Katalog

10 EKİM 1987 HABERLERİN DEVAMI CUMHURİYET/11 8. maddenin oykusu işine getmezdi özal'ın. Türlü çeşitli siyasal oyunlarla, aday yapmadığı milletvekillerinin onca hışmıyla hükümetten de gidebilir, cici demokrasimizin cici iktidarını yitirebilirdi. özal'ın yüreği bu sonucu kaldırmazdı, Meclis dısında yasal olanaklar arayabilirdı. Asıl sorumluluk, "yasa uyg'ulayıcısı" YSK'ya düşüyordu. Nitekim mahkeme karannın açîklanmasından hemen sonra YSK, durumu incelemek için toplantıya çekildi. Ya yeni yasa diyecek, ya da yeni seçim takvimini saptayacak veya özal'ın doğrultusunda süreleri kısaltıp, 1 Kasım 'ı geçerli sayacaktı. Kuşku yok, mahkeme kararına karşın hiçbir doyurucu hukuk önlemi almadan, 1 Kasım seçiminde hele önseçimsiz direnmesi durumunda Özal, Meclis Başkam'ndan sonra anayasa ihlalinin ikinci büyüğunü gerçekleştirecekti. Böyle bir tutum, "Anayasaya karşı bir darbe" niteliğinde olurdu. Dün akşam üzeri Anayasa Mahkemesi ve YSK çevreleri yasal olanaksızlıklar nedeniyle yeni bir Seçim Yasası düzenlenmesi eğilimindeydi. Yani, Meclis toplanmahydı. Bakalım, "mangal gibi yürek", Millet Meclisi'ni toplantıya çağırabilecek miydi? Düşme korkusundan sıynlabilmesi için küçük bir bilgi verelim. örneğin Karaduman 'a karşı hareket halinde olan listezede 147 milletvekili, eğer isterse, eğer Meclis'i toplarsa, özal'a güvenoyu verecekler. Ekim 1988'e kadar daha iyi bir hükümeti nereden bulacağız diyorlar. Erdat lnönü, herhangi bir iptal karşısında özal seçimi bu yasayla yapmak ta direnirse, "boykota" gideceğini önceki gün söylemişti. Demirel henüz yetkili kurullanyia görüşmemişti, ama kişisel yargısı, ' 'SHP boykot karan ahrsa peşinden gideceği" biçimindeydi. DSP ise, ohoo çoktan razıydı. Hatta Demirel, henüz inceleme aşamasına girmeden Meclisin mutlaka toplanması gerektiğine inandığım söylüyordu. Bu arada, YSK'nın el attığı kontenjan sorununun da çözüleceğine işaret ediyordu. Liderlerin deyimiyle öyle bir ' 'cümbuş'' çıkmıştı ki ortaya, "rejimi temelinden sarsan" gelişmelere gebeydi. Soğukkanlı düşünmek, sonuç aramak artık ANAP'a düşüyordu. Anayasayı zorlayarak, son moda Seçim Yasası'yla mutlaka iktidara gelmeyi düşünerek alacağı ters kararlar, "ihlal suçlamalarınm" dozunu arttıracak. Tabii, önseçim yapılırsa bütün listeler havaya. Bu kez örgütler horoz olacak. Fakat örgülten gelen listelere, örgütün sahip çıkacağı bir seçim, tedirginliklerin, dargmlıklann kalktığı bir muhalefet cephesinin savaşımını daha güçlü boyutlara ulaştıracak. Buyurunuz Sayın özal, bir yığın rakamdan sonra bir hukuk sorunu. Görelim bakalım gözler ne ölçüde kara. CÜMEYT ARCAYÜREK yaziyor değildir. iptal kararıyla ilgili olarak Anayasa Mahkemesi ile SHP'yi suçlamışsınız. Ayrıca iptal kararına rağmen 1 kasımda erken genel seçimin yapılacağını açıklamışsınız. Bunalımın üzerine bunalımla gidiyorsunuz Sayın özal. Çok tehlikeli bir eğilim bu. öyle anlaşılryor ki, siz "Ben yşptım, oldu" zihniyetinden halft sryrılabilmiş değilsiniz. Bize göre bir tek yol vardır: Bu yol, Anayasa Mahkernesi'nin aydınlattığı hukuk ydudur. Demokrasilerde birincil koşul, hukukun üstünlüğünü benimsemektir. Bundan sonra, Sayın özal, iktidar kanadının lideri olarak, daha önce yapmadığınızı yaparak, muhalefetle diyaloğa girmeniz gerekiyor. Aksi halde 1 kasımda seçimler yapılsa bile, hiçbir şey bitmeyecek, belki de her şey yeni baslayacaktır. Çıkmazdan kurtuluşun tek çaresi iktidar muhalefet diyatoğudur ve Meclisi her şeye karşın yine devreye sokmaktır. rusu alınan bilgilere göre özal, mah(Baştarafi 1. Sayfada) kemenin böyle bir karar vermeye cehukuku düzenlemeye kalkmca insan, saret gösteremeyeceğfne inanmıştı. hele sorun hukuk otoritesinin önü•ANAP, mahkeme ön seçimi ilk ne gidince kim olursa olsun bir siyakoşul kabul etse bile 1 Kasım için bu selçinin tüm erdemleri, savları, bökararın geçerli olmayacağına göre bürlenmeleri birdenfos çıkıyormuş. hazırlıklara girişmişti. Karar açıklaHerhalde iklidann başmdan sonuna nırdı, ama YSK'da aday listeleri habütün yüce yöneticileri bu gerçeği zırdı, bir yasa "geçmişe tesmil dün kavramış olacaklar. edilemeyeceği'' kanısıyla