Katalog

ÇUMHURÎYET/10 . 10 AĞUSTOS 1986 J968'de Sovyetler'in Çekoslovakya müdahalesini kınayan Boran, şimdi özeleştiri yapıyor 'Çekoslovakya olayında sağlam unsurları teşhiste yanıhnışım' Bir Uzun Yürüyüş Uğur Mumcu sordu, Behice Boran anlattı MUSTAFA EKMEKÇt ANKARA NOTLARI Mektuplaria Olaylar... Antakya'dan B. C, şunlan yazmış: "Cumhuriyet yıllıklanna göz gezdirirken, sizin 7879 yıllığmda (3 Mayıs tarihli), 'Kümesteki Papağan' fıkrası ilgimi çekti ve çok düşündürdü. Anımsatayım: Bir adamın papağanı sık sık 'Kahrolsun' diye bağınyormuş. Dönem de iyi dönem değil. Komşulardan biri ihbar etmiş, 'Bu evde 'Kahrolsun' diye bağınyorlar' biçiminde. Poiisl&r, altp götunvüşler, içeri atmışlar. Adam da kızmış papağanına, hapisten çıkınca, kafesinden çtkarıp, götürmüş kümese tıkmış. Papağanın canı sıkılmış elbette. Kümesteki horoz, yeni gehn yarabğa bakmış, pek hoşlanmış, 'İyi, renkli bir parça düştü!' diye geçirmiş içinden. Papağanda şafak atmtş, horozun usundan geçenleri sezince. Horoza yaklaşmış, şbyle demiş: Bana bak, ben homoseksüellikten değil, siyasal suçtan burdayım! W1986. Cezaevieri tskhm tüdım siyasi suçlaria, suçsuztorta dolu... Baskılar, bellekleh silme hareketi, işkence, idamlar.. Yakılan cezaevlerindeki bazı hücreler ve cayır cayır yanan insanlanmız... Gsiler yüzlü sosyalizm: Benim Biz aydınlar bu insanlan bir an olsun unutmamız, haklı af isÇekoslovakya olayı ile ilgili eleştirim o olayla temlerinde yan/arında o/mamamız olanaklı mt? Bu haklı afistesınırlı kaldı. Aybar'ın tavn ise "anti mini (destektemek) ozellikle seçimhrin yaklaştığı bugünlerde so.Sovyetizm "di. Aybar'ın "güleryüzlü sosyalizm" rumluluk teş/yan her aydının görevidir. Af istemine aynı zamandeyimini kullanmasının, sosyalizm için böyle bir da en az 'Jaguar olayt' kadar Cumhuriyette yer ayrılması, biz okuyuculann genel dileğidir. Kösenizde bu konuya değineceğlayrım yapmasının altında da "anti Sovyetizm" nize inanıyorum. Saygılanmla selamlar. yatıyordu. Bugünse Aybar'ın bu tutumu apaçık Ozan Ali Yüce'ye küçük not: Amanos dağı sise börünmüş/Asi ortadadır, bununla övünür gibi bir hali var. nehri akmtyor arttk/Kızılırmak neden suskun... Saygıyla, özlemle". • » •8 • Papağan fıkrasını ammsadım. Orhan Duru anlatmıştı. Cumhuriyet okurunun genel af istemini desteklemek çok yerinde Sayın Boran, TtP içinde Aybar'la birlikte çalıştığınız dönemi 12 Mart döneminde kapatılan TİP, 1 Mayıs 1975'te yeniden kuruldu. Yeni TlP'in kurucuları bir arada. dir. Olayı Hinthorozu Erdal Bey'le de konuştum. infaz Yasası: j)iraz anlatır mısınız? nda yapılan değişiklik hemen hiçbir şey getirmedi. Cezaevieri Bu konulara yeniden döneceğiz. ' BORAN Aybar parti çalışmalarında kendisinı ön plana çıkartBoran'ın Milliyet'teki yazısı Uyusmazlıklar, 1968yılmın sonuna doğru başlamıştı. Sadun Aren adam dolu. İnfaz Yasası'ndan yararlanıp çıkanlar, işsiz. 