Katalog

11 TEMMUZ 1988 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den 2000 yıhnda Türkiye ve AT Ekonomi Servisi Iktisadi Kalkınma Vakfı'na (tKV) göre, 2000 yıhnda Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki fark "önemli ölçüde" daralacak. tKV tarafından hazırlanan "İKV araştırmalarmda Türkiye'nin AT karşısındaki durumu" adlı araştırmada, Tiirk ekonomisinin buyüme hızının yüzde 6, A T'nin büyüme hızının da ortalama yüzde 2.5 oramnda kalması halinde, Türkiye ile topluluk arasındaki farkın giderek daralacağı öne sürüldü. İthalata 1.5 milyar dolar döviz tahsisi ANKARA (ANKA) Ham vc yardımcı madde ve malzeme ithalatı için yılın ilk yansında 1 milyar 476.1 milyon dolarlık döviz tahsis edildiği belirlendi. DPT'den edinilen bilgiye gore, ocakhaziran döneminde ham ve yardımcı maddeler için tahsis edilen döviz tutarı geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 74 arttı. Döviz tahsis edilen ithalatçılann taahhut ettikleri ihracat tutarı da geçen yıla göre yüzde 83 oramnda arttı ve 3 milyar 598 milyon dolar olarak hesaplandı. Yılın ilk yansında ithalat için tahsis edilen döviz tutanrun tamamına yakın kısmı imalat sanayiine yönelik olurken, tarım kesimine 4.8 milyon, madencilik sektörüne de 1.4 milyon dolar ayrıldı. Dokuma ve giyim 226 milyon dolar ile en çok döviz tahsis edilen sanayi dalını oluştururken, bunu 171.3 Tnilyon dolar ile demirçelik, 120.3 milyon dolar ile elektrik makineleri izledi. Geçen yılın ilk yansında, ithalat için 849.1 milyon dolarlık döviz tahsis edilmisti • Denizcilîkte krizden çıkış Çernobil sonrası Sovyetler Birliği'nin ve Çin'in hububat ithalini, Japonya'nın çelik üretimini arttırması ve tonajdaki eksilme, dünya navlun piyasasını canlandırdı. Ekonomi Servisi Gülme sırası denizcılere geldi. 4 yıl süren uluslararası krizin etkisiyle zor duruma düşen, haciz ve iflas korkusu yaşayan denizcilik sektörü, sanayi ve ticaret sektörünün tersine, en iyi günlerini yaşıyor. Dünya taşımalarının artması, navlun fiyatlarının 1986 ortalamasına göre 2'ye hatta 3'e katlanmasıyla denizcilik sektörü yeniden gözde sektör haline geldi. 4 yıl süren kriz boyunca bankalara olan borçlarından sadece 1 milyar lirasını ödeyen armatörlerin, işleri düzelince yalnızca bu haziran döneminde 7.5 milyar lira borç ödedikleri bildirildi. Denizciler İşveren Sendikası Başkanı Eşref Cerrahoğlu, Türk armatörlerin denizcilik sektöründekt uluslararası krizi "ufak bir kayıpla" atlattığını, 4 yıl suren bu dönemde dünyada toplam 444 geminin icra yoluyla satıldığını, buna karşılık Türkiye'de icra yoluyla satılan gemi sayısının sadece 2 olduğunu bildirdi. Eşref Cerrahoğlu, Çernobil nükleer kazası sonrası Sovyetler Birliği'nin ve Çin1 in birdenbire ve büyük oranda hububat ithaline yonelmelerinin buna ek olarak tahminlerin üzerinde bir çelik uretimi sonucu Japonya'da demir cevheri ve kömür yuklemelerinin anmasının piyasayı canlandırdığım bildirdi. Cerrahoğlu, buna karşılık yaşlı tanker tonajının yoğun biçimde hurdaya aynlması, Körfez Savaşı sonucu birçok tan 4 yıl süren navlun krizini atlatan denizcilik sektörü, baharını yaşıyor OSMAN ULAGAY EKONOMİ NOTLARI Osman Ulagay izne çıktiğından Ekcnomi Notları bir süre yayımlanamayacaktır. Dünya navlun krizinin atlatılmasıyla yeniden iyi para kazanmaya başlayan armatörler, bankalara olan borçlarını da ödemeye