Katalog

21 AĞUSTOS 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 İSMAÎL GÜLCEÇ Y4YEN DUNYASINDA SANAT EDEBIYâT HAYVANLAR Çağının tanığı değerlî bîr yapıt Temaşai Dünya ve Cefakâru Cefakeş/ Evangelinos Misailidis'in romanı/ Cem Yayınevi/ 840 sayfa. ATtLLA ÖZKIRIMLI •'Dünya ıımuma mahsus bir temaşai âlem olup, her şeyin vukuu muhtemel idiiğinden, guna gun vTikuat hazinesi olmak üzere işbu kitabın telifi vatandaşlanma belki son yadigâr olmak için tarafı aciziden tensib görulmüştür. (...) İşbu kitapta miınderic bulunan halâtı hikâyeden meram, halka bilmediğini oğretmek olmayup, ancak dikkatlerini celp birie uyanık bulundurarak ve bal arısı tarzı eyisini toplatıp, fenasını terk ettirmektir." Evangelinos Misailidis, "Temaşai Diiuya ve Cefakâru Cefakeş" adını verdiği kitabının amacını böyle açıkhyor "Mukaddeme" (Başlangıç) bolümünde. Aynca kitabını, herkesin kendi kusurunu seyredeceği bir "fiyinei devran" (dünyayı, zamanı gösteren ayna) olarak niteliyor. Kimdir Evangelinos Misailidis? Robert Anhegger'in tanıtımıyla, Karamanh denilen Ortodoks Hıristiyan toplumunun üyesi, 1820 doğumlu Kulalı bir Rum. Halkının büyük çoğunluğu gibi onun da anadili Türkçe. Izmir'de Yunan okulunda, Atina'da Edebiyat Fakültesi'nde öğrenim görüyor. Izmir'de bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra gazeteciliğe atılıyor. "Beşaretil Maşnk" adlı ilk Karamanlıca dergiyi çıkardığı gibi, "Mekteb Temaşai Dünya, günümüzdeki anlamıyla bir roman değil. Avukat Favini de bir roman kişisinden çok tanıklık etliği olayları aktaran bir anlatıcı. Bütün ayrıntılarıyla bir çağın panoramasını veriyor Misailidis. Olaylardan çıkardığı sonuçları fıkralarla destekleyerek, anlatımını deyimlerle, atasözleriyle süsleyerek. PİKNİK PİYALE MADRA SERAP CİZMELİ KEPÎ KİTAPTAKİRESİMLERDEN Vsta Yorgi'nin 'TahtelKale" (Tahtakale) Mahkemesi'nde muhakeme edilisi. i Fünunı Şarkiye", "Şark" ve "Anadoli" dergilerinin de kurucusu. 1850'de Istanbul'a geliyor ve ölümüne (1890) dek yazıişleri müdürlüğünü yürüttüğü "Anadoli"yi Istanbul'da çıkanyor. Aynca telif ve çeviri (Yunanca ile Fransızcadan) birçok yapıtın da sahibi. Dört ciltlik "Temaşai Dünya"yı ise 18711872 yıllarında yayımlıyor. Dünya"yı kısaca tanıtmak gerekiyor. Misailidis'in yapıtı iki açıdan önem taşıyor: Dili ve belgesel niteliği. Avukat Aleko Favini'nin senlvenlerinin anlatıldığı yapıt, adından da anlasılacağı gibi, geniş bir coğrafyayı kapsıyor. Merkezi tstanbul olan bu coğrafya, 19. yıizyıl Osmanlı topraklarından, Fransa, ltalya, îngiltere, Yunanistan ve Rusya'ya toplumsal yasamıyla yansıtılıyor. Kurumlar, çeşitli toplulukların yaşama biçimleri, gelenekler, inançlar üzerine kahramanı Aleko Favini aracılığıyla bir yığın