1974 makta dikkatli, tüzuğün genel başkana taıudğı yetkilere sahip çıkaffı da gudük çıkmıştı. örneğin, ağır cezalılar bağışlanabildi ve Behice Boran, Aybar'ın Marksizmden adım adım uzaklastığı kamada ve kullanmada da titizdi; her bakımdan guvenirlilik ve saygıde, disiplin suçlarına af çıkmadı. Oylama sırasında, bir milletnısına varmışlardı. Evet, Çekoslovakya olayı bu tartışmaların nedan oluşan bir otoriteye sahip olmanm, tuzuğun verdiği yetkilervekili tuvalete mi ne gitmiş, oytamaya yetişemediği için kalmıştı. deni değildi. Partiyönetiminde, Çekoslovakya'yı işgalsırasında, bu den daha önemli olduğunun farkında değil gibiydi. Kendi başına Bunun canlı bir örneği, eski savcı, Cumhuriyet'te briç köşesikonuda bir gönışme de olmamıştı. Ama "güler yüzlü sosyalizm" buyruk hareket etme eğilimi, az önce anlattıklarıtndan anlaşılacağı ni hazırtayan Şiar Yalçıridu. Şiar Yalçın, disiplin suçu nedeniyüzere, aramızda görüş ayrılıklan ortaya çıktıktan sonra daha da arttı. Aybar tarafından bu olay nedeniyle ortaya atılmıştı. le savcılıktan uzaklaştırıldığı için, savunmanlık da yapamıyor. Daha fazla ayrıntılarına girmeye gerek gormüyorum. 1968 ekim ayında, Behice Boran ve Sadun Aren'in liderliğindeki Kamu görevine dönemiyor. Ağır cezalar almış olanlar bile, afbir grup, Genel Başkan Aybar'ın büime karşı olduğunu, ustyapıya Olağan ve olağanüstu kongrelerde, GYK toplantılarında olup bitan yararlanıp, çıktıktan sonra savunmanlıklannı, uğraşlarını fazla ağırlık verdiğını ve kışısel yonetıme yoneldiğini ılerı sürmektenler, kurullar içinde ve dışında soylenenler konusuna da girmeyeteydiler. yaptılar. Güdük çıkan af; yapılan haksızlık, eşitsizlik kimsenin ceğim. Çoktandır niyetlendiğim, anılannu yazmayı gerçekleştirebiAybar'ın konuşmalannın "partiyi bağlamaması" yolunda bir umurunda değil. Seçim kampanyalannda bunu SHP dile geKrsem, o kapsam içinde 1940'lardan başlayarak sol kanat içinde olup onerge de Genel Yönetim Kurulu 'nda reddedildi. bitenleri tabii bildiğim kadarıyla ele almak istiyorum. Şimdi yaltirebılır. Konuyu benimseyebilir. Bakalım gözleyeceğim... Sovyetler Birliği'nin Varşova Paktı'nın diğer dört üyesi ile nız bazı noktalan belirtmekle yetineceğim: Hesaplaşma başlamıştı. Bu 'Ankara rVot/an"nda, gezi izlenimlerine azıcık ara verip, birlikte ÇekosJovakya'ya yaptığı askeri müdahalenın hiçbir Partinin 3. Kongresi bu uyuşmazlık içinde geçti. Seçimleri AyAybar, görüş aynlığı meydana çıktıktan sonra yapılan olağan ve yönden haklı, hatta gerçekçi politika bakımmdan geçerli gösorunları yansıtan biriki okura yer açmak istedim. Adının sakbar'ın listesı kazandı. Ancak Behice Boran, listeyidelerek Genel Yö lı tutulmasını isteyen bir ilkokul öğretmeni şunlan yazmış: olağanüstu kongrelerde seçimleri kendi tarafının kazandığını belirrülebilecek bir yanı yoktur. tiyor. Doğrudur. Doğrudur da bu durumda neden kendisi iki kongre netim Kurulu'na uye seçildi. Uyuşmazlık bu noktada da durmadı. Bu mudahale, milli bağımstzlık ve eşitlik haklanna oldu"Sayın Ekmekçi, arasındaki ve sonraki sürede bizler hakkında kovuşturma açtırmaBu kongreden 45 gun sonra "olağanüstu kongre" toplandı. Bu kongğu kadar sosyalizm ve sosyalist enternasyonalizm ilkelerine İzninizle Ankara Notları'n; bugun de ben yazmak istiyorum. yı denemedi. Deneyemedi, çünkü en yakın çalışma arkadaşlan olan rede Boran ve Aren, yönetim kuruluna birkaç kişi daha sokmayı de aykındır. Kolay mı sekiz yıl aradan sonra, 'Kden kalkıp Ankara'ya gelMYK ve GYK