Katalog

27 AĞUSTOS 1986 Ozette DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Irak saldırıları yüzünden îran'ın petrol ihracatı % 50 azaldı Dazlaklar bir Türk gencini dövdü Dazlaklar, Frankfurt'ta 16 yaşında bir Türk gencini döverek bisikletirü tahrip ettiler. Polis, kimliğini açıklamadığı Türk gencinin NEW YORK (AP) İran'ın Frankfurt'un kuzeyindeki bir Irak'a karşı "son saldırıya" hasemtte kırmızt trafik lambasmzırlandığı yolundaki haberier voda yeşüin yanrnasını beklerken, ğunlaşırken, "The VVashington 7 kişilik dazlak grubunun saldı Post" gazetesi. Çin'in Iran'a bünsına uğradığım bildirdi. Polisin yuk miktarda silah sattığsm ve verdiği bilgiye göre, dazlaklar 16 ABD'nin, körfezde Irak'ın lehiyaşındaki Türk gencini dövüp bi ne olan silah dengesinin bozulsikletini de tahrip ettikten sonra masından korktuğunu bildirdi. olay yerinden kaçalar. Yaralanan Lefkoşe'de yayımlanan "The Türk çocuğunun ilk tedavisinden Middle East Economic Survej" sonra taburcu edildiği ve dazlakadh dergi, Irak'ın yoğun bomlann yakalanmasma çalışıldığı bardımanları sonucu İran'ın petbUdirildi. (a.a.) rol ihracatının geçen hafta % 50 oranında düştuğünü bildirdi. Dergi, İran'ın petrol ihracatının geçen hafta gunde 1.2 milyon varilden 600 bin varile duştüğunu Irak, önceki gece yeni bir deniz belirtti. hedefîni vurduğunu bildirdi. ABD'de yayımlanan "The Irak, deniz hedefi deyimini, tanVVashington Post" gazetesi, Çinkerler için kullanıyor. Bağdat 'in son zamanlarda Iran'a artan ta açıklama yapan askeri sözcü, silah satışının ABD'li yetkilileri Irak jetlerinin, önceki gece, TSİ kaygılandırdığını yazdı. Gazete, 00.30 sulannda tran kıyılanna Vr'ashington'daki yetkililere dayayakın seyreden bir hedefe tam narak verdiği haberde, Çin'in isabet kaydettiklerini ve uçaklaİran'a en az 300 milyon dolarhk nn, eksiksiz üslerine dönmeyi füze ve başka silah sattığını bebaşardıklannı kaydetti. Sözcü, lirtti. Amerikalı yetkililere göre, bu yeni saldmnın, Irak'ın, ağır tanklar, MİG21 uçakları ve "tran'ı ekonomik kaynaklardan roket atıcıları gibi diğer silahlar yoksun bırakma stratejisi" çer da büyük bir olasıhkla İran'a gitçevesinde gerçekleştirildiğini ifa mek uzere yola çıkmış durumda. de etti. (AP) Körfez savaşında insan bakı Çin, ürarfı sîlahlandırıyor The Washington Post gazetesi, Çin'in İran'a büyük miktarda silah göndermesinin ABD'yi kaygılandırdığını yazdı. Gazeteye göre Çin, İran 'a en az 300 milyon dolarhk silah sattı. Pekin'in Tahran'a ağır tanklar, MİG21 uçakları ve füzeler göndermekte olduğu bildiriliyor. diaları kesinlikle yalanlamıştı. Öte yandan petrol konusunda otorite olmakla tanınan The Middle East Economic Survey dergisinin haberi, körfez savaşının son haftalarda ulaştığı boyutların çarpıcı bir göstergesi. Dergi, gelecek hafta, Irak saldırıları sonucu İran'ın petrol ihracatının günde 1,2 milyon varilden 600 bin varile düştuğünü bildiriyor. Dergi, Irak'ın 12 ağustosta ilk kez korfezin güneyindeki Sırrı Adası'nı bombalamasından sonra İran'ın petrol dolum işlemini daha da güneydeki Larak Adası'ndan yapmaya başladığını bildiriyor. Larak, İran'ın Bender Abbas deniz ussü yakınlannda bulunuyor. The Middle East Economic Survej, bu