Katalog

CUMHURİYET/4 KÜLTÜRYAŞAM 1 OCAK 1987 TELEVİZYON Birincı smı/lar için Prof. Dr. Ziya Binath Temel Hukuk dersınde "Hakkın Kullamlması" konusunu. Prof. Dr. Ferruh Çumlekfi Cenel Muhasebe dersınde • "Mal Harekellerinin Devamlı Envanter Yöntemıne COre Kaydı" konusunu, Yrd. Doç. Dr. Zülal Balpınar ile Michael Smıih Ingılizce deninde "What Are They ' Dmng" konusunu tşliyorlar. 17.20 Açıhş • Açık Oğretim Ormemda raslladıklan Uç genç, Belle ve Charlie'yı saklandıklan eve gotürurler. Jerry çocuklann parasını alıp onlardan kurtulmak istemektedır. Fakal Pele ve Flick bunu kabul elmezler, Jerry de olayı bir gazetecıyt haber verir. 18.30 Haberler 18.45 Gece Yolculan 5 Jeanne Moreau, yıllar sonra veniden sahnede "Gece" "Jules ve Jim", "Siyah Gelinlik" gibi fılmlerin ünlü oyuncusu Jeanne Moreau, yıllar sonra yeniden tiyatroda. Moreau, KlausMichael Grüber'in Hermann Broch'tan uyarladığı "Hizmetçi Zerline'in öyküsü"nün başrolünde. •/ yorum: "tçinde yaşadığımız acımasi7. karmakarışık, umutsuzluklaria dolu bir dünyada, bu kadının, Zerline'in sahip olduğu s€yi, yani aşkı aklarabilmek çok önemli.' İşte ilk karşılaşmamız buydu. Daha sonra aylar geçti ve ilk tarihler saptandı. Prova için beş altı hafta istedim. Grüber'le daha sonra oyunun beş gün süren ilk okunması dolayısıyla tekrar buluştum. Ve Grüber'in oyunu başka bir niteliğe oturtma, başka devişle hayatın bir eğretilemesini yapma çabası içinde olduğunu anladığımda, tamam, dedim. Asla başaramayacağırn. Bırakıyorum. Bunu yapamayacağımı söyleyecek cesaretimin olması gerek. Ertesi gün Grüber'e gücümün olmadığını, bana, beni dehşete düşüren bir hediye verdiğini söyledim; bu hediye, her zaman can attığım, fakat bir kez verildiğinde beni şaşkına çeviren "tam bir özgürlük"tü. Grüber yeteneklerimi överek beni aldatmaya kalkmadı. Sadece "Ne yapıyoruz?" diye sordu. Ona şöyle cevap verdim. "Bu ana kadar adım adım çalıştık. Yann baştan sona bir tekrar yapacağım. Bunun mümkün olup olmadığını o zaman görecegiz." Ertesi gün korku bütünüyle kaybolmuştu. Benden cevabımı istedi. Birkaç saatlik bir süre istedim. Sokakta yurümeye ihtiyacraı vardı. Geceydi ve yağmur yağıyordu. Yüriidüm. Birden cevap geldi. Ona 'Evet' dedim... Şu anda son derece memnunum. Eğer başarabilirsem, ki başaracağım, sahnede onun istediği şeyleri verebilirsem gerçekten güzel bir oyun olacak." Grup Bulutsuzluk Özlemi ültür Servisi Grup Bulutsuzluk Özlemi, "Kütürdet Beni Rutubet" adlı konserini 10 ocakta saat 18.30'ta Ortaköy Sanat Merkezi'nde verecek. Grup Bulutsuzluk Özlemi'nde şarkı sözlerini ve bestelerini Nejat Yavaşoğulları yazıyor ve söylüyor. Topluluğun piyanisti Sina Koloğlu, bas gitarda ise Kanöz Ozan var. Filip Sümbülkaya davul, Tahsin Ünüvar saksafon, Nejat Yavaşoğulları ise gitar çalıyor. "ÖLÜMKARARJ" ADIYLA OYNAMIŞTI Hitchcock'un TVde "tp"adıyla gösterilecek fllmi, daha önce "Ölüm Karan" adıyla sinemalarda gösıerilmişti. Filmin başüca oyunculan (soldan sağaj Constance Collier, Joan Chandler, Douglas Dick, Cedric Hardwicke, John DalL, Farley Granger ve James Stevvart. Kumnı Kerim Âli fmran Suresi 101109. Ayetleri Hafız Hasan Araz okuyor Tttrkçe açıklamasmdan sonra Bv^a Uludağ Ünıversitesi llahıyat Fakulıesi Araftırma COrevlısı Mefail Hızlı 'nın bır konuşması yer alıyor. Program Zeki Allın'm okudugu bir kaside ile son buluyor. 19.15 Türkluk Araştırma Sempozyumu 19.30 İnanç Dünyası 20.00 Haberler ve Hava Durumu 20.45 Saide (Aynntılı bilgi yandakı sütunlardaJ 22.15 TV'de Sinema: lp (Ayrmtüı bilgi yandakı sütunlarda) 23.55 HaberlerKapanış İKtVCl KANAL Programda "Asıklık Geleneji" konusu ışlenıyor. Programa, Âfik Sefıl Selımi, Galşen Altun, Ali Cürlu, Mine Yalçm, Zehra Ganioflu ve tFAD Agn ekibi katılıyor. 