üyeleri dahi buna karşıydılar. Onlann da Aybar'a başardılar. Unutmamalı ki bugünkü Sovyet ve diğer ülkeler komünist mek? Diyeceksiniz ki, 'Ne olmuş, herkes geliyor Ankara'ya; oneleştirileri vardı. Biz ise partinin nıteliğinin, çizgisinin değiştirilmek Uyuşmazlık daha da büyüdu ve Aybar istifa etti. liderleri, Stalin döneminde yetişrniş, kişilikleri ve kafaları o dan medet umar çünkü her bahtı kara'. istendiğini, parti tüzük, program ve kongre kararlannın önemli bir Şimdi gelin bundan sonrasmı Behice Boran 'dan dinleyelim: dönemin sartlan altında şekillenmiş kimselerdir. Kimi yoksulluğun, borcun, ezilmişliğin acısını çeker; kimisi de ihlale uğradığını ve önlenmezse daha da uğrayacağıru görüyor, bu Sovyetler Birliği'nde isçi sınıft diktatörlüğü partinin, hatBORAN Aybar istifa ettikten sonra benim genel başkanlığım mal varfığmı gizleyememenin. Hay Allah! Kimi varlık, kimi yoknedenle de Aybar'a karşı çıkıyorduk. ta parti içinde belirli bir kadronun gitgide tek bir kişinin mushiç söz konusu olmadı. Genç bir avukat olan Mehmet Ali Arslan luk sıkınvsı çekJyor. Gazete satan çocuk 'Şahinkaya mal varlıtebit, keyfı idaresi şeklini almıştır. başkanlığa seçildi, ama kırk gun kadar sonra gorevden ayrıldı, geğını açıkladı' diye bağınyor. Bunun uzerine yazma gereğini duyAybar neden istifa etti Behice Boran, 27 Ağustos 1968 Milliyet rekli destek görmediği gerekçesiyle. Haklıydı da. En yakın mesai dum. Çünkü, üç gün önce intihar etmeye kalkttm, basarama• 1969 genel seçimlerinden sonra yapılan ilk GYK toplantısında Ayarkadaşı olması gereken genel sekreter bile o süre Ankara'da budım. Can tatiı geldi! Sonra kafama pariak bir fikir geldi; ben nabar neden genel başkanlıktan istifa etmek zorunda kaldı? GYK Aylunmamıştı, yalnız bırakılmıştı. sıl olsa, intihar edip canıma kıymayacak mıyım? Şu halde glbar'ın listesinden seçilmiş olanların az bir farkla da olsa çoğunluk rının özdeş olduğu sonucu çıkmaz. O yazıyı, o zamanki tavnmı sa1969 aralık ayının sonlarma doğru Genel Yönetim Kurulu yenidip, böbrekterimden birini satayım. AmeHyat masasında ölürsem ta oldukları aynı kuruldu. Istifanın nedeni, genel seçimlerde iyi so vunmak için soylemiyorum bunu, yazıdaki hatalar zamanla ortaya den toplandı ve Şaban Yıldız Genel Başkanlığa seçildi. Bu seçimbu daha kolay! Böylece, hem para kazanıp, borcumu ödeytp, nuç alınamaması da olamazdı, "milli bakiye sistemi" değiştirildik çıktı. Aybar'la aramızdaki tavır farkını belirtmek istiyorum sade den sonra Aybar ve yandaşı birkaç üye kuruldan istifa cttilcr; nionurumu kurtaracağtm. ölürsem de, kolay ölüm oJacak! Işte buten sonra milletvekili sayısmın duşeceği belliydi. Zaten kendisi de ce. sap duştü ve Merkez Yurutme Kurulu'nun seçimine geçilemedi. nun için geldim Ankara'ya. Bir araştırma yaptım, Hacettepe ve istifasını açıkladığı konuşmasında, seçim sonuçlarından söz etmeBenimki bir durum değerlendirmesi ve eleştiriydi, onun için de 1970 ocağının ilk haftasında MYK yedek üyeleri de çağnlarak topVakrf Hastanelerinde yapılıyormuş, bu tür nakiller. Gerekli klşidi, muhaliflerine ad vermeden çattı, onlarla serbestçe mücadele ede o olayla sınırh kaldı. Aybar'ın tavrı ise "anti SovyetiznT'di. "Anti landı, boşalan uyelikleri dolduracak yedekler asıl oldular. Merkez lerie görüştüm. 