arada İranlıların Harg Adası'nda bombardımandan yıkılan tesislerin onarımını tamamladıklannı, bu nedenle ileride petrol ihracatını tekrar yukseltebileceklerini belirtti. İran, geçen yıl petrol ihracatmdan 15 milyar dolar kazanmıştı. Bu yıl ise, Irak bombardımanları ve fiyatlann düşmesi nedeni ile bu rakamın 7 milyar dolara inmesi bekleniyor. Körfez savaşına ilişkin diğer bir gelişme de, Korfez İşbirliği Konseyi'ne üye ulkelerin dışişleri ve petrol bakanlarının Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da toplanarak iran'ın petrol tankerlerine giderek yoğunlaşan saldınlarına karşı alınacak önlemleri görüşmeye başlamaları oldu. BUGUN ALI SIRMEN Bayar'ın 193233 Yılları . . . Irak bir tanker daha vurdıı Iran 'ın Çin 'den alacağı ağır tanklarla saldm yeteneği artacak. mından İran'ın l'e karşı 3'lük bir avantajı var. Ancak Irak, silah ustünluğu ile bu avantaj karşısında dengeyi sağlayabiliyordu. Amerikalı yetkililer, Çin'in İran'a silah sevkiyatı ile dengenin bozulabileceğinden korkuyorlar. ABD, Iran'a silah satılmasını dünya çapında engellemeye çalışıyor. VVashington bu aşamada Tayvan ve Güney Kore gibı ülkelere, İran'a silah satmaktan kaçınmalan için baskı yapmıştı. İsrail'in de İran'a yedek parça sattığı yolunda dış basında bazı haberier çıkmış, ancak İran bu id Ürdün: tsraü 1967'den beri 2670 kilometre hare toprak işgal etti AMMAN, (a.a.) İsrail'in 1967 yılından bu yana, Batı Şeria ve Gazze bölgesinde, Araplara ait 2670 kilometre karelik toprağı işgal ettiği bUdirildi. Ürdün İşgal Altındaki Topraklar Bakanı Marvan Doudine. Filipinler Devlet Başkam Bayan Amman'da yaptığı açıklamada, Corazon Aquino,bir günlükresisrail'in bu sure içinde, Kudüs'mi bir ziyaret için dün Singa te 35, Hebron'da 28, El Halil, Jepur'a geldL Bu ziyaret, Bayan nin ve Tulkarem kasabasında 44, Aquino'nun 6 ay önce Devlet Ramallah ve Bethlemm'de 37 Başkan» seçilişinden bu yana ger yerleşim bölgesi açtığını söyledi. çekleştirdiği ilk dış gezinin ikinGazze'de 1967 yılından beri 18 ci durağı oldu. Politik gözlemci İsraıl yerleşim bölgesinin kuruller, Bayan Açuino'nun Singapur duğunu kaydeden Ürdünlü baBaşbakanı Lee Kuan Yew'le yap kan, işgal altındaki Arap topraktığı gorüşmelerde* özellikle iki larındaki "hızlı Yahudi artışı"nm ülke arasındaki politik ve ekono tehlikeli sonuçlar doğuracağını mik işbirliği ile Güneydoğu As kaydetti. Bakan Doudine, 1967 ya Devletleri Örgütü ASEAN'm yılında Batı Şeria'daki nüfusun güçlmdirilmesi konularımn ele 760 bin olduğuna, ancak şu analındığını kaydediyorlar. (a.a.) da bölge nüfusunun 800 binin altında bulunduğuna işaret ederek, bu sonucun, bolge halkını goçe zorlayan îsraü'in politikasından kaynaklandığını vurguladı. Der Spiegel dergisi, Sovyet atom bilimcisi ile görüştü 'ÇernobiTde lıata yaptık' Çernobil kazasını soruşturan hükümet komisyonu üyesi Valeri Legasov, ''Trajedinin nedeni, personelin reaktörü kapatmayıp, otomatik sistemleri devre dışı bırakmasından kaynaklanıyor" dedi. LEGASOV Personel bunu plan dahilinde uyguladı. Deney sırasında reaktörun suyla dolmasından korktular. Dizel jeneratöru calışmaya başladığında bu bir kaza durumudur \e acil soğutma sisteminin devreye sokulması