Katalog

CUMHURİYET/8 HAVA DURUMU Ifleteofotoji Genel MudurtuOundm *nan bilgiye göre, yurdun kuzey kesiıriMi parçah b u M h , Marmara'mn dodusu. Karadeniz, Iç AnadottTnun kuzey ws doCusu ile Doju AnadoKı'nun kuzey kesımleri yer yer etki olmak uzere sadanak »e g t t g » £ >k. rultulu safianak yaOtşlı. ftMri ynkr a bu S»w, W > " kıhveapkgacacak.HMSICAKL&Bfh ' tun yurtta birjz ( M u azabcak RÛZGÂR: Kuzey ve bah yMırden orö kuvvem, yurdun kuzey ve bah kesmlerinde kuvvettce esecek. Deıizlerde. Addene'de gunbaba ve mara. Eue ve Ba«ı AkdenCde 2 5 4 metre doiaynda buluracak. Van Gfi)unde l*« P « W •*•« < * « * . Mtag*flun* * bat. yfinterA Y A B Y Y A A Y A Y Y B B Y Y B Y A 3e>28»D«yart>alor 32°22°Edme > > 3S 2* ba«an 29° 14° Enunım 20° 7°Eski*Nr 27= W° GaBJnep > 32°2* Gîresun 36°2S°Gumüşhan«Y G 27° 13° Hakkari B O" Hkttri 37° 23° teparti 32° 21° Istanbul 28°20°İ2mir 28°16°Kare 27° 16° Kastamonu Y Y 25° W° Kaysen 3T° 20° KrtöreJ B 3T>22°Kony» 26° 12° Kuüfiya B 34°23°Maütya 8 3«° 20° Manisa 30»20°K.Maraş 25° 12° Mersin 28° fMuOb 28°W°Mu« 3S°23°NiCde 28° 19° Ordu 27°10°Ria 28°2e°Samsm 29°15°Sic1 27° 21° Sinop 35°2rs HABERLERİN DEVAMI TÜRKİYE'DE BUGÜN B 37° 23° A 34° 23° A 30=23° A 35° 22° 8 27° 14° Y 26° 12° Y 26° 19° Y 26°20° Y 24° 20° A 35° 20° Y 24°20° Y 24° 12° B 27°21° 20° Y 26° 19° 25° 13° Tratajn B 30° 17° 26° 10° Tüncal B 30°17° 32°22°U*alı l> B 24° 13° 27 13°Van Y 26° 14° 31° 19° Zonguktalı Y 25°20° 11 TEMMUZ 1988 DUNYADA BUGUN J Moskova Amstertam Y 19° A 41° Amman Atna B 30° A 43° Bnolona A 27° A 28° Brigrad B 27° Berün B 19° Bonn B 20° Bruksel Y 21° Budaoeşle B 21° Cenevrt A 28° Cezay» B 28 Odde A 44° Duba A 42° Fnfrtdurt B 21° A 33° Ginıe Htrisinld Y 21° A 30° Karare Y 18° B 20° ntn A 34° Leteşa B 21° Y 18° A 34° A 30° A 28° Y 20° B 21° A 34° Y 20° B 24° B 20° A 44° A 30° Y 24° A 43° A 37° A 34° Tunus B 22° Venedik A 30° Vy»m Y 28° WasnınQioınA 36° Zurih A 28° Londra Madrid Müano Montraal Moskuva Murih New York Osk> Paris Prag ftyad Roma Solya Sarn MEHMED KEMAL POLTltKA VE ÖTESİ Yurtdışından Haberier Üç yıldan beri tatil yaptığımızyoktu. Bu yıl bizim kayınbiraderin Altınova'daki yazlığı boştu, oraya kapağı attık. Bir süre İstanbul'un kalabalığından, trafiğinden, egzoz dumanı ve tozundan kurtulduk. İnsan hava temizliğinin ne denli bir nimet olduğunu bol oksijenli kırlara gittiğinde anlıyor. Hani geçinebilsem, yılda birkaç ay buralara çekilirim. Tatil bitti, döndük. İstanbul bıraktığımız gibi. Uzaklaştığımızsırada posta da birikmiş. Mektuplar, kitaplar, dergiter, şunlar bunlar... Yurtiçinden olduğu gibi, yurtdışından da yazanlar var. Melike Demirağ ve Şanar Yurdatapan ve arkadaşlarının Yılmaz Güney için başlattıkları kampanya epeyce başarılı olmuş. Yılmaz için çıkanlan kimi kasetlere burada el konduğu da haber veriliyor. Kimi giriş çıkışları da yasaklamışlar. Köln'deki Ömer Özerturgut ve arkadaşlarının başlattıkları kampanyadan da haberier var. Ama mektup elime geç ulaştığı için programa alınan etkinliklerin hemen hepsi yapılmış, bitmiş. Ömer Ozerturgut'a da mektup yazdım. haber verdim, ne diye bir satır yazmaz diye beklemiştir. Konu şudur: 30 Ocak 198Tde acı bir trafik kazasıyta yaşamını yitiren Mustafa Fidan anısına Aziz Nesin Vakfı'nı destekleme kampanyası başlatılmış ve sonuçlanmış. Daha da sürdürüyoriar. Mustafa Fidan'ın şair, oyuncu, yazar bir kişiliği var. 1961'de Malatya'nın Akçadağ ilçesinde doguyor. 1973'te ailesiyle Köln'e geliyor; ilki, ortayı, liseyi bitiriyor. Teknik Üniversite'ye giriyor. 1985'te de yüksek makine mühendisi oluyor. Oluyor ama acı trafik kazası onu, ailesinin ve dostlarının etinden alıyor. Mustafa Fidan'ın şiirlerinı ve tiyatro çalışmaiarını "Nar Çiçeği" adlı bir kitapta topluyorlar. Bu kampanyayı desteklemek isteyenler Aziz Nesin Vakfı'na bağışta bulunabilirler. Yoksun çocuklar okusun, bir yerde barınsın diye böyle düşünmüşler. Adres şöyledir: Nigelstein 485000 Köln 1... Telefon ise 0221/12 31 39'dur. Haber vermede geciktim, ama kusur bende değil. Bir de Brüksel'de Turgut Özal'ın yaptığı basın toplantısından verilen haber var Doğan ve İnci Özgüden toplantıya katılmışlar. Yurttaşlıktan atılanlar, ışkenceler, hapishaneler konusunda sorular sormuşlar. Doğan Özgüden bana onları göndermiş, şöyle: D. Özgüden Türk basınının bildirdiğine göre, hâlâ binlerce siyasal tutuklu hapishanelerde, askeri mahkemeler işlemeye devam ediyor. 