'Olmaz' dediler, Akraba olması gerekir' dedibilmek için gorevden ayrıldığını söyledi. Oysa bu arada yerel parti Sovyetizm" şu veya bu olay a ılişkin eleştirinin ötesınde, Sovyetler ter. 'Dokun uyuşmaz' dedHer. Kısacası organımı pazartayamaörgütleri kendisine karşı vaziyet almış, çok imzalı protestolar gön Birliği'ne karşın bütununde hasım, kalıcı bir tutumdur en azından. Yürutme Kurulu seçildi. Tuzuk uyarınca genel başkan, genel sekdan dönüyorum, sıkmtımla baş başa... dermeye başlamış olmasalardı, GYK toplantısından hemen önce top Şimdi Reagan ve yönetimi elınde ise Sovyetler Birliği'ne ve sosya reter adayını onerir. Şaban Yıldız benı onerdi. Çok şaşırdım, olumlanan Merkez Yürütme Kurulu üyeleri hep birlikte istifada ısrar et list ülkelere karşı propaganda saldın silahına dönuşturülmuştür. Ay suz yönde. Genel sekrcterlik ve genel başkanhk benim hiç mi hiç Sayın Ekmekçi, bunlan deli saçması sanmaytn. 12 yıllık devduşunmediğim görevlerdi. Yapabileceğime inandığım kimi görevmeselerdi, Aybar istifa edecek değildi. Etti, çünkü yenilmişti. Parti bar'ın "güler yiızlü sosyalizm" deyimini kullanmasının, sosyalizm tef memuruyum. Başımı sokacak evim, doğru dürüst insanca lere önerilmeden de kendim talip olmuştum. Bir partili, gorev vemerkez ve yerel kadrolarını ve uyelerini, beşli önerge ile birden pat içinde böyle bir ayrım yapmasının altında da "anti Sovyetizm" yarilmesini beklemeden yapabileceği göreve talip olmalıydı. Ama bu yaşayacak durumum yok. Borç, icra bir yanda, e$ ve çocuklar lak veren anlaşmazbk ve bölunme doğal olarak önce şaşırtmış, ama tıyordu. Bugünse Aybar'ın bu tutumu apaçık ortadadır, bununla bir yanda. Gel de sen karar ver, Ancak aptallar intihar eder, orkısa sürede durumu doğru değerlendirerek partiye sahip çıkmışlar övunür gibi bir hali var. Oysa anti Sovyetizmin ne işçi sınıfı davası iki görev benim harcım değildi. Benim için genel sekreter adayı her gan satar' de. Adresimi yazacağım, bunu adımı gizli tutacağıdı. na, ne de iki ülke arasındaki komşuluk ilişkilerine hiç yararı yok zaman Sargın olmuştu, ama o Malatya kongresi sırasında da bu görevi çok ısrar uzerine kabul etmişti. na inandığım için yazıyorum. HâJĞ orgamm(böbrek) satılık, aktur, zaran ise büyüktur. » Dördüncü Büyük Kongre'ye hazırlık olarak yapılan U ve ilçe kongBu defa Sargm dahil butun MYK üyeleri benim sekreterliğim üzelında bulunsun...". telerinde "Aybarcılar"ın ortadan silinmiş olduğu görülüyordu. 4. rinde oybirliğine vardılar. Benim için kabul etmekten başka bir şık Konulara girmişken, adı adresi bende saklı bir başka okuBüyük Kongre'de de "Aybaralar"ın varhğı hissedilmedi, sesleri dukalmamıştı. Çok kaygıhydım ama genel sekreter seçilemediğinden run mektubunu da aktarmalıyim. Şöyle diyor: yulmadı. Oysa Aybar'ın, yandaşı delegeler eliyle bizlerle serbestçe S&vyetler'in Ç«fe«slov«fe«o Merkez Yürütme Kurulu oluşmadı, bu olmazdı. Parti hareketinin "işkence olaylan hakkında soyhnenterin dıs mırıraWann uymüdahalesi: Çekoslovakya'daki durum ve njücadele edebileceği yer bu kongrelerdi. onüme koyduğu