Katalog

29 OCAK 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 SİNEMA ATÎLLA DORSAY Geçmişten bugüne TV'de Sinema olayına bir bakış 20 yıl önce, 20 yıl sonra SODUÇ: Kötü filmlerin eskimiş, kötü kopyalan.. Bu TV'nin ülke çapında yayguılaşacağı 197374'lere dek süren bu uygulama oldu. \knlıs eksik, ama 7amanm koşullannın gerektirdıği... 74'lerden sonra TV'de Sinema olayı geüşti. Artık dışardan fılrn paketİeri alınıyordu. tnmd Cem döneminde pazartesı akşamlan başlatılan "Bcjnzperdede UnuruiiMyantar", bir David O'Sdzaick fılmleri paketiyle başlamış, daha sonra cuma akşamlan geç saatte, sessiz film klasikJerinden oluşan bir program dızisi yayına girmişti. Her 2 yayını da bugün bır tür özlcmle anıyoruz. Haftada 34 olarak gösterilen fllmler, elbette yeterli ve doyurucu bir toplam oluşturmaktan uzaktı. Ancak daha sonra gelen genel mudürler, TVde Sinema'nın gelişmesi için hiçbir şey yapmadılar. Film sayısı artmak şöyle dursun, azaldı; haftada 2'ye dek indi. En gttzel renkli fihnler siyah beyaz olarak gösteriliyor, denetim makası acımasızca işliyordu. Hele 70 sonlanndaki elektrik kısıntısı dönemlerinde, yayırun erken bıtmesi bir başbakanlık emrî clarak geldiğinden, o dönemde gösterilen bircok filmin acımasızca kesildığinı ammsıyoruz. Bu geçmişten sonra bugün gelinen nokta gerçekten görkemlidir. TV'de Sinema, haftada 10 kadar filmle tam bir kurumlaşma halindedir. TKT'nın bugünkü yönetıcüeri her açıdan eleştirilebılir, ama sinema sanatına sırt çevirdikleri söylenemez. Önceki dönemlenn tersine, sinema sanatına gereken önem ve yer verilmiş, film sayısı da düzeyi de sürekh biçimde geliştirilmiştir. Bugün salı günleri popüler, büyük filmler, perşembe günleri klasikler, cumartesi pazar sabahlan aile, pazar akşamlan serüvenwestern filmleri tarzındaki avnm, oldukça saglıklıdır. 2. Kanal'da çarşamba ve cuma filmlerinde genelde Amerikan sınemasının dışında kalan degişik sinema ömeklerine yer verilmesi, yine 2. Kanal'da cumartesi geceleri dönüşümlü olarak opera, bale, tiyatro ve müzikal sinema Örnekleri verilmesi çok olumludur. Elbette denetim sonınları vardır. önemli fîlmler, kımı zaman asıl anlamları zedelenecek biyimde kcsılmektedit. Türk rUmleri ancak son bir ikı haftada duzelır gibi olmuştur, Türk sınemasırun geçmışıne, klasıklerine verüen yer son derece azdır.. Ama bu eksiklilderin zamanla duzelecegine deggin urautlanmızı yitirmedigimızi behrtmek ve TV'de Smema olayına büyük katküarda bulunduğuna inandığımız TKT Film Dairesı Başkaıu Faruk Bayhan'a bir gönül selamı yollamak isteriz... HAYVAJVLAR ÎSMAIL GÜLGEÇ İsmail Gülgeç'in rahatsızlığı nedeniyle 'HAYVANLAR" bir süre yayımlanamayacaktır. KÎM KİME DUM DUMA BEMÇ AK coceknn Paıwk Ftlc olvri onu Televizyona TV'de Sinema açısından bakıldığında, bugün gelinen nokta gerçekten görkemlidir. TV'de Sinema, haftada 10 kadar filmle tam bir kurumlaşma halindedir. önceki dönemlerin tersine, sinema sanatına gereken önem ve yer verilmiş, fîlm sayısı da düzeyi de geliştirilmiştir. Evet TRT 20. yıhıufcutluyor.Nereden nercye gelindi!.. Bu alanda araştırmalar yapüraaiı, gözJemler beUrtümeli.. Herhaki; bunlaı yapüacak da.. Biz birkaç satırla TV'de Sinema olayına değjnmek istedık. 