14 binden fazla kişi Türk vatandaşlığından yoksun durumda. 8u koşullar altında Türkiye'nin irsan haklarına tam saygıyı her şeyin ustünde tutan Avrupa Topluluğu'na üye olabileceğini içtenlikle umuyor musunuz? T. Özal Siyasal tutuklu kavramı konusunda bir farklılık var. 1980'den önce, beş yıllık siyasal şiddet döneminde, 5 bin kişi öldürüldü, 20 bin kişi yaralandı. Bu suçları işleyenleri siyasal tutuklu olarak kabul etmek mümkün değildir. İnci Özgüden Avrupa'da 14 bin Türk vatandaşının yurttaşlıkları kaybettirilmiş durumda. Bunlar arasında sendikacılar, artistler, gazeteciler, yazarlar da var. Hepsini terörist mi kabul ediyorsunuz? T. Özal Hayır, sendikacıları ve yazarları terörist kabul etmiyoruz. Eğer illegal faaliyetlere karışmamışlarsa istedikleri zaman Türkiye'ye dönebilirler. Türk mahkemeleri taratsızdır. i. Özgüden Burada demokrasi veya illegal faaliyet kavramları üzerinde tartışmaya girmek ıstemiyorum. Sadece şunu bilmek istiyorum: Terörist eylemlere karışmadıkları halde, 14 bin kişi nasıl oluyor da yurttaşlıktan mahrum edilebiliyor? T. Özal Siz hiç Türkiye'de bulundunuz mu? I. Özgüden Ben bir Türk gazetecisiyim. Fakat sayenizde beş yıldır Türkiye'ye gitme hakkından yoksunum. T. Özal Benim yüzümden mi? İ. Özgüden Evet, ben Türk vatandaşlığı kaybettirilmiş 14 bin kişiden biriyim. Bu uygulamaya ilişkin kararnamelerin attında sizlerin imzalarınız var. T. Özal Ama bunlardan çoğu Avrupa'da gayet iyi işler buldukları için Türkiye'ye dönmek istemiyorlar. D. Özgüden Sayın Başbakan, Türkiye'ye dönmek istemeyenlerin sayısını söyleyebilir misinız? T. Özal Haytr, söyleyemem... Elimde rakamlar yok. Bu ayın başında Bruksel konsolosluğumuzdan Doğan ve İnci mektup alıyorlar. Yurttaşlıktan atıldıkları ve mal varlıklanna el konduğu yazılıyor. Yurtdışındaki dostlara selam, bizdeki demokrasiye şimdilik devam!.. *M»3<ah**^d*ili»a3la8 Mutedil. BatJ Kandeniz. Marmara. Ege ve Batı AMeniz'de yar yer kaba dalgalı, dalga yvkseMidJ OJ i e 15, Batı Karadeniz, Uar .fy açıh çorum Dentf buiutlu Skaiı A açık B tukıOu K O r t S MJ> Y Kahire Vurgun Dosyalan, Yasal İşlem Bekliyor... yan çizmişlerdir. "Hayali ihracaf belgelerinin neden sümen Aynı hesabı üretim rakamlarından hareket altında tutulması istenmiştir? Bu dosyanın le yapan Maliye Bakaniığı ve Hazine kaynak kapağının her açılışında Başbakan Özal nelan ise, "riaya////vacar"oranını yüzde3035e den hırçınlaşmaktadır? Bu soruların kapalı kapılar arkasında vekadar yükseltryorlar. Bu hesaba göre hazine soygununun dört yıllık çapı, 600 milyar lirayı rilen iki yanıtı şöyledir: geçiyor. DĞviz gelsin de nasıl gelirse, nereden Bazı Merkez Bankası kaynaklarına gelin gelirse gelsin! ce, onlar da "hayali ihracat"\n yüzde 25'in al İhracatın yüksek gösterilmesi, toplam tında olmadığını öne sürmekteler. IMF'nin dcviz gelirferinin yuksekliği Türkiye'nin dış kredün Cumhuriyet'te yayımladığımız raporun di itibarı açısından önem taşımaktadır. daki yüzde 26'lık oranını tutan bu hesaplaBu arada başka sorular da vardır: "Hayali maya göre de soygun, 500 milyarın altında ihracat" karşılığı olan dövizin tümü gerçek değildir. anlamda geliyor mu? "Hayır"u\r bu sorunun yanıtı. Soygun baştan beri biliniyor muydu? Hem de nasıl... Dört yılda (198387) devlet hazinesi en köDevletin hesap uzmanları, maliye müfet tümser hesapla 300 milyar, en çok da 600 tişleri, hazine ve gelirler kontrolötierinin ha küsur milyar lira soyulmuştur. Bu sovgunun zırladıkları raportar, uzun zamandır devlet tümü "hayali" ihracatçıların mı kesesine giryetkililerinin elinin aitındadır. Bu raporlar ha miştir? zinenin nasıl talan edildiğinin çarpıcı ve belBu sorunun da karşılığı "nay/r"dır. gesel ömekleridir. Son şeklini almış bazı ra"Hayali İhracat" yıllar içinde büyük bir soyporlar adeta savcı iddianamesi gibidir: Su gun mekanizmasının oluşumuna yol açmışçun tanımı yapılmış, Türk Ceza Yasası'nın ti tır. Mafyadan iş ve politika dünyasına, ikttdar gili maddesi gösterilmiştir. odaklarına uzanan üçgende kurulan ilişkile"Suç dosyalan"d\r bunlar. rin, vurulan vurgunların öyküleri çok çarDevlet memuru bu durumda işiem yapmak pıcıdır. zorundadır: Savcılığı narekete geçirmekten, Vurgunların bir bölümü tabii ancak su yüsuç duyurusu yapmaktan başka yasal çaresi yoktur. Bu yola başvurmuyofsa, kendisi de züne yansıdıkları kadarıyla belgeleriyle birlikte aksi yöndeki birçok baskıya rağmensuçlu duruma düşer Devlet Planlama Teşkilatı yetkililerinin bu devletin resmi raporlarına geçirilebilmiştir. (Baftamfi 1. Sayfada) Üçüncü işinıde yakalandım (Baftamfi I. Sayfada) gözler önüne seren ilginç ve ibret verici bir belge niteliği taşıyor. 