Katalog

24 TEMMUZ 1987 KÜLTÜRYAŞAM Cl'MHURIYET/5 ALLAH AliAH SEVEMA ATILLA DOftSAY HAYVANLAR tSMAIL GVLGEÇ BEN DE MlcıyoRUM. ÇOK Paris sinemalarından örnekler Mayıs ayındakı Cannes Şenlığı'nden sonra, Pans'te bırkaç gun geçınp bırkaç fılm gormek fırsatını bulmuştum Olaylar, bu filmlerden soz etme>e fırsat vermedı Ancak bunlardan bazılarının önumuzdekı me\sım Turkıye'de de gosterılmesı olasılığı belırdı Bu yazıda, bu bır avuç Fılmden kısaca soz etmek ıstıyorum Fransız yonetmenı JeanJacques Baneix'ın fılmı "Sabah37°2, 37°2 le Matın", gosterıme çıktığı nısan ayından berı Fransa'da ınanılmaz bır ılgı gördu "Diva" ve "Hendekteki AjLa Lune dans le Canıveau" fılmlennı gorduğumuz, ama pek de sevemedığımız yonetmenın bu 3 filmının başarısı, bızı filmı gormeye zorluyor Alışılmamış, garıp bır aşk oykusu anlatıyor bıze Beineix... Tam anlamıyla "marjinal", çızgı dışı, kendılenne özgu bır genç adamla genç kadının ınış çıkışlı, surprızlı, olaylı sevgısı Genç bır adam, Zorg, rastladığı bır genç kadını, Betty'yı, bır tatıl koyunun 500 evını boyayıp yaza hazırlamakla uğraştığı ış>erıne getırır Çılgın, ateslı bır ılışkı başlar Bett>, Zorg'un patronuyla kavga edıp adamın tatıl koyu evlerını ateşe verırken, ote yandan Zorg'un, musveddelerını bulduğu romanını pek sever, onu bastırmaya uğraşır Bır arkadaş çıftının yanına sığınıp, onlara aıt bır pıyano dukkânını ışletmeye başlayan çıft, kavgalanyla buraya da kargaşa sokmayı başarırlar Betty gıtgıde, onlenmesı olanaksız bır delılığın ıçıne gomulecek, Zorg ise sevdığı genç kadını kurtarmak ıçın elınden hıçbır şeyın gelmedığını umutsuzlukla fark edecektır. YusufŞahin, Blake Edvtards, AlanParker, Jean JacquesBeineixveDavidLynch'infılmleri EN TONTONU BEN.M PIKNİK PIYALE MADRA j ( V DINLE... l SORUyOBUM BUNU Bl6l BİRl' DI'SI Bl» BlRl DISI BUNU \K\ S11İİ BJB DI'ŞI HIZLI GAZETECI FREUD'DAN SIMGELERLE YÜKLÜ Ünlu Amerikait yonetmen David Lynchin Freud'dan iimgelerle yuklu son filmi "Mavi Kadife"de basrolu tsabella Rossellini oynuyor. Kendı varlığı, vasamı pahasına da olsa "Angel Heart", konusu ve entrıkası hemen hemen an latılamaz, final bolumunde bu tur sınemanın şımdıve dek sun duğu en beklenmedık surprızlerden bırını ıçeren, fantastık sıne ma, korku fılmı \e polısıye me raklılarının tumunu zevkten dort koşe edebıletek bır fılm Uçdort yılda bır fılm yapan Alan Parker'ın, "Bugsy Malone", "Fame", "Duvar", "Bırd>" gıbı fılmlerın (ve ne yazık kı "Gece>arısı Ekspresi"nın de) varatıcısının ar tık gerçekten onemlı bır sınemau sayılabıleceğını gosterıyor "Angel Heart"ı, bu tur filmlerı sevsenız de, sevmesenız de onemsememek olanaksız Şıddet ve erotızm vuklu kımı sahnelerde, Parker, buyuk bır etkı gucune