1%8'de yazdığım (ve 'Sinema vt Çafuuz2" kitabıma gırmış) bir yazımı arumsıyorum. Yayına başlayan TV'nin gösterecek filın bulmak üzere karşılaştığı guçlüklerden söz ediyordum o yazıda... O yı 1larda piyasada fılm yapan ya da geurten şirketlerden fılm bulmak söz konusuydu. Yasal olmayan biçimde ve komik paralaı ödenerek yapüan bir işti bu.. , kack&dır m Filmlerinde tpynamaktadtr.. PIKlVtK PtYALE MADRA SAMA BİBŞEy SORACAĞIM. SERCBSİ ÖEÇÇBSI AÇIK BİÇİMiyUc TAMAM Ml? TV'DE SİNEMA UYGULAMALARINDAN ORNEKLER Oluınlu işler • TV'de Sinema'nın salı günleri hemen haber sonrasına, 21.00'e alınması son derece olumlu... TRT, daha önce nedense yabana nimlerı bu saatte başlaımak istemedi "Yabana kultur" yapıtlannın gözde saatte değil, daha geç yayımlanmasını ister gibı.. Sanki en gözde saatlere konan Amerikan dizileri "yabana kmltür" örneklen değjldı!. Bu olumlu uygulamanın, bir ölçüde perşembe akşamlanrun klasık filmleri ve cumartesi akşamlanrun Türk filmlenne de yaygınlaşması dilenir. • Cumartesi gecelennin Türk filmleri faciasında ciddi bir düzelme var. TRT, bu programda Ustüste "Aaahh Beiinda", "Teyzem" gibi kalıteli filmler gosteriyor. Ve bu oldukça yeni filmlere yüksek ödemeler yapıyor. "Aaabh Befinda"nın TKTye malıyeti 20 mılyoş TL. Böylece hem seyircisıne hem fılm yapımcılarına hizmette bulunuyor. • Denetim konusunda bazen şaşırtıcı biçimde olumlu sürprizler olabiliyor. örneğin son derece çağdaş (ve kalıtelı) bir güldurü olan "Tootsle"nın, ıçerdıği tüm cinsel şakalar ve çağnşımlarla birlıkte TV ekranında gösterilmesi bizce çok olumlu bir gelişim.. Hele ayıu türde bir film olan Blake Edw«rdj'ın başyapıtı "ViktorViktoryt"run birkaç yıl önce tümüyle yasaklandığı anımsanırsa!.. • Bir sinemahaber programı olarak 'Kamera ArVmsımn yayına konması olumlu.. lçeriğine itirazlanmız var, ama ilk kez, TV, "rekltm olur" korkusundan uzaklaşarak sinema aktüalitesine yer veren bir program yapmayı başardı. Gösterime çıkan fılmlen daha düzenli biçimde haberleyen, tanıtan, haftalık bir kısa programın da yapılabilmesi umuduyla... HIZU GAZETECt SECDET ŞES fOToÜ!6f mfiÜHEMl ALM&K ıÇfflJ İZ OhJCE KIMILT6IZ OLAN UAVA \*ı OENİZ 0tWEN KA0ARPI NBRPEN ÇIKT161 &EUffSlZ &R RÜZ6AR. YA6MVİ? Vt OOLU 72M T£PEMIZPE RATLAYH/ERPf K1R1LAN PAL~ QhlA%PAH PENİZ 0EHBEMZ KEStLMıŞTf Olumsuz işler pabtliyor Sözgefımi, Huston'ın "Votkanin Altında" filmınde Albert Rnney'tn oynadığı Ingilız diptomaün neden ÇOK içoğı bır türtu anlaşılamadı Oysa diptomat, kansının kendismı