başladılar. kaçırıldığını anlattı. Bugun gemi fiyatlarının 1986'ya gore yaklasık 2 ile 3 kat artuğını kaydeden Cerrahoğlu, o tarihte 6 milyon dolar olan 8 yaşındaki 150 bin DWT'luk bir geminin bugun 15 milyon dolara çıktığını bildirdi. Filonun yenilenmemesi halinde süratle hurdaya çıkacağına işaret eden Eşref Cerrahoğlu, bugun 5.2 DWT olan filonun 1992 yıhnda da 2.5 DWT'a ineceğini savundu. Cerrahoğlu, "Bu durumda hampetrolden sonra yaklasık 1 milyar dolarla en fazla döviz ödediğimiz na>lunlar giderek büyüyecek ve 1990'dan sonra 4 milyar dolara çıkacaktır" dedi. Denizciler tşveren Sendikası Başkanı Eşref Cerrahoğlu, filonun yenilenmesi için de şu öneride bulundu. • Temerrüde düşmemiş, borçlarını zamanında ödeyen fırmalara orta vadeli kredilerin işletilmesi ve fınansal kiralama sisteminin çalıştırılması. • Bunu, yeterli kaynak bulamadığından dolayı yapamazsak, o zaman Türk denizciliğinin libere edilerek tamamen serbest bırakılması yoluna gidilmesi. Tıpkı, Panama ve Liberya'nın yaptığı gibi tüm koruma ve teşvikleri ile burokratik engeller de kaldırılsın. Ben de vergimi sene başında peşin ödeyeyim. Çünkü, kaynak sağlamadıktan sonra teşvik vermenin hiçbir anlamı yok. Tarımda bolluk ANKARA (AA) Tarımsal üretime iliskin resmi rekolte tahminlerinin gecikmesine karşın, bu yıl tarımda yüksek verim bekleniyor. 4 Piyasaajanlan oıarak Dılinen ıstınbaratçıiaruan meste0ınde 10 yılını doUuranlara onur belgesi verildi. Eşref Cerrahoğlu. kerin devre dışı kalması ve OECD ülkelerinde petrol tüketiminin artmasının navlun fiyatlanru 1986 ortalamasına gore 2'ye,' hatta 3'e katladığını söyledi. Cerrahoğlu, "Biz denizciler olarak 4 yıl boyunca agladık, öteki sektörler gıildu. Şimdi ağlama sırası onlarda, gülme sırası bizde" diyerek espri yaptı. Navlun fıyaılanmn düşük olduğu dönemde gemi fıyatlannın da makul duzeylerde bulunduğunu kaydeden Eşref Cerrahoğlu, yaş ortalaması 18'i geçen Türk deniz ticaret filosunun bu dönemde yenilenmesi fırsatının Tütün Ekspen Ceyhan'a liman ANKARA (ANKA) Akdeniz'in en derin limanınm AdanaCeyhan serbest bölgesinde insa edileceği bildirildi. DPT Serbest Bölgeler Başkanlığı 'mn hazırladığı rapora göre, serbest bölge dunyanm en büyük gemilerinin yanaşıp yüklemeboşaltma yapabileceği limamn yanı sıra demiryolu ve karayolu ile ulusal ulaşım ağına bağlanacak. Böylece Güneydoğu Anadolu projesinın deniz bağlantısı sağlanmış olacak. Arthur AndersotCa Türk ortak Ekonomi Servisi Tanınmış denetim ve danışmanlık firması Arthur Anderson'un ortaklan arasına bir Türk katıldı. 1975 yıhndan bu yana Türkiye 'de faaliyet gösteren Arthur Anderson'un vergi müdürlerinden Sedat Eratalar, şirketin Türk ortağı oldu. İplik fabrikası 40 işçiyi işten çıkarttı AFYON (Cumhuriyet) Afyon'un Dazkırı ilçesinde 1971 yAında kurulan iplik fabrikasmda çalışan 40 işçinin işlerine son verildi. 1971 yıhnda halk ortaklığı ile kurulan, ancak çeşitli yıllarda faaliyetlerine ekonomik sıkıntı nedeniyle zaman zaman ara veren fabrikada 40 işçinin sözleşmelerinin feshedilmesi tepkilere yol açtı. BAFRA (Cumhuriyet) Samsun'un Bafra ilçesine bağlı Kannca köyünde Yusuf Kiraz adlı bir çiftçi tarafından yaklasık iki yıl kadar önce tarlasına deneme ekimi yapılan Bortey tipi tütün beklenen kaliteyi vermeyince bu tiltiinün ekimine son verildi. Philip Morris yetkilileri kontroİU altmda iki yıldır Yusuf Kiraz adlı