erışıvor Ozellıkle, tavandan akan kanın altında, duşle gerçek arası bır seMşme sahnesı, Amerıkan sansurculerını bıle şaşkına çevrmış ve film, "X kategorisi"ne gırmek ıçın, bu sahneden kuçuk kesıntıler vapılmasını kabul etmış De dektıfte Micke\ Rourke'un, "Şe>tan"da Robert de Niro'nun sozcuğun tam anlamıvla gorkemlı bırer o\un verdığı "Angel Heart", umarız kı ulkemızde kazasızbelasız gosterılır EDWARDS1V ÖZYAŞAM ÖYKÜSÜ BaşroUerbu Jack Lemmon ile Sally Kellerman"ın paylastığı "Jşte Hayat That's Lıge"da yonetmen Blake Edwards, ozyasam oykusunu anlatıyor. çok daha alt duze\de yaşayan karısıvla kopan dıyaloğunu yenıden kuracaktır "lşte Hayat", Edwards ıçın kuşkusuz ozyaşamsal ogeler taşıyan, alabıldığıne sıcak, gerçek bır oyku, çeşıtlı doğru gozlemler, yaşam uzerıne alçakgonullu duşunmeler ıçeren hos bır fılm Bu sadelık, bu valınlık, kuşkusuz gerçek, has başya pıtlara ozgu bır nıtelık de taşıyor \e "That's Life"ı yonetmenın tılm dızınınde başlara, belkı ae en baş koşeve çıkanp oturtuvor Edvvards. kuşkusuz vaşavan Amerıkalı vonetmenlerm en busuf îjahın'ın 198" başında goste rıme gırmış ve olduk^a ılgı gor mu> son fılmı soz konusu. "Altıncı Gun. Le Sı\ıeme Jour" Mısır'ın bu\uk Mncmacısı, bır Arap kadın vazarının (Andree Şedid). ozvaşamsal nıtelıklerı olan romanından uvarladığı filmde, 1947'lerın Mısır'ında, ku vuk t,o».uğunu kolera salgınında olumden korumava valışan 46 vaşındakı bır annenın, Sıdıka'nın ovkusunu anlatıvor Şahin, donemı tum koşullarıvla ı\i(.e belırlemış Ingılızlere dırenış, Yahudılerle gergınleşen ılıskıler. ruş\et \e vozlaşma. korkun», salgı nın eıkılerı \e tum sorunları "te>ekkul"le yaşa\an, tesellıyı kımı /aman sınemada, Mısır melodramlarında veva Amerıkan muzıkallerınde bulan sıradan, kuçuk ınsanlar l^ahin, her zamankı gıbı, tek ve katı bır uslubun adamı degıl. bır " t u r sinemacısı" değıl o Melodrama vatkın olan ve kolavca "aglatan" bır filme donuscbıleeek konuvu, kendıne ozgu bıçıınde anlatıvor Sıdıka, tılmın ve oykunun odak noktası Soz konusu olan \alnız ca evladının \aşamını korumak ısteven bır annenın aman^ız ^a vaşımı değıl Avnı zamanda, ka dının ezıldığı bır toplumda kışı lığını hı>, bulamamış, vaşamını once yaıalak bır kocaya, sonra da kuçuk çocuğuna adamış bır kadının kendı benlığını, kışılığını arama ve bulma savaşımı Bır "kadın filnn" bu, Sıdıka'nın kışılığınde tum 3 Dunva Ulkelerı kadınlanna seslenen Bu aradd, ozellıkle tılmın 2 başkışısı olan 25 vaşlarındakı mayınun oynatıcısı Okka tıpı aracılığıyla, fılm, yer yer, serbest, neşelı, ozgur bır anlatım da kazanıyor Okka (tıpkı Şahin'in kendısı gıbı), bır muzıkal fılm, ozellıkle de bır Gene Kelly hayranı Onu taklıt edıyor, onun gıbı dans