bu listelerle Bir gerçeği saptayıp içtenlikle söygene 1 Kasımda sandık başına gidileyelim: Siyasalpartilerde, Anayasa lirdi. Tek dayanağı buydu özal'ın. Mahkemesi'nin SHPbaşvurusunun Keçeciler ' 'yeni yasa yapmaktan "fıhiç değilse bir maddesini Anayasalan söz ediyordu, ama asıl amaç, kaya aykırı bulacağı sanısı yoktu. Terranlıkta yakaUman muhalefeti "hSei sine mahkemenin özal'ın önesürdüşeriye yöntemleriyle" gene 1 Kasımğü gerekçeye benzer bir tutum izleda sandığa itmek, oldu bitti içinde yeceği, "Olkenin içinde bulunduğu yeni bir ANAP iktidan pekiştirmekkoşullar, bir iptal karannm siyasal ti. Ortalık allak bullak oldu. Karar bünyeyi 'kaos'a atacağı" düşüncebomba gibipatladı. özal'ın mahkesiyle başvuruyu reddedeceğine inameye karşın gerekçeli kararı listelenanlar çokluktaydı. rin YSK'ca 14 ekimde resmen ilan Ama Anayasa Mahkemesi, özal'edilmesinden sonraya bırakabileceın nalmcı keseri seçim yasasınm ruği söylendi, fakat bizzat özal, bu yohuna bir darbe vurdu. 8. maddedela başvurmayacağım önceki gece ki "Genel seçim adayhğı için ön seTV'den halka ilan etmemiş miydi? çim yapılmaz" hükmünü Anayasaya aykırı buldu, kısacası "ön seçim Artık önseçimsiz bir seçim düşüyapîhr" kuralının geçerliğini ilan etti. nülemezdi. Şimdi özal elde kalan 20 gün içinde Seçim Yasası'nm 6. madBasbakan özal, kayısı ülkesi Madestne dayanarak, YSK'nın seçim iatya'ya gitmeden önce seçim bildiriçin ilan ettiği belirli süreleri kısaltıp gesini açıklıyor, yok daha önceleri acele önseçim yaptırarak yine 1 KaSHP ön seçim istcmemişmis, yok sımda sandığa gidilebileceğini düşiişimdi ön seçimsiz seçimi anayasaya nüyormuydu?.. "Makableteşmüm" aykırı bularak "siyasalahlaksızlık" söz konusu olmadığı bu aşamada yeyapıyormuş gibi suçlamalar yapıyorni bir manevrayla amacına varacak du. Sanki siyasal alanda dün söylemıydı?.. Belirli hukukçulann irdelediğini ertesi günü tersine çevirene hiç melerine göre önseçim yapmak "arrastlamamışız gibi birytğın kara çaltık anayasat bir zorunluktu." ma edebiyatıyla güçlü kişiliğine herkesi inandırmaya çalışıyordu. DoğMeclisi toplayıp yeni yasa yapmak (Bastarafı 1. Sayfada) nizin tersiyte rtiverdiniz. Seçim sisteminde eşrtlik ve adalet duygularını hiçe sayan, demokratik getenektore boş veren değişitdiklere yönekjiniz. "Ben yapbm, oldu" zihniyeti, bir kez daha davranışınıza damgasını vurdu. Hukukun birçok alanda ayakbağı olduğu yofundaki inancınız yine belirieyici oldu. Sonuç?.. Gazeteterin birinci sayfalanna, manşetlerine şöyte bir bakar mısınız? Hukuk ve politika alanlannda esen hava hiç de hoş değill Ne yapttğınızı hiç otmazsa şimdi algılayabiliyor musunuz? Algıiamaya mecbursunuz! Lütfen, hukuku daha fazla zoriamak yoluna gitmeyinl Çünkü böyle bir tercih, ülkemizi daha büyük istikrarsıziık ve bunalımlann eşiğine getirebilecektir. Ama ne yazık ki, dün Malatya'da yaptığfnız konuşma bu açıdan hiç de umut verici İptale giden yol Haber Merkezi Erken Seçim Yasası'nı, Anayasa Mahkemesi'ne götürülen yol, yasa Mecliste görüşülürken açılmıştı. Muhalefet partilerinin yöneticileri kendi aralannda görüşmüşler, ANAP tüm itirazlara kulak asmamıştı. Hatta SHP Genel Başkanı Erdal tnönıi de Basbakan Turgut Özal'a TBMM'de muhalefetin isteklerini ilecmiş bu görüşmeden de sonuç alınamamıştı. Oktay'ın karşı çıktığı bildirildi. Oktay'ın gerekçesı de Anayasa Mahkemesi'nin 25 mart yerel seçimlerinde adaylann belirlenmesine yapılan iti ; raz konusundaki karanydı. Önseçimi engelleyen hükme yer verilmemesi daha sonra kamuoyunda tartışmalara neden oldu. Bunun üzerine SHP'liler, bu hükmün de iptalini istemeye karar verdiler. Hazırlanan "ek layiha" Anayasa Mahkemesi'ne sunulacaktı. Anayasa Mahkemesi tanhinde ilk kez ortaya çıkan "ek layiha snnma" uygulaması da tereddütlere yol açtı. Mahkeme ilk değerlendirme sonunda, SHP'nin 29 eylülde sunduğu "ek layiba"yı kabul etti ve ana dosyaya ekledi. Boykot eğilimi Yasa görüşülürken muhalefetin tepkisi, "seçimi boykot edeliın"e dönüştü. SHP Parti Meclisi'nin seçime katılma karan bu eğilimin gündemden çıkmasına neden oldu. "Geceyansı yasası" Muhalefetin "geceyansı yasası" diyerek