Katalog

7 TEMMUZ 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAIL GÜLGEÇ CUMHURİYET/5 YAHN DUNTASINDA SANAT/EDEBIYAT 6 Maşo' dünyada kadın sesleri yazar yer alıyor seçkıde. Son oykünün yazannın milliyetıni saptayamadım. Galiba o da MeksikaIı. Ancak ne bu dökumden, ne de tek tek oykulerden kalkarak ulkelerarası karşılaştırmalar yapmak, şu ya da bu Latin Amerika ülkesi yazınının kendine özgu, ayıncı çizgilerini saptamak munıkun. Zaten böyle bır amacımız da olmamalı. Seçkiyi hazırlayan A. Manguel'in neredeyse bilgece bir uyansı var okuyana "Yıllar yılı, bıirun Latin Amerika ulkelerinin Carraen Miranda filmlerinin setine benzediğini sananlar, şimdi de aynı ülkelerin >a Gabriel Garcia Manjuez'in Macondo'suna, ya da savaş acılan çeken El Salvador'a benzediğini sanmaktalar. (...) Latin Amerika diye bir yer yoktnr, Latin Amerika vazını diye bir yaan da. Arjantin yazını vardır Venezuela yazını, Brezilya yazını; Şili'nin de bir yazını vardır, Peru'nun da, Kolombiya'nın da, Uruguay'ın da. Bu yazınlardan her biri kendi başına yeşermiştir, yazgılan da birbirinden çok farldıdır. Şilili Isabel Allende ile Meksikalı Juan Rulfo arasında, yazar Gunther Grass ile ltalyan yazar Elsa Morante arasında bulunabilecek ortak noktalardan çok daha azını bulabilirsiniz. 'Latin Amerika' çogu okurun (beni de katın) tembetlikten öturu kullandıgı bir yaftadır." Kulağımızda bu kupeyle okuduğumuzda, öne çıkan izlenını; Latin Amenka öykuculuğunde de "geleneksel"den "modern"e, destansı'dan fantastik'e, humor'dan huzune, çok çeşitlenmelı öyküleme tavırlannın seçılebıldiğidir. Antropolojik, sosyolojik yaklaşımlan bir yana koyup edebiyat coğrafyası gibi ne edebiyata, ne de coğrafyaya fazla bır hayn dokunmayacak bir alandan da el etek çekersek, Başka Ateşler karşısında yapılacak tek şey, öykuleri öykiı gibi okumak ve ahnabilecek edebiyat tatlannın peşıne duşmek. Böyle bakınca da, benim işaret etmek isteyeceğim birkaç noktayla bu yazının sözu noktalanacak gibi görunuyor: Bmşka Ateşler (Latin Amerikalı Kadın Hikâyeciler Antolojisi) / Derleyen: Alberto Manğuel / Çeviren: Tomris Uyar / Afa Yayınlan / 170 sayfa. FÜSUN AKATLI Başka Ateşler Latin Amenkalı kadın hıkâyecilerden on dördunün öykulerinden bir seçme ile oluşturulrauş bir antoloji. Başka ülke yazınlarını tanımak, ya da daha doğrusu, başka ülke yazınlan hakkında bir fikir edinebilmek için antolojilere başvurmak iyi bir yol. Hele söz konusu "başka nlke"ler, dillerjyle, kültürleriyle, tanıtım etkinlikleriyle "komşn kapısı" sayabüdiklerimizden değilse. Gerçi son on yıl içinde Latin Amerika yazınından dilımıze epeyi yapıt çevrildı. Onlar da pek yabancırruz değiller artık. Ama yıne de iki sorun kalıyor bir Latin Amerika Kadm Hikâyecileri Antolojisıne haklı varhk nedeni sağlayan: Bir; çeviriler genellikle romanları aktarıyor dilimize, dolayısıyla öykücüleri tanıma fırsatımız pek