19.50 Açılış • Bizim Sazımız Bizim Sözümüz 20.20 Sanat Dünyası 20.40 Haftamn Dizisi: Dr. Fisher Genova 2 21.30 Haberler 21.55 Insanın Macerası Son Duirtin son bölümünde, Amazon Nehri çevresmdekı balık lurlerı, bıtki çesitlerı ve sayıian pek aza inmiş olan yerlıler umtılıyor. 22.45 Dış Kaynaklı Müzik 23.20 İngilizce Haberler Kapanış ÎZLEYtÖ GÖZÜYLE Haberlerin jeneriği TKTTVsi ydlardır yinelediği sayısız yaymcılık hatalanna bir yenismi ekleyerek, "dünyanın çehresini değiftiren" bir atılım daha yaptı. Her aksam yayımlanan uç haber kuşağımn da başında, elektromk bır dunya görumusunün dunuşunü izliyoruz. Jenerikte Bering Boğazı'nm olması gereken yerde, adeta Okyanus büyüklüğünde bir boşluğun olduğunu, Bering Boğav'nın yeryüzünden silindiğini görüyoruz. Hâlâ altfamadığımız yüzlerce garip uygulamalanndan biri olan bu jenenk ıçın TKT'yi kutlamak istiyorum. Gerçekten de "dünyanın çehresini değiftiren" (!) bir yaymcılık yapıyorlar. ALİMURAT GÜVEK hlanbul "Televizyon" adlı belgesel Pazar günleri birinci kanalda yayımlanan "Televizyon" adlı belgesel dizinin, seyrelmeye değer olduğunu gönül rahallığıyla söyleyebilirim. • Televizyonun geçmişini, insanlan etkilemesındeki başansmı seyretliğim . anlarda, televizyonun da diğer uyufturuculardan pek de farklı • olmadığını kavradım. Kille haberlefme araçlannın en etkilisi olan lelevizyonun insanlan nasıl pesinden süruklediğini ve elkisi altına aldığını görmek isteyen diğer izleyicılere de bu programı tavsiye ederim. ', NAZAN ERENSOY Ankara » ! Biraz ciddiyet • TRT neden program verir, gazeteler de bunu neden yayınlar, bir lürlü '. akıl almaz. Geçenlerde tinlü rock şarkıcısı Phil Collins'in 50 dakikahk solo programınm yaymlanacağmı duyunca hevesle televizyonun • karşısına geçtik. Ancak yayın bilinmeyen bir nedenle kesildi. Tam 20 dakika sonra uzun süren bir reklam kusağına geçildi. TRTyetkılileri bu "keyfi" kesintinin nedenine bahane bulma gereği bile hissetmedi. Biraz dana ciddiyet lütfen. Ya yayınlayacağtz diye açıklamayın, ya da • oçıkladığmız programı doğru dürüst yayınlayın. ,' StNAN YA VAŞOĞLU Istanbul RADYO T R T 120.00 7.30 Yılbası özel yayını. 07J0 Haberler. 07.40 Gunün içinden. 09.40 Arkası yarın. 10.05 Rrklamlar. 11.05 Türküler geçidı. 1130 Solistlerdtn seçmeler. 12.10 öğte üzeri 13.00 Haberler. 13.15 Müzık. 13 J0 Bulgesei yayın. 14.45 Ya$ayan Mcnk.beler 15Ü5 öileden sonra. 16.05 Çeşıılı mOzik. 16J0 Solisılerden birer jarkı 17.05 Köyümilz köylümüz. 1725 Saz eserleri. 17J0 Oın ve ahlak. 18.00 Çocuk bahçesi. 18.15 Haftanın çocuk şarkısı. 18.20 Bolgesel yayın. 19.00 Haberler. 1930 Hafif müzik. 20.00 Gençlik koroları. 20.15 Şarkılar 20.30 Yuntan Sesler. 21.05 Saz eserleri. 21.15 Türk ve tslam dünyasından 21J0 Açıköğreıim. 21.50 Hafif muzık. 2200 Küçük konser. 22J0 Beraber ve solo saıkılar.13.00 Haberler 23.15 Gecenin içinden. O0L55 Haberferden özeıler. 01.00 Kapanış. 01.0505.00 Gece yayını. ; T R T I I 0 7 J 0 Haberler. 07.40 TUrküler. 08.00 Şarkılar. 08J0 Sabah konsen. 09.00 . TUrküler. 09.30 Sheena Easıon soylUyor. 10.00 Musıkı danyamızdan seçmeler. 10.20 . Türküler. H.40 Türkiye'den çizgiler. 11.00 Şa/kılar. 1130 Çeşıılı mOîik. 12.00 TUrküler geçidı. 12J0 TSM toplu programı. 13.00 Haberler. 13.15 Hafif muzik 13J0 Caz ' müzığı. 14.00 Amaıör lopluluklar. 14J0 Hafif müzik. 14.45 THM toplu programı. 15.15 Bir albüm. 16.00 Şarkılar. 16.20 Arkası yarın. 16.40 Türküler geçidı. 17.00 TSM kadınUr topluluju. 17.30 Çeşiıli müzık. 18.00 Türküler 18.15 Isfahan faslı. 18.45 Hafif müzik. 19.00 Haberler. 1V30 Beraber ve soio türküler. 20.00 Hafıf muzık 20.30 Solistlerden seçmeler. 21.00 Türküler ve oyun havalan. 2130 Hafif muzık 21.45 Beraber ve solo şarkılar. 22.15Hafif mttzik 22J0 Bir roman/bır yazardan hikâyeler. 