etmeyı denıyor (Zaten film, Gene Kelly "ye adanmış) Boylece, 1947'lerın Mısfrındakı somut ve zor koşullan yaşayan ınsanlar, bır kez daha sınemanın, ozellıkle de Amerıkan sınemasının yaldızlı buyusune, dayanılmaz çekıcılığıne kapılıyorlar, sınemasal gerçeklık, yaşanan gerçeklığın yanında yerını alıyor, denge gorevını yerıne ge tırıyor Ve fınalde, "6. gun", yanı hastalanan ınsanın koleradan olup olmeyeceğının anlaşildığı gun gelıp çatıyor. Ama son "mutlu" olmasa da, seyırcı Sıdıka'nın artık kışılığını, benlığını bulduğunu anlamış, fılm mesajını vermıştır "Altıncı Gun", ılgınç, duzeylı bır film, Şahin'in kışılığını, dunya sınemasının on planına çıkmayı başaran bu 3 Dunya sınemacısının kendıne ozgu anlatım gucunu bır kez daha duyuran Basroldekı Dalida ve Şahin'in fetış oyuncusu Muhsin Muhiddin çok ıyı Bu filmın dış alımcı fırmalanmızın dıkkat alanına gırerek ulkemızde de gosterılmesını dılerdım.. \ELDET ŞES VE" TıNeiR/V1IM<3lR 'İUVARLANIP GlTT/, GURÜL CÜRUL CALiSMAICT/l OLANJ tmîORUM ÛRA$INA GıROı 5ICAX tAOTOKUN USTUNPE OURAH TeHLKcey/ S H Z M E P / . f EMEL REİS Me TÛİFAS\ PE/VJlZLE 5UO4AJ Ç 3\R VÛIP4 5ICA5IMP4 PURPU6U BALIKÇ!UPW ! Çılgın aşk öyküsü "Sabah, 37°2", sınemaya egemen bır genç sınemacının, tark lı, taze bır duyarlılığı olan, gunumuzun gençlerıne ozgu bır garıp huznun şarkısını söyleven bır sınemacının değışık bır filmı Bır tur modern "çılgın aşk" veya tutku oykusu Vletın Erksan gorse pek severdı sanırım Başansını, kışılerının son derece gunumuzden, tam 1980'lenn kışılerı olmasına, çağdas bır gençlık bunalımına yanıtlar getırmesıne mı borçlu acaba 7 Oyle olmalı Beinei\, oncekı filmlerınde başvurduğu bıçımcılığı, gostenşçı sıne masını bır yana bırakmış, doğrudan doğruya baş kışılerının yureklerıne gıtmeyı deneyen daha yahn bır sınema uygulamış Benı etkıledığı kadar ırkılttı de bu fılm Ozellıkle genç bır sevırcı ıçın sanırım ılgınç olacak ÇİZGİLİK KÂMIL MASARACI Edwards "hayaf'a bakıyor... lşte bambaşka turde bır fılm ve kendı turunde kuşkusuz bır kuçuk başyapıt Blake Edvvards'ın son fılmı "İşte Hayat, That's Lıfe", usta Amerıkan vonetmenının kendı çevresınde, va kınlarıyla çevırdığı nerdeyse bır "home movıe, e\ filmı" Gerçek ten de Edwards, kendısının de katıldığı bır ozgun senarvodan yola çıkan tılmı, kendı malıkâ necınde, karısı (Julie \ndrews) AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GOKHA\ can d[dı Ljollanmasına /r e. olan vlc. Ho/m/s (otuS Düşle gerçek arasında... Bır dığer ılgı çekıcı yonetmen, "Eraserhead, Sılgıkafa" adlı ılk fılmıyle parlayan, "Fil AdanTla dunya çapında bır başarı kazanan, "Dune" adlı buyuk butçelı fılmı bır fıyasko savılan David Lynch, son fılmı "Mavi KadifeBlue Velvet"le