eleştirdiği yeni seçim yasası Nigde Milletvekili ve ANAP Grup Başkan Vekili Haydar Özalp ve 7 arkadasının verdiği yasa önerisi üzerine Meclisten geçen yasaydı. Yasa önerisinde önseçim maddesi şöyleydi: "XVIII. döoem milletvekili genel seçimi adaylıgı için önseçim yapılmaz. Adaylar, siyasi partilerin tuzüklerindekj hükiimlere veya merkez karar organlannca belirienecek usullere göre tespit edilir." Muhalefetin ret oylarına karşın ANAP oylarıyla 11 eylül sabahı saat 05.30 sıralannda, kabul edilen yeni yasa tartışmalara yeni boyut getirdi. tnönü, SHP Parti Meclisi'nin 6 saat süren toplantısından çıkınca yaptığı açıklamada seçime katılma karan aldıklannı, Evren'in yasayı veto etmesini istediklerini, veto edilmezse iptal için Anayasa Mahkemesi'ne başvuracaklarını açıklıyordu. DYP Genel Başkanı Husameltin Cindonık aynı gün sert bir çıkış yapıp Evren'den yasayı onaylamamasını istedi. Cindoruk, "Eger incelemeden imzalarsa bundan Cumburbaşkanı'nın kanunlan hatıra fotografı imzalar gibi imzaladıgı ortaya çıkar" diyordu. Devlet Bakanı Kâzım Oksay'ın İSEDAK toplantısı için Istanbul'da bulunan EvTen'e elden götürdüğü yeni yasa, Cumhurbaşkanı tarafından yine 11 eylül cuma günü imzalamyor ve Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe giriyordu. Önseçim tartışması neydi? 24 Nisan 1983 tarih, 18027 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'run 37. maddesi parti adaylannın tespitini önseçime bağlıyordu. Bu madde aynen şöyle: "MilletvekUligi için yapıiacak scçimlerde, siyasi partilerin bir seçim çevresindeki adaylannın listesi ve bunlann listedeki sırası, o seçim çevresinde o siyasi parti üye kayıt defterine göre düzenlenen parti seçmen listesinde yer alan butun üyelerin ilçe seçim kunıllannın yöneliminde serbeslee oy kullanacaklan bir önseçim Ue o seçim çevresinden çıkacak millelvekili sayısının iki kat] olarak. aday adaylığını koymus olanlar arasından tespit edilir. Önseçünlerin yapılacagı gün, YSK tarafından gend seçimlerden en az iki ay önceki bir tarih olarak belirlenip ilan edilir. Bürün ynrtta önseçimler seçime katılacak partiler için aynı günde yapılır. Gend seçimler için kabul edilen seçim çevresi, önseçim için de esas ahnır." ANKARftan YALÇIM DOfiAN (Baştarafi 1. Sayfada) Artık "bugünkü milletvekili adayianyla seçime gitmek imkânsız". Seçim bundan sonra "yeni adaylarla" yapılacak. Yeni adaylann sıralaması ise her partinin delegeleri tarafından sapıanacak. Yani, partiler "aday sıralaması için önseçim yapmak zorunda". Partiler önseçim yapacağına göre, seçim takvimi şimdi nasıl olacakda 1 kasıma yetişecek?.. Yoksa seçim ileri bir tarihe mi kalacak?.. Basbakan Turgut özal dün sabah partisinin seçim bildirgesini açıklamak üzere düzenlediği basın toplantısında "Anayasa Mahkemesi nasıl karar verirse versin, isterse maddeyi iptal etsin, seçim yine 1 kasımda yapılacak nr" diyor. lşte, tartışmanın düğümünu de bu oluşturuyor. Partiler önseçim yapacağına göre, tüm bu işler I kasıma nasıl yetişecek?.. Bu durumda "yetkili hukukçular" ortaya iki seçenek sunuyor. a) Ya özal Meclisi toplayacak, b) Ya da Meclisi toplamadan şimdikiyasanın 6. maddesini kullanarak Yüksek Seçim Kurulu 'nu "hızla yeni bir takvime zorlayacak". özal, Meclisi' 'yeni bir yasa için'' toplayabilir mi?.. Son siyasalgelişmelerden, aday gösterilmeyen milletvekillerinin kazan kaldırmasından sonra, "Meclisi bir daha toplayacağını sanmıyoruz". Nitekim, Meclis Başkanı Necmettin Karaduman'm Meclisin toplanması için sürdürülen hergirişimi "nasılpüsküıttüğünü" kimse unutmuyor. Dolayısıyla, "yeni bir seçim yasası için Meclisin toplanma olasıtığı" çok düşük. "Siyasi olarak" çok düşük. O zaman geriye, belirttiğimiz "b" şıkkı kalıyor. Erken seçim yasasınm altıncı maddesi burada önem kazanıyor. Altıncı maddede şöyle deniyor: "... kanunlardakiseçimlerle ilgili diğer süreleri oy verme günü esas ahnarak, icabında ktsaltmak suretiyle tesbit ve ilana Yüksek Seçim Kurulu yetküidir". Burada "oy verme günü" 1 kasım. Yani YSK, 1 kasıma göre, "yeni bir seçim takvimi beürieyebiür". Var olan tüm stireler büyük ölçüde kısalabilir. örneğin, seçim