22.45 Turkuler 23.15 Solistler geçidi. 23.40 Hafif müzik. 23.55 Perşembe konseri. 00.55 Kapanış. T R T I I I 07.00 Açılış. 07.02 Hafif müzık. 07.30 Sabah konseri. 08.00 Sabah için muzik 09.00 Haberler. 09.15 Müzikli dakikalar 10.00 Müzik muzık milzık 11.00 Ögleye dojru. 12.00 Haberler. 12.12 Günün konseri. 13.00 Şarkılar. 1330Türküler geçidi. 14.00 Konser saati. 15.25 Solistler geçidi. 1555 TUrküler. 16.25 Haftanın çocuk sarkısı. 16.30 Caz dilnyası. 17.00 Haberler 17.15 Geçmisten gUnümüze. 18.00 Plak albümle,'rinden.19X10 Haberler. 19.15 Ayın bcstecisi. 20.00 Hafıf müzik. 20J0 Bir konser 22.00 ' Haberler. 22.15 Gecenin getirdikleri. 23.00 Opera sanaiı 24.00 Gece ve muzık. 01.00 Kapanış. Kiiltiir Servisi Ünlü sinema ve tiyatro oyuncusu Jeanne Moreau yıllar sonra ilk kez KlausMichael Griiber'in bir oyunuyla yeniden sahneye çıkıyor. Avusturşalı yazar Hermann Broch'un 1950'de yazdığı "Les Irresponsables Sorumsuziar" adlı romanından alman oyun, "Le Recit de la servante Zerline Hizmetçi Zerline'in Öykiisü" adını taşıyor. Broch, oyuna konu olan romanını şöyle özetliyor: "Roman, Hitler öncesi dönemde Alman^'daki durumun ve Alman insanının bir tasvirini >apıyor. Temsili olarak seçilen kişilikler polifik inançlardan yoksundur... Hiçbiri Hitler felaketinden doğrudan 'sorumlu' değildir... Nazizm giiciinü işte bu rah ve düşünce halinden almıştır." "tdam Sehpası", "Âşıklar", "Gece", "Jules ve Jim", "Si^h Gelinlik" adlı filmleriyle yakından tanıdığımız Jeanne Moreau, 194858 arasında Ulusal Tiyatro'da ve birçok bulvar tiyatrosunda o>Tiamış ve daha sonra Comedie Française'e geçmişti. Şimdi Jeanne Moreau'yu yıllar sonra yeniden sahneye döndüren oyunun hikâyesini Fransız "Le Nouvel Observateur" dergisinde kendi kaleminden yayımlanan bir yazıdan izJe>'elim: "Michel Guy bir gün beni telefonla aradı ve Sonbahar Festivali'nde KlausMichael Griiber tarafından sahnelenecek bir oyundan söz etti. Ardından Hermann Broch'u tanıyıp tanımadığımı sordu. Hiçbir eserini okumadığımı söyleyince de, "Size Sorumsuzlar'ı gonderiyorum: oyun Hizmetçi Zerline'in Öykiisü isimli böliimiin bir yorumu olacak. Fikir, Klaus Grüber'in ve Zerline'i okuduğunuzda sizinle görüşmek isöyor" dedi ve aynı gün kitabı gönderdi. Oyun düşüncesi beni heyecanlandırıyordu, Michael Grüber'le tanışma olanağı da. Adını duymuş, "Faust" adlı oyununu görmüştüm. 'Zerline'in öyküsü beni derinden etkilemişti. O dönemde ikimiz de meşgul olduğumuzdan ileri bir tarihte benim evimde buluşmaya karar verdik. 22 martta kapıyı açtığımda sahanlıkta iri bir silüet gördüm: Michael Grüber. Onu tanımak için sabırsızlanıyordum, fakat bir çekingenlik, bir heye 1. KANAL / TV'DE SİNEMA • • Hitchcock9un füminde ceset başrolde İp (The Rope) / Yönetmen: Alfred Hitchcock / Oyuncular: James Stewart, John Dall, Farley Granger, Joan Chandler, Cedric Hardwicke, Constance Collier, Edith Evanson / 1948 yapımı / 80 dakika. Kültür Servisi Lüks bir biçimde döşenmiş bir salonda, iki genç adam, bir üçüncü genci iple boğarak öldürür... Alfred Hitchcock'un filmi, bu sahneyle açılır. Sonra ceset, bir tur sandıkmasanın içine saklanır. Ve biraz önce bir sınıf arkadaşlarını boğazlamış olan iki genç, tüm dostlarının çağrılı olduğu bir parti verir. Partide, içinde cesedin bulunduğu sandık da masa olarak kullanılacaktır!.. Yeni yılda TV'de Sinema programı ilgi çekici bir Hitchcock fılmiyle başlıyor... Hitchcock'un , ünlü "gönilemeyen beş fllmi" listesinden biri bu... (Diğerlerinden "Ölüm Korkusu Vertigo" ve "Arka Pencere"yi daha önce TV'de izlemiştik.) Film, yönetmenin klasik dönem diye adlandırılan 194O'lar~ dan olgunluk dönemi diye nitelenen 1950'lere geçişinin bir tür ara filmi... Hitcbcock, tümüyle