Katalog

16 AĞUSTOS 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR ISMAIL GVLGEÇ CUMHURİYET/5 Sanat dünyasının playboyu Baron Thyssen bugün Avrupa'nın en zengin adamı. "Şahsına" yılda 50 milyon sterlin ayırabiliyor. Ama bunun 20 milyonunu kendine, 30 milyonunu koleksiyonuna harcıyor. Bugünkü toplam servetinin 1 milyar sterlin dolayında olduğu söyleniyor. Tahminlere bakılırsa, Baron Thyssen'in resim koleksiyonu da yaklaşık 1 milyar sterlin değerinde. Kiiltür Servisi Baron Hans Heinrich Th>ssen Bornemiısa cle Kaszan. Dostları, "Heini" diyorlar. Son aylarda sanat dunyasında adından en çok söz edilen kişilerin başında geliyor. Eşsiz resim koleksiyonuyla lngiltere ve Ispanya'yı birbirine düşürdü. Yaklaşık 1 milyar sterlin değerindeki koleksiyonu ülkelerinde kalıcı olarak ağırlayabilmek için tngiltere Kraliçesi Elizabeth, Prens Charles ve Başbakan Thalcher da Ispanya Kralı Juan Carios ve Başbakan Felipe Gonzaleı de seferber oldular. Sonunda koleksiyon Jspanya'ya kaldı. 67 yaşındaki Baron Thyssen bugun Avrupa'nın en zengin adamı. "Şahsına" yılda 50 milyon sterlin harcayabilecek kadar zengin. Ama bunun 20 milyonunu kendisine, 30 milyonunu koleksiyonuna harcıyor. Ne var ki, Ingiltere'de yayımlanan "Observer" Gazetesi'ne bakılırsa, söz konusu resim koleksiyonu, son yarım yüzyıldır Thyssen firmasımn iş dünyasındaki ilişkilerini daha da geliştirmek için kullanılmış. Koleksiyondan önemlı kesitler, Thyssen "hanedanı"nın iş yaptığı tspanya, Almanya, lngiltere, |Sovyetler Birliği, ABD gibi ülkelere zaman zaman ya ödunç verilmiş ya da oralarda sergilenmiş. Kültur göturmuşler ve kapılan açrnışlar. ba Heınrıch'ın kurduğu sanat vakfına ait koleksiyonun Heini ile erkek kardeşi ve iki kız kardeşi arasında eşit bir biçimde bolüştürulmesini kararlaştırmıştı. Heini, kolları sıvadı ve kendi deyişiyle gunde 16 saat çalışarak imparatorluğu ve koleksiyonu yeniden inşa etti. Koleksiyonun dağılan parçalannı akrabalarından büyük paralarla satın aldı. Sonunda gemi taşımacıhğı, bankacılık ve ABD'deki mülk alım satımından oluşturduğu servet 1 milyar sterlini buldu. Bugün resim koleksiyonunun da en az bu kadar ettiği söyleniyor. Baron Thyssen butün bu işleri yaparken tam beş kez evlenmekten de geri kaimadı. 1939'da evlendiği ilk karısı Avusturyalı Prenses Theresa von Lippe'den bir oğlu oldu. İlk evlilik 7 yıl surdu. Thyssen, ikinci karısı manken Nina Dyer'a duğün armağanı olarak Karayipler'de bir ada, bir kara panter ve iki araba verdi. Ama 10 ay sonraki boşanmalan, Baron Thyssen'e 1 milyon sterline patladı. Heini, üçüncu evliliğini, kendisine iki kız çocuk verecek olan manken Fiona CampbellWalter'la yaptı. 