için hazırlanan takvim eğer 75 güne sığabiliyorsa, bu süre şimdi diyelim ki 20 güne sığdınlacak biçime dönüştürülebilir. Olabilirmi.olamazmı?.. "Yasal olarak olur". Ama, bunun "pratiği ne ölçüde mümkün"?.. Çünkü, şöyle bir ' 'yasal madde'' de pekala teorik olarak mümkün değil mi? "Yüz metreyi bes saniyede kopnak zorunludur" diye bir yasa maddesi otsa, bunun pratikteki geçerliği nedir?.. Bes saniyede yüz metre koşulamayacağına göre, "gerçeği yansıtmayan bir yasa maddesi" ne ölçüde geçerlidir?.. lşte, YSK'ya "seçim takvimini şimdi yirmi güne sığdır" demek ve anılan maddeye dayanarak "1 kasımı esas alarak yeni bir takvim hazırla'' demek ' yüz metreyi bes saniyede koşmak zorunludur" demekle eş anlamlı değil mi? Ama, "teorik ve yasal açıdan mümkün". özal'ın "Ben seçimi ne olursa olsun 1 kasımda yapanm" demesinin altında yatan mantık bu. YSK'yı "yeni bir takvime zorlamak ". özal, "Madem ki, yasanın altıncı maddesi YSK'ya böyle bir yetki tanıyor, o halde YSK da buna göre takvimiyeniden düzenler" demek istiyor. Şimdi gözler YSK'da... Acaba, "partilerin yüz metreyi beş saniyede kosmalan zorunludur" karan çıkacak mı?.. Gözler, ayrıca bir başka tarafta. Gözler "partilerin delegelerinde". Büyük olâsılıkla milletvekili adaylan parti delegeleri tarafından şimdi geniş ölçüde değiştirilebilecek. Büyük gürüttülerden sonra derin nefes alan ve özetlikle bir ve ikinci sıradaki adaylar şimdi herhalde kara kara düşünüyor olmalılar. KARARIN PERDE ARKASI Üyeler: 'Peki, şimdi ne olacak?' HAVVA CAN ANKARA Saaı 13.00'e doğru Anayasa Mahkemesi karannı vermişti. Karar yazılmak üzere sekreteryaya gittiğinden, mola veren mahkeme üyeleri, birbirlerine sordular: "Ne olacak şimdi?" Anayasa Mahkemesi üyeleri, karar toplantısı için dün saat 9.00'dan itibaren Anayasa Mahkemesi'ne gelmeye başladılar. Anayasa Mahkemesi1 nin bahçe içindeki binasının üçüncü katındaki toplantı odası önemH gün için yeniden hazırlandı. Üyeler 9.30'da " U " şeklindeki meşe kaplı masada, kıdem sıralarına göre yerlerini aldılar. Esas hakkındaki görüşünde "seçim yasasının 8. maddesini anayasaya avkın" bulan raportör Fulys Kantarcıoglu da ayrı bir masaya oturuyordu. Önceki günkü toplantıda ele alınmayan 8. maddenin görüşülmesine, Kantarcıoğlu'nun esas hakkındaki görüsünü okumasıyla başlandı. Kantaraoğlu, anayasaya aykırı bulduğu 8. maddeyi, yasal dayanaklannı okudu. Kantarcıoglu okumasını bitirince, üyeler soru sormaya başladılar: "1973 yılında yayimlanan seçim yasasını göre aday belirlemesi nasıl yapıfayor?", "Demokratik ülkelerde adaylar nasıl saptanıyor? Merkez organlannca mı, önseçimle mi?", "Aday saptamasına ilişkin leamüller nasıldır?" Kantaraoğlu sorulara, masada düzenli bir biçimde duran kiıaplannı karıştırarak yanıtladı. Üyelerin teknik düzeyde soruiarının yanıtlanmasıyla, genel görüşme tamamlandı. Seçim yasasının iptali istenen 6 maddesinin görüşülmesine Başkan Orhan Onar'ın "görüşmeye geçebiliriz" sözüyle başlandı. Onar söz isteyen üyelere sırasıyla söz verdi. 8. maddeyi anayasaya aykırı bulmayan bir Uye, "Demokratik ülkelerdeki uygulamalan" örnek verdi. Üye, "Bu ülkelerde millelvekili adaylannın merkez organlannca saptandığım" öne sürerek, "1973 tarihli 1783 sayılı eski seçim yasasında önseçim yapılmadan adaylar saptanır hükmünün 1961 Anayasası'na aykırı olmadığını" anımsattı. Aynı üye, "1%1 Anayasası'nın da. 1982 Anayasası'ndan daha az demokratik olmadığını" sözlerine ekleyerek, görüşünü bildirdi. 8. maddeyi anayasaya aykın bulan karşı görüşteki bir başka üye ise, "1783 sayılı yasada önseçimden söz edilmediğini, isteyenin önseçim yapabilecegini, bu nedenle 1961 Anayasası'na aykın olmadıgjm" savunarak, "Yeni seçim yasasında önseçim vmpılamaz kesin hükmünün bulundugunu ve anayasaya aykın olduğunu" söyledi. Tartışmalarda birinci, ikinci tur tamamlandı. Ancak üyeler birbirlerini ikna edemediler. Anayasa Mahkemesi Başkanı Onar, "118. maddenin anayasaya uygun oldugu görüsünü" ısrarla savundu. Raportör Kantarcıoglu önündeki kâğıtlara sürekli riot alıyordu ve saat 13.00'e doğru en kıdemsiz üyeden başlayarak oylamaya geçildi. Hazırlanan listelerdeki üye isimlerinin karşısına ret veya kabul yazısı, Başkan Onar tarafından yazıldı. 