kendi sermayesiyle yaptığı ilk film olan "tp"te Patrick Hamilton'un bir piyesinden yola çıkmıştı. Piyeste, iki katilin de jşcinsel olması ve polis müfettişinin de kadınsı tavırlan gibi noktaları iyice yumuşatan yönetmen, buna karşılık tiyatro öğesine tümüyle ihanet etmemek için yeni bir çekim tekniği geliştirmiş, kurgunun varlığjm aJabiidiğine azaltarak, filmi yaklaşık 10'ar dakika süren sekanslardan oluşturmuştu. Hitchcock, bu yöntemin genelde tek mekânda çekimin getirdiği tekdüzeliği önlemek için, örneğin ışıklara çok önem vermiş, dışardan gelen ışıkları gitgide azaltarak zamanın geçişini vermeyi çok iyi becermişti. İlk kez çalışüğı James Stewart, tiyatrodan gelme yetenekli oyuncu John Dall ve dönemin "jönü" Farley Granger, yönetmene büyük destek sağlamışlardı. Ülkemizde zamamnda "Ölüm Karan" adıyla oynanmış olan filmi (TRT niye bu anlamsız isim değişikliklerine gider, bir kez daha sorulabilir) hem konusunun içerdiği ahlaki bildiri hem filmin taşıdığı gerilim hem de sinema tekniğinin içerdiği deneyci öğeler nedeniyle değişik açılardan izlemek kabil... Jeanne MoreauTiyatro ilk göz ağnsı. canla. Bana çok çekingen göründü. Kanepeye oturdu, ben de karşısındaki bir sandalyeye. Aşağı yukarı aynı anda birer sigara yaktık. "Okudunuz mu?" diye sordu: "Evet" dedim. "Oynuyor musunuz?" dedi. "Evet" dedim. "Gerçekten mi?" diye tekrarladı, ben de doğruJadım. Bütün konuşmamız nerdeyse bu kadardı. Sadece söyle dediğini hatırlı A nkara, faM.) ım. Cenevre'de yaşayan piyanist Bahar Dördüncü, 7 ocak çarşamba gUnü Cumhurbaşkanlığı Konser Salonu 'nda bir resital verecek. Türkiye Filarmoni Derneği'nin düzenlediği resitalde sanatçı, Bach, Beethoven, Brahms ve Manuel de Falla'nın yapıtlarını seslendirecek. 1966 yılında Ankara'da doğan Bahar Dördüncü, ilk, ona ve lise eğitimini Ankara Devlet Konservatuvarı'nda Gülsin Onay ve Elif Bedii Aran çiftinin öğrencisi olarak tamamladı. 1981 yılında Cenevre Devlet Konservatuvarı'nda yüksek öğrenime başlayan Dördüncü, 1983 yılında "pekiyi" dereceyle okulu bitirdi. Aynı yıl "Espine" ve "Dumont" ödüllerini kazandı. Piyanist Bahar Dördüncü Dorsay'ın programı /. KANAL / TV FİLMİ Tarık Dursıuı K. eliyle M.Ş.E. Saide/ YapımcıYönetmen: Ayhan önal / Senaryo: Tarık Dursun K. / Yapıt: Memduh Şevket Esendal / Görüntü Yönetmenu Mustafa Yılmaz / Müzik: Cahit Berkay / Yapım: Ankara TV / Oyuncular. Burçin Oraloğlu (Şinasi), Selma Güneri (Saide), Seda Sayan (Güzide), Fatoş Sezer (Beyhan), Diana Newman (Handan), Ali Karagöz, Gürdal Çekilik, Oya Demir/ 1986/ 90 dakika. Kültür Servisi Yerli dizilere ayrılan perşembe gunleri TV'de lek bölümlük fılmler yayımlanıyor. Bu gece de ekranda çağdaş öykücülüğümüzün öncülerinden Memduh Şevket Esend»J'ın (18831952) "Snide" adlı kısa öyküsünden uyarlanan tek bolümluk bir yapım var. "Saide"nin yönetmeni ve yapımcısı Ankara TV Drama Bölümü'nden Ayhaa Onal. Öykuyii Tank Dursun K. senaryolaştırmış. Ancak "Saide"ye ne dereceye kadar Esendal'ın, ne dereceye kadar Tarık Dursun K.'nın yapıtı denilebilir bilemiyoruz. Çiinkü TRT denetimi, yetersiz bularak senaryosunu Tarık Dursun K. eliyle değiştirdigi "Saide"yi, çekim sırasında tanınmavacak haie getirmiş. Geriye öyküden pek bir şey kalmamış. Değişik, yabancı bir yapıt çıkmış ortaya. "Saide"nin uğradığı değışımı, bu gece filmi izJedikten sonra görecegiz. "Saide"nin konusu işgal >ıllan Istanbul'unda geçmektedir. Ancak son zamanlarda TRT ekranını kaplayan çok sayıdaki fesli, kalpaklı, feraceli Cumhuriyet öncesi dönemini yansıtan yapıtlardan izleyicinin bıkkınlık duyacagını düşunen Tank Dursun K . "S«ide"yi günümiızde geçirtiyor. Esendal'ın kahramanlan, her gün karşılaştığımız, sıradan kişilerden oluşmaktadır. Bu kişiler Esendal'ın umutlu, iyimser