vıne buyuk ılgı çektı Amerıkalı sınemacı, filmının adını 1950'lerde Ton> Bennett'in une kavuşturduğu "Blue Velvel" adlı fılmde duyulan şarkıdan almış Ama bu şarkının yumuşakhğına tam anlamıyla zıt duşen sert, şıddet dolu bır fılm, "Mavi Kadife"... Genç bır delıkanlınm, bırkaç kuçuk ve gızemlı olayla ılgı duyduğu bır genç kadının daıresıne ve dolayısıvla gızemlı yaşamına gırmesının oykusu Delıkanlı, burada kadının korkunç bır haydutla ıhşkısını \e dığer gızlerını oğrenecek, gıtgıde artan bır tutkuvla bağlandığı kadını, onu tutsak almış guçlerden kurtarmaya çahşacaktır Sınema tarıhının en "rontgenci" fılmlennden bırı, "Blue Velvet", bır ınsanın havatına, onu gozetleme yoluyla karışma \e bu havatın bır parçası olma gırışımının oykusu Soğuk renklerle, duşle gerçek araMndaymış gıbı anlatılmış, Freudçu sımgelerle yuklu, sık sık ınsanı urperten garıp, ama çekıcı bır psıkolojık gerılım filmı Kuçuk, sakın bır Amerıkan kasabasında vaşanan gorkemlı bır karabasan Kyle Mac Lachlan, Isabeüa Rossellini ve Dennis Hopper'den oluşan oyuncu kadrosu da çok başarılı ı. ddha sotıea Jecm Jacçues Beınevc, son filmi "Sabah 37°2 37°2 le Matin"de alışılmamış garip bir aşk öyküsü anlatıyor. David Lynch'in "Mavi Kadife"si sınema, tarihinin en "rontgenci" filmlerinden biri. Alan Parker, son filmi "Melek Kalp"in şiddet ve erotizm yuklu kimi sahnelehnde büyük bir etki gücüne erişiyor. Blake Edwards'ın son filmi "lşte Hayat" yönetmenin film dizininde en başlara, belkı de en başa oturuyor. Mtstr'ın büyük sinemacısı Yusuf Şahin'in son filmi "Altıncı Gün" ilgınç, düzeyli bir örnek. ve bır dızı genç akrabası ıle çevırmış Fılmın konusu da zaten tam "aile işi": Yaşlıhğın eşığın dekı bır adamın, başta karısı, çevresı ıle olan ılışkılerı Yaşlanmanın getırdığı psıkoz ıçınde çeşıtlı bunahmlar geçıren \e bunların alabıldığıne bencılleştırdığı, çevresıne duvarsız kıldığı kahramanımız (Jack Lemmonl, sonunda mutluluğun yalnız kendısıyle değıl, başkalarıyla da ılgılenmek olduğunu anlayacak ve benzer yaş ve sağlık sorunlarını vuklerınden bırı Filmlerı "gulduraıek" kavgısından uzaklaşıp gerçek havata \aklaştıkları olçude de daha ılgınçleşıvorlar ("On" ve "lşte Hayat" ornekle rındekı gıbı ) TARIHTE BUGUN \flVT4ZAROL4* 24 Temmuz SAHNErE Ç/KAN/LK TURKKIZI.. 194t'O£ 8UGUN, rıyATKo OYUNCUSU AFIF€ J*L£ OLPU T DuA/y* SAi/AŞI HMN SONRAKI fŞGAL HEY£ ÇtKAN AFıFE HAAJfM, TIYATKOOA OYNAYAN ILK <APIHIOIK POtiA OA/CEKf YfUA/?