otaıuyor. İki; Latin Amerika yazınını tanımış sayılmayız; Marquez'i, Fuentes'i, Borges'i... tanımış sayıhrız (diyelim!) Oysa böyle bir antoloji, fikir vermek bakımından daha geniş spektrumludur. Bir üçuncü varlık nedeni de, kitaba kısacık bir önsöz yazan Isabel AJIende'den: Bu antoloji, kadın yazarlar antolojisidır ve "Yaşamaya mahkurn olduklan bn 'maşo' dunyada cinselliğin, erkin, yukselme hırsımn, adaletsizligin örtulu kainuş anlamlannı yorumlamaya çalışan kadın sesleri." Bu antolojıyı ılgıyle, merakla elıme aldım almasına; yine de ister istemez ulkemız yazınının, özellikle de ulkemiz öyku yazınının dünyadakı konumu ile, bu konumun yabancı dülerdeki antolojilerde yansıyış biçimıyle bir karşılaştırma esımisi geldi geçti fık KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK BABEL AUENDE'NİN ÖNSAzOYLE "Başka Ateşler'"e Isabel Altende kısacık bir önsöz yazmış Allende, önsözünde, Latin Amenkalı kadın yazariann rjyküterinden oluşan "Başka Ateşler"i, "ftşamaya mahkum oMuMan bu 'maşo' dünyada ctnsellığin, erkin, yiıkselme hırsının, adatetsizttöin örtuhj kalmış anlamını yorumlamaya çalışan kadın sesleri" olarak niteiendiriyoc rimden. "Acaba" dedım, "bu Alberto Manguel (antolojiyi derleyen) hangi olçutlerle, hangi nesnellikie seçti bu yazarian?" öyle ya, zaman zaman elımize geçen, yabancı bir ulkede, yabancı bir dilde yayımlanmış, Turk şairlerinden, öykücülerinden ürunleri derleyen seçkilerden kimlerle, nelerle karşılaşmıyoruz? Kim, ne içm, ne adına, hangi olçutlerle hazırbyor bu seçkıleri? Nıce özgün sesleri, çağdaş dunya yazını katında duran örneklerı atlayıveriyorlar da, bazen teuısil edici nitelik taşımak şöyle dursun, Turk yaanındaki yerlenni ancak bu çeşit antolojilere gırmesiyle sağlamlayan örneklere sayfalar ayınyorlar, değil mi? Ama Alberto Manguel'in "Giriş" yazısı, bu çeşit kaygılarımı büyük ölçüde giderdi doğrusu. Belli ki, yazınsal yaklaşımı başka yaklaşımlann önüne alacak kadar has bir edebîyatçı kendisi de. Zevkle okunan "Giriş"inin sonunda şöyle diyor: "... ama butıin seçmeler gorecedir. butun seçimlerse gizemli. İnsanı seçki >apmaya iten nedenler, sonradan anlaşılır, kaçık tannlar bize neyi sevip neyi sevmeyecegimizi ögrettikten sonra. Vani bir seçki, sozumona işlediğini ileri surdugu i/lekten çok. seçkivi yapanın sesini, beğenisini, andannı yansıtır. Kişisel bir sevginin paytaşılması, bu seckinin yapılmasını haklı çıkaracak tek neden." Bu açık yurekli ve sapına kadar "edebiyatça" giriş, sağlam bir referanstır bence Başka Ateşler için. Kitabı okunmaya değer kılan önemli bir özellik de, çevırdiği yazarlann, dilimize Türkçenin binbir lezzetini bırakarak okunmasını sağlamaktaki ustalığına şapka çıkardığımız Tomris Uyar'ın kaleminden geçmesi. Başka Atesler'deki öykücülerin (l'kelerine göre dağılımı şöyle: Kolombıya'dan bir, Brezilya'dan dört, Arjantin'den beş, Meksika'dan üç PİKNÎK