4 yıl süren bu evlilikten sonra, Brezilya asıllı Denise Shorto. Baronun dördüncü karısı oldu ve tam 17 yıl suren bu evlilik karşılıklı suçlamalarla mahkemede son buldu. Baron Thyssen, beşinci ve şimdiki karısı Carmen'le 7 yıl önce Sardunya Adası'nda tanıştı. Dostlarının " T i t a " dedikleri Carmen, İspanya'nm eski guzellik kraliçelerindendi. Aynı zamanda, bir dönemin "Tarzan"ı Lex Barker'ın eskı karısı olan Tita, Fellini'nin "Tatlı Hayat" fılminde iki dakika suren Amerikalı alkolik kadın rolunde görünmüştü. Artık Baron Thyssen, "hovarda"hktan da, sanayicılikten de elini eteğini çekmiş bulunuyor. Aynı zamanda amatör bir ressam olan Tita'yla birlikte durmadan geziyor, koleksiyonunu gezdiriyor ve genişletiyor. Kocasımn koleksiyonunun "kalıcı evi" olarak tspanya'yı seçmesinde buyuk payı olduğu söylenen Tita ise, tspanya Kralı Juan Carios tarafından "diişes" unvanıyla ödüllendirilmeyi bekliyor. Çünkü Felipe Gonzalez'in sosyalist hükümeti, Kral Carlos'tan Tita'vı düşes yapmasını rica etti. Baron Thyssen'in resim koleksiyonu sanat dünyasını karıştırdı fflZLI GAZETECİ NECDETŞEN ukw m y K A R M A Ş A (CİNPEYı'M.. SlRM Mı.? N001UYO T ÂHINDA 0A$KA Bi 5EY İÇf'N Q£lM'6Tiffl. 'fıttSAT0LMA9I••• Ç'tc "N£R6İS YA" ÇİZGÎLÎK KÂMtL MASARACl ron Thyssen, koleksıyonunu kalıcı olarak ağırlayacak bır muze anyordu. Washington'daki Ulusal Galeri, California'daki Getty Muzesi, Stuttgart yakınlanndaki Ludwigsburg Sarayı, lspanya'daki Prado Müzesi bu iş için baronun kapısında kuyruğa girmişlerdi. Bu arada, bazıları da, Baron Thyssen'in aslında koleksiyonu için yenı bir muze yaptırtsın diye lsviçre hukümetinin gozünü korkutmaya çahştığını ileri surüyordu. Baronun Lugano'daki "La Favorita" adlı konağının bitişiğindeki özel galerisi koleksiyona artık yetmiyordu. Artık bütun bu tartışmalar, dedikodular son buldu. Şimdi, tspanya'nın yeni Kultür Bakanı, uriliı yazar Jorge Semprun bu olağanüstu koleksiyonu Ispanya'da ağırlamaya haarlanıyor. Ama y\ne de dünyanın en büyük özel koleksiyonunu elinde tutan aileyi ve "HeinP'yi daha yakından tanımakta yarar var. Hans Heinrich Thyssen'in büyükbabası Augusle, 1. Dünya Savaşı oncesi Almanyası'nın en buyük kömür ve çelik patronlarından biri, Kaiser'in yakın dostu ve Krupp'un rakibiydi. Auguste Öte yandan, son iki yıldır Ba 1926'da ölunce, büyük servet iki oğlu arasında böluşturüldu. Auguste'nin oğullarından Heinrich, bugunkü Baron Thyssen'in babasıydı. Auguste'nin öteki oğlu Fritz, mirasın kendi payına düşen bölümüyle babasınm işini aynı doğrultuda sürdürdü. Heinrich ise parasım bankaalığa ve taşımacıhğa yatırdı, Macar uyruğuna geçebilmek için bir Macar soylusuyla e\'lendi ve çok geçmeden de AvusturyaMacaristan'da baronluk unvanıyla odüllendirildi. Bugün "sanat dünyasının playboyu" olarak tanınan "Heini" ise, 1921 'de, babasının iş merkezi olan Hollanda'nın Groeningen kentinde dünyaya geldi. "Babam hiç kiil yutmazdı" diye arumsıyor Hans Heinrich Thyssen. "Hitler'in Hollanda'yı istila edeceğini anlamıştı. Çok geçmeden bizi \e durmadan büYiimekte olan resim koleksiyonunu Isviçre'ye gönderdi." Heinrich 1947'de olduğünde Hans Heinrich 26 yaşındaydı ve yıkıntı halindeki bir