ÛA,SftÇÇÛK OSMANU UYGUtOU İCAD/AJ OYUNCÜ SAHNELEKDE GÖEUNMUÇTU AUCAK ONLAR. MUSLülUAN OLMAyAlV A2/NUKLAGDA* Dl AFIFE JALE, ILK KEZ KADlKĞy'PEK/ APOU.OM 'NOA ">f4MALAG" PtYESlNDE OYOLAY DUYULPU ŞEYHUUSLAM, MUS LUMAN KADINLARfN SAHNEYE ÇJKAMfyA' ZAĞlUI SlLPIIZaN FETVASlNf VEG.INCE, POUSLE BıR KÖŞEK4PMACA OYUNU OLPU BlHÇOk. KEZ. TUTUKIOJR.TULAN AFIFE JALE, YILMAPAA/ MUCAPELE ErM/ÇTl.. "MÜZİKAFYON 6/B/O/R!" 1979' DA SUGUN^RAULI LIDE£ AYErULLAH HUMEYAll 'NIN MUZJK KONUSUMOAKI S'R KONUŞMASI gAÇ/NPA YER ALpl HAZAR OENI2I &>DYO iSmSypNü YETKiLiLSRl/APTJGl KOAJUÇMADA, ĞJ AFYON Gl& S/Ç UYUŞ71/RUCU OLOUĞUtJU AISÜNAU HUMeYM/, GEAJÇi£R.IN MUZlK PIMUYEeEK F4YSA DÖHUŞ7UĞU' NU SÖYLEMlfTl Sü NEDENLE MUZıtc YAYIfJI KESıLMEU, PAHA YAP/C/ PHO6K A Z ! 50 YIL ÖNCE Cumhurıyel (,un: l.ozuıı 19 \lu\ıs 1919 •Malıırkıtn Sumsıma avak bastteı gıtndu 0 %ım, \enı bır de\nn lenıelı aiıldı \lıllet, matenı nmde çırpmun ııııllet o leınelı alan ele olama şuurıle, aınenılesarıldı, matemden \e uımdsızlıkten sıvrıldı, kurnıluş \olunda kahramanlıklar gosıererek, hurtkaiar \araıarak uırumeğe ko\uldu Araıurk, guneş kadar parlak bır meşale eıbı onde, Tıırk mılletı tek bır tazıbeye tuıulmuş muazzanı bır kuıle bıçıır.ıle onun ardmdan \urudu Erzuruın kongrelerı adını taşı\an tarıh merhalelennı aşıı, Inonu \e Sakarya abıdelerını lurıhın goğsune dıktı Dııınlııpınar şahıkasını yaraitı, \1ııdan\a menzılıne ulaştı Bu vuruyuş, kohne tarıhe parmak ısırtan ve vep\enı bır tarıh hazırlayan \ep\enı bır akıştı Turk mılıetı adına kurulan açık \e kapalı duzenler, o mılletı vok etmek duşuncesıle harekete geçen ordular, avnı eınelle, el ve dıl bırlığı yapmış gorunen kudretlı ve heybeılı teşekkuller bu akışm tahammul olunmaz şıddetı ve savletı onunde bırer bırer yıkılmış, tarumar olmuş acze duşmuş ve kureve sığmayan koca bır husumet alemı Mudanyada dızustu gelıp aman dılemıştı 1 ozan, ışte bu vazıyeiı tesbıt eden, tarıhe geçıren, dort yıl 24 Temmuz 1937 Aradan on dort \ıl geçınesıne rağmen o gunun ruhumuzda uvandırdığı surıır ve gurur dıpdırı ve taptaze duru\or iSıtekım asırlar ve asırlar geçınce de o tazelık mahjuz katacak ve Lozan gunu Turk kalbını mesud bır heyecanla tılretecektır Lozanı bıze verenlere savısız ımnnet, sayısız şukran sunarız 19371987 \asallı Rocca tarafından bır a\ın ıcra edılmıştır Şahin'in "Altıncı Gun"ü... Ve son bır tılm Bambaşka Sınemanın guzellığı de, bızı bu denlı farklı dunyalara alıp gotur9 me ozellığı değıl mı Bu kez, Yu Alan Parker'in "Şeytanı" Aynı turde sayılabılecek bır dığer fılm de Alan Parker'ın son fılmı "Angel Heart, Melek Kalp" Bu kez, David Lynch'ın araştırmacı, sankı hafıf amatör kalan sınemasının yerıne, tam anlamıyla bır profesyonel ışı fılm var Gorkemlı, usta ışı, ınsanı avucunun ıçıne alan Amenka 1 nın New Orleans bolgesmde, ışsız bır özel dedektıf, gızemlı bır adamdan, Louıs Cyphre'den bir • soruşturmayı ızlemesı ıçın yuklu bır para onerısı alır Işsız genç adam, önerıyı kabul