üreticinin tarlasında ekimi yapılan Borley tipi tutünde beklenen kalite ve verim bulunamayınra bundan böyle bu tütünün deneme üretimine son verildi. Yetiştirilen tütünler üzerinde incelemelerini tamamlayan Philip Morris yetkililerinin tuttuklan raporda, "Urünu sulamak için Kızılırmak Nehri'nden elde ediJen su ile kuyulardan yararlanılan suda tabii olarak bulunan klorün ürıın yapraklarının kalınca büyümesine yol açtığı, yetiştirilen bu tütünler ile sigara yapımına yönelindiği zaman kalitenin düşeceği" belirtildi. Bafra'da 2 yıldan beri denenen Borley tütünü beklenen kaliteyi veremeyince üretimine son verildi. Borley tütünde kalite tutmadı KONUK YAZAR TURHANARAL 27 Haziran 1988 günlü Cumhuriyet'in ekonomi sayfasında bir haber: "Tekel Nikâh Masasında." Sigara üretimi için, yabancılarla Tekel'in ortak yatınm görüşmeleri tamamlanmış... Sonraki gün, buna acele eklenme telaşını yansıtan bir açıklama: "Rothmans Üretimi Yakında..." llki Tekel Genel Müdürü, ikincisi o fırmanın Türkiye temsilcisinden. Uzun zamandır sessizlik, suskunluk vardı. Belli ki kamuoyunda göriinmeye elverişli ortam saptanmış. Türk tütünlerine karşı girişilen bu rekabei savaşımı, 194O'lı yıllann ilk yansına uzanır. tkinci Dünya Savaşı öncesinde Avrupa'da tüketilen sigaraların yüzde 859O'ı Türk tütünlerinden yapılırken, bu oran arük yüzde 10 dolayına gerilemiştir. • Tüm dunyada sigara tüketimi, son 20 yılda artış hızını yitirmiş, sigarakanser ve genel sağlık sorunları ilişkisi son dönemde özellikle gelişmiş ülkelerde tüketimin hızla düşmesine yol açmıstır. • Dünya sigara endüstrisine çokuluslu 34 dev kuruluş egemendir. Tüketim azalması bu kuruluşlann mali dengelerini önemli ölçüde etkilemiştir. öte yandan ABD'li Virginia ve Burley tütün üreticileri guçlü örgütleriyle, kendi iç fîyatlarıru yüksek tutabildikleri için, sigara yapımcılan artan maliyet girdileri karşısında değişik önlemleri uygulamaya aldıklan gibi, sürüm için yeni pazar arayışlarına da zorunluluk duymuşlardır. • Türkiye, tüketim artış hızı bakımından dünyada ilk sırada yer alan ülkeler arasındadır. Nüfusu hızla anan yapısıyla gelecek Tütün tekellerinin gözü Türkiye'de için umut yüklüdür. Ayrıca yabancı içim zevkine uzun yıllar direnmiş bakir bir ülkedir. Bu özellikleriyle yabancı yapımcılar ve yerli işbirlikçileri için vazgeçilmez bir pazardır. Bu gerçeklerin kamuoyunda genel çızgılevle bilinmesidir ki yabancı sigarayla işbirliğini daima gizli platformlara taşımıştır ve atılan her adım için ulkede en elverişli ortam yakalanmaya çalışılmıştır. Şimdi ülkede ortak sigara yapımına dışalımdan kurtulup, dışsatıma geçme amaa gerekçe gösterilmektedir. Dışalım başlatıhrken lanan sonuç da bu idi. Mavi ve kahverengi bandrol uygulamasına gelince; piyasa amaca uygun duyarhlıkla incelenirse satışlarda bandrol renklerinin sürümdeki etkinliği, bu sava sarılanlan epeyi düşündürücü olacaktır. Türkiye'nin Virgini a tutununün üretimine elverişli tüm toprak varlığı ancak 2.53 milyon kiloluktur. Toprak yapısı, sıcaklık, nem, yağış ortalamaları ancak bu miktardaki ürünün sağlanmasına elverişlidir. Ülke arazi varlığı bu açıdan bilimsel yöntemlerle araştırılıp, inceleruniş ve bu sonuca ulaşılmıştır. Konu yetkililerinin bu yapıyı bilmemeleri olanak dışıdır. Oysa Türkiye'nin bugünkü iç tüketimi 100105 milyon kg. net sigaradır. Bu miktar sigara yapımı için brüt olarak yaklasık 120 milyon kilo dolayında tütün gerekir. ABD, kendi üretimi tütünleri pazarlamayı devlet politikası olarak sürdürür. Yabancı sermaye, bu ilke doğrultusundaki stratejiyle bağımlıdır. Türkiye'de yapılacak sigaralarda en azından yüzde 60 dolayında kendi tütünlerini kullanacaktır. Bu kesin olgu Türkiye'nin zaman içinde tütün dıjalımı yapması demektir. 