1968 yıhnda emlak alım satımıyla ticaret hayatına atılan Ezgi'nin hayali ihracat öyküsü, 1985 yıhnda baslıyor. Emlak komisyonculuğunu fazla kârlı bulmayarak, 1980 yıhnda ihracata tanınan teşvikler üzerine ihracata yönelen Ezgi, 5 yıl boyunca çeşitli ülkelere ihracat yapıyor. Ancak, bu süre içinde "normal yollardan" yaptığı ihracatla "fazla faiz yüklemesi dolayısıyla kredi borçlanru ödeyemez duruma" geliyor ve kendi deyişiyie "bunalıma" düşüyor. "Ihracatçı firmaların yüzde 70'inin hayali ihracat yaptığını" fark edince de "Bunalımdan kurtulmak ve borçlannı ödeyebilmek için" kendisi de hayali ihracat yapmakta karar kılıyor ve harekete geçiyor. Ezgi, ilk hayali ihracat işini şöyle anlatıyor: "1985 senesinin beşinci ayında, kardeşim Namık Ezgi'nin tanımış olduğu bu tür işlemleri yapan Şentür Giimrükleme ve Nakliyat firmasının sahibi Zeki Çemberoğlu isimli şahsı tanıma fırsatı buldum. Zeki Çemberoğlu ile benim yazıhanemde konuşma sırasında lambri ve oyma işini Hollanda'ya göndereceğimi, ancak bunun fiyat bakımından yüksek tutulacağı için gümrükteki işlemlerini yapıp yapamayacagını sordum. O için Çemberoğlu'na 42 milyon lida yapacagım dedi." ra veren Ezgi, Hollanda'daki MiZeki Çemberoğlu ile tanışarak lanko şirketi adına 7 milyon dohayali ihracat dünyasına adımını larhk mal gönderiyor. Yüksek fiatan Ezgi, Çemberoğlu'nun öne yat göstermek yoluyia yaptığı bu sürdüğü şartlan kabul ediyor. Do ihracat karşılığında, yüzde 11 ihlar başına 6 liradan anlaşma sağ racatı teşvik primi, yüzde 4 KDV lanıyor. Ezgi'nin ifadesine göre iadesi, yüzde 5 de vergi hesabıyla Çemberoğlu, bu 6 liranın tümü 500 milyon lira civarında bir panü kendisi için istemiyor. Çembe ra alıyor. "Bu iş normal ihracatroğlu, dolar başına alacağı 6 lira tan biraz daha kârlı olduğu için, nın 45 lirasımn, "gümnıkte islem hem borçlanmı ödeme, hem de lerin yiiriitülebilmesi için müdür, kendimi düzeltme yoluna gittim" müdür muavini, muayene memu diyen Ezgi, iki ay sonra yeni bir ru, tescil memuru, kolcu başı, hayali ihracat işine daha giriyor. kolcu arasında dağıtılacagım" Yine Çemberoğlu'nun "gümrük söylüyor. Ezgi, Çemberoğlu'nun görevlileri destekli" yardımıyla, rüşveti gümrük içerisinde hangi yine Milanko firmasına bu kez bölümlere ve nasıl dağıttığını bil taşlama taşı, çatal kaşık, eşarp ve miyor. Ancak, tanışıklıklan iler havlu ihraç ediyor. 8 milyon doledikçe, ilk işten sonra yine birlik lar gösterilen bu ihracat karşılıte başka işlere girdikçe kimin ne ğında devletten 560 milyon lira aldığı konusunda biraz daha bil vergi iadesi ve prim alacağı doğugi sahibi oluyor. Nitekim, üçün yor. Bir soruşturma nedeniyle sacü hayali ihracat işini yine ortak dece 80 milyonunu alabiliyor. olarak yürütürlerken, gümrükten geçişi biraz daha zor maüar için Ezgi, bu yeni işini çok seviyor Çemberoğlu, Ezgi'nin yüreğini fe ve 3 ay aradan sonra yeni ama o rahlatmak için "Haydarpaşa da "hayali" bir iş daha yapmayı Gümrük Müdürii Behçet Bey'in kafasına koyuyor. Bu kez yüksek altındaki arabayı da ben aldım. fiyat gösterme yerine "el işlemeli Bunu da yapamazsak ne işe kaliteli porselen vazo" diye gösyaranz" diyor. tererek Merter'de üçfirmadansaDönelim, Ezgi'nin ilk hayali ih tın aldığı adi vazo, saksı ve çiçeklikleri ihraç etmeyi düşünüyor. racat öyküsüne: Vardıkları anlaşma gereğince, Aynı partide "dikiş makinesi 7 milyon dolarhk hayali ihracat aksamı" olarak beyan edeceği rası civanndadır. "laleyttayin tenekeden yapılmış parca" göndermeyi de planlıyor. 