Katalog

16 HAZİRAN 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR /SW4/L bAY/M BıT UFAkUKLA OLAN UIU.EI. CUMHURİYET/5 YAYIN DÜ1YVASINDA İNCELEME ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY Sosyal Demokrat Süreç tçinde CHP ve Sonrası / Hikmet Bila, 2. Basım, Milliyer Yayınları, Eylül 1987, 560 s. ERHAN ÇAYHAN Sosval Demokrat Sureç tçinde CHP ve Sonrası genç araştırmacılardan Hikmet Bila'ıun ıkıncı baskısını yapan kıtabı Bıla, 1919'da Mustafa Kemal ve arkadaşlannın Anadolu'da başlattıklan ulusal kurtuluş hareketınden başlayarak CHP'yı ele alıyor ve partının geçırdığı evrelerı anlatarak 12 Eylul sonrasında kapatılmasına kadar getınyor Turkıye'nın son 70 yıllık tanhıne damgasını vuran ve Turk sıyasal yaşamının adeta eksenını oluşturan CHP ve CHP hareketının köklen gunumuzde de canlı bır tartışmanın odağını oluşturu>or, 12 Eylul sonrasının çalkantılanndan geçerek oluşturulan SHP, bugun bır yandan anamuhaJefet partısı olarak ıktıdara ada> olmaya hazırlanırken obur yandan da çal kantılı bır kımlık arayışının ıçınden geçıyor Bır yanda "CHP'lıleşelım" dıyenler, dığer yanda CHP'yı ve CHP mısyonunu açıkça reddedemese bıle daha farklı sloga^lar etrafına kumeleşerek farklı bır partı kımlığı ıçın uğraş verenler var SHP ya da 'CHP'lileşmek' b^ V \ hıç ka>betmedığı ve 6 noktada 'opladığı ılkelerını bu donemde kazanıvor Devletın ınşası aşamasının \e Atatürk'un ölumu sonrasında CHP'yı "mıllı şef" Inonu'nun elınde, bu kez belkı bıraz savaşın da getırdığı koşullarla bır devlet partısı olarak goruyoruz Mıllı mucadelenın halkordu butunleşmesmden çıkrruş partı, artık halkla kendı arasına devletı koymuştur ve kendını gelışmeye kapatmıştır Savaş sonrasının çok da aydınlığa kavuşmamış etkılerıyle CHP bu kez Turk halkının karşısında çok partılı demokratık sıstemı savunan, hele ıktıdarı DP'ye kaptırdıktan sonra demokratık hak ve o?vememektedır Oyleyse bır şeyler \apılmalı \e mıllı şeflıkten, de mokrası mucahnlığıne ge*. nış olan tarıhı lıderle bırlıkte partı venı bır kımlık edınmehdır Işte bu noktada CHP'yı klasık demokrası ve ozgurluk sloganlanmn \anı sıra 1960'ların ıkıncı sansında yenı sloganlar ve >enı polıtıkalar ıçınde goruyoruz Ulusal kurtuluş, devlet pamlığı vedemokrasıyı kuıma aşamalarından geçen CHP bu kez halkın karşısına demokrası kavramının "ıçını doldurarak" çıkmaktadır, tarıhı partı sosyal demokrat olmaktadır CHP tarıhınde sosyal demokrat kımlığe geçış umulanın ötesınde başanlı olur ve parn yenı lıderle eskımış örgut yapısından hızla sıyrılarak yenı ve dınamık bır örgut halıne gelır Ancak CHP'nın sosyal demokrat olması ve hatta vanm da olsa ıktıdara gelmesı, parzıncırı ıçınde CHP'ye yenı bır aşamayı ve yenı bır kımlığı getırecektır 12 Eylul mudahalesı ıle donmuş gıbı gozuken bu kımlık kavgası, yenıden partılı yaşama geçış startı ıle bırlıkte eskısınden