklanna işa leşti. Güneydoğu Anadolu Bölgeret ettiler. si'nin tek otoyolu olan Tarsus aytstanbul Menkul Kıymetler nmı Pozantı kesimindeki otoyolBorsası'na tahvil kote ettiren şirket sayısında ise yılın ilk 7 aylık döneminde önemli bir artış görülmedi. Bu dönemde, tahvilini İMKB'ye kote ettiren şirket sayıAMCARA (AA) Türkiye Çisı 131'den 135'e ulaştı. Yeni şir mento ve Toprak Sanayii'ne (Çİketlerin kote edilen tahvillerinin TOSAN) bağlı çimento fabrikanominal değerleri de 111 milyar lannın büyük bölümünde, üretim 536 milyon lira olarak açıklandı. ve kapasiteyi arttırmak amacıyla Yeni şirketlerle birlikte, Borsa' yenileştirme çalışmalanna başlanya kote edilen tahvil tutan 434 dığı bildirildi. milyar 950 milyon 500 bin liraya Edinilen bilgiye göre ÇİTOerişti. Tahvil tutarları toplamındaki artış oranı ise yüzde 20 dü SAN'ın 1988 yılı programına aldığı "kömüre dönüsüm". "darzeyinde kaldı. Çitosaırda yenileme boğaz giderme, üretimı arttırma" ve "çe\re kirliliğini" önleme amacıyla bir dizi proje geliştirildi. ÇİTOSAN yetkilileri, söz konusu projelerin bu yıldan itibaren uygulanmaya başlanmasıyla çimento fabrikalannda enerji tasarrufu ve üretim artışı sağlanacağını, bazı fabrıkaların yol açtığı çe\re kirliliğinin de ortadan kaıdırılacağını bildirdüer. KISA KISA Satış 1540 814 ALTIM GÛMÜŞ Alış Cumhuriyet Reşat 24 ayar altın 22 ayar bilezik 18 ayar altın 900 ayar jümuş 145.000 149.000 22.050 19.700 16.535 SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABD Dolan Batı Alman Markı isviçre Frangı Hollanda Flonni Ingiliz Stertıni Fransız Frangı Alış 1537 812 965 717 2610 238 Saöş 147.000 156.000 22150 21.400 16.610 969 719 2630 240 • HALK Sigorta Bölge Müdürleri toplandı. Halk Sigorta Genel Müdürü Erhan Dumanlı başkanlığında yapılan bölge müdürleri toplantısı altın yılı ilan edilen 1988 yılımn ilk altı ay değerlendirmesiyle başladı. • ABD'de 1719 eylül tarihleri arasında duzenlenecek olan kadın giyim fuarı, 'New York Pret Show'a katılacak olan firmalann, fuarın Türkiye temsilciliğini yürüten Ziya Sükun ile (345 09 85) ilişkiye geçebilecekleri belirtildi. • OYAK Menkul Değerler A.Ş. tasarruf sahiplerinin birikimlerine yüzde 61 net gelir sağlıyor. Söz konusu getiri banka bonoları satışı ile gerçekleştiriliyor ve istenildiğinde işlemiş faizi ile birlikte paraya çevrilebiliyor. • IRAK Merkez Bankası, Türkiye'nin Irak'a yönelik ihracatındaki sınırlama kararları doğrultusunda, formaliteleri tamamlayıcı kararlar aldı. Buna göre, Irak tarafınca da iki ülke arasındaki 16 Eylül 1986 tarihli ve geçen nisan ayında iptal edilen bankacılık anlaşması kapsamına gireıı Irak Savunma Bakanlığı ve askeri kuruluşlanyla ilgili olanlar dışındaki, süresi 2 Nisan 1988'den sonra sona eren hiçbir akreditife süre uzatımı verilmeyecek. Karar uyannca, 1987'de açılıp sevkiyatı yapılmayan akreditifler de iptal edildi. 