Katalog

5 MART 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 BKHIÇ AK AKSÎT GÖKTÜRK'ÜNARDINDAN KİM KİME DUM DUMA flLM FESTlUflll IÎEMEN MflRflîCM» 6IZ. Q£ OdUlL OUHIK Bilge bir kişilik CEVAtÇAPAN Akşit Göktiirk'u lstanbul üniversitesi tngıliz Dilı ve Edebıyatı Bölümüi nü bitinrken verdığı parlak sınav sırasında tanıdım. Asistan olarak gırdığım bu bölümde ılk öğrencı dostum oldu Akşit. Sonra gene aynı bölumde yülarca meslektaş olarak çalıştık. Aynı odayı paylaştık. Aksıt'le birukte olmak insana ber zaman mutluluk ve güven venrdi. En uzakta olduğu zamanlarda bile yakınlığuu, dosüuğunu, sevgisini esirgemeyen bir insandı. Çalışkanlıgj, doğruluğu, akiı ve yüreğıyle her zaman onu tatuyanlara örnek oldu. Yalnız kendinden genç öğrencilennın değil, ondan daha yaşlı meslektaşlarının da kendisinden çok şey öğreneceği bilge bir kişiligi vardı. Akşit Göktürk unutulmayacak yapıtlar bııaktı geride. Onu tanımış olanlarda yaşayacak anılan. <antzı, NtKfHW6İ/f)nıfl Pc/ıH*jeçn?ışınr an/crhn bir Alm nledı/n t/ı '4rtık, Akşam Ja oe, tte >iqılı g^, ftFt/KR 'daÂJ /rteltk ozerme l»r f'lm, SAİT FAİK ÛDÛL TİRENİNDC Geçen hafta yıtırdığımtz Prof Dr Akşıt Gökturk (en sağca) 1984 Saıt Faık Hıkâye Armağanı ödül törenınde ' Akışı Otmayan Sular" adlı yapıt yia Pınar Kür'un ödule değer görulduğu törende Göklurk. ötekı seçıcı kurul uyelerı Mıtmı Yavuz Oktay Akbal. Sabahattın Kudret Atöal ve Haldun Taner le bırlıkte Günlük dalgalanmaya göre değişmeyen bir aydın TAHSİN YÜCEL Akfil Göklurk'ün hangi yamndan söze başlamalı? Bilim adamı yamndan raı? Yazar yanından mı? Çevirmen yamndan mı? Aydın yanından mı? fnsan yanından mı? Biiemıyorum. Ama hangi yanından bakarsak bakalım, alışılmış ölçıileri fazlasıyla aşan bir Akşıt Gökturk çıkar karşımıza. Bir bilim adamı olarak, Akşit Gökturk, en zor koşullar içinde, hem de tngiliz yazmı gibi kitlenin fazla ilgisini çekmeyen bır alanda, tutkusuna üstun yetenegini ekleyerek Batıdaki geçerli ömeklerinden hiçbir biçimde aşağı kalmayan, yetkin örnekler verdı. örneğın Durrell'ın "tskenderiye Dortlıisu"nü ele alan doktora tezi bu ilginç yapıtm kurgusu, anlatım teknigi üzerinde yapılan ilk özgün ve kapsamlı çözümlemelerden biri oldu. Bu çözümlemeyi izleyen "EdebivatU Ada" bir yanda elden geçinlmesi gereken kaynakçanın genışlığı, bır yandan boyle çok işlenmiş bır ıdek üzerinde değıl özgun şeyler söylemek, tutarlı bır bıreşıme varmanın bıle çok güç olması nedeniyle fazlasıyla gözupek bir girişimdi. Akşıt Gökturk, bilgisi, vetenegi ve eşsiz çalışma gücüyle bu zor işin üstesinden geldiği gibi, bütün söyleyeceklerini iki yüz sayfa içinde yoğunlaştırmasıru da bildi. "Okuma UjraşTnda kimi öncüleriyle bırlıkte çalıştığı yeni ve ilginç bir kuramı: "ahmluna" kuramını tanıtıp yorumlarken onu kendi katkılanyu zengjnleştirmeyi de başardı. Kendısini aramızdan alan korkunç hastalığın ortaya çıkmasından kısa bır süre önce vavımlanan son kıtabı "Çeviri: DiUerin Oiiryse, ulkemizde çeviri kuramı konusunda yapılmış