de hızlı olarak tekrar başladı Ecevıt, eskı CHP'yı kaderı ıle baş başa bı raktığını ılan edıp kendı partısını kurarken, bır aniamda kendı fraksıyonu ıle govdeden ayrıldı ^UN SONU Nt OLPU ~D KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK Kin.Iik arayışı , Hangi CHP? Anadolu'nun yıkılan bır ımparatorluktan ortaya yenı ve çağdaş bır devlet çıkartan Mustafa Kemal hareketı ıle onun devamcısı CHP'nın 5 ımzah bır kararla kapatılması elbette kı onun toplum ıçındekı köklennı ortadan kaldırmayacaktı ve kurulan yenı sıyasal partılerde eskının ızlen surup gıdecektı Nıtekım Bulent Ecevit'ın DSP'yı kurarak sıyasal çızgısını belırgın bır bıçımde eskı CHP çızgısınden ayırmasıyla bırlıkte CHP mırasının tam temsılcısı konumuna gıren SHP, belkı bu kurultaymda hangı CHP'nın devamı olduğu sorusuna yanıt bulabılecek CHP hareketının 70 yıllık sıyasal geçmışınde 5 ana dönem goruyoruz tlk donem elbette ulusal kurtuluşun sağlandığı ve yenı devletın ınşa edıldığı "devrımcı dönem". Nıtekım CHP daha sonra SHP, CHP'nin ulusal kurtuluşçuluktan başlayıp günümüzde emek ağırlıklı bir kitle partisine doğru giden çizgisine yerleştikçe çatışmalar yerini kanatlar arası dengeye bırakacak, kanatlar da kendi sosyal tabanlarına oturarak politika üretebileceklerdir. gurluklerın savunucusu olan bır partıdır 27 Mayıs 1960'la savunduğu ozgurluklerın anayasa ve yasalarda, demokrasının bır kez kesılmesıne razı olarak ulaşan CHP, bu kez yenı bır ıkılemle karşı karşıyadır Gerek demokrasının tum kurumlanyla yerleştırılmeye çalışılması, gerekse CHP'nın şıarları partının yenıden halkla bırleşmesını sağlamamış, halkın gozunde bu kez CHP artı ordu şeklınde ıfade edılebılecek yenı bır gorunum yaratılmıştır CHP SOSYAL DEMOKRAT SLHEÇ İ(1>T>E CHP yine sıkıntılıdır CHP yıne sıkıntılıdır Yine halkla butünleşerek ıktıdara yuru tı ıçındekı kımlık arayışım durduracağına hızlandırır Partı ıçı kanatlar oluşur ve Batı sosyal demokrasısının esıntılerı CHP ıçınde de kendınc taraftar bulur Bu kez zorlanmakta olan tarıhı lıder tnonu değıl, (artık başta değıldır) yenı lıder Ecevıt'tır Bır yanda eskı CHP'den mıras Inonu gelenegını terk etmeven CHP'lıler, öte yanda partıye gıderek daha fazla eğılım duyan ışçıler ve onların destekçısı aydınların yarattıkları sol kanat ve nıhayet Ecevit'ın kendıne bağlı olarak kurmaya çalıştığı ıdeolojık kabuk ve onun taraftarları kıyasıya bır savaş ıçındedırler ve belkı 12 Eylul gelmese bu sa\aş tarafların varacakları ıttıfaklar CHP'nın merkezını temsıl eden eskı partılıler, bır aniamda Inonu çızgısı ıle yenı yapılanmamn getırdığı unsurlar (BaykalTopuz ve benzerlen) bu kez yenı bır ıttıfak ıçınde kendı partılerım kurmaya >öneldıler Ama bu Ecevıt'ınkı gıbı bır tek fraksıyonun partısı değıl, hemen tum fraksıyonları kap<a>an bır partıvdı ve partının gerçek aniamda kıtlelerle temasa geçrnesı