6 maddenin oylaması bitince karar yazım için sekreteryaya gönderildi. 8. madde iptal edilmişti. Molada yorgun yüzler birbirine döndü: "Ne olacak şimdi?" Bir üye, omuzunu silkerek, "8. maddenin iplaliyle Turk siyasi yaşamında yeni bir kanşıklık ortaya çıkacak" dedi. Dava mahkemede Anayasa Mahkemesi istemi usul yönünden uygun bulunarak, dosyayı raponör Fulya Kantarcıoflu'na verdi. Raportörün "önseçimsiz seçimi" anayasaya aykın bulduğu esas hakkındaki görüşü 5 ekimde Anayasa Mahkemesi üyelerine dağıtılıyordu. Davamn görüşülmesine 8 ekim tanhinde başlandı ve dava dün sonuçlandı. Anayasaya aykın bulunarak reddedilen " 8 . madde" öneridekinden farklı olarak Mecliste şu şekli almıştı: "XVIUinci Dönem MUletvekilligi Genel Seçimi adaylıgı için 2820 sayılı kanunun, bütün üyeİerinin kablmasıyla öngördügü önseçim yapılmaz. Adaylar siyasi partilerin tüzüklerindeki hükümiere veya merkez karar organlannca bdirletKcek usoüerc göre ve seçim kunıllannın denetim ve yönetimine tabi olmaksızın tespit edilir." Basvuru SHP'nin yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi'ne yapacajı başvurunun hazırlıklarını eski Grup Başkan Vekili Seyfi OkUy yürüttü. Oktay, başvuru metnini, Grup Başkan Vekili Cahit Tutum ile birlikte hazırladı. Başvuru 16 eylül çarşamba günü yapılabildi, yasanın önseçimi engelleyen hükmüne iıiraz edilmedi. Başvurunun yazılması sırasında, bu hükmün iptalinin istenmesine Seyfi Erbakan: ANAP iktidardan düştü Necmettin Erbakan dün yaptığı açıklamada, ANAP'ın fiilen Meclis çoğunluğunu yitirdiğini ve iktidardan düştüğünü öne sürdü. Haber Merkezi Kapatılan MSP'nin Genel Başkanı Necmettin Erbakan, yeni bir seçim yasası yapılması ve en az 3 aylık bir süre tanınarak seçime gidilmesi gerektiğini söyledi. Erbakan yaptığı açıklamada, ANAP'ın fiilen Meclis çoğunluğunu yitirdiği ve iktidardan düştüğünü öne sürdü. Erbakan, "Bu haksız ve birçok ard maksatlan ihtiva eden kanunun Anayasa Mahkemesi'nce, iptali çok tabiidir. Partilerarası eşitsizlikleri ortadan kaldıran bir seçim yasası hazırlanmalıdır" dedi. Hükümetin hukuka aykırı yeni adımlar atması halinde büsbütün küçük düşeceğini bildiren Erbakan, " E n az 3 aylık normal seçim süresi tanınmalıdır" dedi. Ozal: 1 kasımda seçim (Baştarafi 1. Sayfada) lığı verdi: "8. madde anladıgım kadanyla (önseçim yapılmaz ve MKVK'nın gösierdigi usullere veya merkez yoklamasıyla partiler yapabilirler) diye bir huküm gelirmis. Anayasa Mahkemesi'nden geçmiş 3377 sayılı kanunda veya bundan önceki kanunda bu hükiim çok sarih olarak var. Yani partiler önseçim yapmaya mecbur degüler. Partiler, MKYK'nın beHrleyecegi usullerle merkez yoklaması veya baska yoklamalar yapabilirler. Bu hükümler var. Şimdi sorabUirsiniz, niçin önseçim yapılmaz hükmünu koydunuz. tki sebepten konulmuştnr. Bir tanesi YSK Ue bn kanun hazırianırken konuşuldu, bir yanlışlık yapılmasın diye. YSK'nın zamanlama konulan var, onlar dikkate alındı. Benim kanaatim seçimi 25 ekimde yapmaktı. Sıgmıyordiye 1 Kasım'a kaydırdık. YSK'nın tavsiyesi bize o zaman (bu önseçim yapılmaz hükmünu koyunuz). Neden koyahm? (Belki bir parti cıkar, ben önseçim yapacağım der. 0 zaman stireler çok sıkısünr. Bu seçim için biç olmazsa önseçim yapılmaz hükmünü koyduk)" Özal, "tkincisi daha önemli" diyerek, SHP'nin kendilerine gelip, kanuna "önseçim yapılmaz hükmünü koyun" dediğini belirterek, şöyle devam etti: "Resmen önseçim yapılmamasını onlar istediler. (Örgütümüze hesap veremeyiz, perişan oluruz. onun için lütfen önseçim yapılmaz hükmünü koyun) dediler. Biz onlann arzusu üzerine koyduk. ten dışan, kazık atmak istedüer. Aynen böyte. Bu da siyasi sahtekârtıkör." dedi. özal, gazetecilerin muhalefet partilerinin seçimi boykot etmekten söz ettiklerini belirtmeleri üzerine şunları söyledi: "Anayasa Mahkemesi bir maddeyi iptal etmiştir. Seçim tarihi iptal edilmemiştir. Benim kanaatim önseçim yapılmıştır. Yani. o maddenin iptal edilmesi geriye dofru çalışmaz. Basbakan Özal. "Öbür partilerin seçimi boykotu durumunda siz ne yaparsınız?" sorusuna, "Isteyen jirer, isteyen girmez. 