tardeşıyle aldatması yuzünden ıçkiye baştamıştı Ama bunu açıklayan konuşmalar makaslanınca. seyırcı hiçbir şey anlayamadı g p $££ • Denetim, bazen gulünç, hatta korkunç işler yapabiliyor. Örneğin John Husloa'un başyapıtı "Volkanın Altmd«"da ingiliz diplomatın niye ıçtiği ortaya bile çıkrnadı. Oysa adam, kansımn kendisıni kardeşiyle aldatması yüzunden içkiye başlamıstır... Bu temel nokta ortaya çıkmayınca, kadırun finalde beya/ at tarafından oldürülmesi de eserin ashnda oiduğu gibi bir "llahi ceza" olmaktan cıkıp bır "trafik kazası"na dönttştu'.. • TRT, yukarda yazdığımız gibı 20 milyon para Odedıgi ve tüm seyircısinin merakla bekledigı "Aaahh Bdinda" fılmıni 23.30'dan sonra gösterime sokup gece 01.00'de ancak bitirebildi. Ustelik, "sarttan" o anlamsız eğlence programı yuzünden, Aüf Ydmaz'la günlerce konuşarak yapılmış ve TRT'ye 8 milyona mal olmuş "Aof Ydmaz'ı Tanıtma Proftramı"nı da ortadan kaldırarak... • Filmlere ad konmada tam bir kargaşa sürüyor. Bunun görkemli bir örneği geçen haftalarda "Zlegfeld FoiUcs" fılminde yaşandı. Gazetelere fılm "Ziegfdd Çdfmhklan" diye bildirildi. Film Öncesi spıker hanun,"ZiegfeM GösteriJerinden Seçmeler" diye anons etti. Film başlar başlamaz "Ziegftld Efckncettri" yazısı ekranda belirdi. Jeneriklerden sonra ise, bu kez "Mörikallerded" diye bir yazı çıktı. Bir fitmi tam 4 degişik adla sunmak herhalde yalmz bizim TRT'ye özgü bir dünya rekoruydu!.. ÇtZGtÜK KÂMtL MASARACI Arnold Schwarzenegger ve Sylvester Stallone'den birer fılm Kartul (Over the TopJ / Yönetmen: Menahem Golan / Oyuncu: Slyvester Stallone / Bir Cannon Films yapımı (Lâle, As). Y*fc Edlcl (Terminator) / Yönetmen: James Cameron / Oyuncular: Arnold Schwarzenegger, Michael Biehn, Linda Hamilton, Paul Winfield / Bir Orîon Pictures yapımı (Gazi, Sinema 74). • AĞAÇ YAŞKEN EĞÎIİR KEMAL GÖKHAN Günümüzün adale ilahları Bireyin, bireyciliğin, bireysel tavırlann gitgide ön plana çıktığı, bireysel muüuluk arayışiannın toplumsal mutluluk arayışlanna nerdeyse fark attığı günümüz Batı toplumlannda, birey imajının en sıvri, en " n c " görünümlerinin de perdede yansıması kaçımlmaz bir olay... tnsanlann bireyseüiklerini gelistirme seferberliği • içinde bedenlerine, fiziksel yapılanna da ayn bir ilgi gösterdikleri görülüyor. Evet, belkı bır yandan cinsdlik ve cinsiyet tarumlamalanna yeni bakışlar geliyor, "erkek" ve "kadın" tanımlamaları değişiyor, belki gerçekten "erkekter biraz kadınlaşıyor. kadııılar da biraz erkekleşlyor"... Ama öte yandan, erkek ve kadının en belırgjn özellıklennin de alabildiğine geUştiriünesi, uç noktaiara ulastınlması çabalan eksik değil... Kadında bu, dişiligini ön plana çıkartacak moda, giysı, makyaj vb. ogelere verilen önemin arunası, "texappeal"' denen şeyin ortaya çıkması... Erkekte ise yine bedene verilen önem, kaslann gelişmesi, adalelerin şişmesı ve