PtYALE MADRA hpanyolşair Rafael Alberti'nin anılan YitiU Koru / Rafael Alberti / Çeviren: Ahmet Cemal / De Yayınevi / 323 sayfa. REFÎK DURBAŞ "Bugun, yani elli iki yaşında olmama karşın..." Rafael Alberti, ellı iki yaşında '"bir anı gibi" geüş geçen yaşamıımn özetini sunuyor "Yitik Ko Aıularuı vitik korusunda Yaşamı bunca rengiyle anlatan bır başka yaşamöyküsü var mıdır, ama yazanı şair obnayan. Albertı'nin şürındeki lirizm, düzyazısına oldukça sinmiş "Yitik Koru"da. Şu da söylenebilir: Alberti, Türk okuru ıçın şanslı bir şair. Şiırlerinı Ülku Tamer Turkçeye yetkınlıkle •aktarmıştı: "Sürgünden Şiir." Şimdi ise Ahmet Cemal düzyazısıra aynı yetkınhkle aktarmış. Alberti Turkçe yazsaydı ancak böyle yazabilirdi. Onu Ahmet Cemal'in çevirisıyle okumak da ayrı bir zevk (Elbette dizgi yanbşlarından arındırılmış olarak). Alberti kitabını şu cümleyle noktalıyor. "Ondan sonra kendimi, Cumhuri)et'ten onceki son yıllanmın umarsız kargaşasına bıraktım." Eğer yazdıysa bu "umarsız kargaşayı" da yıne bır gun Ahmet Cemal'ın "piri pak" Türkçesiyle okumak dileğiyle... jnı > 'yla. Yitik Koru: "Cadiz >akınlanndaki Pnerto de Santa Maria liman kenb'nde, denize uzanan ve eski bir boga gureşçisiain Mazzantini'nin adını ta«ıyan, iki yanında frenkinciri ağaçlannın yukseldiği bir yolun sagında. beyaz ve san katırtırnaklanyla dolu, büziın kokan bir yer." Bu, görunurdeki. Puerto de Santa Marıa'da, 16 Aralık 1902'de I nutulmuslugun Nehri'nin ağzında dunyaya gözlerini açtığı gunden başlayarak "rüzgârlarla dolanıp duran" gunlerin öykusu Ashnda ise bir sairin geçmiş yıllarırun amlarındaki yitik korusunun öykusü. Neler yok bu öylcünün çığhkların ve sözcuklerin ölü gölgelerinı kucaklayan artık silikleşmış ışığında? Alberti, "gozleriyle dinledigi, kulaklanvla bakdgı, yureginin derinliklerini kafasıyla araştırdıgı" yaşamırun 29 yüını şiınnın huzunİü sözcuklenyle "yazmak" değıl, yeniden yaşıyor ve yaşatıyor "Yitik Koru"sunda. 1902 ile 1917 arası. Yani doğumundan on altı yaşına kadar geçen yaşamı: Bırinci Kitap. Annesi, babası, ablalan. özetle çevresı. Çocukluğu. Cizvit okulundakı gunleri. Resim çalışmalan. Çocukluğu, çok sayıda mavıyle doluydu ve bu maviliİderden orulmeydi. Onlan ilk kitaplarında sesi kesilene kadar yankılandırmıştı. Endulus'te geçen ak ve mavi gunleri en çok da. 1917 ile 1931 arası. Tertemiz gözyaşlarının hemen hıç gölgeleyemedıği guzellıklerle, sevınçlerle ve lekesiz inançlarla dolu yılların oykusu. Şiırbilimden sımfta kaldığı yıllar. Sonra iyı bir ressam olma yolundan dönuş yaparak şiire başlayış. Yirmi iki yaşında yayımlanrnamış kitabıyla ülusal Edebıyat ödulu'nü alış. Juan Raraon Jiroenez, Antonio Machado ile beraberlikler. Lorca, Bunuel ve Dali ile dostluklar... Ve tspanya'da falanjizmin ayak sesleri... Rafael Alberti "Yitik Konı"da her şairin kendi payına çıkaracagı bırçok ders var. Bir şairin yaşamıyla