ıle bırlıkte de kanat oluşumları ıç çekışmelerde hemen gundeme geldı Son donemlerde SHP ıçındekı bu kımlık arayışları ve ıç çekışmeler bazı çevrelerde ozellıkle bır sorun, bır sağlıksızlık ışaretı gıbı göruluyor ve zaman zaman bolunme tehlıkesıne kadar goturulu>or Oysa henuz sosyal demokrası anlayışı konusunda tam bır nettığe ulaşamamış ve tanhsel gelışımı çok farklı bır noktadan başlamış bır partıde (hele sosyal demokrasının doğal tabanı olan sendıkalar ve demokratık kıtle örgutlerıyle bağ kurmasının da yasaklandığı bır dönemde) bu tur ıç çalkantılar çok korkulacak sorunlar gıbı gözükmuyor SHP, CHP'nın ulusal kurtuluşçuluktan başlayıp gunumuzde emek ağırlıklı bır kıtle partisine doğru gıden çızgısıne yerleştikçe bu çatışmalar yerını kanatlar ara5i dengeye bırakacak, kanatlar da kendı sosyal tabanlarına oturarak polıuka uretebıleceklerdır Hele hele son gunlerde adından çok söz edılen "tasfıyecılıkten" korkanlara, CHP'nın son donem ıç çalkantılanm ve en ağır tasfiyecı eğılımler taşıyan CHP kurulta\larına bır göz atmak ıçın Hikmet Bıla'nın knabını okuma>ı salık vermekten başka bır şey duşunemıyo PÎKNtK PİYALE MADRA BBN YETM/Ç/K/ BUÇUK TANE £lMfi O YARIM/ NE YAPT/N? Somut gerçeklik olarak demokrasi Çagdaş Demokrasiler / Arend Lijphart, Çev. Ergun Özbudun ve Ersîn Onulduran, Turk Demokrasi Vakfı ve Siyasi llimler Derneği Ortak Yayını, Ankara, 1988, 170 S. ALİ YAŞAR SARIBAY Turkıye'de demokrası konusundakı tartışmalarda "Batı demokrasılen", aralarındakı yönetım öruntusu farkları dıkkate ahnmaksızın, referans çerçevesı olarak kullanılır Oysa Batı ulkelen, ortak sıfatları "demokratık" olmakla beraber aynı sıstemın yönetım oruntulerı bakımından farklı turlenne tekabul eden rejımlerce yönetılmektedır Bu açıdan "Batı demokrasılen" dendığınde tek bır rejım türunün kastedılmesı yanlış olur Amerıkah unlü sıyaset bılımcı Arend Lijphart'ın kıtabı, "Batı demokrasısı" etıketını taşıyan yırmı bır ulkeyı "çoğunlukçu" (majorıtanan) ve "oydaşmacı" (consensus) gıbı temel ıkı kategon ıçınde tasvır eden, açıklayan ve çözumleyen bır kıtap Kıtapta oncelıkle çoğunlukçu ve oydaşmacı modeller temel unsurları rtıbarıvla ayrıntılı olarak tasvır edılmekte Çoğunlukçu model 1) Yurutme gucunun toplan ması Tek partı ve dar çoğunluk kabınelerı, 2) lktıdarların bırleşmesı ve kabıne ustunluğu, 3) Asımetrık ıkı mechslılık, 4) tkı partılı sıstem, 5) Tek boyutlu partı sıstemı, 6) Çoğunlukçu seçım sıstemı, 7) Tekçı ve merkezıyetçı yonetım, 8) Yazılı olmayan anayasa \e Meclıs egemenlığı, 9) Münhasıran temsılı demokrası gıbı unsurları ıçermektedır Oydaşmacı modele vucut veren unsurlar ıse şunlardır 1) Yurutme gucunun pavlaşılması Buyuk koalısyonlar, 2) Resmı ve gayrı resmı kuvvetler ayrımı, 3) Dengelı ıkı Mechslılık ve azınlık temsılı, 4) Çok partılı sıstem, 5) Çok bovutlu partı sıstemı, 6) Nıspî