görevleri boşlayamazdım. durması olduğunu iddia etmek, ya gerçekleri saklamaya çalış. Bu durumda Aybar'ın sonradan "tarafsız denetimciler" gözeti gelişmelerin içyüzünü bilmemek ve Batılı Genel sekreterlik işlerini yürutmede Sargın bana çok yardımcı olmaktır yadao konu hakkmda hiçbir şey bilmemektir. minde olağanüstu kongre istemesi tüzuğe uygun olmadığı kadar, an komünist çevrelerde Dubçek'in desteklenmesi, du, ozellikle örgute ilişkin işlerde, buyuk kongre hazırhklannda. Ben bmsızdı da. TüzUğe göre, olağanüstu büyük kongre toplantısı için, daha ziyade politika ile ilgili işleri yapıyordum, dış ve iç politika Türkiye'de işkence olaylannın sistemli olduğunu iddia ediyodelegelerin beşte birinden imza almak gerekiyordu. Aybar da tü "Prag bahan"ndan söz edilmesi, böyle bir raporları, bildiri, Cevdet Sunav'a muhtıra yazmak gibi. rum. Ve bu iddiamı yurtdışmda değil, yurt içinde yapıyorum: zük hükmünu biliyordu; gerçekten yeni bir kongre istiyorduysa bu değerlendirme yapmamda herhalde etken Benim babam da o insanlardan biriydi. Yani, bir işkenceciydi! yönteme başvurmalıydı. Biz olağanüstu kongrenin toplanmasını böy olmuştur. Böyle değerlendihnce de Sovyetler'i \aptigi işkencelerin bazılannı gördüm, bazılannı İse büyük bir 4. TİP kongresi ve başkanlığa hazırlık le sağlamıştık, çok hatalı buluyordum. (...) Zaman kafamdaki zevkle anlatır; haklanndaki mahkemelerin nasıl düştüğünü, naGenel başkan olabileceğim fikn, kammca bu sekreterliğim dönesıl beraat ettikJerini biliyorum. Babam olacak kişinin geçmişiKimin çisgi değiştireceği belli düğümü çözdü. Çekoslovak partisi ve toplumsal minde kendiliğinden oluştu parti içinde. Dörduncu Buyuk Kongnin bu kadar karaniık olması benim için utanç venci, kahredid Özetlersem, TlP'in çizgisinde bir değişme olmadı. Aybar'ın ki sisteminde sağlıklı ve sağlam unsurlar re'ye hazırlık olarak yerel kongreleri yaptırmaya başladık. Bu kongbir durum... Her turlü bağımı kesmek için bu yazıdan kısa bir taplannda açıkladığı bugünkü konumu, kimin çizgi değiştirdiğini reyi kazanırsak, Aybar ve MDD'cılere karşı ideolojik mucadeleyi bulunmasa, 1968 krizinden sonra böyle çabuk süre sonra babalığı ret davası açacağım. bütün çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Yalnız 2. dönem TİP'in de kazanmış olacaktık, göruş ayrılıklan, anlaşmazlıklar sureci noktoparlanmazdı. Ben, partideki bu sağlıklı ve değil, Aybar zamanındaki TlP'in de tüzüğü Aybar'ın sözünu ettiği talanacaktı; bitecekti. Malatya kongresinden sonra parti içinde beDüşünebiliyor musunuz, adam emekJi olmuş, yapöğı harekettuzük, "dikine örgtttlenmiş demokratik merkeziyetçi" tipte bir parti sağlam unsurlann kîmler olduğunu teşhiste liren MDD'cı grubun haysiyet divanınca partiden ihraç edildiğini lerin yanlış olduğunu kabul etmiyor. Eline geçireceği ilk fırsatta, öngörüyordu ve parti fiilen de öyle orgutlenmiş, oyle çalışıyordu. yanümıştım. soylemiştim. 