3 milyar dolarhk bu ihracat için de prim ve vergi iadesi olarak 250 milyon lira kazanmayı hesaplayan Ezgi'nin hesabı tutmuyor. Çekirge, üçüncü zıplayışında Haydarpaşa Liman Gümrüğü'nde yakasıfırlanınca ihracatçılar teşvikDoç. Dr. OĞU2; OYAN yı ele veriyor. Mallar gemiye yüksiz mi bırakılacaktır? Elbette Gazi ÜnL Öğretim Üyesi lendikten sonra, Emniyet Kaçakhayır. Kredi ve kur politikaları çılık ve Mali Şube ekiplerinin araHayali ihracat haberleri ile il biraz daha önem kazanacaktır ması sırasında beyannamelerle, gili olarak yazjlı bir açıklama o kadar. Nitekim ihracata yapıyapmak zorunda kalan Başba lan toplam teşvikler kur poli yüklü bulunan malın "cins, mikkanlık, ihracatçüara ödenen tikasıyla yapüanlar hariç I. tar ve ağırlık in'banyla" birbirini vergi iadesiyle ücretlilere öde ANAP hükümeti döneminde 2 tutmadığı saptanıyor. Ezgi, kar(Baftamfi 1. Sayfada) lerden ithal ettiğinde ise ortalama da devlete bin dolar tutannda fon deşi ve komisyoncusu birlikte yanen vergi iadesi arasmda bir trilyonu aşmıştır. Demek ki, "hayalicilerin" dünyasında birim ithal fiyatı 3.510 frank ara ödemek durumunda. Ancak, bu kalanarak gözaltına alınıyor. karşılaştırma yapmıştır. Bu şa İVİ ihracatçılara yapılan meş"indirmeci" adı veriliyor. sında gerçekleşiyor. Süzerler'in bu malı fındık değil de işlenmiş gıda şırtıa simetri anlayışı, toplu ru ve gayri meşru rant aktanHaluk Naci Ezgi, poliste verdiDevletten haksız vergi iadesi ve yöntemle 1984'ten bu yana mil maddesi olarak yurtdışına göndemun özellikle 1980*1! yıllarda mmın tek ölctitü olamaz. ği ifadesinde, hayali ihracat öyküdiğer parasal teşvikleri alabilmek yarlarca lira tutannda haksız ver rirse elde edeceği avantajlar şöyle: gelir düzeyleri bakımından en 4) ÜVİ, ilk uygulama dö sünü anlatırken, mekanizmanın için gerçekleştirilen hayali ihracat gi iadesi aldıklan saptandı. a) Fon ödemekten kurtulduğu farklı konumdaki iki kesimini nemlerinden itibaren ücret ar nasıl işlediği konusunda da önemkarşılığı sağlanan haksız kazancın için bin dolar kazanır. 3. Miktan fazJa gösterme: örkarşı karşıya getirmektedir. li ipuçlan veriyor. Ezgi, hayali ihbir bölümünü, dövizi bulan "in neğin 10 tonluk bir parti ihraç b) Gösterdiği malınfiyatıfın 198387 yıllan arasında ihracat tışları hesabına dahil edilmek istenmiştir ve halen birçok işve racatın dövizini nasıl bulduğunu dirmedkr", bir bölümünü de rüş malı, ihracat beyannamesine 100 dıktan daha ucuz olursa bir mikçılara 1 trilyon TL vergi iadesi rence edilmektedir. Bunda Baş ve Hazine'yi nasıl dolandırdığını vet alan kamu görevlileri pay ton olarak yazılır. thracatçının tar döviz tasarrufu sağlamış olur. ödenirken, ücretlilere 1.7 trilyon bakan dahil en yetkili ağızlann şöyle anlatıyor: laşıyor. burdaki aıîıacı, fıyat şişirme yön Artan bu dövizi, daha sonra yapödendiğini ileri süren bu açık açıklamalan etkıli olmuştur. "Benim hayali ihracat konuHayali ihracatta üygulanan teminin acığa çıkmasını önlemek mayı planladığı hayali ihracatın lamarun doğruluğunu tartışma Aynı yetkililer, ÜVİ uygulama sunda finansmamm şu şekilde tir. 1986 yıhnda Delta Dış Tica döviziymiş gibi kullanabilir. başlıca yöntemler şöyle: yacağız. oluyordu: Daha önceden beliriesıyla 1985'ten sonra asgari üc1. Ticari degeri olraayan raal ret'in bu yöntemle gerçekleştirdiği c) Fındığı vergi iadesine tabi Burada tartısmak istediğimiz ret düzeyinin fiilen vergi dışı bı nen firmalara *u firmalar ya tabir hayali ihracat olayı ortaya çı mal gibi gösterdiği için bin dolarlar: Bu tür ihracatta gümrük göböyle bir karşdaştırmanın yapı rakıldığinı da iddia edebilmiş nıdıktır, ya da bir arkadaş aracırevlilerinin de katkısı sağlanarak kanldı. Yurtdışına deri portföy hk fondan kurtulduğu gibi, bir o lıp yapılamayacağı. Bize göre lerdir. Oysa asgari ücretliler, lığıyla bulunmuştur ihraç ettiğitaş, toprak, hurda ve metal kır ihraç ettiğini öne sürerek vergi ia kadar da haksız vergi iadesi ve aşağıda sıraladığunız nedenle sosyal konumlan ve götürü miz malın karşılığı kaç milyon dopıntı ve döküntüleri sanayi ma desi almaya gelen söz konusu firteşvik primi alabilir. rin bir tanesi bile böyle bir karusule tabi saucüardan özellikie lar ise bu parayı yani dövizi üç ay manın belgeleri incelemeye alınmulü adı altında gümrükten çika5. SahV belge: Hayali ihracaşılasürmanın yapılaroayacağıru haftada bir kurulan semt pa içerisinde karşıki fırma ödemiş gidı. Yapılan