imparatorluğu devraldı. Bremen tersaneleri, Ruhr madenleri, Rotterdam doklao yerle bir olmuştu. Thyssen şirketinin 12 gemisi de batmıştı. Üstelik bir Isviçre mahkemesi de ba AĞAÇ YAŞKEN ECİLİR KEMAL GÖKHAH GÜRSES Beethoverfın Onuncu Senfonisi LONDRA (AP) Ludwig van Beethoven'ın 1827'de ölumünden kısa bir süre önce hasta yatağında yazdığı 10. Senfonisi'nin elde kalan tek bölümu, 18 ekimde Londra'da verilecek bir konserde ilk kez seslendirilecek. "Sunday TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARKAN 16 Ağustos Times" Gazetesi'nin verdiği habere göre tskoçya'daki Aberdeen DENIZ DIPLERINDEL ROCKNROLLKRAU! Üniversitesi müzikologlarından f977"O£ SUGÛKI, UNUJ ÇARKIİ 1334'TE BUGUN, İKİ AMEKIKAU YfOPTI/CDr. Barry Cooper, senfoninin biCl ELI//S Pl?ESC£Y, 42 yA$INC* rinci bölümuııu, Beethoven'ın öz LARi ARAÇLA, OKYANUSTA DAHA ONCE INİLBMEMlŞ DERİNUKLERE ULA$j gun elyazmalarından yararlanaTILAR. 3 2OO M£TK£YE İMEN ZOOSUBÜCÜU/ĞÜNO£H, POPÛLEÇ rak son biçimine kavuşturdu. LOS CMA8LES BEEBE VE MÜHENÜS İ Şef Walter WeDer yönetiminde OriS BAKTOH,BÜYUK TEHLİfCELSIİİ L£Y"ROCK* TÜRÜHUN YARAr/C/ ki Kraliyet Liverpool Filarmoni GOZE ALMlŞLARD*. YALMI2CA,SU Sl DEgİLPİAMA ÛNU BlR SALf Orkestrası, Beethoven'ın Onuncu ARACtN C&ATİSFEI?) yuKARl ÇJKA8İGM HALl/JE 6ETİGENDİ. TlıM DUNYA 6ENÇJ.IĞINİ ETKİLEYEN Senfonisi'nin ilk bölümünü Lond LECEK BİR MOTORUNUN OLMAtlŞl'HOCK'N ttOU?DA ELV/S PRESLEY'il ra'da Royal Festival Hall'da ses Nl 8ELİRTMEK 8IİB, TEMJKBYİ AfJlendirecek. LATIMYA YETER.AŞASI SARKtTlLO/. PLAKLARt MIL YOUlA/ZCA £A{ "Sunday Times"da yer alan PI6/ ÇBLIK KAŞLONUN KOPMASt, T1LDI, FİLMLER/ /L&/YLE AXghaberde, Beethoven'ın ölümun BATtSFER'l İKİ ARKAOAŞA ME2AÇ f£AA/Ç.RLe f/M4RALAe E/?Ş£ Ş den on gün önce Onuncu Senfo YAPABİLİRDf/DENEY, DEHIZDİ8İNIU Y/Nl ÖYKÜNHEYE ÇAUŞT/VU?!' nisi'ni Londralı muzikseverlere KBÇFİNDE ONEMU giR ADM OIMUÇTV. dinleteceği konusunda söz verdi16 Ağustos 1938 ği ve Londralı bir dostuna, "Ye 50 YIL ONCE Cumhurıyet 19381988 ni yapıtımın taslağı çahşma masamın iistünde" dediği belirtildi. mükerreren beyanatta Filistinden her sene yuzterce verdim, yüzüme dik dik Muzikolog Barry Cooper, Bebakarak bir lira istedi. "Neden? hasta Avrupadakı su şehirlerine bulunulmuşken bu mmtakanın tahliye edildiğmin bildirilmesi ethoven'ın Onuncu Senfonisi'nin gidiyorlar. Bunları; daha az diye sorduın. "Tarife boyle!" Tokyoda hayreıle karştlanmıştır. ilk bölümünü Batı Berlin ve Bonn dedi. Mecburî verdim. On gun masraf eltırerek tyı haber alan mahfıllerde kentlerinde beş yıllık bir araştır Beyrut (Hususi) Iktisad kadar tstanbulda kaldım. Toros memleketımizde alıkoymak ma sonucu ortaya çıkardı. Coo Nezarelınin neşrettiği resmi söylendığme göre, bu suretle ekspresile harekeı edeceğim gun kabildır. Onlar şüphesız per, 18 ekimde ilk kez dinleyici lebliğe nazaran yazı geçırmek harekeı etmekle Japonya, askerî Avrupada butamayacakları Haydarpaşa