1960'ların sonlarında bu akım universite öğrencileri yine aynı şekilde yasayabileceğini söylüyor". Malatya kongresinde delegelerin gorüş, eleştiri ve sorularını Genel arasında yayılmış ve partinin içine de yansımıştı. Yerel kongrelerde Okur, mektubunun sonunda, babasının nereierde görev yapYönetim Kurulu adına cevaplarken TlP'in demokratik merkeziyetçi karşımıza bunlar çıkıyordu. tığını da anlatıyor... bir parti olduğunu belirtmeme Aybar'dan hiçbir itiraz gelmemişti. Bense, nedenlerı ne olursa olsun, istıkrarsızlığa duşmuş bir ulkeMilli Demokratik Devrimeiliğin altında da "işçi sınıfı oncülüğü"• • • Bugünse bu parti tipini eleştirilerinin baş hedefi yapıyor. nin sosyalist sistemini, sosyalizm karşıtı eğilim ve guçlere karşı sa ne itiraz yatıyordu. Bu akımın başını çeken Minri Belli ve yandaşAziz Nesin'in oğlu Huseyin Ali Nesin ile Sevan Bedros Nişan4. Büyük Kongre'de iki hizbin de tasfiyesi sağlandı ve alınan kavunmak ve korumak için her turlu yardımın, askerisi de dahil, ya larına göre Türkiye'de hâkim uretım ilişkileri kapitalist değil feoyan'm davalannda son durum şöyle: Savunmanlann Isparta 2a rarlarla TtP "bilimsel sosyalist" çizgisine daha sıkıca oturdu. Bu pılmasını anlıyordum. Hem enternasyonalist dayanışma ve yardım daldi; aynı zamanda yarı somurgeydi. Bu nedenle devrim antikapiTümen Askeri Mahkemesi yargıçlarını reddetmelerinden sonçizgiyi daha da güçlendirerek bugüne kadar sürdu geldi. 12 Mart laşma gereğiydi, hem de bundan da öte, kapitalizmin horlatılması, talist, antiemperyalist değil; antifeodal, antiemperyalist olacaktı. önra, mahkeme dosyayı Askeri Yargrtay'a göndermisti. Askeri Yardöneminde kapatıldıktan sonra, 1 Mayıs 1975'te ilk dönemde par toplumun geriye göturülrnesi girişımlerıne kesinkes izin verilemez cülüğu de işçi sınıfı değil ara tabakalar yapacaktı. Böylece Mihri gıtay, davaya Konya Askeri Mahkemesi'nin bakmasını karartiyi saptırmalardan kurtaran aynı kadroların eliyle, ideolojik ve podi. Ne var ki ben Çekoslovakva'da oluşan kritik durumu, o zaman Belli, benzer göruşlerı savunan ve tarihsel olarak da ara tabakalalaştırdı. Kısa dönem dört aylık askertiklerini yaparken, Isparlitik kimliği daha da belirginleştirilerek kuruldu. boyle bir durum olarak değerlendiremedim. rın ve ordu kadrolarının devrimci ışlev görduklerini ileri suren ayta'da disiplinsizfik savtyia mahkemeye verilip tutuklanan Ali NeBir soru aklıma geliyor: TlP'ten bunca yıl önce aynlmak dumdınlar çevresıne, giderek ordu kadrolarma yaklaştı. 1970'lerin baPrag bahannın etkisi sin ile Bedros Nişanyan'ın duruşmaları Konya'da sürecek. Ali munda kaldıktan ve aradaki sürede bambaşka bir anlayışla başka şında birçokları gibi artık o ve arkadaşlan da ordunun devrimci darNesin, Amerika'da Berkeley Ünrversitesi'nde matematik proPartinin ciddi hatalar işlemiş olduğu, vahimleşen durumun kont be yapmasını her an bekler oldular. fesörü iken, askerliğini yapmak üzere Türkiye'ye gelmişti. Oğrolunü buyuk ölçude yitirdiğı bence açıktı, ama parti ve sosyalist Bir yandan genel sekreterliğın olağan politik görevlerini yerine Aybmtr yenilmişti: 1969 genel seçimlerinden sistem kendi içinden çıkaracağı sağlıklı, yetenekli unsurlar ve güçlunun tutuklanması üzerine, Aziz Nesin daha önce, Genelkurgetirir, Emek dergisine de onbeş gunde bir yazı yetiştirmeye çalışırsonra Aybar, neden genel baskanlıktan istifa may Başkanı Orgeneral Necdet Üruğ'a bir mektup yazmıştı. lerle