inceleme sırasında fir tın tümünde evrak sahtekârlığı rılıyor. Hiçbir ticari değeri olmabi döviz girdisi yapabilmek için Iszarlanndan alışveriş etraeleri göstermektedir. yan bu hurda ve kırpıntılar, yük manın ihraç ettiği bir deri portfö söz konusu. Ancak, bir yöntem tanbul'da döviz ticaretiyle uğra1) Herkesin ilk aklına gelen bakımından vergi iadesinden en sek fatura değerleri üstünden iş yü ağırhğının 1020 gram gibi çok olarak düşük kaliteli mal, yüksek en önemli neden, bir yanında az yararlanan kesimdir; esasen şan belirli isimler vardır. Bunlar lem görerek hayali ihracat biçim komik düzeylerde olduğu anlaşıl fiyat ve benzeri gerçek dışı beyanbirkaç yuz ihracatçıyı, öbür ya bunların harcama kalemlerinin arasında benim bildigım ve iş yaplerinden birini oluşturuyor. Bu dı. Firma ihracatını yüksek gös namelerle bir gümrük çıkışı, ihratığı m isimler şunlardır: nında milyonlarca ücretliyi kap (kira, ulaşını) önemii bölümü yolla ihracat yapmak isteyen şir termek ve daha fazla vergi iadesi cat işlemi yapılıyor. Sahte belge Cesim Alagöz, Mehmet Emin sayan; bir yanda kişi veya şir iade kapsamınm dışında tutulket, önce bir paravan şirket bu alabilmek için fiyatı şişirmiş. An ile hayali ihracatta ise, ortada düket başına yüz milyoniar ve mil maktadır. Öte yandan, ÜVİ sis Körpe ve Londra'da Hacı lakaluyor veya kurduruyor. Bu şirket cak, bunu yaparken de fıyat de şük kalitede de olsa, ticari değer yarlarca lira, öbür yanda orta teminin ücretİilere bir sosyal bıyla tanınan şahıslardan temin adına mal alış faturaları düzenle netimine takılmamak için, malın taşımasa da hiçbir şekilde mal bulama beş on bin liralar olan bir yardım olarak ya da onlann aşi ederiz dövizi. Yukanda verdiğim birim fiyatını normal göstermiş, lunmuyor. Hatta ihracat yapıldı niyor. Ancak, faturalar na>1on olkarşılaştırmanın dayanaksız ol n vergi yüklerini hafifletme isimlerin belirli bir adreslerini bilduğu için KDV veya herhangi bir sayısını, miktanru yüksek göster denilen gümrüğün de hayali olmamantığı içinde geıirilmediği miyorum. Ancak bunlar, piyasaduğudur. vergi ödemesi yapümıyor. İhracat miş. Ancak, firma bunları yapar sı mümkün. sonrasında ise vergi iadesi ve des ken örneğin 100 olan portföy sa2) İhracatçüara vergi iadesi acıkür. ÜVİ, ücretlilerin (ve ya iş yapar ve herkes tarafından Bu durumda, hayali ihracatçı tekleme primlerinin yanı sıra bu yısını bin diye yazmış, fakat ağır ihracat için gerekli resmi evrakia(İVÎ) ANAP dönemiyle sınırlı 1986*dan sonra tüm yükümiü da tanınan isimlerdir. Londra'da ödenmeyen KDV de maliyeden lığı yükseltmeyi unuttuğu için ya rın tümünü kendisi bastınyor, olmayıp planlı dönemden itiba lerin) vergi kontrol memuru gi bulunan Hacı isimli şahsın ise telefon numarası yazıhanemde geri alınıyor. Bu yöntemi en us kalanmış. ren son çeyrek yüzyılı ilgilendir bi çalışunlmaları karşılığında kendisi imzahyor ve yine kendisi mevcuttur. Söylediğim gibi malın taca uygulayan hayalicilerin ise, diği halde, "ücretlflere" \ergi ia yani bir hizmet karşılığında ya4. Malı farklı gösıennek: Fir devletin resmi mühür ve kasesini gelirler kontrolörlerinin raporladesi (ÜVÎ) 1984 sonrasmın uy pılan ödeme nitdiğindedir. Ni karşılığı olan parayı bulmak için basıyor. Ya da memurlarla anladövizciye gider, o günün piyasarına göre Tnran Çcvik ve Ertan ma gerçekten ihracat yapıyor. şıp belgeleri belirli bir rüşvet kargulamasıdır. Kaldı ki yalnızca tekim götürü yükümlülerden Sert'in şirketleri ile Atlas Ulusla Yurtdışına ticari mal gönderiyor. şılığı onlara hazırlattınyor. Bu yıücretliieri kapsayan vergi iade alınan belgelerin iade kapsamı sına göre normal piyasadan farklı rarası Pazarlama AŞ olduğu an Ancak, ihracat beyannamesine lın mart ayında Diyarbakır gümsi uygulamasi salt 1984 ve 1985 na girememesi bu nedenledir. bir fiyata döviz anlaşması yapanm. Döviz, dövizci tarafından telaşıldı. Yöntemin ilk mucitlerüı malın gerçek adını değil başka bir rüğünde ortaya çıkanlan 132 milyıllarıyla sınırlı kalmıştır. 