1979 yıluıın 65.9 milyon kiloluk sigara satışlarının, bu oranlarla işlem yapıldıgında ı987 yıhnda gerçekleşmiş iç tüketimin 100 milyon kiloyu aştığı görülür. Buna karşm Türkiye'de bugünlerin tuketimini 7075 milyon kilo ile sırurlayıp, kaçak girişin varlığını gizlemek ve önlendiği iddiasıyla çeşitli fonlara kaynak yaratıldığının sık sık beyam ciddi devlet kavramıy'a bağdaşmazlık halindedir. Ekonomi Servisi "Piyasamn ajanian" olarak bilinen banka ve piyasa istihbaratçıları şirketlerin yaz aylannı "idare ederck geçirmcye cauşOUannı" ve asü icra ve iflaslann sonbaharda yaşanacağım belirttiler. Şirketler ve sektörler hakkında bilgiler toplayarak bankalara kredi açmalan ya da açmamaları konusunda raporlar suııan hjnka ve piyasa istihbaratçılanr.a gore 4 Şubat Kararları, şirketlcrı 24 Ocak Kararları'ndan çok daha fazla etkileyecek ve sarsacak. Banka ve Piyasa İstihbaratçıları Derneği, meslekte 10 yılını dolduran 138 uyesine onur belgesi verdi. Törende konuştuğumuz banka ve piyasa istihbaratçılarına şirketlerin durumunu sorduk. Genelde şirketlerin durumunu "kötü" olarak değerlendiren ve "yaz aylannı geçiştirmeye çalıştıklannı" söyleyen istihbaratçılar, "Asıl icra ve iflas furyası sonbaharda kopacak" dediler. tstihbaratçılar, alınan kararlarla iyi veya kötü fırmanın kalmadığını, iyi veya kötü sektörün bulunduğunu, kendilerinin de buna göre araştırma yaptıklarını v> değerlendirme raporu ŞîrkeÜer içîn asıl zorlıık sonbaharda' verdiklerini belirttiler. Sektörleri de iyi veya kötü duruma hükümetin duşurdüğunü savunan istihbaratçılar, "Bu dönemde en iyi sektörler ihracat ve turizm. öteki sektörler gözden düştü. Biz fimalarır durumunu da buna göre değerlendiriyoruz" dediler. Isira vermekten kaçınan Istihbaratçılar, her şeyi elinde tutan hükümetin sektörlere verdiğı teşvik veya yanlış karar ve uygulamayla o sektörlerdeki fırmaları da zor duruma soktuğunu savundular ve "hiiknmet istcrse finnalan babnr, isterse çıkanr" dediler. Şu anda ekonomide >"aşarunakta olan icra ve iflaslann hiçbir dönemde görülınediğini vurgulayan banka ve piyasa istihbaratçıları, eskiden daha uzun vadeli duşunebildiklerini, halbuki son yıllarda kararların sık sık değiştirilmesiyle bunun ortadan kalktığını söyledile:. istihbaratçılar, firma yöneticilerine plan ve programlannı sorduklarmda tatmin edici yanıt alamadıklarmı, bazen de "Ne pian ne programı kardeşim. Ben bile yann ne olacağımı bilmiyorum ki" şeklinde tepki aldıklannı kaydettiler. Türkiye'nin Virginia tütünü üretimine elverişli tüm topraklarmda ancak yılda 3 milyon kilo Virginia tütünü ahnabilir. Oysa Türkiye'de yabancı sermayeli sigara üretimi, yılda 6070 milyon kilo Virginia tütünü gerektirecektir. de kaçak girişin önlenmesi amaçlanmıştı. Oysa dışalımla kaçak gıriş daba da hızlanmış oldu. Çünkü önceleri Türkiye'nin her yanında yabancı sigaralar kaçak işlemi görüyor, böylece sürüra ve satışlan sınırlı kalıyordu. Dışalım denetimi sınırladı, kaçak sigara satışlarına daha elverişli bir ortamda yaygınlık ve yoğunluk sağladı. Bu ise alışkanlık yaratma sürecini kısaltmış oldu ki, amaç muz 1988de Gottlieb Daimler motortu yangın tulumbalan için ilk patenti alarak bu konuda ilk adımı atmıştı. Daimler'in patentini aldığ: motorlu tulumba aract 1 beygirlik bir tulumba motoru taşıyordu. Dunyanın ilk "motoriu En eski itfaiye aracı aracı" 100 yaşına girdi. 