incelemelerin en kapsamhsı, en yetkiniydi. Akşit Gokturk, aynı titizlik ve aynı yetkınükle daha birçok ınceleme ve deneme yayımladı. Gerek üç kitabınm gerek değişik inceleme ve denemelerınin genellikle özgül konularda yoğunlaşmalarına karşın, yazın ve ekin ortamımızda yarattıkları geniş yankılar, hiç kujkusuz Akşıt Göktürk'ün bir başka yanını da ortaya çıkarıyordu: Bilim adamlığını bütünleyen usta yazar yanını. Gerçekten de Akşit Gökturk, en kısa denemesinden en geniş ıncelemesine kadar bütün yazılannda, yalın ve akıcı anlatımı, kusursuz ve duru Türkçesi, sağlam kurgusuyla, hep usta bir yazar olarak çıktı karşımıza. Boylece, uzmanlık alanının sınırlannı aşarak yazın ve düşun evrenimize yöntemli yaklaşımının tutarlılığım getirdi. Akşit Göktürk'ün çevirmen yanına gelince, çalısmalannı yakından \ılemiş olan herkesin doğrulayacağı gibi, lngilız dilı ve yazını uzmanı Akşit Göktürk'Ie vazar Akşit Göktürk'ün mutlu bir bileşimıydi. Defoe'dan, Ljwrence'tan, Bacon'dan, Russelldan yaptığı tiüz çeviriler, çeviri sanatımızın klasikleri arasında çoktan yerlerinı aldı. Düşüncelerini günlük dalgalanmalara göre degiştirmeyen, inandığını söylemekten çekinmeyen aydın Akşıt Göktürk'e, hep açık sözlu, güler yuzlu, sevecen, dost Akşit Göktürk'e gelince, şu 1988 Turkiye'sinde onu nereye koyacagaz, bılemiyorum. P İ K N t K PtYALE MADRA 6ERİ HJBÜ>tJMCE HEEŞEy BİB SUBPBJ'Z HIZLI GAZETECİ SECDET SE\ Gözlerindeki ışıltı MİNA URGAN Akşit Gokturk öğrencımdı. Onun Edebiyat Fakültesı'nin tngiliz Filolojısi'ne ilk geldiği günleri arumsıyorum. Esmer, daJ gibi ınce, cana yakın bir çocuktu. Van Lısesi'nde okumuş. tngilizce tek sözcük bUmiyordu. Onu şubemizde alıkoyup koymamak konusunda duraksadık bir an. Ama çocuğun gözlerinde öyle bır ı$ütı vardı ki hepimız benimsedik onu. Bizi umutlandırmıştı bu çocuk. Umudumuz da bosa çıkmadı. Akşit Gökturk kimileri gibi yabancı okullarda dıl öğrenmemişti. Varlıklı çevrelerde yaşamanın kolayhklarından da yararlanmamıştı. Her öğrendiğıni yalnız öğrenmisti. Ve esaslı öğrenmisti. Ne denli esaslı öğrendiğini yazılannda, lutaplarında, çevırilerinde kanıtladı. Akşit Gökturk gibı bır Ogrendm olduğu ıçin gururlanıyorum. I Akçit Gökturk ça.,şkan Isflı, dojruluju, aklı ve yureflıyle her zaman onu tanıyanlara örnek oldu Yalnız kendınden oenç öjjrenctlennın deflil, ondan daha yaşh meslektaşlannın da kendisinden çok şey öjjeneceOı bilge bir Idşdiui vardı flltTıNAPA A 31 FAYAP SI6LĞIAIA MAKİMAIAR ÇAUŞMAYA &AŞ. AIA30RA OLMAMtZ £"6£? Ç t Z G Ü İ K KÂMtL MASARACI "Sis Çanı" ONATKUTLAR Sanatçı onurunun ve düşünsel üretimde dürustlük özeninin aydınlanmız arasında bıle genel ahlaki yozlaşmaya paralel dalgalanmalar gösterdigi günümüzde Akşit Göktörk, ciddi kerterizlerden biriydi. Yaptığı ber ijin (dcneme, araştınna, çeviri, inceleme) hesabuu önce kendisine verebilenlerden biri. Sayın Anday'ın deyişıy le bır " * çam." Ortalıkta çok gönınmemiş olması, yaptıg] işinönemsizliğmdendegii TersinetKH. Unrrence, Daniel