1986 Kaldı ki ÜVt, KDV ile getirilen mal adı yazıyor. örneğin, fındık min edilerek malı gönderdigim ülden biri de "kaliteli mobilva" adı başmdan itibaren uygulama üc ek vergi yükünü telafi etmekten yon dolarhk, Kaş gümrüğünde orkeden, o firma adına Türkiye'ye altında adi tahta ve sunta ıhraç ihraç eden firma malı fındık ola taya çıkanlan 198 milyon dolarretliler dıştndaki tüm ticaret er de çok uzak kalmıştır. rak göstermeyip balkabağı, notransfer edilerek mal karşılığı gieden Yahya Demirel. babını, çiftçileri, serbcst meslek hut, mercımek ve benzeri adlar al hk hayali ihracat olaylarımn bu 5) Eğer "ÜVİ" bir şeye kar bi gösterilir. Ben de bunun karşısahiplerini, bu arada eklemeye 2. Fiyat şişirme: Hayali ihracat tında gümrük hattı dışına çıkan yöntemle gerçekleştirilmeye çalıgerek yok, ihracatçılar: da kap şılık gösterilecekse, bu olsa ol lığını anlaştıgım dövizciye burata üygulanan klasik ve yaygın yor. Bu yöntemle ihracatına ver şıldığı belirlendi. sayacak şekilde yaygınlaşunl sa beyannameli >Tükümlülere ta da Türk parası olarak öderim. yöntem, malın fiyatını yüksek gi iadesi olmayan malın adı, verrnıştır. İlginç olan nokta da, nınan "kazaaan eide ediimesi Ancak bu para normal piyasadan Hayali ihracatçı sözlüğünde, gösterme. Örneğin, Süper Elek gi iadesi listelerinde yer alan mal hayali ihracat karşılığı haksız ver"ÜVt" toplammın "ÎVt" top için yapılan giderierin indiril (resmi kuru kastediyor) her zaman 3040 hatta 50 lira fazla olatrik ve Top Dış Ticaret firmala gibi gösterildiğı gibi, fındık gibi gi iadesi alabilmek için efektif yalamını geçmesinin, ancak 1986 mesi hakkı" olabitirdi. Ancak biür. Bu fark, o anki piyasa durı. L'gur, Nizam ve Nuri Demira^ ihracatında fon kesintisi bulunan bancı paranın (nakit döviz), ihrasonrasında gerçekleşmiş olma ÜVİ, buna dahi tam olarak rumuna bağlıdır." Siizerler'e ait olan bu şirketler ls mallar da bu kesintiyi ödememek cat dövizine dönüştürülmesi (dösıdır. Nitekim ÜVİ, 1984'te, karşılık gösterilemez; çünkü bir viçre'ye ihraç ettikleri zil telleri için vergi iadesine tabi sanayi ma viz üzerinden banka çeki) işlemiIVt'nin beşte birinden az ol kere ÜVİ ücretlüer dışındakilere Ezgi, çarkın nasıl döndüğünü nin birim fiyatını ortalama 235 Is mulü olarak yazılıyor. muşrur. İVİ, 1984'te 330 milyar de üygulanan bir sistemdir, anlattıktan sonra, ifadesini şöyle ne "indirme" adı veriliyor. viçre Frangı olarak beyan ediyor. ikincisi beyannameliler gerek la Kurumlar Vergiâ toplam haÖrneğin, bir ton fındık ihraç noktalıyor: İndirme işleminde, efektif yurIsviçre, aynı kabloyu diğer ülke eden firma bu ihracat karşılığınsılatından da {271 milvar TL.) matrahtan ındırimler, gerekse "Gaye, ihracattan ziyade, vertiçi piyasadan toplamp önce yurtdaha yüksek ohnustur. 1985 yı de düşük vergi oranları bakı gi iadesi hususudur." dışına çıkarüıyor, yurtdışından da lında dahı, ÜVt oranlarındaki mından her zaman ücretlilerle ithalatçı firma gönderiyormuş giyükselmeye rağmen, İVİ tutarı kıyaslanamayacak kadar geniş bi gösterilerek bankalar aracüığiysonra savcılığa gönderilecek. daha yüksek olmuştur. Bu yıl vergi ayrıcalıklanndan yarar(Baştarafı 1. Sayfada) öte yandan, gecmiş dönemde, la resmi kanala sokuluyor. Bu işda ihracatçılar 287.2 milyarlık lanmaktadırlar. Daha somut yük rahatsızlık duyduğunu belirlemde, dövizi yurtiçinden sağlama bir vergi iadesinden ve ayrıca bir örnek verelim. Ücretlilerin terek, konuyu birkaç kez ilgili hayali ihracat sonışturmalarımn yerine yurtdışından bulmak da 140 milyarlık bir KDV iadesin yararlanabildiği vergi indirimi Devlet Bakaru Yusuf ÖzaJ ve Baş yurütülmesine de katümış olan bir mümkün. den (Başbakaniık açıkiamasm toplam üç çocuklu bir yükümbakan Turgut Özal'a götürdüğü, üst düzey müfettiş, hayali ihracat Yurtdışından bulunan döviz da haksız yere yapıtan KDV ia lü için 1981'de ayda 1500 TL ancak bugüne kadar olumlu ya dosyalarını hasıraltı ettikleri ve ise, ya işçilerin tasarruflarından dderinden söz edilmemekte iken bu tutar, 1987 sonuna kanı t alamadığını belirtiyorlar. Ve suçluları gizledikleri için DPT'nin ya yasadışı ekonomik faaliyetler dir), yani toplam 427 milyar li dar sabit tutuiuyor ve ancak rilen bilgiye göre, Başbakan Özal hem Öztürkmen dönemindeki, (uyuşturucu ve silah ticareti), ya ralık bir iadeden yararlanırlar 1988'de ayda 3 bin TL'lik bir ve Devlet Bakanı Yusuf özal, hem de şimdiki yöneticilerinin da ihracatçıların yurtdışında tutANKARA (AA) Maüye