temsıl, 7) Yerel ve >erel olmayan federalızm ve yerınden yönetım, 8) Yazılı anayasa ve azınlık vetosu rak ulke rejımlerıne ışlerlık kazandırdığı Yazar, çözumlemelerı sonucu, çoğunlukçu (veya "Westmınster") modelının turdeş top lumlara daha uygun olduğunu ve o toplumlarda daha ıyı ışledığını, buna karşılık oydaşma cı demokrasının turdeş olmayan toplumlara da ha uygun olduğunu belırtmektedır Yazara gore çözumlemelerı ne esas aldığı yırmı bır ulkede demokrasıvı ışletmenın bırden fazla başanlı yo lu olduğu, çalışmasının vardığı onemlı bır sonuçtur Gerçekten de kıtapta ele alınan yırmı bır ulkede, ıkı modelın butun unsurları hayranlık u>andıran bır şekılde ayrıntılı, sıstematık ve eleştırel olarak karşılaştırılmakta Bu bağlamda dıvebılırız kı, yazann yaptığı çözümlemeler, de mokrasm soyut bır model olmaktan çıkarıp bu sıstemın somut bır gerçeklik olarak ne tur kurumlara, mekanizmalara, ışleyış araçlarına ve seçeneklere davandığını çok açık olarak gostermektedır Ote yandan, kıtap, sıvaset bılımının vardığı çağdaş gelışmışlık duzevını de çok ıv ı kanıtlamaktadır Bu ozellıklerı açısından polıtıkacılardan gazetecılere ve sosyal bılımler oğrencılenne kadar uzanacak genış bır kesımın mutlaka okuması, ulkemızın demokrası dene yımı ıle ılışkılendırerek uzerınde duşunmesı gereken bır kıtapla karşı karşıyayız Alanlarının ıkı seçkın uzmanı tarafından, dılımıze çevrılmış olması ıse akıcı bır şekılde okunması ve ele alınan meselelerın gereğı gıbı kavranması ba kımından kıtaba ayrı bır ustunluk kazandırmaktadır • Doç Dr Sarıbay Uludağ Unıversıtesı Iktısa dı ve Idarı Bılımler Fakultesı Oğretım uyesı dır HIZLI GAZETECİ \ECDET ŞEN MAZKSKTLEM'MST SUAJJi PffliM PAftfıSıCEFUtiı 101 ORöJfu KAA\I£AM£ £MRE CAN Kitaptaki çözümlemeler, demokrasiyi soyut bir model olmaktan çıkarıp bu sistemin somut bir gerçeklik olarak ne tür kurumlara, mekanizmalara, işleyiş araçlarına ve seçeneklere dayandığını çok açık olarak göstermektedir. Bu unsurlar bağlamında kıtabın cevap aradığı temel soru, hangı toplum tıplennın, soz konusu demokrası modellerıne hangı sebeplerle daha uygun oldukları Buradan hareketle ırdelenen temel konu da ıkı demokrası modelının kurumsal ozellıklerı ve mekanızmaları>la toplum tıplennın sosyoekonomık, sıyasal ve kulturel ozellıklerının hangı noktalarda uyuşa ÇİZGİLİK KÂ'.IİL HASARACI UĞ AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL KISA KISA TURK TOPLUM BİLİMCİLERİ 2 / Haz. Emre Kongar, Remzi Kitabevı, Istanbul 1988, 368 s. Prof Dr Emre Kongar'ın hazırladığı ve Turkıye"de sosyolojının gelışmesıne katkıda bulunmuş duşunurlen tanıtan ve ınceleyen ntakalelerden oluşan değerlı çalışmarun ıkıncı cüdı, yedı yıllık bır aradan sonra yayımlandı Zafer Toprak'ın "Turkıye'de Toplumbilımm Doğ"uşu" uzerıne gırış yazısını ızleyen ıncelemeler şunlar. Muzaffer Sencer, "Mehmet Ah