Defoe, Lawrence DuncH gibı yazarlan ele aJırken. okuma ya da çeviri konularına eğilirken gösterdiği olaganü&tu addiyetle, gerçekleştudiğı düzeyle çok önemlıydi. Bir de 30 yıllık, çok sevdığım bir dostu >itirdim. Çıkar gözetmez bır dosüuk. Bence bu da çok önemli, özellikle gunümuzdc Öğrencim ve meslektaşım BERNA MORAN Akfit Gokturk, ilk önce öğrencim, sonra yıllar boyu dalında nasıl bir hızla ilerlediğini zevkle ızlediğim bir meslektaşım oldu. Bence, Akşit'in vardığı bilim duzeyi kadar buna vanş hızı da şaşırtıcı olmuştur. Bir lngilız ya da Alman Ümversitesınde çalışma fVrsatını elde ettiği zaman, bu bir iki yülık sureyı öylesıne değerlendirirdi ki yurda döndüğünde kendi uzmanlık alanmda büyük bir sıçrama yapmış olduğunu gönlrdük. Doğrusu istemrse Akşit, bu sıçramalann ılk örneğını öğrencılığınde sergilemişti Van Lisesı'rıden gelmış ve yok denecek tngUizcesiyle girdiğı Filoloji'den akademik kariyer yapabileceğini kanıüamış bir genç olarak mezun olmuştu. Başladığı koşullar ve vardığı yer duşünülürse Akşit Göktürk, eşine az rastlarur bir başan örneğidir kuşkusuz. AĞAÇ YAŞKEN EĞILtR KEMAL ÇilcrzoÇ diı}i[i GÖKHA\ sanatî M1MAR SINAN I TANIYOR MUYUZ? Akşit Gökturk (19341988) Şiir, Öyku, Deneme, tnceleme, Araştırma, Konuşma, Anı, Günlük Tanıtma, ve "Mimar Sinan" Ekindeki Yazılarıyla: Fusun Akatlı/Sina Akyol/Mustafa M, Alaca Filiz Ali/Ali Alparslan/Turan Alptekin Melili Cevdet Anday/Murat Bardakçı Nermin Başağa/Kezban Arca Batıbeki Mehmet Bayhan/Sezai Bayar/Mükerrem Berk Aydın Boysan/Tülay Tura Börtecene Ahmet Cemal/Sungu Çapan/Erol Çetin Arif Damar/Vedat Dalokay/Jak Deleon Mehmet Ergüven/Semavi Eyice/Kıymet Giray Reha Günay/Ali Günvar/Hüseyin Hatemi Yaşar Üksavaş/Zehra Ipşiroğlu Erhan Karaesmen/Ayşe Kilimci/Tahsin Konur Doğan Kuban/Aptullah Kı^an/Cahit Külebi Beral Madra/Selçuk Mülayim/özdemir Nutku Mahmut Tali Öngören/Kemal özer Ünal Öziş/Halim Şefik/Ze>yat Selimoğlu Nejat Soyer/Metin Sözen/Cemal Süreya Orhan Tannkulu/Sezer T^nsuğ/Tomris Uyar Hilmi Yavuz/Işık Yenersu/Şahin Yenişehirlioğlu Desen ve Resimleriyle: Necati Abacı/Oya Atalay/Nuray Çiftçi Nazan Erkmen/lnci Eviner/Mnrat Morova Tan Oral/Zekai Ormancı Fotoğraflarıyla: Cengiz Cıva/Ara Güler/Reha Günay Mustafa Niksarb/Ünal Öziç Gösteıl Httrriuet Gerçek bir okuryazar AYŞEGÜL YÜKSEL Akşit Göktürk'Ie birkaç yıl arayla, lstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi lngilız Dilı ve Edebiyatı Bölümü'nün aynı sımflannı, aynı sıraiarını paylaştık. İlk asamada, üniversiteye "gönul eglendirmek" ıçin gelenlerle yaşamın rastlantılan içinde oraya buraya savrulanlann elendiği bu bölılmden "diploına" almanın temel koşullanndan biri, insanın hem aklını hem yureğini koymasıydı yaptığı işe. Akşit, bunu yapabilmiş ender kişilerinden biriyd' O yıllarda tum universitelenn, "düsunme>i ve bilinçli oiaıak uretmeyi bilen insan yeüstinne" olarak (ammlanabilecek temel amacını gerçekleştırmiş bır genç adamın "yetkin" bir okuryazar oliıia yolunda attığı bebrleyicı