kendi kendisini yineleyebilir, durumunu duzeltebilir gibi geliken, ote yandan da yerel kongrelere gidiyordum, bir baştan bir baetmek zorunda kaldı? GYK toplantısından önce yordu bana. Dubçek ve yandaşlarının girişimlerini bu yönde değer şa. Hepsıne yetişmem mumkün değildi. Durumun kritik goründuProf. Ali Nesin'in Isparta'da tutuklandığını öğrenen, Amerilendiriyordum. Çekoslovakya'daki durum ve gelişmelerin içyuzu ğu yerlere, önemli il ve ilçelere gidiyordum. Kongrelerde muhalefet kan Matematikçiler Birliği İnsan Haklan Komitesi Başkanı, Printoplanan Merkez Yürütme Kurulu üyeleri hep nu bilmemek ve Batılı komünist çevrelerde Dubçek'in desteklenmesi, ceton Üniversitesi'nde Prof. Dr. Davis Chandler, merkezi Feolarak karşıma hep MDD'cıler çıkıyordu, Aybar yanlıları hiç göbirlikte istifada ısrar etmeselerdi, Aybar istifa "Prag baharf'ndan soz edilmesi, boyle bir değerlendirme yapmamda runmuyordu, va yoktular veya varlardı da sesleri çıkmıyordu, bilederal Almanya'da bulunan "Türk Aydmlanyla Dayanışma Girişiedecek değildi. Etti, çünkü yenilmişti. herhalde etken olmuştur. Boyle değerlendiıince üe Sovyetler'in dav miyorum. İl yönetimi Aybar yanlısı olan İstanbul'da bile Aybar mumi"ne bir telgraf göndererek, şöyle dedi: ranışını çok hatalı buluyordum. Bir sure bu aorusü korudum. "Aziz Nesin'in oğlu genç matematikçi Ali Nesin, askerlik hizhalefeti kongrede yoktu. MDD'cı gençlik ise, daha il yönetimi satipte bir partiyi, yatay olarak örgütlediği Sosyalist Devrim Partisi'* * * lonu açıp duzenlemeye gelmeden oradaydı. meti sırasında tutuklanmıstr. Isparta'da askeri hapishanededir. rri kurup başkanlığını yaptıktan sonra, Aybar neden "eski TİP Mahkeme sonucunu beklemektedir. Lütfen bize bikji gönderiYerel kongrelerin önemli bır bolumu zor koşullar altında yapıldı. Boran 'a bu noktada yıne Çekoslovakya işgalini kınayan yazısım bmşkanı" unvarunı kullanıyor veya kullanılmasma izin veriyor? Nor anımsattyorum. İçerde, salonda sert tartışmalar oluyor, olaylar çıkıyordu. Dışarda niz. Amerikan matematikçileri, onun özgürlüğüne kavuşması için mali, "Sosyalist Devrim Partisi Başkanı" demek değil mi? SDP'nin da yığılmışlar, kongreyi engellemeye hazır bekliyorlardı. Biz de otoyardımcı olabilir mi?". Yazınızda Sovyetler'i ağır biçimde eleştirmiştiniz... başkanı olmaktan onur duyması gerekmez mi? Niye TÎP? buslerle partili gençlerı götüruyorduk kritik kongrelere. Onlara veBORAN E\et, ama dizide alıntı yaptığınız Milliyet'in alt başAynca, "Türk Aydmlanyla Dayanışma Giri$imi"ne, AJman MaUğıdeğil de yazuun bütünü okunursa görülür ki, eleştirim, bütününde rilen gorev sataşmalara, tahriklere kesinkes tepki gostermemek, olay * * * tematikçileri Derneği de Ali Nesin hakkında bilgi almak için Sovyetler Birliği Komünist Partisf ne veya Sovyet sosyalist sistemı çıkmasına meydan vermemek, yalmzca kongreyi basma girişimi olurbaşvurdu. Herkes sanır ki Boran ile Aybar'ın uyuşmazlıkları 1968 yılmdaki sa, onu onlemekti. Gençler, şaşılacak bir soğukkanlılık ve sukuneı"Çekoslovakya işgali"nden kaynaklanmıştır. Hayır. Çekoslovak ne değil, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nın kendisi tarafından ya işgali