gerekir. Ancak personel bir hata yaparak acil soğutma sistemini kapatmıştı. Ve daha sonraki birkaç saat içinde de yeniden açma>ı unuttulaı. Lnuttular mı? LEGASOV E\et. unuttular. Gerçekten mi? LEGASOV Teknisyenlerin durumu kontrol altında bulundurduklarını duşünüyorlardı. Bütün dikkatlerini elektronik sürecin doğru işleyip işlemediğine vermişlerdi. Niikleer santral sisteminin kendisinden kaynaklanan hatalar nelerdi? LEGASOV Yönetmeliklere gore kimse guvenlik sistemlerinde kısıntı yapamaz. Ancak personel şu veya bu guvenlik sistemini gayet kolay devre dışı bırakabilir. Butün sistemlerde farklı anahtar ve şifrelerin bulunması kontrol açısından daha iyi olabilirdi. İkınci hata ise enerjinin beklenmeyen bir şekilde yükselmesinden sonra guvenlik sistemlerinin yeteri kadar hızlı bir şekilde devreye girmemesiydi. Yönetmeliklerimiz aşağı yukarı normal şartları ya da aşağı yukarı normal kazaları ongörüyor. Guvenlik tedbirleri kalite açısından yeterli değildi. Çernobil kazasından nasıl bir sonuç çıkarabüirsiniz? LEGASOV Çernobil'den alınacak ders, uyarı niteliği taşıyan verilerde herhangi bir değişme olması durumunda hemen kendi kendisini durdurabilecek bir sistemin gerekli olduğudur. Çernobil'de hata yaptık denebilir. Canımız yandı. Duyduğumuz acı bizi düşunmeye zorluyor. Aquino Singapur'a gitti Robert Kennedy'nin oğlıı Ernıeni iddialarını savunııyvr Dış Haberier Servisi Nukleer santrallarda meydana gelen en buyük kaza olan Çernobil faciası, bugüne kadar 31 kişinin yaşamına mal oldu. " D e r Spiegel" dergisinin Çernobil kazasını soruşturan hükumet komisyonu uyelerinden atom bilimcisi Valeri Legasov'la yaptığı söyleşiyi aşağıda özetleyerek sunuyoruz. Bay Legasov, kazaya neden olan denemenin amacı neydi? LEGASOV Çernobil de dahil olmak uzere, butün işletmelerde herhangi bir kaza durumunda reaktore elektrik sağlama gorevini üstlenen bir dizei jeneratorü vardır. Jeneratör, saniyenin onda bıri süre içinde çalışmaya başlamalıdır. Çernobil personeli, bu surenin reaktordeki bir kazadan sonra da turbinleri yeniden işletmek için yeterli olup olmadığını denemek istenttis.Ancak bu deney bir nukleer santralda şapılmasa daha iyi olurdu... Ya nerede >apılması gere I aleri Legasov LEGASOV Bu tur jeneratorlerin uretildiği bir fabrikada. Eğer reaktör kapatılsaydı bu o kadar korkunç bir deney olmazdı. Reaktor kapaüldıktan sonra teknisyenler istediği incelemeleri yapabilirdi. Trajedınin kaynağı personelin reaktoru kapatmavıp, deney sırasında çalışma&ı gefeken otomatik sistemleri devfe dışı bırakınalarında yaııyor. Soğutma siklemi İ2 saat boyunca çalışmadı. kirdi? Kennedy ailesinin politika sahnesine saldığı en genç üye, oldürülen Senatör Roberı Kenedy'nin oğlu Joe Kennedy, siyaset hayatına atılırken, oy toplamak için Türkiye aleyhtan demeçler verme yolunu seçti. Öldurülen Başkan John Kennedy'nin yeğeni olan Joe Kennedy, sonbaharda yapdacak milletvekili seçiminde, adaylığını koyduğu Massachussets eyaletinde yaşayan Ermeni seçmenlerin oylarını alarak, emekliye aynlan Temsilciler Meclisi Başkanı "Tıp O'\eUV'in Demokratik Partiye ait sandalyesini kapmaya çalışıyor. Joe Kennedy, seçim bölgesindeki Ermeni seçmenlere hiıaben yaptığı bir konuşmada, 1915 ile 1917 yılları arasında Anadolu'da meydana gelen olaylarm, "Soykırımın modern bir orneğini" oluşturduğunu iddia etti. (a.a.