eder Ama olaylar onu yalnız bır dızı cınayetın değıl, daha savaş sıralannda, 1940'larda Ne\* York'ta başlamış son derece karmaşık ve urkünç bır gızemın ıçıne çekecek ve dedektıf, "şeytan"ın yeryuzundekı temsılcısının (Lous Cyphre, "şeytan"ın adlarından bırı olan "Lucifer"ı sımgelemektedır) de karıştığı bır yumağı yavaş yavaş çözmek zorunda kalacaktır . suren bır mucadeleyı sulha bağla\an, eskı devrı kupavıp venı deırı resmen açan, Turk nulletının ruhundan doğmuş Turktve devletını butun dunvava kabul ettıren muahedenın adıdır Lozan denılmce, Ataturkun dehasına yenı ve eskı dunyanın bovun eğdığı, Mıtlı Savaşın sı\ası cephede de muzaffer olduğıı gunu hatıra gelır 24 Temmuz 1923 tarıhı zıhınlerde, gonullerde, vıcdanlarda sarsılmaz bır hayatıvetle vaşıyor Lozan zaferı, gerçı Inonu, Sakarya ve Dumlupınar za/erlerının tabıı bır netıcesıdır Fakat gene o zaferler gıbı bınbır guçluğe galebe edılerek, bınbır engel Suriye re Lııbnanda pmlaki btılunanlar Hukumetımızle Fransa arasında aktolunan emlak ııılafnamesmden ıstıfade etmek hakkını haız oldukları selahıyetlı Fransız makamaıınca kabul edılmış olan vatandaşlarımızın Suriye ve Lubnan da bulunan gavrımenkullerıne serbestçe tasarruf etmelerı ıcap etmektedır Bu muahede ahkamımn taıbıkı ıçın Beyrutta Turk ve Fransızlardan murekkeb bır komısyon toplanmıştır Bu komısyon Surıvede emlakı bulunduğuna daır evvelce hukumete muracaat etmış bulunan Turk tebaasına bırer mekıub gondererek bazı sualler sormustur ifiş kııleleri yapılıyor 4fış ışlerı ıçın Beledıyece hazırlıklara de\am edılmektedır Şehrı/ı muhtelıf noktalarına konması takarrur eden afış kulelermden bırınası evvelkı gun Taksım meydanına konmuş ve bu kulede ılk olarak festnal eğlencelerıne aıt beiedıve ılanları teşhır edılmıştır Dığer kuleler de yaktnda verlerıne konacakıır Marconi gomuldiı Bologne 23 (a a ) Marconi'ye muazzanı cenaze merasımı yapılmıştır Azım bır halk kutlesı, buvuk alıme son bır hurmeı eserı goslermıştır kralı Duk de Ga tes, hukumetı M Guıseppo Bottaı lemsıl edıyordu Fırka, a\an ve mebusan meclıslerı ve akademı azasından bır çok zevat hazır bulunmuşlardır. Markız Markonı ıle kızı, cenaze arabasım takıb edıvorlardı Bologne hilısesmde Kardınal S ANIN Di$ macunu DALİDA, ŞAHİN'İN SON FİLMİNDE Bfrkaç ay once intihar tden unlü sanatçı DaUda, Yusuf Sahintn 1987 başında gösterime giren son flbni "Altıncı Gun"de başrolu oynuyor. aşılarak kazanılmıştır Alaturk, tıpkı mıllı mucadele tarıhını susleven buyuk savaşlarda olduğu gıbı bu sıyası ctdalı de dahıvane ıdare ettı Onun ırşadıle hareket eden tsmet tnonu, aldığı ılhama yakışan bır azımle A vrupanın yıllanmış dıplomatlartnı mat edıb vendı ve Lozan gununu vucude gettrdı