kalemiyle canlanıvermektedir. "Saide" de Şinasi'yi tiyatro ve sinema oyuncusu Burçin Oraloğlu canlandınyor. Oraioğlu'nu birkaç >ıl önce "Üç tstanbul'' dizisinde Adnan rolünde izlemiştik. Saide rolünde ise uzun süre sinemadan uzak kalan Selma Güneri var. Güneri aynca Bilge CNgaç'ın TV için çektiği "Elif Ana Ayse Kız" adlı 4 bölumlük dizide de oynuyor. Güzide adlı hafıf kadını genç oyunculardan Seda Sayan. onun kızkardeşi Handan'ı ise Diana Newman adlı bir İngıliz canlandmyor. TT'üllür Servisi Atilla £\. Dorsay'ın TRT i'te üç aydır hazırlayıp sunduğu "Geçmisten Günümüze" programı, yeni yılda cumartesi gününden perşembe gününe alındı. Dorsay'ın tümüyle kendi arşivinden hazırladığı programda hafif müziğin ve cazın geçmisten günümüze bir panoraması çiziliyor. Atilla Dorsay'ın bugün saat 17.15'ten iübaren yayımlanacak ilk yeni dönem programında Jim Heeves, Nat King Cole, Edith Piaf ve Brook Benıon'dan "yılbaşı şarkıları" örnekleri sunulacak. "Haftanın Şarkıcısı" bölümünde Rock'n Roll'ün tanınmış ismi Roy Orbison'dan parçalar çalınacak. Ayrıca "ParlezMoi D'Amour", "Z" filminin müziği ve "Petite Fleur" adlı parçalar da, dinleyici isteği olarak sunulacak. Bilsak'ta ocak ayı ültür Servisi Bilsak'ıa 5 ocak pazartesi günü saat 19.00'daki "Açıklamalı Caz Saati'nde Erol Pekcan var. Salt saat 19.00'daki "Radikaller Ne Diyorlar" adlı konferans dizisinde Tayfun Gönül, "Bireysel Özgürluk \e Otohte" konusunda konuşacak. 7 ocak çarşamba günü saat 19.00'da Mehmet Kısmet'in dia gösterisi izlenebilecek. 9 ocak cuma günü İlber Ortaylı'mn "Osmanlı Kültürü Diye Bir Şey Var mı?" konulu konuşması var. 10 ocak cumartesi günü saat 12.00'de Masal Gerçek Tiyatrosu, Reha Bilgen'in yazıp yönettiği "Renklehn Ülkesi" adlı kukla oyununu sunacak. 14.0016.00 arası Zeynep Oral'la tanışma ve sohbet saati gerçekleştirilecek. 19.00'da ise Los Paşaros Sefaradis'in "Türk Yahudiler Müziği" adlı konser programı var. Nectim GürseVin 'ilk Kadınh Fransız basınında Kültür Servisi Nedim Gürsel'in Fransızcaya "La Premiere Femme İlk Kadın" adıyla çevrilen "Kadınlar Kitabı" adlı romanı Fransız basmı ve edebiyat çevrelerinde ilgiyle karşılandı. Fransız Komünist Partisi'nin yayın orgaru "L'Humanite" gazetesi Gürsel'in yapıtının değerlendirmesine bir sayfa ayırdı. Gazetenin edebiyat eleştirmeni Claude Prevost, "Hepimiz İstanbol'un Yetimleriyiz" başiıklı yazısında, Gürsei'i, "Şürsel düzyazının büyük ustası olma yolunda bir yazar" olarak tanımladı. Claude Prevost,"L'Huınaai^" deki yazısında, "Bu kitapta, dişiligi yoksul bir fahişenin kucağında arayan, ama aynı zamanda çocuk masallannın suyunda jıkamp eski bir Türk efsanesinin kadın kahramanı, Korsanlar Knüı'mn kızı Nilüfer'i havaJ eden bir delikanlımn ruhunda olduğıı gibi, bir büyü var. Bu biiyü, anıların büyüsüdür" dedi. "İlk Kadın'ia ilgili değerlendirmesinde, "Gürsel'in romanı. her şevden önce, Haliç'in kirli sularına, çarşılann telaştı kalabalıgına yazılmış. James Joyce'un 'Ulysses' adlı romanında Dublin kenti için yazdığı gibi bir aşk şarkısıdır" diyen Prevost, romanda annenin sesiyle kentin sesinin özdeşleştiği şu bölümü aktarıyor: "Istanbul 1453'te değil, bugün düştü. Bizans'ın, Osmanlı'nın gıizel aynası Haliç, o saydam su, bir leş, bir balçık >ığınına dönüştü. Galata'nın, Pera'nın Yahudi, Rum,Franko Levanten mahalleleri >nkıldı birer birer. Yerlerine gökdelenler, pahalı oteller dikildi. Boğaziçi yalılanna da tankerler girdi, kıyılara beton döküldu. Öfkeli gergin bir erkek kalabalığı doldurdu sokakları. Yabancılar göç etti, kozmopolit Istanbul kalmadı artık. Kırmızı tuğlalı kiıçük kiliselere, genelev sokağına sırtını dayamıs sinagoga gidenJer azaldı. Markiz pastanesiyse oto yedek parçacısı oldu çoktan. İşte böyle, tstanbul düştü. O kıyı, o sokaklar, o evler... Üç denizin birleştiği yerde kurulmuş o güzelim kent." TİYATRODA BASKI VE SANSÜR PIKMEN GÜRÜN UÇAREB 'Devri Süleyman'ın acıkh serüveni 1968 de Halk Oyuncuları'nın sahnelediği "Devri Süleyman" tstanbul'da yasaklandı. Ankara'ya giden topluluk, oyunun adım "Devri Küheylan"a çevirdi Bu kez de Ankara'da yasaklanan oyun, Danıştay'ın kararıyla üçüncü kez perde açtı. •21965 martında A.