7 lane parti var. Merak etmeyin ikisi girmezse' beşi girer" yanıtmı verdi. Basbakan sözlerini, "Hiç zannetmiyonım seçime girmeyeceklerini. Mületten kaçıyorlarsa o baska onu bilmem" biçitninde sürdürdü. Bir gazetecinin "Kendinizden çok emin gözüküyorsunnz" sözleri üzerine özal, "Zaten ondan korkuyorlar" dedi. Gazetecilere DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit'in açıklamasını soran Özal, "Ecevit seçime sevine sevine girer. Sonra hoca da (Necmettin Erbakan) girer. Bu fırsab kaçumazlar" dedi ve kahkaha attı. "Anayasanın 84. maddesi hükümleri kapsamına giren muletvekillerinin Anayasa Mahkemesi'nin bu karanndan sonra dunımlannda bir degişiklik olacak mı?" sorusu üzerine Özal, emin olmadığını belirterek, "Çünkü bu iptal edilen kanuna göre yapılmış bir isiem. Bunun geriye dönmesi mümkün degil. Mesala mülk satışında, yabancılara satılan topraklar için geriye dönüp de 'bu topraklan geri verin' dediler mi?" diye sordu. Özal, "Anayasa Mahkemesini sucladuuz. Elinizde somut kanıt var mı?" sorusuna şu yanıtı verdi: "Hayır, hayır içerden bir tiyo verUmiş dedim. İkinci müracaat 15 gün sonra yapıldı. SHP niçin 15 gün sonra başvurdu. Bunu ögrenmek lazım. Anayasa Mahkemesi'nin bütün şeyleri gazetelerde çıkıyor, çıkmaması lazım. Yayımlanıyor. Anayasa Mahkemesi'nin bunlara dikkat etmesi lazım. Ben suçlamadun. Sızmanın yanlış olduğunu söyledim." Basbakan daha sonra uçakla Istanbul'a döndü, havaalanındaki sorulara, "Kanun 1 Kasım'da seçimi müseccil olarak vermiştir. Seçim yapılır" dedi. Ozal seçim kampanyasım Aldıkaçü: Olumlubir Malatya'da başlattı FARUK BİLDİRİCİ MALATYA Basbakan Turgut Özal, ilk seçim gezisini dün Malatya'ya yaptı ve "referandumdan sonra muhalefet partilerinin balonlannın söndügünü" söyledi. Özal, Malatya'ya beraberinde, adaylığını koymayan Milli Eğilim Bakanı Metin Emiroglu ve Hasan Celal GüzH'le geldi. Hükümet meydanında ANAP'ın Petek otobüsünden yaptığı konuşmada "Bu seçimde ANAP Genel Başkanı otarak sizden tam yetki islijorum" dedi. Ozal'ı havaalamnda, kardeşi Malatya adayı Yusuf Bozkurt Özal ve eski Içişleri Bakanlığı Müsteşarı Galip Demirel karşıladı. Yusuf Özal. ağabeyini yanaklanndan öperek "hoşgeldin" dedi. Bu sırada bir partilinin "60 için mi geldiniz?" sorusuna Özal, ciddi bir ifadeyle "Yok canım" yanıtını verdi. Yusuf Bozkurt Özal, alandan kente gelerken otobüsün ön koltuğunda oturan ağabeyi ve yengesinin arkasında yer aldı. Milletvekili adayı olmayan Metin Emiroglu otobüste, milletvekili Talat Zengin'le sohbet etti. Emiroglu ile çekişme içerisinde olduğu bilinen Zengin, "Bakanımıza liste başı ol, başımızın üstunde yerin var dedik. Kabul etmedi" dedi. Emiroglu bu sözleri yanıtsız bıraktı. özal bir ara kardeşine dönerek yol kenanndaki derenin adını sordu. Yusuf Özal da, yamndakilere sorduktan sonra ağabeyi ne döndü ve "Sultansuyuymus abi" dedi. Konvoy, Malatya'ya girişte sönük karşılandı. Malatya Cezaevi'nin bahçesindeki tutuklular Özal'a el salladılar, SHP binasındakiler ise alkış tuttular. Saat 16.00'da girilen Hükümet meydanında "Muhalefet kar gibi eriyecek, Özal dag gibi büyuvecek", "Malatya 60 olacak" pankartlan yer aldı. Basbakan Malatya'ya 2. TV kanah, büyükşehir staıüsü ile yeni ilçeler sözü verdi. Kalabalık zaman zaman "60", "5 sene daha" şeklinde seslerini yükselterek, Özal'ın konuşmasını kestiler. (Baştarafi 1. Sayfada) Anayasa Mahkemesi, seçim tarihini ve seçimlerin yenilenmesi hükmünü iptal etmedi. Şimdi yapılması gereken siyasi partilerin adaylannı demokratik usullere uygun oiarak tespit etmeleridir. Bu karardan sonra şimdiye kadar tespit edilmiş olan aday listeleri geçersiz hale gelmiştir. Bu durumda seçim takvimi nasıl işler ve seçim tarihi ne olabilir? , Büyük Millet Meclisi toplanarak yeni seçim tarihini tespit eder. Artık bu tarih 15 kasım mı olur, aralık ayı mı olur, bunu TBMM kararlaştınr. Basbakan Ozal seçimlerin 1 Kasım'da yapılacağından, bu maddenin iptal edilmediginden söz ediyor. Size göre bu mümkün mü? Eğer siyasi partiler aday listelerini demokratik usullere göre haarlayabilirlerse neden olmasm. Adayların