Şevkı", Faruk Kocacık Emre Kongar, "Mehmet Izzet"; Yaşar Sokmensuer, "Z Fahn Fındıkoğlu", Ibrahım Cılga, "1 Husrev Tökın", Emre Kongar, "Mumtaz Turhan", Tülay B Şımşek, "Muzaffer Şerıf", Alı Rıza BalamanEmre Kongar, "Sedat Veyıs Ornek" Yusuf Akçuranın ıkıncı cıltte de yer alamayışının nedenlerını açıklayan Kongar, "Butun eksıklıklerme rağmen bu kıtabı yayımlama cesaretımın, Turkıye'de henuz monografi tıplı çalışmalann yeterınce gelışmemış olmasına bağlanmasını dılıyorum" dıyor tabını şöyle tanımlıyor "Bır ışada mının lıberal ekonomı uygulamalarına kendı penceresınden, ama durust ve objektıf baktığında görduklennın oykusudur bu kıtap" yem kıtabında, nasü once şaır, sonra komunıst, daha sonra Musluman olduğunun oykusunu anlatıyor Bu kıtapta, "dılım donduğun ce kendj masalımı anlatmaya çalıştım" dıyor '68 kuşağı uzenne çeşıtlı değerlendırmelenn yapıldığı gunumuzde, bu kuşağın "ıçmden" gelen çok dıkkate değer bır çalışma Okur, Ozel'ın kıtabına seçtığı alışılmadık baslığın ne anlama gelebıleceğını son sayfalara ulaştığında goruyor CİNSELLIĞIN TARİHİ 2 Mıchel Foucault, Çev. Hulya Tufan, AFA Yayınları, Nısan 1988, 296 s ucault eserın yazmakta olduğu dorduncu cıldını tamamlayamadan oldu ERMENl DOSYASI / Kamuran Gurun, 4. YAKILACAK YAZILAR / Arslan Yuzgun, 2 Bas'm Huryuz Yayıncılık, Istanbul / 1988, 172 s Dr Arslan Yuzgun'un Turkıye1 de Eşcinsellik: Dun, Bugun adlı buyuk yankılar uyandıran kıtabı, ardından L'çunım adlı senaryo kıtabı Muzır Kurulu tarafından "muzır" bulunarak poşette satılmaya "mahkum edıldı" "Mavi Huviyetlı Kadıntar adlı kıtabı ıse Muzır Kurulu tarafından "mustehcen" bulunduktan sonra toplatıldı ve hakkında soruşturma açıldı Yuzgun, bu son kıtabında, cınsel özgurluk ıçın yuruttuğu mucadelesınde başından geçenlerı anlatıyor "Duruşma gunu bol bol flaş patlatıp, ertesı gun tek satır olaydan soz etmeyen gazetelerın bu duyarsızlığı, kıtabın oluşmasındakı başlıca ıtıcı guç oldu" dıyor Basım, Bilgı Yayınevı, Nısa 1988, 412 s. Emeklı Buyukelçı Kamuran Gurun'un, ılk basırru 1983 yılında yapılan ve buyuk bır ılgı gören kıtabının gozden geçırılmış yenı baskısı yayımlandı Gurun, 4 baskıya yazdığn "Gınş"te, kıtabın ılk basımına yoneltılen eleştınlen dıkka te alarak, metınde ekler ve çıkarmalar şeklınde onemlı ölçude değışıklıkler yaptığını belırtıyor TARİHTE BUGÜN MUMTAZ ARIKA* 16 Haziran /C4HRAMANUKTAN MTAN f//l/A//./Ğ/A/£/.' 194O 'm BUGUN, ÛNLU FRANSIZ ASKER. GOSTEJSDıĞl DU2EYIUE YUt^SEU^lfj 1918 ' MUŞTU SfLlKIPıGf Û2eRE, IT frUUYA flJ/AJ 8AŞINOA, Hf7~L£tZ'/M Ml PH/UPPE PEh4W, SAŞBAKAAJUG/I *ı lanht VVALDO SEN NEDEN BURADA DEĞILSIN? / Ismet özel, Rısale Yayınları, Nisan 1988, 115 s. Turkıye'de 1960'ların sonlannda "başkaldıran" gençlerden, '68 kuşağından bırı olan şaır Ismet Özel Unlu Fransız duşunuru Foucaulfnun (19261984) Cinselliğin Tarihi adlı esennın ıkıncı cıldının Turkçe çevınsı de çıktı Foucaultyu oğrenmeye başlangıç ıçın onerılen, duşunurun okunması gorece kolay yapıtlarından bırı olan Cinselliğin Tarihi, ılkı 1979'da yayımlanan uç cıltten oluşuyor Fo YoMerrM (UC {Şt ALMAMLARA A7~EŞ£££ TEtCLlF OtMUÇTU. 