Ş. Laç başkanlığında belediye meclisi üyelerinin hazırladıklan yeni yönetmelik Şehir Tiyatrolan Bas Rejisorü'nün yetkilerini kısıtlıyor, belediye meclisi üyelerinden oluşacak bir denetim kurulu ve İKÎ KEZ YASAKLANDI 1971 araağında ASThn sahnelediği Oktay Araytcı'nın "Naflle Dünya"sı bu kurulun saptayacagı bir edebi ku sıkıyönetimceyasaklandı. Yasak sonradan kaldmldu Oyun 8gün oynandu Ancak ikinci kezyasaklandu rulu öngörüyordu. Bu, edebi kurul aracılığıyja sansür demekti. Beledi törkçe kelimelerin alılması islenmis alması üzerine üçüncü kez perde açmizi knçültücü bir olayın deşilmesi ye meclisi ile Muhsin Ertuğrul ara tir. Aksi lakdirde öztürkçe oyunla tı. "Devri Süleyman"ın macerası bu ve eleştirilmesi işi, sadece solcu tasındaki sürtüşme, 8 aralık 1965 ta nn ojnatılmayacağı bildirilmiştir... nınan birkaç namuslu ve yürekli fıkkadarla bitmemiş, 27 Aralık 1968'de rihinde Oktay Rifatın "Çil Horoz" ra yazannın omuzlannda mı kalmaÖztürkçe yerine Osmanlıcava dönu Aksaray Küçük Opera'da oynanıroyunuyla açılan Ze>1inburnu Tiyat şü zorunlu kılan bir kültür müsteşa ken, sanatçıiar gericilerin saldırısına lı? Nerede namuslu, sağcı fıkracılar? rosu'nun aynı gün kapatılmasıyla Nerede mukaddesatçı yazariar ve nennın Turk kültüriıne hizmet edece uğramış, dekorlar yıkılmış, ama yadoruğa çıktı. Sonuçta, bas rejisörlük rede uçkur faziletçileri?" (8) gine inanmak mümkün mü?" (7) • pılan soruşturma sonucu tek bir suçkadrosu kaldınlıverdi. Olayı hukuk, lu bile bulunamamıştır. Politik baskılar, kjsıüamalar, ede197175 yıllart "denetleme" ve düsün ve sanat yonünden eieşJiren bbi kuruldan geçen oyunlann sansür"yasaklanma" dönemi olarak AST 26 Ocak 1969'da Küçük Opera'han Selçuk. Muhsin Ertuğrul'un gö lenebilmesi, devletin sanat politikaiçin ayrı bir önem taşır. Tiyatronun nın yakılmasıyla Halk Oyunculan revine son verilmesini bir yobazlrk sının tanışma konusu olmasına yol kapılarını mühürlemeye kadar varAnkara'ya taşınmış ve bu kez de örneği olarak kınamıştır: açmıştır. Bizde "demokratik" duze Erol Tov'un "Pir Sultan Abdal"ıydırılan sansur, kuşkusuz AST'ı ekonin düşun özgüriüğüne yer vermediği nomik yönden sarsmış, ama toplula yeni olaylar dizisi başlamıştır. Bu "Muhsin Ertuğrul olayı, bugün luğun direncini kıramamıştır. BeUekTürkiye'nin her >anında oynanan bir ve devletin, tiyatroyu bir sanat ve eserle turneye çıkan HO elemanları kültür ortamı olarak değerlendirme Ceylan'da silah kaçakçılığı yaptıklan lerimizi yoklayacak olursak: oyunun şehir tiyalrolan baş rejisörnedeniyle 24 saat gözaltında tutul1971 araljğında Oktay Arayıcı'n:n luğüne kadar uzanmasıdır... Musa diği vurgulanmıştır. Görüldüğü gibi. 1965 ve onu izleyen yıllar, ödenekli muş ve tabii oyun iptal edilmiştir. "Nafile Dünya"st sıkıyönetim tarahipzade'ye bile tahammül edemeven ve özel tiyatrolara uygulanan baskı Elazığ'da ise önce salon bulmak sofından yasaklandı. Yasak sonradan yobazlann Istanbul Şehir Tiyalrolanın hareketlendiği yıllardır. run olmuş, ardından da Imam Hakaldırıldı, oyun sekiz gun oynandı, n'na hâkim olmalan, acınacak bir tip Okulu öğrencileri olay çıkartmış, ikinci kez yasaklandı. 1972 nisan ba1967'de GenAr turneye gittiği durumdur. Ümmetçilerle kapitaJistve valilik oyuna izin vermemiştir. şında "Hitler Rejiminin Korku \e Samsun'dan valilik emriyle "Yolcu" ler fl ei« vermiş har vurup harman yu oynamadan aynlmıştı. 