bilgi veriyor Misailidis. Üstelik bunu, çağdaşlarına oranla oldukça yalın, konuşma dilinin özelliklerini taşıyan akıcı bir anlatım diliyle, Türkçeyle gerçekleştiriyor. HIZU GAZETECİ NECDET ŞEN i'n, fes\zt\ta\, kıyı veya ıc f^J» ^ ) 6os>suN"dIyf ,cqt €tbkİ€n sosyo/ \ie eğlencesel ehkı'nlıklerdır. Çeşıt. çeşıfc fest\va\ vardır : t " i AZC\K ŞÖHCET Bir çağın panoraması "Temaşai Dünya", günümüzdeki anlamıyla bir roman değil. Avukat Favini de bir roman kişisinden çok yaşadığı, tanıklık ettiği olaylan aktaran bir anlatıcı. Üstelik yalnızca doğuşundan, yaşlanıp bir çiftliğe çekilişine kadar başından geçenleri de anlatmıyor bize. Timarhaneyi mi düştü, "Şimdi davamız şoyie dursun da. şu nmarhanenin vusfına gelelim" deyip başlıyor timarhaneyi, deliliği ve delileri anlatmaya; "Sihirbaz ve bakıcı ve remil atıcı" bir deliden soz ederken de büyücülüğe, cinleri toplamaya geçiyor kolayca. Beyoğlu'nda karnavala mı katıldı, sözü eğlence yerlerine getirip Beyoğlu gecelerini, "kirahane tesmiye olunan" dönemin genelevlerini anlatmaya girişiyor; kötü yola düşmüş kimi kızlann öyküsünü de "ibret" alınması için araya sıkıştırıveriyor. Böylece bütün ayrmtılarıyla bir çağın panoramasını veriyor Misailidis. Daldan dala atlayarak, olaylardan çıkardığı sonuçları fıkralarla destekleyerek, anlatımını deyimlerle, atasözleriyle süsleyerek... ONCE BİS 6dZET£CIN!W PESTlVALLERl M&SIL iZLEMESl 6E(?EK \ , «Sl^i ANLATTIK .. BU PE 5IZ.E PESTİVALLER NASIL OLUJ?, / i CAÇ CEŞİT PESTIVAL VARDIf? , kültürel t Yalın bir Türkçeyle Şemsettin Sami'nin "Taaşşukı Tal'at ve Fıtnat"ıyla aynı yılda, 1872'de yayımı tamamlanan "Temaşai Dünya" ilk Türk romanı sayılabilir mi? Bu sorunun yanıtını aramadan önce, "Temaşai Dostum Mozart / Nadir Nadi / Çağdaş Yayınlan / 222 sayfa. 'Dostum Mozart üzerine 9 ÇİZGtlJK KÂMtL MASARACI Kitapta, Mozart'ın yalnızca yaşamöyküsü, ürünleri, bunların teknik ve ruhsal çözümlemelerinin verilmesiyle yetinilmiyor, sırası düşürülerek daha başka birçok yapıt, sesiendirici ve orkestradan, çeşitli bilim ve sanat dallannın ilginç kesitlerinden de söz ediliyor. 1. Muziğine "delicesine tutkun" olduğu Mozart üzerine ulkemizde bir çalışma yapılmamış olması; 2. Duygusunun başkalarınca da paylaşılmasını istemesi. Yapıta kuşbakışı bir göz atarak 23 noktaya daha değinmek istiyorum: 1. Sayfa 193'te, "dissonans"lar için "falsolu sesler" denmiş. Bilindiği gibi, "dissonans sesler", birbirleriyle uyuşmayan, birbirini yırtan zamandaş seslerdir. Bunlar "falsolu sesler" değildir sanırım. 2. Yapıtın bütünü göz önüne getirilirse: a) Dâhi oğlu için bunca özveride bulunan baba Mozart'ın ölümü; b) Büyük sanatçının kendi ölümü ve bir çukura atıhrcasına gömüldüğü yerin belirsiz kalışı; 1859'da dikilen bir anıt mezar... Bu konular keşke biraz daha geniş verilseydi. 