ı ZAMANIN YENÎADI 1932 yılının tarihı, 1946'da nastl yazılırdı dersiniz? 1955'te, 1960'ta veya 1986'da?.. "Bu da ne demek, tarıh hep aynı değil mi?" demeyin. Tarihin yazımı, yorumu, içinde bulunduğumuz zaman kesitine, o kesitte egemen olan görüşlere ve o zaman birimi içindeki yönelişlerimize öylesine sıkı sıkıya bağlı ki. Hiç kuşkusuz. olaya bu açıdan baktığımızda, 1932'nin tarihinin, şu yukarıda sıraladığımız zaman birimlerinin her birinde çok daha değiştk biçimde yazılabileceğini, hatta değişik yazılmasının kaçınılmaz olduğunu görürüz. "Neden 1932'nin tarihi?" diye de sorulabilir. 1932'nin tarihi önemlidir, çünkü Türkiye Cumhuriyeti iki büyük dönemeci çok kısa bir süre içinde hemen hemen aynı anda almıştır. 1932 yılına gelindiğinde, Türkiye Cumhuriyeti, sanayileşme alanında önemli bir gelişme sağlayamamış, kendi yerlı burjuvazisini yetiştirerek, tarım ve ticaret dışında sağlıklı bir ekonomik yapı oluşturamamıştı. Öyle ki, Serbest Fırka olayında da görüldüğü gibi, sosyal çalkantıları da önleyememişti. Üstelik 1929 dünya krizi genç Türkiye Cumhuriyeti'ni de etkilemiş, tarım ürünlerinin fiyatlan düşerken, Türkiye'ye yabancı sermaye veya dış yardım akışı düş olmuştur. İşte böyle bir ortamda, devletçilık tek çözüm olarak görülmüştür Mustafa Kemal tarafından. Inönü hükümetinın Iktisat Bakanı ve kadrocularla yakın ilişkiler içinde olan Mustafa Şeref Özkan, devletçiliği üçüncü bir yol olarak görmekte, sosyalist ve kapitalist sistemler dışında mazlum ülkeler için uygulanacak bir model otarak kabul etmektedir. Kadrocuların desteklediği ve ideolojik yapı içine oturtmaya çalıştığı bu eğilim, özel teşebbüsü, daha açık deyimiyle ağaları ve ticaret burjuvazisini tedirgin etmiş ve İş Bankası çevresi harekete geçmiştir. Bu çevrelerin sözcüsü olan iş Bankası Genel Müdürü Celal Bayar, üçüncü yol olarak ideolojik yapı içine oturtulmaya çahşılan kalıcı devletçilik yerine. geçici bir devletçiliği savunmaya, başka bir deyişle devletçiliği elden geldiğınce sulandırmaya çalışmıştır. Celal Bayar, bu girişimlerinde doğrusu çok başarılı olmuş, bir yıl içinde Mustafa Şeref'i Iktisat Bakanhğı'ndan uzaklaştırarak, yerine geçmiş ve kalıcı devletçı deneyı, geçici devletçi tutuma çevırmiş, Kemalizmi bir ideolojik yapıya oturtmak isteyen kadrocuları sindirmiştir. Bayar 1932 atağını kısa sürede sonuçlandırmış, çok usta bir manevrayla, karşıtı olduğu devletçilik uygulamasının dizgınlerini ele geçırmiş ve ismet İnönü ile devletçilere karşı çok etkili bir muhalefeti Iktisat Bakanı olarak başarıyla yürütmüştür. Celal Bayar, bu girişimleri sırasında, devlet eliyle kurulmuş olan fabrikalann, özellikle tekstil fabrikalanmızın kapasitesinin düşük seçilmesi, birinci sanayi planı döneminde teknik ve finansman yardımı sağlayan Sovyetler'in yerine ikinci plan döneminde İngilizleri devreye sokmak, hatta Sovyetler Birliği'ne karşı, o sırada içe kapanık bir politika izleyen ABD'yi devreye sokmak için olağanüstü çabalar harcamıştır. Örneğin devletçilik uygulaması başladıktan sonra gelen Sovyet heyetlerine