8U rA&ff7EM SO/V/SA S£Ç/LSA/ MASBŞAL LMAKTAM *U/eruiA/üt/YACAK,SAl/AÇ SOUUMDA YA£GltA/UA/SAK OMu& 8OYU HAP&E ÇAPP TıRııACAKTI EKONOMININ ADI VAR / Reha Tanor, Altın Kıtaplar, Mayıs 1988, 251 s. HAFTANIN EN ÇOK SATAN KITAPLARI 8.6.198815.6.1988 PETRUS ABELARDUS'UN AHLAK ANLAYIŞI/ Betul Çotuksoken, l.U Edebıyat Fakultesı Yayınları, 1988, 160 s 1U Felsefe Bolumu Oğretım Uyesı Dr Betul Çotuksoken'ın doktora tez çalışması yayımlandı Ünlu Ortaçağ duşunuru Abelardus'un Bir MuUuduk Oykusu adlı temel esennın Çotuksoken tarafından yapılan çevınsı yıl başında Remzı Kitabevı tarafından yayımlanmıştı Abelardus'un ahlak felsefesını konu alan kıtabını sunarken yazar, Ortaçağ felsefesının daha yakından ıncelenmesı gereğmı vurguluyor 50 YIL ONCE Cumhunyet 16 Haziran 1938 tramvay hattı yapılmaması ve ımar dolayısıle açılacak olan cadde ve meydanlarda yenı vazıyetlere göre hatlar uzerınde tadılât yapılması karar altına almmıştır 19381988 başlamış bulunacaktır Sabiha Gökçen bır müddettenberı Yeşılköyde uçuş talımlen ve bılhassa telsızle muhaberenın aksamaması ıçın tecrübeler yapmaktaydı ADIttfi Eğıtımı ıtıbarıyla bır hukukçu olan ve başanlı bır sanayıcı olarak temayuz eden Reha Tanor, 1980'lerde Turkıye ekonomısı uzenne gozlemlerını bır kıtapta topladı Tanör, 4 Şubat Kararları'na kadar gelen dönemı kapsayan kı S«a: Kod: 1 011050 2 022 279 3 217007 4 304 001 5 079013 6 022 322 7 002 335 8 126071 9 152 429 10 200026 Kitabın JUUYazan: Butun Fılmlenyle Yılmaz Guney/Agâh Özgüç Turnalar/Ûner Yağcı TBMM Tutanakları Idam Göruşmelerı Kadın Sorunu Uzenne/Clara Zetkın Savunma Saldırıyor/Jacques Verges Cadı F'rtınası/Demırtaş Ceyhun Kendını Yakalamak/Azız Nesın K Maltepe'den Sağmalcılara/Kemal Anadol Tohumlar Tuz Içınde/Hasan Huseyın Haymados Nasıl Yapılır/Hasan Uysal Türu: Sınema Roman Belge Inceleme Hukuk Roman Deneme Anı Şıır Röportaı Yeni tnunvay hattı yapdmayacak Dünku akşam gazetelennden bırı şehırcılık muıehassısı profesör Prostun Beledıye rıyasetıne bır rapor vererek tramvay hatlannın kaldırılmasını ve bunlann yenne otobus senııslenmn ıkamesmı tavsıye eyledığını haber vermıştır Alâkadar makamlar nezdınde yaptığımız tahkıkata nazaran beledıye rıyasetıne bu hususta bır rapor verılmış değıldır Yalnız tramvay şırketıle hukümet arasındakı mun'akıd mukaveleye göre mevcud hatlardan başka yapılması ıhtıyarî ve mecburi olan bır kısım hatlar daha vardır Halbukı şehrın bugtinku seyrtisefer vazıyetı halı ısbaa getdığmden artık yenıden Sabiha Gökçenin Balkan turnesi Değerlı kadın tayyarecımız Sabiha Gökçen bu sabah saat yedı buçukta Balkan turnesıne