3. Sayın Nadir Nadi'nin çocukluğundan beri baskı makinelerinin ritmleri arasında büyudüğünu ve halen içinde bulunduğu ortamı düşündük de "Dostum Mozart"taki baskı yanhşlarının çokluğuna biraz jaşırdık. Gelecek baskılarda bu yanlışların giderilmesini ve daha varsa bizlere özellikle böylesi başka dostlannı da tanıtmasıru yürekten diliyoruz. W.A. Mozart nel ekin sahibi olduğunun yeni bir kanıtını oluşturmuştur. Bu arada yazarımız, iyi muziğin insanları, toplumları yuceltici, birbirlerine hoşgörü ile yaklaştıncı etkinliğini vurguladıictan sonra ulusumuzun başarı ile yürüdüğü evrensel müzik yolundan saptınlışıru "Türk kültürüne yapılabilecek en büyük kötülük" olarak niteliyor. Gerçekten, Fatih'in açtığı "Rönesans" diyebileceğimiz çağı onun hemen arkasından kapatanların, matbaayı 300 yıldan artık bir sure Türk ve Müslümanlara kullandırmayanların torunları, bunca deneyim sahibi olmamıza karşın, Atatürk döneminde mutlu bir düş gibi içine daldığımız bu güzel yolu çalı dikenleriyle kapamayı başarmışlardır. Sayın Nadir Nadi, böyle bir konuyu ele almasını iki nedene bağlıyor: Türkçe yazılmış ilk romanlar Yazannm kim olduğu bilinmese, diline ve içeriğine bakılarak "Temaşai Dünya"nın anadili Türkçe olan Türkiyeli bir Rum tarafından yazıldığı kolayca kestirilebilir. Bu olgu, yapıtın ilk Türk romanı olup olmadığı sorusunun da yanıtı. Nitekim "Temaşai Dünya"nın anlatım dili Türkçe, ama Grek harfleriyle yazılmış. Misailidis'in "Mukaddeme'de de belirttiği gibi hedeflenen okur kendi vatandaşları, Türkçe konuşan Ortodoks Hıristiyanlar, Türk okuru değil. Aynca kendisini Yunanlı sayan ve bunu özellikle vurgulayan bir kahramanın seruvenleri çevresinde, onun bakış açısından yansıtılıyor her şey. Bu nedenle, Turk edebiyatının o günkü bütünlüğü içinde yeri ve etkisi olmayan "Temaşai Dünya"yı, Ermeni harfleriyle Türkçe yazılmış öteki yapıtlarla birlikte ilk Türk romanları olarak değil de "Türkçe yazılmış ilk romanlar" biçiminde nitelemek daha doğru. (Farsça yazan Me>lana'yı, Almanca yazan Kafka'yı, Fransızca yazan Senghor'u düşündüğümüzde, bu konuda dilin tek ölçü olmadığı daha iyi anlaşılır.) Sözu bağlarken, günumuz açısından, döneminin toplumsal yaşayışının ve OsmanL Türkçesinin önemli bir tanığı sayılması gereken "Temaşai Dünya"nın içeriğiyle, diliyle değeri yadsınamayacak bir yapıt olduğunu belirtmeliyim. Üstelik, diyelim bir "Taaşşukı Tal'at ve Fıtnaf'tan, bir "Hasan Mellah"tan ya da bir "İntibab"tan daha keyifle okunduğunu da... Bu değerii yapıtı günümüz okuruna kazandıran Robert Anhegger'le Vedat Gunyol'a ne kadar teşekkur etsek azdır. AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN ŞÜKRÜ TAHİRGtL Başlığımız, değerli yazar Nadir Nadi'nin son kitabının adı. Üzerine epeyce yazılar çıktı ya, birkaç söz de biz eklemek istedik. Yapıtta dâhi bestecinin "yüce ve bayagı" yanlarıyla, insan yanıyla, yalnız yaşamöyküsü, ürünleri, bunlann teknik ve ruhsal çözümlemeleri anlatılmakla yetinilmemiş, sırası düşürülerek daha başka birçok bağdarlardan, yapıtlardan, sesiendirici, orkestra ve kuruluşlann, yazın, eleştiri, resim, tiyatro, tarih... gibi bilim ve sanat dallannın ilginç kesitlerinden söz edilmiştir. Böylece kitap mozaik parçası gibi renkli, çiçekli bir durum almış, yapıcısının genis bir müzik ve ge TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN 21 Ağustos f?2?'PE 8UGÜH, ÜOM£N ASIUI TÛRZ MÛZ/Ğı gESTECİSİ PİMrriZl KANTEM<eo6LU(VEYA DtMrmiüS C4AJTBM/g) 54 YAŞIUPA ĞLOÜ SOYUMUK1 C£MG/2 HAN'A UZANPI& SÖVLEUEM P(Mİmi, SO60AN VOYWPAS/'/J/N OĞUI OUVSAK İpnMgUL'A GElMıfri.21 YtL BUHAPA YAŞAYAN VE İYİ gıR MÜ2JZ BĞİTJMÎ VERİLEN KAMTEMİRO6LU, BİRÇOC BBSTE YAPMlŞ, TÜRK MU2JĞİhJİta SAYtLI USTALARt ARASINDA YEZALMIŞnR. AYRICA, KENOİ SULÜfÜ OLAA1 &R TİİIS. NO7AYIA ZAAAAHIMA/ ÇOK £A YIDA £ES7ETİA/İ DE £AP7X MIŞ77/Z. KAUTEMİeoĞUJ UZUN SÜS£ TZtPtAP/ SARAYI'NPA YAÇAMlf, BOĞDAN VOYVOPASl OLPUKTAN SCNZA İSTAUBUL'bAN AYRlLMtSn.mi P/IUT SAVAÇI SlM£Wt>A,8AĞ/MStZL/fC HEI/ESlYL£ RUSLAR'tH YANIUDA YER ALMIÇ, YEUİLİUCE X ONtABA SI6INMIŞTİ., K4N7EM/ROGLU.. Yayın Raporu BİR KENT, BİR İNSAN tzmir'in Son Yüzyılı, S. Ferit Eczacıbaşt'nın Yaşamı veAmları / Yazarv Yaşar Aksoy / Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Yayınlan / 360 sayfa. Izmir'in ilk diplomalı eczacılanndan Süleyman Ferit Eczacıbaşı'nın özellikle cumhuriyet öncesi döneme ilişkin anılarını, ilk kez tarihçi Cemal Kutay bizzat kendisinden dinlemişti. Daha sonra Kutay bu anılan tzmir'de "Yeni Asır" gazetesinde 1979'da "Bir İnsan, Bir Devir, Bir Şehir" başlığıyla yayımladı. Bu anılar, Izmir'in tarihi konusunda yülardır araştırmalar yapan yazar Yaşar Aksoy'un bu çalışmasının da çıkış noktasıru oluşturdu. Aksoy, Süleyman F. Eczacıbaşı'nın yasamöyküsünü, yalnızca kişisel bir serüven olarak değil, tarihsel bir dönüm noktasımn genel panoraması olarak da işliyor. SEVGÎ YAZILARI Yazan: Öner Kemal / Yaprak Yayınlan / 158 sayfa. Öner Kemal'in 1980 yılından bu yana çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanan ve doksan iki yazar ile yüz yirmi yedi kitabı kapsayan anma, değerlendirme yazılan ve söyleşileri bir arada. "Sevgi Yazılan"nda yer alan yazı ve söyleşilerde "kitabı okura ulaştırma" çabası ağır basıyor. Son altı yılın kapsamında, Puşkin'den Kemal Bilbaşar'a, Orhan Veli'den Dadaloğhı'na, Memet Fuat'tan Pmar Kiir'e, Oktay Akbal'dan Muzaffer Buynıkçu'ya çok