bağlantılı olarak dunyanın karmaşası içinde şiirınin nereden başlayıp nerelere uzanabildiği en başta. Ve onuru bır şairin. Içtenliği. Kitabın tek Kolombıyalı ya HIZLI GAZETECİ \ECDET şEy zarı Albalucia Angel'in "GuCOK AlAİCIerrillero" adlı oykusu, bu ya OAUA fttlA KONVSMAK zarı uç kuçük sayfa içinde tanıtmaya, başka yazılarını merak ettirmeye yetiyor. Yoğun ve çok etkili bir anlatı bu. "Metonimi ya da Kocanın tntikamı", Brezilyalı Rachel De Queiros'un ilgınç, psikolojik gözlemin vunıcu etkisini okurun gözüne sokmaksızın kullanan deyim yerındeyse "entelektuel" bır öykusu. .AU.I &E&EHPİH "Latin Âşık" da, "Gece Mİ YAPTıâlNi ? Ziyaretçisi" de, "Çalıntı Parti" de hoş, ilgiye değer, bellı bir duzeyin ustunde oykuler, ama ille de "Güle Öykunme", Başka Ateşler, başka hiçbır şey ıçm değilse, Bre ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACl zilyalı yazar Clarice Lispector'un bu olağanustu oykusunu banndırdığı için uzunca bir sure başucunda tutulabilir. Bu sure, yine Brezilyalı Lygia Fagundes Telles'in "TıgreU"sından Meksıkah Elena Garro'nun "Biıtıin Suç Tlaxcaltecalar'da" adlı öykusünden devşırilecek hazlar için, biraz daha uzatdabüır hatta! Öyle ki sonunda insan, pek de bayılmayarak okuduğu kimi oykuler için, seçkiyi hazırlayana takaza etmenin haksızlık olacağını düşunur. ESPR] 'KONUSU //SP1LAMAÎ" YAYIN RAPORU BİZİM SOKAĞIN ÇOCUKLARI Yazan: Necati Zekeriya / Resımleyen: Ferruh Doğan / Cem Yayınevi / 96 sayfa. Kısa bir süre önce yitirdiğimiz Yugoslavyalı Turk yazar Necati Zekeriya'nın, Cem Yayınevi'nin Çocuk Dizisi'nden yayımlanan kitabı, daha önce de Varlık ve Koza Yayınevleri tarafından basılmıştı. Orhan adlı kahramanı aracıhğıyla çocuklann gunluk yaşamlarını, necati zekeriya AĞAÇ YAŞKEN EĞİÜR KEMAL GOKK4N ÖZEL EK: "Oktay Rifat" Melıh Cevdet Anday , Abidın Dino İlhan Berk Vedat Gunyol Sabahattın Kudret Aksal Anf Damar , ıVIehmet H. Doğan Ahmet Oktay / Hılmı Yavuz Fent Edgu Refık Durbaş / Tuğrul Tanyol Sevda Şener' ın yazıları, Ara Guler Şahın Kaygun ve Cengız Cıva'nın fotoğraflarıyla Kapak Fotoğrafı. Samıh Rıfat. Bırıncı hamur kağıda renklı BİZİM SOCAĞIH ÇOCUKLARI TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKA\ 7 Temmuz 1887'PC gU6ÜN,UfiJ(M R£SSAM MABC CHACALL (ÇAGAL) ajçyA'M ooİMUfnj PICASSO I/EYA MArrsse GlSl, 2O. YUZYIUU "ES& USmL4R"{HPAN SdY/LAH CHA6ALL, yAPirLA&YLA g/.Ç fS4NTEZıC£g PUNYASl A G€tJEUtKLE Ş FOUiOeUDAJ ALAN IZeSSAMtN O&7ZLE&; ANCAK OuŞL£&>£ GofZULSeiLECBK BJÇ/AAPE, YERÇE&MIAİI #/Ç£~ SAYARAK UÇUŞMAKTAYPt REfJKLBRj 'SE DUMbUZ. KUl.LAMMIY<yZ, FASKLf T&Nt/ieL4', OE6/ŞESJ •yuZSYL.e~& BLDE EDlYOGDU• TXgLOLA£( ICADAIZ., DOVAK. eeS/MLS/S/%rt E OE itGı U>»NC>/&W CM46ALL, yAŞAMt gc O4 Hr'Ç Sf/ Ğ CHAGALL'IN FANTEZILBRL. kaygılarını, kıvançlarını dile getiren "Bizim Sokağın Çocuklan", Yugoslavya'da yaşayan bütun ulus ve halklann dillerine çevrüdi. Macarca ve ttalyancaya da çevrilen kıtap, Makedon dilınde 25 baskı yaptı. Aynca Sovyetler Bubğı, Polonya, Çekoslovakya ve Bulgaristan'da da yayımlanan "Biam Sokağın Çocuklan" adlı kitabı, Ferruh Doğan resimledi. 