29itfaiye lem1 KISA KISA • FtNANSBANK Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü özyeğin, bankanın 6 ayda, vergiden önce 4.4 milyar, vergiden sonra da 3.8 milyar lira kâr ettiğıni açıkladı. • TELEMECANTtQUE Elektrikli Cihazlar Şirketi Zeytinburnu Seyit Nizam Mahallesi Ambarlar Caddesi 6 numaradaki yen; yerine pazartesi günü taşımyor. • PLASSA Halı döşeme tekniklerı konusunda Istantul 133 03 J9 kMtrt 117 21 15 i S lıaıiı 22 I I 53 M l M 3SM1 seminerler veriyor. Sabancı Topluluğu şirketlerinden olan Plassa, seminerleri Hollandalı Roberts firmasıyla birlikte duzenliyor. • ÇELtKKORD şirketinin genel müdürlüğüne Fikret Semin getirildi. Pirelli ve Iş Bankası'nın ortak kuruluşu olan Çelikkord'un eski genel müdürü Bedrettin Ünal da fîrmanın müşavirliğini yürütecek. • StMTEL'DEN JAPONYAYA İHRACAT Elektrikli ev araçları üreticisi Simtel A.Ş. Türkiye'de ilk defa Japonya'ya yazar kasa aksamı ihraç etti. Japon JC M fırmasınm lisansı ile üretilen Gold marka yazar kasalann aksamındar. ayda 5 bin adetlik partiler halinde Japonya'ya ihracat a devam edilecek. EMEK Sigorta tstanbul metrosunun vagonlannın her biriııi 2.5 milyar liraya sigortaladı. HONDA otomobillerinin yeni modelleri, TürkJapon ticaret ve sanayi sergisinde tanıtıldı. Fotokopi makineleri Bir büyük dayanışma, bir büyük güç... GSD Türkiye'nin en güçlü dış ticaret sermaye şirketidir. GSD dış ticaret sermaye şirketlerine sağlanan tüm teşvikleri birlikte çahştığı kuruluşlara yansıtır. GSD en elverişli koşullarla ihracat öncesi hazırlık kredisi, sevkiyat sonrası fınansman desteği, ithalat fınansmanı ve ortak proje olanakları sağlar. GSD bilgili, deneyimli. genç ve atılımcıdır. Gelin, gücünüzle bize güç katın. Gücümüzden güç alın. DOVIZ KURLARI Dövizın Cinsı 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilinı 1 Batı Alman MarKı 1 Belcıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fln Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 İsvıçre Frangı 100 italyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dınarı 1 Sterlın 1 S.Arabıstan Riyalı Döviz Alış 1403.80 1121.64 109.16 767.70 Döviz Satış 1410.82 1127.25 Efektif Alış 1403.80 1099.21 109.16 767.70 36.02 202.23 316.40 228.93 684.61 223.11 923.25 101.46 10.36 4883.65 2392.78 366.77 Efektif Satış 1424 86 1138.46 110.80 36.75 202.23 322.86 228.93 684.61 223.11 109.71 771.54 36.93 203.24 324.47 230.07 688.03 224.23 927.87 779.22 37.30 205.26 327.70 232.36 694 88 105.08 10.73 923.25 103.53 10.57 4983.32 2392.78 374.25 104.05 10.62 226.46 937.10 5008.24 2404.74 376.12 5058.07 2428.67 379.86 yüksek bacanız sele karşı da mı sigortalı? Fabrikanızın yüksek bacasını sel bastığı hıç oldu mu? Lütfen, sigorta polıçenizi bir kez daha gozden geçırin. Ve bir an önce risk yönetimi hizmeti alın. Hiçbir zaman karşılaşmayacağınız riskler için prim ödemeyın. DIŞ TİCARET A.Ş. Santa İşhanı, Müselles Sokak, Esentepe, 80280 İstanbu! Telefon: (1) 175 96 00 (10 Hat) Telex: 27975 Telefaks. (1) 167 36 66