değişik tatlardan ozan ve yazarları, gerek yeni kiuplanyla, gerek yeniden basılan eski kitaplanyla bulmak olası. tZMİR'lN İÇÎNDE İNCE MİNARE Fethi Savasçı 'nın şürleri / SanatKoop Yayınlan / 62 sayfa. Uzun süredir yaşamını Almanya'da işçi olarak sürdüren ve bugüne kadar şiir ve öykü türlerinde on beşten fazla kitap yayımlayan Fethi Savaşçı'nın yeni şıırlerini bir araya getiriyor "İzmirin İçinde tnce Minare". "İnce duyarlıklara, yalın sözcüklerle anlam kazandınr şiirlerinde" diyor Asım Öztürk, Savaşçı için. TEMİZ YÜREKLE / ATT/LA JOZSEF Hazırlayan: Kemal Özer / Broy Yayınlan / 134 sayfa. 1937'te kendini bir trenin altına yılındaki Milliyet Roman Yanşması'nda başan ödülüne değer görülen roman, çeşitli nedenlerle daha önce yayımlanamamıştı. Romanm bu ilk basımı yapılırken, yazar yapıtım yeniden gözden geçirmiş. "İlmckler Söküliıyor"da, 1970'lerin toplumsal kargaşası temelinde kadının ataerkil aile düzeni içindeki konumu işleniyor. Aysın Uğur Kezer'in 1972'den bu yana yayımlanmış öteki yapıtlan da şunlar: "Tutsak" (şür), "Avak İzleri" (şiir), "Çocuk Oyküleri", "Yürege Sevgi Gerek" (roman), "SUahlar Çiçek Açmaz" (çocuk romanı), "Savaşın.Öncüleri" (çocuk romanj), "Öfke" (roman), "Yaşamak Ne Güzel" (çocuk romanı), "Çaüdaki Güvercinler" (çocuk romanı). 50 YIL ÖNCE CUMHURİYET Bir a\da 55.000 kişi öldü Paris 20 (a.a.) Ekselsiyor gazetesinin Paristeki muhabirinden aldığı malumata göre Ispanyadaki dahili harbde şimdiye kadar 30 bini ihtilalci olmak üzere 55 bin kişi ölmüş ve aynca 25 dul kadınla 60 bin öksuz çocuk kalmıştır. Bu listeye Badajozda kurşuna dizilen 2 bin kişile Meridada idam edilen bin kişi de dahildir. Bir aylık dahili harbin bilançosunu yapan İç Bakanı asilerin Barselon, Madrid, Valans, Alicante, Sarragose, Sen Sabestiyan, Bilbao, İbria gibi İspanyanm büyük merkezlerinde halk tarafından 21 Ağustos mağlub edilmis söylemistir. 1936 olduklarını 19361986 düşurdüğu ve Türk pullanna olan rağbeti kırdığı anlaşılmıştır. Bu sebeble kanunen saklama muddeti biten evrak ve zarflardaki kullamlmış pullann yok edilmesi ve evrak üzerindeki pullann evvelce olduğu gibi makasla kesilerek kıymetten düşürülmesi usulünün tatbiki takarrür etmiştir. TEMİZ YÖREKLE Pul stoku Ankara 20 (Telefonla) Evvelce Turk Tayyare Cemiyetine verilmiş, sonra posta idaresine iade edilmiş olan eski pullann saklı bulunmasımn birçok kolleksivoncuları zarara CUMHURİYET KİTAP KULÜBİPNDEN HABERLER AYEV EN ÇOK SATAN KÎTAPLARI DENEMEİNCELEMEBELGEANI 23.7.198620.8.1986 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ntahm MtfYazan 117.189 Swc* Y«M/HftMt ÇtUnkaya 152.350 Tak Sniylt UiMMUNasM b 087.048 087.051 CUMVI, ört 117 053 •to bsM/ErMI Tnalp 075 119 117182 Bonka Davau2 (Ifkmca)/Tal*t Turhan 038 029 027 059 •!