fiziksel olarak "efkekllk" denen şeyin belirgınleştirilmesi... "Jogging"den "aeroblk"e çeşitli Batı kökenli aüşkarüıklann hemen her toplumda yaygınlaşması da, 20. yüzyılın son çeyreğinin ınsanlanmn, yüzyülann unutulmuşluğundan sonra, bedeni yeniden keşfetmeleri ve sanki Eski Yunan dönemındeki önemini ona yeniden kazandırmalanrun göstergesi değil mi? Bunlardan ilk akla geleni, kuşkusuz dünya vücut şampiyonluğundan sinemaya geçen Alman kökenli Amerikan oyuncusu Arnold Schwarze•eggcr... Dünyanın en yeteneksiz oyunculanndan biri olan, suratı hiçbir ifade içerroeyen, ama kaslan alabildiğine gelişmiş bu oyuncu, tüm bu özelliklerini (suratınm ıfadesiziiği dahil) sınemada avantaja çevırmeyi başardı. Bunun en iyı kanıtı, uzaydan gönderilmiş bir robotadamı canlandırdığı "Yok Edici"de... 2020'li yıllann kaba guce alabildiğine teslim olmuş, "yok edici"lerin insanoğhınun son kalıntılanna ölümcül bir savaş açtığı dunyasından, zaman tünelinden geçerek 1984'ün Los Angeles'ına gelen bu mekanik adam, ilerki yıllann son kalan insanlara lider olan bır kahramanımn annesini öldürmek, böylece asi lideri daha doğmadan yok etraek göreviyle yüklü... Kâh günümüzde, kâh 40 kusur yıl sonrasında geçen film, Schwaraenegger'in kaslan denli, James Cameron'un beceriklı, gösterişb, parlak sınemasından da destek Jİıyor. Tıpkı "YaraokAiien" gibi (Cameron, bu filmin bu yıl görecegırmz "dtvam" bötumünu de yonetti) büimkurgusal bir konuyla korku fılmi özelliklerini birleştiren "Yok Edki", sonuç olarak keyifle izlenen, "lehir gibi" biv fantastik smema örneği... Birkaç mendüle... Sjrhtster Stalone için kuşkusuz sinemaya sırf adaleleriyle geldi denemez.. Bu Italyan göçmen çocuğu, bilindigı gibi sınemaya koltuğunun altmda "Rockj" filminin senaryosu ve kafasmda parlak fikirlerle geldı. Ve ilk bir iki "Rocky" füminde belli bır oyunculuk yeteneği, Amerikan göçmen çevrelerinin yoksulluğu ve yukselme, "köşeyi dönne" hırslan gibi temalar üzerine ilginç bir gözlem yeteneği de getirdi. Ama artık, özellikle nefret edilesı " R s n b o " serisinden sonra, StaUone'nin beyninin yerine hemen tümüyle adalelerini geçirmiş bir 20. yüzyıl Herkül'ü, kuşkulu davalara koşulmuş bir tur çağdaş üstünadam örneği oiduğu söylenebilir... Çok yem fümı "KartaT'da, Stallone, "Rocky" fılmlerinin klasik şemasım, yıllar önce herkesi ağlatmış olan "Şampiyon" fıbmının duygusal içeriğiyle bırleştırme deneyi yapmış... ölmek üzere olan eski kansımn ızniyle yıllardır görmediğı oğlunu yanına alan ağır kamyon sofönı bır adam; bir yandan yoksulluk, öte yandan torununu ne pahasına olursa olsun geri almak isteyen zengin kayınbaba, diğer yandan da Las Vegas'taki "bilek şampiyonası"nda karsısına çıkan devlerle savaşıma girmek zorunda kalacaktır... Cannon FUms'in sahiplerinden Menahem Golan1 ın bu kez "bizzal" yönetmeye "tenezzıil ettigi" bu son Stallone