340 375 Türk ekonomisinde göreli fıyatların değişmesi ve gelir dağılımının bozulması yoluyla ihracat artışı ve büyüme sağlamamn son aşamalarına gelindiği kanısındayız. Kaynaklarm kullammında yeni dengelerin kurulması gerekiyor. Yeni dengeler, kamu finansman açıklarımn azaltılmasını hedeflemeli ve ihracat kapasitesini geliştirmeye yönelik sınai yatırımlara öncelik tanımalıdır. Prof.Dr. MERİH CELASUN Orta Doğu "feknik Üniversitesi Yerel seçimlerin tarihinin öne alınması için halkoylaması yolunun seçilmesi Türk kamuoyundaki siyasal tartışmalann kapsamını genişletmiştir. Mevcut koşullarda, halkoylaması sonuçlanm etkilemek için partiler Türkiye'nin gündemine temel toplumsal ve ekonomik sorunlan getirecekler ve geniş bir irdeleme çabasına girişeceklerdir. Bu çerçevede, ekonomik performansın ve politikaların yeniden değerlendirilmesi özel bir önem taşımaktadır. Halkoylamasırun yarattığı bu fırsatın iyi değerlendirilmesinde çeşitli ve büyük yararlar vardır. Ekonomide hangi öğelerin olumlu, hangilerinin olumsuz olduğu konusunda oluşacak bir görüş birliği, gelecek yıllann icraatıru yakından etkileyecektir. cünü arttırmak için yeniden yapısallaşma sürecini başlatmışlardır. Bu yönde oluşan çabaian, başta Sovyetler Birliği olmak üzere Doğu Bloku ülkelerinde de gözlüyoruz. Dış koşulların genellikle olumsuz olduğu böyle bir ortamda, Türk ekonomisinin bazı göstergeleri dikkat çekici bir gelişme göstermiştir. Türk ekonomisinde 1980 yıhnda başlatılan yeniden yapısallaşma süreci, ihracat/milli gelir oranını arttıran ve altyapı yatınmlannın genişlemesine olanak sağlayan bir büyüme sağlamıştır. 198087 döneminde, dünya ekonomisinin ortagelirli ülkeleri yılda ortalama yüzde 2.2 oranında bir büyüme hızı ile yetinirken, Türk ekonomisinin büyüme hızı yüzde 5.5 dolayında gerçekleşmiştir. Diğer ülkelerle karşılaştınldığında, Türk ekonomisinin makro düzeyde göreli başansı, ekonominin ihtiyaç duyduğu ithalatın yeterli ölçüde yapılabilmesine olanak sağlayan döviz dengelerinin kurulmasında yatmaktadır. Türkiye'nin ulaştığı sınaileşme aşamasında, ithalatın daraltılması yolu ile dış dengenin sağlanması büyüme hedefleri ile çelişmektedir. Yeterli düzeyde ithalatın finansmanı için de döviz gelirlerinin millı gelirden daha hızlı bir tempoda arttınlması gerekmektedir. 1980 sonrası dönemde Türkiye bu gerçeği kavramış ve kendine özgü yöntemlerle uygulamaya geçirmiştir. Türkiye ekonomisinin yeniden yapısallaşma sürecinde ağırlık kazanan mekaniz Halkoylaması öncesi ekonomi... malar, büyük ölçekli ve sürekli devalüasyonlar, geniş ihracat destekleri, yüksek reel faizler ve enflasyonun üzerinde antırılan KİT fıyatları olmuştur. Diğef bir deyişle, göreli fiyat sistemi yeniden düzenlenerek yurtiçi talep kısıtlanmış, ihracat cazip hale getirilmiş ve KÎT'lerin gelirleri arttınlmıştır. KONUK YAZAR Fotokopi makineleri tstjntul: 133 03 49 133 03 95 tntjn: 117 Î1 15 I 5 kat Imlr. 22 31 53 Mua: 3S391 & V TCZİRAAT BANKASI DÖVİZİN CİNSİ DÖVİZ 1510.94 1513.96 1209.66 1215.70 114.20 114.42 801.68 803.28 38.19 38.38 208.91 209.95 338.07 ! 339.76 236 73 237.21 711.20 712.62 232 91 234 07 956.90 958.81 107.83 108.36 11.31 11.36 1234.58 1240.75 5321 19 5347.79 218 32 219 41 2585.23 2590.38 401 77 403.77 M 16 AĞUSTOS 1988 TMMNDBd DÖVİZ KURLARI S < EFEKTİF 1510.94 1180 78 114.20 801.68 38.19 208 91 329.99 236 73 711 20 231 27 956 90 105 25 11.04 1205.10 5194.16 213.10 2585.23 392 17 1536.55 1233.85 116.13 815 27 38.95 213.08 344.83 240.75 723.26 237 56 973.12 109.98 11.53 1259.27 5427.61 222.68 2629.05 409.80 Olumsuz yönler 1980 sonrasında göreli fiyatlardaki bu değişme, reel ücretlerin hızla düşmesi ve tarımsal destekleme Fıyatlarının gerilemesi ile mümkün olmuştur. Ücretlerin enflasyona