bır adım... İnsan vardır, belirli bir egitim surecinden gecerek kazandığı "diplom»"nın kendisine sagladığı yetkilenn sınırlan içinde görevini yapmakla yetinir. Akşıt Göktürk, bu sınırlı görev anlayışım aşabilmiş olanlardandır. Aydınlandığı ışıktan yalnız yakın çevresine degü, tüm topluma pay dağıtabildiğı ıçin çoğalabüenlerden... Yalmz iyı bir bilim adamı değil, bilgısini yüzlerce okuruyla da paylaşabılen bir kültür ve yazın adamı olabılenlerden... Yalnızca "yetkm" değil, aynı zamanda da "etkin" bir okuryazar olma yolunda atılmış bir adım... Akşit Göktürk, uzmanlık alanında edindiği dil ve yazın duyarlığını hızlı bir gelişim surecı yaşayan kendi anadili üstunde düşünme, anadir lini kavTamlar ve anlatım bıçimleri yonunden zengınleştinne yolunda da değerlendırmıştir. Okumanın ve "dil"i kullanmanın "loriu" bır "ugraş" olduğunu, bu alanlarda yetkınliğe ulaşmak için yoğun çabalar harcanması gerektığıni savunan yapıtlannda, temız Turkçesini "dil" ustüne düsündükleriru dile getirme yolunda kıvrak, yalın bir anlatımla değerlendırmıştir. Dilimızin "inctlerne ve deştiri" dili olarak da yetkinlesmesi yOnündekı çabası ise son onon beş yıl içinde tum yazdıklannda yansımaktadır. Bu da gerçek bir okuryazarın bir "dil dHşiinur"u olma yolunda attığı önemli adım. lşte, elli yıl önce Van ilinın çok sımrlı egitim kosullannda başlayıp geçen hafta Istanbul'da noktalanıvcren gerçek bir okuryazar olma adma yaşanmış serüvenin öyküsu... Yaşamın tum "ciddiyetl"ni, esmer yuzunu genellıkle aydınlalan "ağırbaşlı gulbş'ünde yıllar boyu taşıyarak doğruya ve güzele yaklaşan Akşit Gökturk1 un bılınçlı bır emekle biçımlendirdigi dünyasmda rastlantımn pek az payı vardı Zamansız ölümü ıse "kölii bir rasthotr'dan başka bır şey değıl. TARİHTE BLGÜN MCMTAZ ARIKA> 5 Mart BUYUK HARITACIMERCATOR 1S1Z '£>£ SU6ÛH, UARlTACJ GEHARPUSM&>G47Dt fKHLAHDA 'DA, BİR ALMAAJ AlLENIN ÇOCU6U OLARAK PO&DU. 16. YUZ.Y!LPA,K£ŞitLERİN BAÇLADIĞI ÇAĞDA, DUNYA KueEL£&, HAR/7A. LARI YAPACAK OLAA/ MeRCATVR,gUNUN İÇİN G£tS£KLJ BlLIMSEL VERJLERİ, MATBMAnSİ ELPE ED£C£XTtB. BuGüM "MBRC4TDR PROSeK£/yOMU"OLARAKBtL/NEN, Dl/fiJYA KÜBESlNOEN.EIÜfArO&l TSĞETGEÇİR/LEN SlR SlÜND/RE OUÇEM IZDU$UMUN ÇlZlMlNI S£RÇ£I£LE$TIREC££, BÖYLSCE PÜNYA HARJTASINt QOK AZ WNU?LA ÇKARACAKTIK. ÇSÇİTt/ HARITAL4R/N TDPLANDlğl KJ7ABA "A7IAS'DEN. M£Sr DE, SlZE rifi/E ONDAN Çağdaşlaşma ulkusu • i •• • i •• BERKEVARDAR MART SAYISİNDÂ! • yenı ÇÖZÜM YAYINLARI • Kadın ve Sömürü . ..... (Çıkti) (Çıki)ör) . (Toplatıldı) (Çıklı) (Çıklı) <Çıklı) .(Çıkı>or) 16 Mart 1978 katliamı Sendikalar ve tşçi Sınıfı Partısı T M O M \e Demokrasi Mucadelesinde MımarMuhendısler Migro5 Grevi ve Grevlerin Genel Bır Değerlendırmesı Özerk Demokratık Ünıveçsite Programı 1TU Devrimci Gençligınin Mücadele Tarihı lk Akşit Gökturk çok yonlu kışiliğıyle Türk bilim, yazın, düşün ve egitim yaşamında büyuk bir boşluk bırakarak aramızdan aynldı. Bugune değm gerçekleştirdikleri uzun bır ömre bıle sığmayacak yoğunluk ve