yeniden tespiti 34 gün içinde tarnamlanabilirse 1 kasımda da seçim olabilir. Yetiş mez diye bir şey yok. Yüksek Seçim Kurulu'nun ilan ettigi takvime göre sınır kapılannda oy verme işlemine 17 ekimde başlanacaktı. Adaylar belirlenmeden nasıl oy verme işlemi başla\acak? Zaten bu sınırda oy verme işlemi garip. Referandumda olur, ama seçim için nasıl olacak? Adam sınır kapısına gelecek, mesela Sıvas nüfusuna kayıtlı, Sıvas'ta hangi parti seçime giriyor, adayı kim, karmakarışık garip bir hüküm. Aday listelerinin yeniden saptanması sırasında propaganda süresi nasıl başlayabilir? Adaylann tespit ediliyor olması, propaganda işlerine engel değil ki, zaten propagandayı genel başkanlar yapıyor. Diğer hukukçulann görüşleri TBMM Anayasa Komisyonu eski Başkanı Av. Burhan Apaydın, 8. maddenin iptaliyle seçim tarihinin de iptal edilmiş olduğunu söyledi. Apaydın, "YSK, Anayasa Mahkemesi'nin karanyla bağlı oldugundan, milletvekili aday listelerini yayımlayamaz. Bu durumda seçimler yapılamaz" dedi. . Türk Hukuk Kurumu Başkanı Anayasa Hukuk Profesörü Muammer Aksoy, Anayasa Mahkemesi'nin karanna rağmen yapılacak bir seçimin geçersiz olacağını söyledi. Türkiye Barolar Birliği eski Başkanı Prof. Faruk Erem, "Anayasa Mahkemesi'nin bu maddeyi iptal etmesi demek, seçimlerin tarihinin yenilenmesi anlamına gelmektedir" dedi. Anayasa Mahkemesi eski üyesi Nahit Saçlıoğlu da bu durumda önseçimsiz bir seçim yapmanın mümkün olamayacağını belirtti. Danışma Meclisi Anayasa Komisyonu başkanlarından Prof.Dr. Kemal Dal ise değişik bir görüş ortaya atarak, "Anayasa Mahkemesi'nin karan Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra milletvekili aday listeleri kesinleşirse, seçimler bu adaylarla yapılamaz" dedi. Anayasa Mahkemesi karannın demokrasinin zaferi olduğunu belirten Anayasa Mahkemesi eski başkanı Ahmet Hamdi Boyacıoglu, gerekçeli kararın milletvekili adaylannın kesinleşmesinden sonra yayımlanmasınm dahi "müktesep hak" doğurmayacağını ve önseçim yapılacağını söyledi. Prof. Bahri Savcı da iptal kararı ile önseçimin zorunlu hale geidiğini bildirdi. Türkiye Barolar Birliği Başkanı Teoman Evren, "Miîletvekilliği adaytıj] müktesep hak olarak degericadirUemez" dedi. GALERİ JİVT1K A S ÇOCUK KULÜBÜ r>12YAŞ Yarım ve Tom G ü n • ingıNzce • B'.tgtsavorlı Eğitım • Kolejte'e Haz.rlıl • Elüi Çolısmalar: • Pıycınc • MOZ't • Resim • Seromilt • Bcı'it • Do'umcı • FoiHor ve SpO( fooliyetlerıyle kayılbro başlomışl r Ves'bıhor 3oV Uo S3Göz'epe Tel:35537 83 PERA 1469738 £I~"*m m ValılıonaÇ Cad 96/1 % | C V ' | Pafcze Tara Klm.» S g J J İ T j l N antası 1 6 93 21 4 Türkeş: Yeni seçim ynsası yapıhnalı MÇP Genel Başkanı Alpaslan Türkeş, iptal kararı konusunda, "Bu karar, demokratik kurumların ve hukukun üstünlüğü kurallannm yurdumuzda gelişmekte ve yerleşmekte olduğunun bir misalidir" dedi. A.NKARA (Cumhuriyet Biirosu) MÇP Genel Başkanı Alpaslan Türkeş, TBMM'nin toplanması ve yeni bir seçim yasası ile seçimlere gidilmesi gerektiğini söyledi. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı konusunda Türkeş, "Bu karar, demokratik kunımlann ve hukukun üstünJüğü kurallannın yurdumuzda gelişmekte ve yerleşmekte olduğunun bir misalidir" dedi. Demokrasiye bağlı olan herkesin yasal ölçüler içinde ve demokratik kurallara uygun bir seçim yapılmasına taraftar olması gerektiğini belirten Türkeş,söz lerini şöyle tamamladı. "Şimdi, Anayasa Mahkemesi'nin iptal karannı bir fırsat kabul ederek, TBMM toplanmalı, demokrasiye ve anayasaya uygun bir seçim kanunu yapılarak, bu şekilde seçimlere gidilmelidir." Siyasi ahlaksızlık Özal, 8. maddenin iptaliyle seçimin gerı kalacağını sanmadığını anlatırken, "Yahuz şuna mani olur, bu da bir parça siy asi ahlaksızlıga girer. Ouu da söyleyeyim" dedi ve şöyle devam etti: "SHP'den, eski HP'den aynlan milletvekilleri var. Bunlar çeşitli partilere girdi. Birkaç tane de bize geldi. Bunlar uygulama bakımından 84e Ubi olurlar. Eger MKYK tarafından bunlann adaylıklan ortaya komüursa, 84'e tabi olnrlar. Milletvekilligi adaylıklan kabul edilemez. Milletvekili olsalar biie düşerier gibi bir anlayiş var. Şimdi tahnün ediyonım, onlardan intikam almak için maddenin iptali islenmiştir." Özal bir soru üzerine "önseçim yapılmaz hükmünü koyun" diyenlerin lnönü ve SHP'nin grup başkan vekilleri olduğunu söyledi ve "Arkasından da gidip bu maddenin iptalini istiyorlar. Bu siyasi ahlakla hiçbir şekilde bagdaşmaz. Bunu da açıklamaktan çok gönlüm ferahladı Şimdi Anayasa Mabkemesi karar verdi. Bu karar herkesi baglar. 