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 7 Temmuz 1938 19381988 için azamı bır tarıfe hazırlanmağa başlanmıştır. Buna nazaran buralarda çay, kahve, gazoz gibi şeyler kırk kuruştan fazlaya satılamıyacaktır. UluŞeften MUlete Tomris Uyar'ın Yenı Oykusu Alte I.ıebe Kuçuk Akiam Muzığı Demır O/lu'nun deneınesı Büiyes'ııı Kaplanl.ıı ı Onculer Turk resmını anlatıyor I.ıselerarası Tıyatro Şenlığı'nın Ardından Gultekın Emre. Nıhat Behram ia (îurbet t:> rnanı u/erıne konuitıı Salıahaltın Alı Koıuısıınd.ı Gırı.ckli'tı Fılı/ Alı \.ı/dı To/lu Uatiaıdan Sahnek're Mustala Ala«.ı UlHIHrl (,.ısl!ll UMKII.lt.I CUMHURtYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER AYEV EN ÇOK SATAN KİTAPLARI 6.6.19886.7.1988 Sn: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ko* 079 042 152 425 024 024 191 011 022 317 017 024 305 001 087 055 021301 027 074 KHafcü Mınrazvc Biz Duvar Yaıısıyıı'Gülay Kutal Eylu! 1 mpa ratortuğu/Erbıl Tusalp Cumhunyet Yıllık'88 Sovyetler Bıriığı ve Ortado0u/DavydkovFomın Hasretınden Prangalar Eskrttım/Ahmed Anf Ekonomı Pohök Nedir/! lyınMotytev Sosyalıst İnsan ve Etkınlık/Oızerman Idam Gecesı Anıları/Halıt Çelenk Sözum Sanadır/Or Erdal Atabek Tıyatroda Devnm/Zehra Ipşıroğlu TM: Belge Be(ge Belge inceleme Şıır inceleme inceleme Anı Anı Inceleme tstanbul 6 (ÜM.) Reısıcumhur Ataturk Hataydan aldıkları tazım ve teşekkur telgraflarına aşağıdakı cevabı vermışlerdır: "Sizın ıçın artan saadet ve refah dılerım." K. ATATÜRK htanbul 6 (aa.) Reısıcumhur Ataturk, yurdun her tarafından gelen ve vatandaşlarm sevınç ve heyecanmı bıldiren telgraflara aşağıdakı cevabın Anadolu Ajansı vasıtasıle ıblağını emır MUlete cevab maliye memurlan tarafından buyurmuşlardır: tahsılı de karar altında Hatay mılli meselemizin bulunduğundan Darulaceze dostça tedbırlerle müsbet kontrol memurlarmdan bır netıceye ulaştınlmasmdan kısmı da açıkta kalacaklardır. duyulan sevınç yerındedir." Bu hususta yenı bır kadro K. A TA TURK hazırlanmak tadır. Eğlence yerlerınde teşmil olunan ucuzluğun plajlara da tesirı ıcap ettiğınden bunların da tarifeleri tetkik edilmektedir. Eğlence yerlennden alınmakta Diğer taraftan bazı saz bulunan kazıno ve mesıre olan Darulaceze hıssesıle Beledıye resmı yekunu evvelce yerlerınde kahve, çay, kazoz gibi şeylerın 70, 80 kuruş, yuzde 17,5 ıken şımdı yuzde hatta bır kısımlarmda bir ona tenzıl edildığı için liraya kadar verılmekte Beledıyenm bu kısım olduğu gorulmus, Belediyece vandatmda muhımce bır noksan hasıl olmuştur. Aynca buna da mudahale olunarak bu kabıl yerlerde meşrubat bu varıdatın bundan sonra Plajların tarifeleri de tadil ohınacak /ize lâzım gagmur tçın /eyohat v« u ıçın olan manloları butacon/ıntz