vapurundan önünde seslendirilecek olan ilk uzere Lubnana Mısırdan, ve diplomatik prestijıne halel samiıni havayı da Turkıyede istasyona eşyamı goturen bölümün yaklaşık 14 dakika ol Iraktan ve Fılistınden on iki gelmediğini muşahede bulacaklanndan buna can da hamala (tarife boyledir) diye duğunu soyledi. buyuk kişı gelmiştir. Herhalde ettiğinden bu hâdisenin atarlar. bır lira verdim. "Efendim, bir o sahalara bu memlekete büyümesine meydan vermeınek Bu mevsım geçti, hiç olınazsa buçuk liradır" dedi. Neden? nısbetle ehemmiyetsiz bir için elınden gelenı yapımştır. gelecek senenin mevsimine sualıne cevab şu oldu: "Turife rakam olmasa gerek. Lubnan kadar bugünden böyle!" Parayı verdim, lâkın sayfiyelerıne gelen bu buyuk hazırlanmalıyız. Bıze yalnız, doğrusunu ısterseniz muteessır turisl kafıleleri, asgari olarak Yakınsark turıstleri bile oldum. Çiınku ben türkçe üç ayı burada geçirecekterdi ve konuştuğum halde boyle oldu, mılyonlar geıırebilirler. bu üç ay zarfında buraya •k Genç kızlık devresine girmek ya ecnebiler, kimbıhr nasıl ödemesi kararı yer almıyor kitap bırakacakları parayı hesab uzere olan Amerikalı küçük muameleye maruz kalırlar?" edersek çok buyuk bir yekun ta. artist Jane Withers ilk defa Bağdadlıya cevap verecek tek Kampanya ile ilgili ilk adım tuiar. Halbukı kendilerile olarak Birleşik Devletler makul bır kelıme bulamadım. olarak kabul edilecek bu gelişme yaptığım temasta Lübnandan arazısinı terkedecek ve laıil Işte bu muameleler başta den sonra Samiye Yaltınm'ın 12 kat'ıyyen memnun zamanını geçirmek uzere olınak uzere, bıraz hayat Kasım 1987'de abisinin yakın ar olmadıklanm söylüyorlar ve Ataturk koprusu dubalarımn Honolulu'ya gıdecektır. Evvelce pahalılığı ve biraz da kadaşlarıyla konuyu tartıştığı top daha yakın başka bir sayfiye montaj ameliyesi tamam oradan da Cenubî Amerikaya reklamsızlık bizi boyle lantı, 15 Ocak 1988'de geniş bir yeri olmadığı için mecburî olmuştur. Bunlardan bir kısmı gitmeği duşünüyordu, Fakat Lübnandan da geriye koyuyor. katılımla kutlanan şairin 86. do olarak buraya geliyorlar. çevirmeğe başlaması icab eden Hakıkat acı da olsa söylenmeli denıze indirilerek evvelce ğum yıldonümü toplantısı, yurt Bunlardan bilhassa Iraklı ve yerterine konmuştu. Diğerleri yeni filmine aid faaliyeıi tehir ki belki buyuklerin nazarı taşlık hakkı ile ilgili düzenlenen Mısırlı eskı Türk aileleri de bugünlerde mdirilecek ve edemiyeceği cihetle ikinci dikkatını celbeder de onu panel ve sergı, daha sonra da An Islanbulu her yere kat kat denizde bulunan dubaiara seyahatten vazgeçmiştir. alımr. Tabial ve tarih bize kara, İstanbul, Izmir baroları tercıh eitıklerıni ifade edıyorlar. bağlanacaktır. Bu iş bitince • Elizabeth Allen tngilizfîlim dünyanın hıçbir memlekete avukatlarınm konunun yasal bo Fakal tstanbulda, aradıkları hemen ust kısmın ınşaaıına şirketlerinden birınin aleyhine yutunu tartıştıkları toplantılar