karşılık, aynı yapıda bir Amerikan heyetini çağırmak Bayar'ın devletçilik uygulamalarının ana davranışları olmuştur Dr. Gencay Şaylan'a göre. Bu arada, Celal Bayar'ın o sıralarda başlattığı anti Sovyet kampanyanın daha sonraları devletçilik kavramı ile birleştirilmesiyle ortaya çıkan bir savı da iyi görmek gerekir. Bu sava göre, devletçilik, Sovyet sisteminin maskeli bir uygulamasından başka bir şey değildir ve Sovyetler'in etkisi ile Türkiye'ye yerleşmiştir. Bu savın geçerli olmadığını betirtmeliyiz. Unutmamak gerekir ki, devletçilik Mustafa Kemal'in mazlum uluslar için ortaya attığı üçüncü bir yoldu. Mustafa Şeref de devletçiliğın özellikle bu üçüncü yol yanını vurguluyordu. Kadrocular ise, Sovyet sistemı tercihini daha önce bir kenara bırakmış, "eski" Marksistlerin ağırlıkta olduğu bir kadroydu. Ama tüm bu gerçekler, ilerde Bayar'ın önderliğinde toplanacak olan bir kadronun devletçiliği bir umacı gibi göstermelerine, bu yönelişin Sovyet etkısinin ürünü olduğunu ileri sürmelerıne engel olamayacaktır. İşin en ilginç yönu ise, 1933'te İktisat Bakanı olmasından 1939 a kadar devletçıliğin, devletçiliğe karşı olan Bayar tarafından yürütülmuş olmasıdır. Bayar, bu dönem içinde 195060 iktidarı sırasında tutacağı yolun ıpuçlarını vermış, ana çizgilerini çizmış, hatta diyebiliriz ki, 1950'deki iktidarının temellerini atmıştır. 193233 yılları Bayar'ın yaşamının kuşkusuz en önemli yıllarıdır. Celal Bayar'ın, yaşamının en kritik ve en büyük atağını yaptığı^ve kanımızca en buyük başarısını kazandığı bu yıllar, cumhurıyet tarıhımızin de en önemli yılları arasında sayılabilir. Ne yaztk kı, kanımızca bu yıllar önemli olduklan ölçüde olumlu, yapıct değıllerdır mmm SSCB, Viyana toplantısında açıkladı: Çernobil tipi nükleer santraüarın yarısı kapatddı VİYANA. (a.a.) Sovyetler Birliği'nin Çernobil konusundaki raporunu gorüşmek amacıyla Uluslararası Atom Enerji Ajansı tarafından Viyana'da duzenlenen konferansa katılan Sovyet heyeünden Valeri Legasov, duzenlediği basın toplantısında Çernobil'deki RBMK tipi reaktorlerin guvenliğini arttırabilmek ve benzeri bir felaketin meydana gelmesini onlemek amacıyla çalışmalar yaptıklannı, bu tip reaktörlerin yarısının faaliyetlerinin durdurularak bakıma alındıklarını soyledi. Legasov, "Sistemdeki aksaklık, sistemi kuranların, çalışanların beceriksiz ve aptalca davranışlarını onceden kestirememeleri sonucu meydana gelmiştir" dedi. Legasov Sovyetler Birliği'nin kaza nedeniyle nukleer enerji kullanımını durdurmayacağını ifade etti. Uluslararası Atom Enerji Ajansı tarafından duzenlenen 50 ülkeden 500 kişinin katıldığı beş gun surecek konferansa Sovvetler Birliği daha once basına özet olarak açıkladığı 382 sayfalık bir rapor sundu. Raporda, reaktörde bulunan acil soğutma sisteminin kapalı olmasına rağmen, personelin reaktoru çalıştırmasının kazaya yol açan başlıca neden olduğu belirüliyor. WASHISGTON POST: 3040 Bİ.N KİŞİ ÖLECEK Öte vandan, Amerikan "VVashington Post" gazetesi, Çernobil'den yayılan radyasyona maruz kalan, besinleri yiyen 3040 bin kişinin olebileceğini ileri surdu. Çernobil felaketiyle ilgili olarak resmi bir Sovyet raporuna atıfıa bulunan Amerikan gazetesi, 3040 bin