ve ken, ÜVt sadece 248 milyar li düzeye getirüiyordu. Oysa indiTiğrel'in dosyalarla ilgili soruştur suçlu durumda olduklanm öne mak haklan olan yüzde 20'lik döGümrük Bakaniığı, bakanlığınca rim tutan fiyat arlışlarına enradır. ma açılması önerisini kabul etme sürdü. Adının açıklanmasını iste vizlerden toplanıyor. Bu işlemlehesaplanan ihracatta vergi iadesi dekse edilseydi, 1988'de olması meyen müfettiş, şunları söyledi: diler. rakamları ile Başbakaniık açıklari yapanlara da "iidirmeci" adı 3) thracatçüara^apılan mali gereken düzey ayda 15 bin "Hayali ihracat incelemelerinin ması arasında fark bulunmadığıBuna rağmen, hafta sonunda yanda kesilmesini sağlayan, dos veriliyor. Indirmeciler, yaptıklateşvikler yalnızca vergi iadele TL'nin üzerinde olurdu. Sadenı bildirdi. Hazine ve DPT üst düzey yöneti yalann savcılıklara intikalini ön n bu işlem karşılığında vergi iace bu karşılaştırma bile ÜVtriyle sınırh değildir. Kurumlar > Maliye ve Gümrük Bakanı Ahcileri tekrar bir araya gelerek ko leyerek DPT'de hasıraltı edilme desi ve diğer teşviklerden belirli \fergisi nde ihracatçılara getirilen nin neyi telafi ettiğini açıkça met Kurtcebe Alptemoçin, yaptınuyu görüştüler ve25 Şubat 1987 sini öngören 11509 saj Jı kararna bir pay alıyorlar. Bu sistemle haek teşvikler, fonlardan sağlanan göstermiyor mu? ğı yazıh açıklamada şöyle dedi: tarihli kararnamenin değişTirilerek me 261 sayılı yasaya aykın olma yali ihracat işine giren birisi, örmali avantajlar ve daha da dosyalann ilgili teftiş kurullarına sına karşın, Maliye Bakanlıgı bu neğih, elinde 100 milyon lira na"Gerek Başbakaniık avıklamaönemlisi ucuz ihracat kredisi ve Son olarak şunu söyleyelim devredilmeşi önerisinde anlaştılar. nu bile bile niçin Danıştay'a iti kit parası varsa, bu parayla gidip sında, gerek bakanlıgımızdan yapıkur politikası yollanyla sağla ki, toplam vergi yükünün lan açıklamada, 19851987 dönenan rantlar niçin Başbakaniık 1987'de ücretlilerin kendi gelirTeknisyenlerin önerisi Başba raz etmedi? Edemez tabii. Karar 100 milyon liralık döviz alıyor ve mini kapsayan 3 yıllık dönemde açıklamasmda hesaba kaülma lerine oranla oluşturduğu yükan özal tarafından da kabul edi namenin altında bakanın imzası birinci parti ihracatını gerçekleş261 sayılı kanun uyannca Merkez maktadır? Acıkttr ki hayali ol kün % 45'i bulduğu. buna karlirse, DPT'de gizlenen 186 haya var. Ama birilerinin bu kararna tiriyor. Ikinci parti ihracata başBankası'nca ihracatta vergi iadesun olmasm bütün ihracat ve şılık ücretliler dışındakilerin orli ihracat dosyası, savcılıklaıa meyi iptal ettirmesi gerekirdi. ladığında ise 100 milyon liralık si tutarının 1 trilyon lira dolayınihracatçılar bu sübvansiyonlar talama % 22 orarunda yük tasevk edilmek üzere ilgili teftiş ku İkincisi, bir kısrnı lamamlanma nakit parası devletten aldığı verda olduğu ifade edilmiştir. Bakandan yararlanmaktadır. Nitekim şıdıklan bir ülkede ücretlilere rullarına geri gönderilecek. Ge mış, bir kısmı tamamlanıp savcı gi iadesi ve benzeri teşviklerle hgımızca Başbakaniık tarafından GATT'a (Gümrük Tarifeteri ve vergi iadesi sisteminin ciddi olarekçeli suç raporu tamamlanmış lığa verilmeye hazır hale getirttmiş birlikte 120 milyon lira oîacağı için yapılan açıklamalar arasında ayTicaret Genel Anlaşması) veri rak uygulansaydı bile aradaki dosyalar hemen ilgili DGM ve o:an 186 dosya bir yüdan fazla sü bu kez daha büyük bir partı hanı dönem ve 261 sayılı kanun uyalen niyet mektubu doğrultusun uçurumu kapatmaya yetebilecumhuriyet savcılıklarına verile redir DPT'nin kasalannda tutu linde hayali ihracatını yapıyor. nnca yapılan vergi iadeleri bakıda KDV dışındaki vergi iadele cek anlamlı bir çaba olarak decek. Raporu yanm kalnruş olan luyor. Bu Türk Ceza Yasasjna ve Eğer yakalanmazsa ihracatını kımından hiçbir fark, dolayısıyla ri 1988 sonuna kadar tedricen ğerlendirilemeyeceği açıktır. dosyalar ise ilgili teftiş kurulu ve Devlet Memurlan Yasası'na gö sa sürede milyarlara kadar çıkarabiliyor. çelişki bulunmanıaktadır." kontrolörlükçe tamamlandıktan re suçtur." noktayı düşündüklerini ummak isteriz. Biryv ğın "suç dosyas/"n\ sümen attında tutmanın, saatli bomba üstüne olurmakla eşanlam taşıdığını bilmelidirler. Devlet