en konforu bulamadıklanndan, bır vermediği guzellikleri ve başlanacaktır. buyuk bir zarar ve ziyan davası kıymetı vermıştir. Yalnız ondan geniş biçimde yer alıyor. Toplan de şehrin pahalı olduğundan açmıştır. Artist King Vidor'un ıstifade etmesıni henüz tılarda yapılan konuşmaların ve şikâyet edıyorlar. Hele bu "Şehrin surları" ismindeki tamamile öğrenemedik. Eğer tartışmalann hepsi tam metin ha arada bır de, Haydarpaşadan fılminde başkadın rolünün Tokyo 15 Havas Ajansının linde fotoğraflarla birlikte yayım Kopruye olan hamal derdi var! İstanbul, Yalova ve Bursada kendisine tevdiı mukarrerken ınuhaoırı bildiriyor: bilgi ile kurulmu) teşkilatımız lanıyor. Konuyla uzaktan yakın Tuhaf ama hakikaten üzerinde bu vazifenin Rosalind Rııssel'e Japonlarm, 13 ağustosta tahliye verilmiş olmasından dolayı olsa ve gene ıcab eden reklum dan ilgili aydınların, yazarların, durulacak bır mesele, Bağdadm edilen ÇangKufeng sanatçılann goruşlerinin yanı sı tanınmış şahsiyetlerinden birısı bol bol yapılsa memlekete yuz mahkemeye müracaat etınişıir. bınlerce liranın girmesine sebeb mmtakasını tekrar işgal etınek ra başında yer alan kampanya ile bana bundan bahsederek olur. Hele su şehri Yalova için... hakkını muhafaza edıp ilgili yazıların tam metni sunulu şunları soyledi: "Ben etmedikleri ve Sovyeılerden bu Bağdadlıyım, lâkin lahsıliıni Irak, Surıye, Lubnan ve yor okura. mmıakanın işgal edilmemesinı tstanbulda bıiırdim ve tabiî taleb edıp etmedikleri hakkında Kıymet Coşkun'un belgelere olarak Lübnandan ziyade kendisine sorulan bır suale dayanan 240 sayfalık çalışması İstanbulu tercıh ederim. Aksam cevab veren Harbiye Nezaretı gerek şimdi, gerek daha ilerde ko üzerleri Koprüden Boğaza naınına söz söylemeğe nuyla ilgili araştırma yapacak kadar bır vapur gezintisı bıle salâhiyettar bir zat sadece, olanlann epey işine yarayacak. yuzlerce Lubnana değer; ama Japonyanın Sovyetlerın 11 Ama hepsınden önemlisi 3 Hazi fakali var. Anlatayım: Geçen ağustos mutarekesi ahkâmına ran 1988'dc Samiye Yaltırım'ın sene Avrupadan avdel tamamile riayet edeceklerine avukatlarınca Başbakanlığa sunu edıyordum. Sirkecı garında emın olduğunu beyan etııııştir. lan "Yurttaşlık Hakkı" başvuru eşyalarımı bır hamal alarak Sevkulceyş noklasından Çangsunun sonuçlarının beklendiği şu garın onunde duran olomobtle Kufeng'm gunlerde, konunun ilgililerini en göturdu. Eline yarım lira HAVAGA1I SOFBENİ bulunmast Japonlarm elindedaır elzem olduğuna geniş şekilde bilgilendirecek. Rll filmi COUrotinMfİnl Scorsese'nın "Günaha Son Çağn" adlı filmı, uzun yılD U l l l l l l l » C J I C U H C y i l h la^dr j| k ^ ABO'dekı tutucu dın çevrelenni harekete geçırdi Filmde İsa'nın ve Hırisöyanlığın aşağılandığını ileri suren, ama fılmı seyretmeyen bazı din adamlan, halkı filmı seyretmemeye çağırdılar. New York'takı Ziegfeld Sineması'nın kapısında dınsel el ilanları dağıtarak vaaz veren Peder Bıll Folch