nitelıkteydi. Bir bilim adamı için genç denebilecek bir yaşta sonsuzluğa göçmesi ne yazık ki toplumumuzu çok yetkin urunlerden yoksun bırakmış bulunuyor. Seçkin bır bilim adamı, çok başanlı bir çevirmen ve çeviribüimci, yetkin bir deneme yazan, sevecen bır öğretmen, görev bilincı çok ustün bir yöneticıydi. Onun, kısa gözlemlerle tuketilemeyecek denli derin ve kapsamlı kişiliğini süreklı bıçimde besleyen, tüm duşunceleriyle eylemlerine yön veren yüce bir kaynak vardı: Ataturkçu çagdaşlaşnuı ülküsü. GOktürk, bilimde, yazında, ekinde, eğıtimde ve cülde Ataturkçu düşunceye sımsıkı sanldı, onunla beslendi, ışığını ondan aldı, o ışığı yansıttı Türk toplumuna. Türk Aydınlanması1 nın önde gelen sözculeri arasına girdi. Bilimde, sanatta, düşunde en ıleri aşamaya ulaşma, başkalannı da ulaştırma çabasına adadı kendını. özveriy te ilerledi bu yolda, örnek oldu yeni kuşaklara. Hıe ödun vermedi ve Odürl verilmesine gOz yummadı. Akşit Gökrürk anık >apıtlanyla, yeriştirdigı öğrencüerle, toplumumuzuzerindeki derin etkilenyle yaşayacak. Çagdaslaşrha yolunda rapılacak atıumlarda büyuk bır payı olacak; gerçekleştirdıkleri, aynı doğnıltudaki gırişimlerimire örnek oluşturacak. Akşit Göklurk'u unutmayacagız' 50 YIL ÖNCE Cumhuriyel Atatürk Dil Fakültesinde Ankara 4 (Telefonla) Cumhurreisi Büyük Şef Ataturk dun öğleden sonra şahre inerek Dil, Tarıh ve Coğrafya Fakültesini teşrif ve fakultenin butun şubelerini tcftiş buyurmuşlardır. 5 Mart 1938 19381988 Teblığ şu suretle hulâsa edılebılır: Beynelmilel ıtidal politikası tatbikım, kuvvetin politikaya vasıta gibi kullamlmasmdan istinkâf edilmesini, beynelmilel anlaşmazlıkların muzakerelerle halledılmesinı istiyoruz. Silahsızlanmanın müessirliğine inanıyoruz. Beynelmilel ittifak ve taahhudlerden sakınıyoruz. Ulu Önder fakultenin reıs ve profesörlerinden muessesenın mesaisi hakkmda malumat almışlar ve ledrısatı da ayrıca telkık ve bılhassa talebenın yetişme tarz ve derecelerini bizzat muhtelif suallerımn cevablarından tahkik buyurmuşlardır. idaresinin yıldönümü Vaşington 4 Roosevelt idaresinin besinci yıldönümü münasebetile, Dış Bakanlığı son beş yıl içinde dış münasebetler sahasında elde edilen neticeler hakkmda bir tebliğ neşretmiştir. Roosevelt ATİLLA DORSAY YA$AM YAYINLARI'NDAH DUYURU Yıimaz cüney Kitabı Çıktı Dr.Haydar Dümen 20 yılda 15 baskı yapıp. 100 OOO'den fazla sattıktan sonra. MU2IR KURÜLü karan ıle MUSTEMCER dıye toplattınlan dNSEL S0RURLARI1IZ kıtabım, yenıden toplumun eğitım hızmetıne sunulmuştur Saygıyla duvurulur • CİHSEL DUNYAMI2 kıtabı ıle bırlıkte / (892 sayia, büyük boy 10.600 TL) Ç?arlık CAĞALOĞLU VOKUSU 40/2 ISTA.NBUL ÖTEKİ KİTAPLARIMIZGEBEÜKTEN KORUHMA. 7 bası Tum yöntemler 3.000 Tt. SA&UK VE YAŞAM. Ideal kıio ve saglık formullerı 3.000 TL. tVÜLİK. 5 bası Sorunları ve ç6züm yolları 1500 TL. tiKSEL KÜLTÛR 18 Bası (Toplattınldı halen mahkemede) Ödemelı isttmelerde P T T oıderı okuyucuya aıtttr VARLIK YAYINLARI A.Ş. 3500 lira ODEMELI ISTEME PK 39 LEVENTISTANBUL