1968'de Tunceli'de patlak veren olay ise ti Sefaleti" sıkıyönetim komutanlığınsavuruyorlar meydanlarda..." (6) yatro tarihimizin yuzkaralanndan bica yasaklanarak tiyatro kapatıldı. Meydan Sahnesi'nde oynanan Belediye meclisince şehir tiyatro "Mum Söndii" hakkında soruştur ridir. 23 Ağustos 1%9'da bilellerin Kadro dağılmadı. "Gol Kralı Sail larına yapılan baskının yankılan sü ma açıldı. 1969'da Elazığ'da Ulvi satılmış olmasına karşın valilik son Hop Sait"le Istanbul'a turneye gelrerken, bunun daha değişik bir ör Uraz Tiyatrosu'nun ''Yalova Kay anda oyunu yasakladığını bildiriyor. di. Burada, oyun içinde önemli rolu neği de donemin Kültür Müsteşarı çıkan kanşıkhkta iki kişi oluyor. 80 olan bir sanatçı gözaltına alındı. makamı"nı sergilemesi yasaklandı. Adnan Ötuken tarafından Ankara' Yine aynı yıl Kadıköy 11 Tiyatrosu, kişi nezarete alınıyor ve 4 oyuncu ttıAST yeniden Ankara'ya döndu. Yaz da sergileniyordu. Müsteşar, Devlet Aziz Nesin'in "Berber Nonoş" oyu tuklanıyordu. Bu çirkin olayın yan dönemini Gençlik Parkı'nda temsilTiyatrosu'nda oynanmakta olan kılan geniş oldu. Ne var ki, hukuler vererek geçirirken, beş oyuncununun temsilleri sırasında 30 kişilik Adalet Ağaoğlu'nun "Çalıdaki metin tutumunda bir değişiklik söz su daha tutuklandı. Bu arada sıkıyöbir grup tarafından saldırıya uğradı, Çatlak" oyunundan yakışıksız bul oyunun dekorları ve soyunma oda konusu değildi. netim mahkemesince sürdurulen daduğu sözcuklerin çıkartılmasmı bu lan tahrip edildi. vada AST aklanıyor ve 197273 seH.V.Velidedeoğlu ağır bir dille kıyuruyor ve bu istek tiyatro yönetizonunu, Anouilh'un "Jan Dark nıyordu suçluları, suskunları! 197273 sezonunda Ankara Oyunmince yerine getiriliyordu. S.H. Es»Olayı" ve tsmet Küntaj'ın "Evler "Soruyoruıtı: Boyle bir ola> u>culan tarafından sahneye konan toglu'nun konuya ilişkin goruşleri, Evler"i ile açma hazırlıklarına girig»r bir ülkede gecseydi, yer verinden o günden bugüne pek bir şeyin de "Salozun Mavalı" da yasaklanan yordu. Kuntay'ın yapıtı oynanırken, oynar, bulun aydınlar, buiıın halk oyunlar arasındadır. Bu arada ğişmediği gerçeğini kanıtlaması yökomutanlık metin üzerinde yaptığı ayağa kalkar, parlamenlo hükumel196869 sezonunda yer alan Tunceli nunden dikkate değer: ten hesap sorar, bu hesabı alamazsa inceleme sonucu "Jan Dark Ölayfolayları ve değişik yıllarda Ankara 'nın oynanmasına izin vermedi. "Evonu aJaşagı ederdi: kovuşlurmalar en "Kültür müsteşannın kafa yaptsı, Sanat Tiyatrosu'na (AST) uygulanan geniş bir açıklık içinde geverdi. So ler Evİer"in de bazı bölumleri sakıntoplum görüşü ve düsünce larzı, bu yasaklar üzerinde ayrıca durabiliriz. calı bulunarak sansürden geçirildi. rmorum: Nerede bizim duşünürlegünkü ileri Türk toplumunun seviI968'de Halk Oyunculan'nın sahrimiz. insan haklan savunuculanmu, (6) Ilhan Selçuk, "Muhsin Ertuğrul yesinde değildir; bu yüzden sanal neye koyduğu "Devri Süleyman" Isfilozoflanmız, ahlakçılanmız ve mualanındaki davranışlan, kültür haya tanbul Valiliği'nce yasaklandı. BuOlayı, Yön. 4 Mart 1966 leberhukukçulanmız... Soruyorum: tımızı geriletici nitelikte olmaktadır. nun üzerine Ankara'ya giden toplu(7) S.H. Esatoğlu, "Sanata Baskı", Nerede 'mamur ve mureffeh TürtiÖrneğin küllur musteşan tarafından luk, oyunun adını 'Devri Küheylan'Ulus, 2İ Aralık 1966 ye'ciler! Buram buram teıii yuzleri, geçen kasım ayında Devlet Tiyatro a çevirerek, 21 Mart 1968'de perde(8) H.V. Velidedeoğlu, '•Tunceli lan Genel Mudürlüğu'negdnderilen lerlni yeniden açtı. 22 martta bu kez kumazca gülen gözleri ve samimiyet Olayı". Cumhuriyet. 