göre endekslenmemesi ve sendikaların gücünün azaltılması bu süreçte önemli rol oynamışür. Tarım sektörünün çıkarları, yeni oluşan kurumsal yapıda iyi temsil edilmemiş ve korunmamıştır. Bu uygulamalar, kesimlerarası gelir dağünmm değiştirmiş ve yurtiçi gelirin kullanımını olumsuz yönde etkilemiştir. Göreli fiyatlardaki değişmeler yolu ile ticari ve malı kesimlere yüksek dozda gelir aktanlmış ve yeni bir rantiye sımfı oluşmuştur. Ancak, yeni gelir bölüşümü çerçevesinde gönüllü tasarruflar beklenen ölçüde artmamıştır. Yurtiçi gelirinin, tüketim eğilimi yüksek kesimlere kayması lüks ithalat talebini de körüklemektedir. Yüksek kredi faizleri ve fıyat ilişkilerinin sürekli değişiminden kaynaklanan belirsizlik, özel yatırım eğilimini, özellikle imalat sanayiinde, aşağıya çekmiştir. lh ALIŞ U . SATIŞ TL. ALIŞ TL. SATIŞ TL. 1 ABODOURI 1 AVUSTRALYA DOLARI 1 AVUSTURYA ŞİLİNİ 1 BATI ALMAN MARKI 1 BELÇİKA FRAN6I 1 DANİMARKA KRONU 1 FİN MARKKASI 1 FRANSB FRANGI 1 HOLLANDA R 0 R İ N İ 1 İSVEÇ KRONU 1 İSVİÇRE FRANGI 100 İTALYAN LİRETİ 1 JAPON YENİ 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 STERLİN 1 S. ARABİSTAN RİYALİ racattaki büyüme, mevcut sınai kapasitelerin daha yüksek oranda kullanımı ile sağlanmaktadır. Diğer yönden, yüksek faizler banka sisteminde donuk kredi sorunu yaratmış ve mali kesimin etkinliğini ve güvenirliğini azaltmıştır. Ekonominin yeniden yapısallaşmasmda, kamu kesimine bir ölçüde çeki düzen verilmiş, ancak kamu finansman açıklarımn milli gelire oranında yeterli bir düşme sağlanamamıştır. 1987 yılında secim ekonomisi uygulamalan kamu kesimi ?çığını arttırmıştır. Kamu borçları içinde kısa vadeli ve yüksek faizli bölümün genişlemesi, bu alanda kısır bir döngüye yol açmaktadır. Kamu fınansmanının dengelenmesinde, vergi yükü düşük kesimlerden alınan dolaysız vergilerin arttınlması çabaian yetersiz kalmaktadır. Bu durumda, genel vergi adaletsizliğini antıran türde kamu gelir kaynaklan harekete geçirilmektedir. Bu koşullarda, yüksek oranlı bir enflasyon vergisine ihtiyaç artmaktadır. Sonuç Türk ekonomisinde göreli fiyatların değişmesi ve gelir dağüımırun bozulması yolu ile ihracat artışı ve büyüme sağlamamn son aşamalanna gelindiği kanısındayız. Ekonomideki yeni aşama, kaynaklarm kullammında yeni dengelerin kurulmasını gerektirmektedir. Yeni dengeler kamu finansman açıklannın azaltılmasını hedeflemeli ve ihracat kapasitesini geliştirmeye yönelik sınai yatınmlara öncelik tanımalıdır. Kamu finansmanının iyileştirilmesi için vergi yükü düşük kesimlerden daha fazla dolaysız vergi alınmalı ve fonlar, teşvikler, transferler dahil tüm kamu harcamalanna açıklık ve rasyonellik getirilmelidir. Halkoylaması tartışmalarının ekonomi ile ilgili bölümünde, bu temel noktaların ağırlık kazanması yeni uygulamalara ışık tutacaktır. Olumlu gerçekleşmeler 1982 sonrası dönemde, dünya ekonomisinde gelişen ülkelerin büyük bir bölümü dış borç bunalımı ile karşı karşıya kalmış ve gelir düzeylerinin yükseltilmesinde başarılı olamamışlardır. Dünya piyasalarında reel faizlerin yüksekliği, hammadde fıyatlarında gerilemeler, gelişmiş ülkelerde gözlenen korumacı eğilimler, gelişen ekonomileri olumsuz yönde etkilemiştir. Bu durumda, gelişen ülkelerin çofcu, ekonomilerinin uyum gü T.C. ZİRAAT BANKASI "GiicüDe erişUmez"