8. maddeyi iptal etti. Ama seçimin 1 Kasım'da yapılmasına dair olan 18. maddeyi iptal etmedi. 1 Kasım 1987'de seçim var. Hodri meydan diyorum. Görelim sizi. Bizans oyununa bakın, hem maddenin degiştiriJmesini isterler, hem de Anayasa Mahkemesi'ne gider iptalini isterler. bu hakikaten göriilmemiş bir siyasi Bizans oyunudur. Bu gibi kimselere iktidar verir misiniz? Ama yaptıklan işin bir başka tarafı daha var. 8. maddeyi iptal eltirmekle kendilerinden aynlan ve bugun diger partilerin listelerinde olan eski milletvekillerine. sözüm meclis 100. 11 Ekım Pazar 831 Ekim geçici dönüşümJer/antibelgesel fotoğral sergisi NAZİF TOPÇUOGLU 7 EKIM27 U.M OBBSH0WmUI«jfi TE5ILÇIMEN SOKAK 91 K$IKT«$ TtL|60 2S«l5t29B RESİM SERGİSİ Hüseyin Ertunç EMİRGAN BEYAZ KÖŞK'TE Mim Kcmal Ökc C.JJ. N,J l 7 Nış.ınuıiISTANBL'L 131 44 6513: '4 s : DESTEK REASURANS SAMAT fiAL£RİSİ MÜBECCEL SİBER Yağhboyn ve Sulubova Resim Sertrisi «:il Ekim 1987 Abdi ipekçi Cad. 75 Maçka. Tel 131 28 32 MODA SHLISTLIK M U U I CU S A MI AEDPA BİRLEŞİK RESİM SERGİSİ 2 EKİM 20 EKİM 87 • Salih ACAR • Avnı ARBAŞ • Cihat BURAK • Tarık CARIM • Ali DEMİR • Gürdal DUYAR • Leyla GAMSIZ • Fikret KOLVERDİ • Abdurrahman ÖZTOPRAK • Unsal TOKER • Selim TURAN • Ayhan TÜRKER • Burhan UYGUR • Yaşar YENİCELI • Salirı ZEKİ Husrev Gerede Cad. 126 Teşvitoye Meydanı Istanbul Tel: 141 27 11 Geleceğini profesyonel stilist olarak değerlendirmek isteyenler için... MOST istasyon sanat evi Teşvİkiye Maçka Palas No: 41/11 Kat 1 Tel: 140 56 50 ÎEM SANAT GALERİSJ Resim Sergisi 10 Ekim31 Ekim 1987 MİTHAT ŞEN SALİH ACAR Kesim Sertfisi 319 EKtM sstıklâl Caddesı Pasabatıçe Yani Teıkos Çıkmazı. Yapıkur Har. Kat 1 No 2734 Beyoğlulstanbul Tel 1M 96 33144 28 53 Galensoatlen 11 0019.00 AjjdioVisud her gOn 17.30 KuyuJubostan Soic. 44/2 Nişantası Tel: 147 06 9 9 147 97 56 (Baştarafi l. Sayfada) anarsi ile karşı karşıya kahr. Sayın Özal Anayasa Mahkemesi'nin seçim tarihini iptal etraedigini ileri sünnektedir. Oysa Anayasa Mahkemesi seçimi, yani önseçimsiz seçimi, dolayısıyla seçim tarihini iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin bu karanndan sonra anayasaya aykın bir madde ile seçimlere gidilemez. Bu durumda TBMM'nin toplanarak yeni seçim tarihini saptaması gerekir. Aynca yeni seçim tarihi belirienirken aday olmak isteyenlere yeni başvuru hakkı tanınması. aynca aday olacak kamu görevlilerine yeni istifa süreleri saglanması gerekir. Aynca bu durumda. Yüksek Seçim Kurulu'nun genel seçimlerle ilgili yapmakta olduğu işlemleri durdurması gerekir." DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit, bir gazetecinin "Bu iptal karanna ragmen ANAP aynı biçimde seçim yapdmasında ısrar etmesi durumunda DSP'nin tavn ne olur?" sorusuna, "Böyle bir davrantş ve yonımlama mantıklı olamaz. ANAP'ın böyle davranması karşısında kamuoyu ve demokrasi tümüyle dinamitlenmiş. demokrasinin önü tıkanmış olur. Böyle bir durumda artık kimse TUrkiye'de hukuk devletinden söz edemez. Hiç olmazsa bu aşamada olsun TBMM başkanının anayasaya ve yasalara aykın davranıştan vazgeçmesi gerekir • yanıtını verdi. • Ecevit, Yüksek Seçim Kurulu'nun 1 kasımda genel seçim yapılması koşuluyla önseçim için yeni bir takvim belirlemesi durumunda ne olacağı biçimindeki bir soru üzerine, "Bu mümkün değil. Normal şartlarda yapılacak önseçimler çok zaman alır. Kaldı ki yeni baş\unılar için zaman tanınması gerekir. Ve partilerin propaganda için yurtiçi gezilere cıkması da mümkün olamaz" dedi. Ecevit, •McclİMn toplanması halinde bir kargasa çıkacağı" biçimindeki görüşlerle ilgili soruya ise, "Asü Anayasa Mahkemesi'nin karan çiğnenirse kargaşa çıkar. TBMM başkanı, Meclisi loplamazsa. kaos yaratılmıs olur" dedi. Eicevît