filmi, Stallone'nin ilk Rocky'lerden beri oldukça gelişmiş gözüken kaslarıyla oldukça yapışkan bir duygusallığın harman edıldıği ve yine beceriyle kotanlmış bır film... Filmin hem kaba güç hem de duygusallık alanlarındaki çifte performansı, bu ginşimı hiç de içten ve durust kıln.. yor, ama etlulı kıldığı kuşkusuz... Birkaç mendille izleyebilirsiniz... TARİHTE BUGÜN MIMTAZARIKAS 29 Ocalc MUSTAFA KBMAL EI/LENDL 1313'VE SUSUN,GAZ( MUSTAFA KEMAL PAŞA eVLEHMİŞTİ GELlN, İZMlR IN TANIHMIŞ AILELELEKİNDEN U$AtaZA0EİS/?İH KfZt LATlFE MAA//MD/. İYI glR ÖĞfZENİM GÖ&MÜŞTV VE HENÜZ 24. YAŞINPAYPI. MUSTAFA KEMAL'LE, IZMıR'lN KU/ÜTUUJŞUfiiDAM SONRA mNIŞMtÇTI. ÖNCELE.R.I PEK MUTIM BIR ÇİFT GİBİ GofituNEN YEMİ EVULEIZlN KARAKTER UYUÇMAZUĞI KISA SuREDEAN. .LAÇILACAK VE İKİ YIL SONRA AYRiLACA<LAI2DI.. So/da, unlu çiffb<r törende yan yana görufcyor. Lahpe. Hammın arkaSındo ' " 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 29 Ocak 1938 olan telsiz istasyonu faaliyete geçmiştir. lstasyonun bütun tnemuru thsan da kâfı mikdarda malzeme ile tzmire giderek orada bir ahize tesisatı viicude getırmişlerdir. Bu heyet oradaki faahyetini ikmal ettikten sonra evvelâ îstanbul ile îzmir arasında, 19381988 bilâhare Îstanbul ile Konya ve Adana arasında hava işieri için telsiz muhaberatına başlanacaktır. Tecrübeler müsbet netice verdikten sonra istasyon tesellüm edilecek ve martta başlayacak olan tayyare seferleri esnastnda bu istasyondan istifade edüecektir. Yeni Hava Telsiz İstasyonu Açthyor malz/emesi monte edilmiş, aynca elektrik cerayanı da verilmiştir. lstasyonun tesellUm muamelesi için telsiz mütehassısı Mazhar ve tetefon muduru Eminle mühendıs Fuadden mürekkeb bir heyet şehnmize gelmiştir. Aynca Havayollan telsiz mütehassısı Hakkı ile pilot Kemal, telsiz muhabere Devlet havayollanmn Yedikulede inşa ettirdtğt kısa, orta, uzun mevcekrde ça/ışacak Fantastik sinema Ama Eskı Yunan tannlan, acaBa günümüzün adale ilahları kadar gösterish' miydi? Onu bilemeyiz, ancak sinemanın daha 50 yü önce cıkardığı, perdede erkek güzellığıni simgeleyen, sözgelımı Tarzan'lann, bugünün adale krallan yanında sıska birer cocuk gibi kaldıkları söylenebilir. Artık sinernaya doğrudan dogruya bedenleri ve kaslan ile balıklama dalan oyuncular var günümüzde... Gelecekten şımdıye dönen ıkı adamın Gelecekten şimdiye' öyküsîınün anlatıldıjı "Yok Edıcı'de. Alman kökenli Amenkalı oyuncu Arnok) Sctıvvarzenegger oynuyor Dünyanın en yeteneksiz oyunculanndan bın olmasına karşın Schvvarzenegger. suratınm ıfadesiziiği ve kasîarının gelışmışlığını bu tur fılmlerde bır avantaı olarak kullanıyor Yapım ve Genel Dağıtım: ADA Yayıncıtık ve Müzlk Tic.Ltd.Sti. ,8.5.11. Ifham, 2. Çarjı Ho: 12 Kml»yAHKARA Tel: 132 42 72 Vapım ve Genel Dağıtım: ADA Yayıncılık ve Mulik Tk. Ud. Şt S S K Işhanı, 2 Çarjı No. 12 KııılayANKARA Tel. 1324272