7 Eylül 1969 siz sozleri ile oy toplama telaşında bir yazıda, bulun verii ve yabancı d Ankara Valiliği'nce yasaklanan mı? Bu ölçüde utandıncı ve milletioyunlann dillerinin taranarak öz eser, Danıştay'ın takipsizlik karan BULMACA SOLDAN SAGA: 1/ Lflleburgaz >akınında, Türkiye'nin ilk doğal gazdan elckırık uretim merkezinin kurulu olduğu yer. 2/ Kastamonu'nun bir ilçesi... Bacağın alı bölumunü ve ayakkabının üstunu örten bir tur • lozluk. 3/ Mikroskop carru... r Denizciiikte velena yelkenini tu îan halat. 4/ Cıva ile bir baska metalin alasımı. 5/ Bir gösterme sıfaiı... Duman lekesi. 6/ Verme, ödeme... Kısa sopalarla yapılan bir Japon dövuş sanatı. 7/ Şairler. 8/ Tarihöncesi ve tarih ça|larında tanrılara sunulan kuçük hevkelcik... Boru sesi. 9/ Yardım etme, arka çıkma. YIKARIDAN AŞAClYA: 1/ Folklor. 2/ Bir oyun ya da filmde dınlenme suresi... Bir çalgı... Taılada bır sayı. 3/ Genelev işleten kadın... Ahşap gemilerin omurgalannda, borda kaplamalarını yerleştirmek için acılan yuva. 4/ Dahil.. Bir nota... Muğla'nın bir ilçesi. 5/ Bir geminin alabildıji yük mikıan. 6/ Arap erkeklerinin kefiyelerinin üzerine ba|ladjklan kalın çember baj... Keman vayı. II tzmir'in bir ilçesi. 8/ Atletizmin, koşma ve allamanın dışında kalan yarışma dallannın ortak adı... Bir tür cetveL 9/ Kanın pıhülasmasına yardımcı olan hucre. y B L T A K 0 M E kr 8 L 5 o 1 5 | $ 5 u A l A \c E ! R A M t D I £ ısf M o A £ T N A £ 1 M 2 A M £ | A \i & A S E k L A 1D 5 1 Şehir Tiyatroları ültür Servisi Istanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları, ocak ayında Harbiye Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu'nda "Lüküs Hayat", "Haiwatha", "Vişne Bahçesi", "1793" ve çocuk oyunu "Saka Kuşu"nu sahneleyecek. Fatih Şehir Tiyatrosu'nda "Hançer'', "Katharina Blum'un Çiğnenen Onuru" ve "Dans Eden Eşek" adlı çocuk oyunu ay boyunca izlenebilecek. Üsküdar Şehir Tiyatrosu'nda ise "Genç Osman", "Döne Döne", "Taziye" ile çocuk oyunu "Ayının Fendi Avcıyı Yendi" ocak ayı boyunca sahnelenecek. I 1 •• 1 • Y 1A z T I i N H A M Mm Mvmn AAywun Men MOM HAVA DURUMU 2*EKn» 4°Ednan 0* Eraran 1' IMçttr ( «• s°aa*m? i t 11* 1° Guırıanm f «• faen i 1* •fymtu i r 1* hn* I 12 S*Kn ( J M°roama r t 4KOK* 1 13° 1 <• > «• «ım »*» a* >ına Çnmok Dn) T 4* KırUıni e «• 3= B 0" 13» P 1Koıyı 3" T w uatyt B «• •5" ? s A 5» •? f 1'Samuı Y 1 ? r B J" • •2* rsn ! ¥ 12» P ir r 5ta» •5* «• TSım B !• 0*»J* SUrt» e «• îHMnao B i r T S* 3° Tf*ron Y 1»" !• !• .7» Vıogal B r I " fcngMan / UM Sıoot tmrc Brt1 Bm BrttM tmmn a» Fr»U>i Gh» U n Uk lO» 1515» 1* f 11' »• )»• 17» U«M W M Mo Pn %M tanı Sofn Lmtı S K y K 1 • * B 10* .!• •15* •• <• mm »•»ort t TS~ ültür Servisi Cevat M\. Çapan, 4 ocak pazar günü saat 13.0015.00 arası Ortaköy Yazm Kitabevi'nde Behçet Necatigi! Şiir Ödülü'nü alan "Dön Güvercin Dön" adlı yapıtı üzerine bir söyleşi yapacak. Çapan söyleşide şiir üzerine görüşlerini de açıklayacak. Cevat Çapan'ın söyleşisi r 7» \r $» r THArn ZM • Y i(T «• 1«" j» U" «• Yurdun'un resim sergisi ültür Servisi Ressam Yurdun, 1987'nin ilk sergisini 7 ocakta Galata Sanat Galerisi'nde açıyor. Sanatçının tual üzerine yağlıboya çalışmalanndan oluşan sergi 31 ocak tarihine kadar açık kalacak. r Mte k OoOu /maMı'ıuittoMnfet afr yrtt az MUu v x *0 0 * Anadok'ıuıtaBytatt * u kumffli. M 9CM0J& « t t k RÛZS/Ul K bM * * » tU kffl |WMı Wqr 1021 amm a n m X M M « c BBtZ I n m tdMk. Oofrj KandMz ya»« Of daıMrMı B M * pçK*. 0>tt n « « dtfp* ed» gMı n a 10 un «»J ınrti 35ten«ournM «K« \lm GHO ndı Itrn tuMu gKae* Bttjtr bov M M >MMa> Mf. an sn vn tumn a n > G«tttffccUgM ot« »IVuJ taMOı 10 m Mnındı ohctt. K n M t e k OoOu /maMııui ttoM n f e t afr y M v x K»V» 9CM0J& «Ittok. RÛZS/Ul Kıay n bM v**n»n tmU.ntntn M « n k . OrtKrtt y i t e « güıMaMaı 35anan a n 8. m »