da bunlardan bıriydi "Günaha Son Çağn", protestolara karşın, ABD ve Kanada'da toplam 9 büyük kentte göstenlmeye devam ediyor. (Fotoğraf: AP) Martın Kaçırdığımız firsatlar 195Vde Bakanlar Kurulu kararıyla yurttaşlıktan çıkarılmıştı Belgelerle Nâzurfın yıırttaşlık hakkı Kıymet Coşkun tarafından hazırlanan "Nâzım'ın Yurttaşlık Hakkı" adlı kitap, 27 Haziran 1987'de başlatılan ve 3 Haziran 1988'de Nâzım'ın kız kardeşi Samiye Yaltınm'ın avukatlarınm ilgili dilekçeyi Başbakanlığa vermesiyle yeni bir boyut kazanan Nâzım Hikmet'in Yurttaşlık Hakkı kampanyasını belgeliyor. Sinema Haberleri YURDAGÜL ERKOCA Nâzım Hikmet'in yaşamı ve edebiyatı ile ilgili pek çok kitap yayımlandı bugune kadar. Bunlara geçenlerde bir yenisi eklendi. Ancak bu kitap Nâzım'ın ne yaşamını ne de edebiyatını konu alıyor. Kıymet Coşkun'un çalışması sonucu crtaya çıkan kitap 27 Haziran 1987'de hiç de beklenmedik bir biçimde başlayan ve 3 Haziran 1988'de kızkardeşi Samiye YaJonm'ın avukatlarınm ilgili dilekçeyi Başbakanlığa vermesiyle yeni bir boyut kazanan "Nâzım Hikmet'in Yurttaşlık Hakkı Kampanyası" çalışmalanm konu alıyor. \Â7ivn\ YLKTTAŞLIKHAKKl Kıymet Coşkun Atatürk köprüsü dubaları bitti Tbkyo'da hayTet sızlıklara karşı durmak, Sokra"Coşkun" soyadını konuyla il tes'i, Dreyfus'u, Rosenbergleri, meyen konuşmalarla sınırlı yurtgili olanlar hemen anımsayacak Sacco ile Vanzetti'yi >aşayabil taşlık hakkı çalışmalarının başlalar. Nâzım'ın kızkardeşi Samiye mek, Sabahattin Ali'lere, Orhan masına geçiliyor. 27 haziranda Yaltınm'ın avukatlarından Atil Kemal'lere. Cevhun Can'lara, DYP'li kadınlann referandumda la Coşkun'un eşi Kıymet Coşkun Ümit Doğanay'lara, Abdi İpek propaganda malzemesi olarak ve Nâzım'a Yurttaşlık Hakkı çi'lere, Ruhi Su'lara, Yılmaz Gii kullandıklan Nâzım'ın kampanyası çaJışmalarında başın ney'lere, Orhan Apaydın'lara ve "Kadınlanmız" şiirine Mustafa dan beri yer alan, her aşamasına yurttaşlıktan çıkanlmış politik Taşar'ın küfürlü açıklaması ve yakından tanık olan biri. Kam göcmenlere sahip çıkraaktır. INâ bunun uzerine Samiye Yaltınm'panya çalışmaları konusundaki zım Hikmet'in yurttaşlık hakkı ın Ankara Asliye Hukuk Mahkegelişmelerin anlarru ve doğrultu konusu, işte böylesine bir anlama mesi'nde açtığı davaya yer verilisunu belgelerle ortaya koyan, ve öneme sahiptir..." yor. Yargılama, yargıçların verdiTürkiye'de hiç de alışık olunmaKitabın başında yer alan Nâ ği "Böyle bir dava açılamaz" kayan böyle bir çalışmaya neden gerarı ile sonuçlanıyor. Ne yazık ki, rek duyulduğunu kitabın girişin nm'ın kısa yaşamöyküsü yine bel kitabın yayımlanmasından sonradeki Kıymet Coşkun'un açıkla gelere dayanılarak anlatılıyor. ki bir gelişme olduğundan YargıDaha sonraki bölumde, yıllardır masında bulmak mumkun: dost toplantılarında, ikili sohbet tay'a yapılan başvurunun sonucu "Mâzım Hikmet'e yapılan hak lerde "temenniler"den öteye gıt yani Mustafa Taşar'ın tazminat