hazinesinin yağmalanmasını belgeleyen "hayali ihracat" dosyalan bugüne kadar neden hasıraltı edilmiştir? Çünkü Özal hükümeti bugüne değin "hayali ihracatı" görmezlikten gelmiş ve görmezlikten gelinmesini ıstemiştir. En üst düzeydeki siyasal yetkililer, bu konu kendilerine açıldığında, lafı değiştirmişter, oralı dmamışlardır; Artık sümen altında yatan sır da değildir bu raporlar. Arkadaşımız Bilal Çetin'in kaleminden günlerdir Cumhuriyet'in manşetterinde yayımlanıyorlar. Üstelik son derece basite indirgenerek tüm çıplaklığıyla kaleme alınmıştır tümü de. Azıcık okuması yazması olan herkes okuyabilir, anlayabilir. Duyarsızlaştığımıza, üstümüze ölü toprağı serpildiğine inanmak istemiyoruz. Bu vurgun dosyalan hâlâ yasal işlem beklemektedir! Kötü bir benzetme Konuk yazar 'HayalTnin beş yolu ÇAO3ANLARIN SORULAR1/SORUNLARI YILMAZ ŞİPAL "BağKur'dan çıkıp" 1946 dogumluyum. Halen BağKur kapsamında serbest olarak çalışmaktayım. tlk âgortahlıgım 1966 yılında Sosyal Sigortalar Kurumn'nda oldo. SSK'ya 1400 gün BağKur'a ise 4700 gün prim ödemiş duramdayım. Oğrenmek istediğim, 1 BagKur ve SSK'dan nasıl ve ne zaman emelüi olabilirim? 2 BagKur'dan çıkıp SSK kapsamında ve isteğe bagh sigortalı olarak çalışabilir miyim? R.T. YANTT: 1 BağKur sigortahlanna yaşhhk aylığı bağlanabilmesi için sigortalının "b) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşım doldurmuş ohnası ve en az 25 tam yıl sigorta primi ödemiş bulunması" koşulu olmakla birlikte, sigortalının kadın ise 50 ve erkek ise 55 yaşım doldurması ve 15 tam yıl sigorta primi de ödemesi bu aylıktan yararlanabilmesi için yeterlidir. 25 tam yıl prim ödeyenlere % 70 oran üzerinden yaşlılık aylığı bağlanır. Buna karşıhk 15 tam yıl prim ödeyenlere ise "primi ödenmemiş 25 yüdan az her tam yıl için Vt 1 indirim" yapılarak yaşhhk ayhğı oranı % 60 düşürülür. BağKur'dan yaşlılık ayhğı alabilmek için erkek sigortalının 55 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl (5.400 gün) de sigorta primi ödemesi gereklidir. Bu nedenle 1946 doğumlu olan erkek sigortalılar, 15 tam yıl prim ödemiş olsalar bile 2001 yılından önce BağKur'un yaşhhk aylığından yararlanamazlar. 2 SSK'ya ilk girişini 1966 yıhnda yapan erkek sigortalılar, 25 tam yıhn dolduğu 1991'de 5.000 gün malullük, yaşhhk ve ölüm sigortalan primi de ödemiş durumda olurlarsa SSK'nın yaşlılık aylığından yararlandınlırlar. Bu arada yaşhhk ayhğı bağlanmadan önceki son 7 yılın en az 3 yıl 6 ayının bu kurumda prim ödenerek geçmiş ohnası da koşuldur. 3 BağKur sigortalısı sayılanlardan, "a) Gelir vergisi mükellefi olanların mükellefıyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri" tarihte BağKur sigortahjıklan da son bulur. Bu yasal koşulu yerine getirip BağKur sigortalıhklan sona erenlerin, Sosyal Sigortalar Kurumu'nun "isteğe bağh sigorta"sından yararlanabilmeleri için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olarak çalışmaması ve buralardan kendi çalışmalarından dolayı aylık almaması ve başvuru tarihinden önce Sosyal Sigortalar Kununu sigortalısı olarak "tescil edilmiş" olması gereklidir. BağKur sigortahlığmızı, yasanın öngördüğü biçimde sona erdirirseniz, SSK'ca tescil edilmiş oünanız nedeniyle bu kurumun "isteğe bağlı sigorta" kolundan yararlanabilirsiniz. SORU: DPT telaşh Başbakaniık açıklaması çelişmiyor Alptemoçin: İLAN FETHİYE ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ'NDEN Sayı: 984/449 Davacı Fethiye ilçesi Yayla Ceylan Köyü'nden Süleyman oğlu 1933 doğumlu Ali Kurt'un mahkememize açtığı 21.5.1984 tarihli Gaiplik davasırun yargılaması sonunda; Fethiye Seki kasabası Ceylan köyünden Ali ve Ümmügülsüm'den olma 1964 doğumlu Ismet Kurt'un mahkememizden verilen 4.7.1986 tarih 1984/449 Esas 1986/510 karar sayılı ilamı ile gaipliğine karar verilmiştir. Adı geçen gaip Ismet Kurt'un adresi meçhul olduğundan, işbu ilarumızm gazete ile tebliği gerektiğinden, Gaip lsmet Kurt işbu ilanımızın gazetenin yayın tarihinden itibaren 15. gün içerisinde karan temyiz etme hakkının bulunduğuna, belirtilen sürede karanmızı temyiz etmediğiniz takdirde işbu ilanımızın siz gaip lsmet Kurt yönünden kesinleşeceği hususu karar tebliğ yerine geçerli olmak üzere ilanen tebliğ olunur. 6.6.1988 Basın: 23714