kişinin ölume sürukleneceğini yazdı. Viyana toplantısında bu Sovyet raporunun goruşüleceğini belirten gazete, "Önemli sorun, Sovyet yetkililerinın radyasyonun yayılması konusunda yanılıp yanılmadtklarında duğumleniyor."' diye yazdı. Yine aynı gazeteve göre, olümler, radyasyonun yol açacağı kanserlerden ileri gelecek. Bu arada, Moskova'da Çernobıl kurbanlanna ilik nakli ameliyatına katılan ABD'li doktor Robert Gale, radyasyona uğrayan ve kemik iliği nakli yapılan 13 kişiden sadece 4'ünun kurtulduğunu söyledi. Profesor Gale, " Aslında bü>ük bir başan beklemiyorduk, başarı oranımız >üzde 25"te kaldı" diye konuştu. Kabil'in iddiası: İran askerleri Afgan toprağına girdi Afganistan hükümeti, İran askeri birliklerinin, mucahitlere yardım amacıyla Afgan topraklarına girdiklerini, ancak Afgan kuvvetlerinin müdahalesi sonucu kayıplar vererek geri çekildiklerini bildirdi. Öte yandan, Afganistan'ın doğusundaki Celalabad kenti havaalanında meydana gelen bir patlamada 16 kişinin öldüğu, 30'dan fazla kişinin de yaralandığı bUdirildi. Açıklama, Yeni Deihi'deki Batdı diplomatik çevrelerden yapddı. Ancak ayrıntıiı bilgi verilmedi. Yeni Deihi'deki mücahit çevreleri patlamayı doğndayarak, patlamada aynca iki Sovyet askerinin de öldüğunü bildirdiler. (a.a.) Çin'de hileli içkiden 7 kişi öldü Çin'in guneybatısındaki özerk Guaneşi bölgesinde, geçen hafta başından bu yana 7 kişinin zehirli içkiden öldüğu ve olayla ilgili 3 kişinin tutuklandığı bUdirildi. "China Daily" gazetesi, bölgede 71 kişide daha zehirlenme belirtilerinin göruldüğünü ve bazılarının durumiarının oldukça tehlikeU olduğunu haber verdi. Sağltk Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, 3 yetkilinin tutuklandığı, firmanın ürettiği içkilere metilalkol karıştırdığı ve kanşımda kullanılan miktann devlet tarafından belirlenen değerlerin bir kat üstunde olduğu kaydedildi. (a.a.) Israil'le Kamerun yeniden diplomatik ilişki kurdular YALNDE, (a.a.) lsrail ve Kamerun, 13 yıllık aradan sonra yeniden diplomatik ilişki kurmaya karar verdiklerini açıkladılar. İsrail Başbakanı Şimon Peres'in, bu Afrika ulkesine vaptığı iki günluk resmi gezinin sonunda yayımlanan ortak bildiride, iki ulkenin özellikle tarım, ticaret, sanayi, turizm, inşaat, haberleşme ve guvenlik alanlannda işbirliğine hız kazandırmak istedikleri belirtildi. Bildiride, bağları geliştirmek için ortak bir komisyon kurulmasının karara bağlandığı da ifade edildi. Kamerun, 1973 Arapİsrail savaşından sonra, İsrail'le ilişkılerini kesmişti. bir çözümden yana olduklarını kaydettiler. lrkçı Güney Afrika rejimiyle yakın ilişkileriyle bilinen İsrarl, Kamerun'la birlikte, bu ülkedeki ırk ayrımcı yönetimle mücadele etmeye kararh olduğunu da savundu. FKÖ KINADI Öte yandan FKÖ, İsrail Ba&bakanı'nın Kamerun'a yaptığı gezi\i kınadı. Orgut haber ajansı VVAFA'nın, bir Filistinli yetkiliye dayanarak verdiği haberde, Kamerun'un Peres'i kabul etmesinin, Afrika Birliği Örgutu %e bağlantısızlar hareketinin siyonizmi kınayan kararlarının ihlali olduğu tavunuldu. ORIENT İsraii ve Kamerun, ortak bildırıde, BM Guvenlik Konseyi'nın 242 ve 338 sayılı kararlarına dayalı bir Ortadoğu barışı ile FilUÜn sorununa "adil v« kalıcı"