• TaMUErMI TB*alp 117 193 Küfir RMBMlan/Yatçn KüçAk Ryatı 52524156301575945.1911 5252625840.735 istasyon sanat evi Güzel Sanatlar Fakülteleri Yetenek Sınavlanna "iyi" hazırlanmak için çalısmalar başlamıştır. Atölyelerimize katılanlar 1984'de 5 bölümde, 1985'de 4 bölümde birincilikler kazanmıslardır. ISTANBUL 140 56 50 ANKARA 28 35 08 SATILIK Silivri Basınkent'te yazlık daire Tel: 5245290 saat 10.0011.00 ÇAY İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ RİZE 27 KALEM TEKNİK MALZEME SATIN ALINACAKTIR 1 Kuruluşurauz ihtiyacı 15 kalem rulman ile 12 kalem V kayışı (27 kalem) teklif alraa usulu ile satın alınacaktır. 2 Bu işe ait şartnameler; a) Çay Işletmeleri Genel Mudürlüğü, Satınalma MüdiirlüğüR1ZE, b) ÇayKur Çay Pak. Fabrikası Mudürlüğü, BüyükdereÎSTANBUL, c) ÇayKur Ankara Bölge Mudurlüğü, Maliye ve Gümrük Bakanlığı E binası 7. kat OperaANKARA adreslerinden ücretsiz temin edilebilir. 3 Ihaleve katılmak isteyen firmaların şartname esasları dahilinde hazırlayacakları teklif mektupiannı en geç 8.9.1986 Pazartesi günu saat 17.30'a kadar Çay Işletmeleri Genel MudurlüğuRİZE adresinde bulunacak şekilde iadeli taahhütlu olarak gondermeleri veya belirtilen tanhe kadar elden vermeleri gerekmektedir. 4 Postada meydana gelen gecikmeler ve telgrafla yapılacak müracaatlar kabul edilmez. 5 Genel Mudurluğumuz 2886 sayıh Devlet Ihale Kanunu'na tabi olmayıp ihaleyi yapıp yapmamakta, kısmen yapmakta veya dilediğine yapmakta serbesttir. atarak 32 yaşında canına kıyan ünlü Macar ozan Attila Jozsefi Türk okuruna kapsamlı bir biçimde sunmayı amaçlayan bir kitap. Kemal Ozer'in incelemesini ve ozanın aynntılı kronolojik yasamöyküsünü, Attila Jozsefin kaleminden kendi yaşamöyküsü izliyor. Miklos Szabolcsi ve Andras Fodor, değişik açılardan ozanın niteliklerini inceliyorlar. Attila Jozsefin seçme şiirlerini ise Kemal Özer ve Edit Tasnadi'nin birlikte yaptıkları cevirilerden okuyoruz. İLMEKLER SÖKÜLÜYOR Aysın Uğur Kezer'in romanı / Yaba Yayınlan / 157 sayfa. "İlmekler Sökülüyor", .Aysın t'ğur Kezer'in ilk romanı. 1977 PTT GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN Teşekkülümuz ihtiyacı için 1000 ton çelik nüveli bakır tel ve aksesuarlan satın alınacaktır. Istekliler bu alıma ait şartnameyi Ankara'da PTT Genel Müdürlüğu Malzeme Dairesi Başkanhğı'ndan veya Istanbul Sirkeci Büyük Postane üstunde bulunan PTT Bölge Başraudürlüğu Malzerae Müduriugü'nden KDV dahil 11.000.TL. bedelle temin edebilirler. Teklifler en geç 30.9.1986 gunü saat 10.00'a kadar PTT Genel Müdürluğü Malzeme Dairesi Başkanhğı'na verilecek veya posta ile gönderilecektir. Bu tarihten sonra gonderilen teklifler nazarı itibare alınmaz. Basın: 26072