nedeniyle Aybar ve Boran arasında bir uyuşmazlık başgösaçıklanmış, eleştirilmiş, hesabı gorülmuş, tarihe mal olmuş bir yo le bu dırektıfi yerine getiriyorlardı. Izmir merkez ilçe ve il, Ankara netim anlayışı ve uygulamalarına yonelittir. ve Istanbul il kongreleri ozellikle ola>h geçti. Bu arada parti mertermemiştir. Dediğim gibi olumsuz tavnmı bir sure korudum. Zaman kafam kezi basıldı. iki daktilo, bir hesap makinesi alınıp goturuldü. BasTersine, Boran 'ın işgal nedeniyle Sovyetler'i çok ağır bir dille suçdaki duğumu çozdu. Yapılan işlerin doğru olup olmadığı, alınan kınlardan maksat TIP'i kongrelerini yapamayan çökmuş bir parti layan bir yazısı Milliyet gazetesinde yayımlanmıştır. KONUT .Boran, 27 Ağustos 1968 gıinlu Milliyet gazetesinde yayımlanan sonuçlarla kanıtlanır. Bu işlere ilişkin değerlendirme ve eleştirilerin durumuna duşurmekti. Baskınlar, Mihri Belli'nin başını çektiği gençİLAÇLAMA yazısmda, Sovyetler'in Çekoslovakya'ya yaptıklan müdahalenın doğruluk derecesi de bu sonuçlara göre ölçulur. Zaman açısından lik grubunu aşmıştı. Sol gençlikten başkaları da katılıyordu. Bu gençYön Claude Lelouch "geçerli görülebilecek yanı" olmadığını yazıyor ve şu görüşu ileri bakınca, 1968'in son yansmdan başlayarak partinin hızla toparla lerin ardında başka etkenler de vardı. Kanımca gerek bize saldıranChartotte Ramplıng BACA nıp bugunku durumuna gelmesi, benim goruş ve yorumlarımın isa lar, gerekse sılahlı eyleme geçen gençlik genel bir beklenti haline gelMıchel Pıccolı sürüyordu: Temizleme Servisi betsizliğini kanıtladı. miş olan askersel devrimin gerçekleşmesine hizmet ettiklerine inanCtiartes Aznavour "Sovyetler Birliği'nde isçi sınıfı diktatörlüğü, partinin ve hatta Anouk Aımee Tel: 585 95 39 parti içinde belirli bir kadronun gitgide tek bir kişinin mustebit, keyfl Çekoslovak partisi ve toplumsal sisteminde sağlıklı ve sağlam un dırılmışlardı. Bu sozde devrime karşı olan TİP, ayağa batan bir disur ve guçler bulunmasa>dı, bu kesimin elinde parti toplumdan des ken gibiydi. Tasfiyesi hiç de fena olmazdı. Solu sola kırdırma iktıBAKIRKÛY Dıktlıtaş (AKOank Soka$ı) idaresi şeklini almıstır." 570 13 85 caddebostan Bu nokıada konuyu Çekoslovakya işgaline getiriyor ve bu işgali tek görmesevdi, 1968 krizinden sonra boylesıne çabuk toparlanmaz dar ve polis için de çok geçerli bir yontemdi. ESENTEPE Dedeman Tıcaret Merken dı. "Devrim ihraç edileraez", bu çok doğru, çok önemli bir sözPartiye cepheden böylesine saldıran MDD'cileri kolaylıkla hay1968 ağustosunda nasıl karşıladığını soruyorum. 172 46 05 güzel sanatlaratölyesi dür. Ben partideki bu sağlıklı \e sağlam unsurlann kimler olduğu siyet divanına verip partiden ihraç edebilirdik. Normal koşullarda, KADIKÛY Altıyol. Efes Çarşısı 338 82 96 Sanıyorum bu soru Boran için yanıüanması guç bir soru. ve galerisi nu teşhiste vanılmıştım. parti disiplininin ciddi ıhlali halinde böyle yapılırdı. Ama parti üçe .Boran, bu soruyu "özeleştiri" yaparak yanıtlıyor: • l . l / l L S \ \ \ T 1 XR I v k l L T L L t K I Boran 'a bu noktada yıne Çekoslovakya ışgalını kınayan yazısım bölunmuş bir tablo sergilerken boyle bir işleme başvurmak sorunu Vl»V ıL\RIN\B\S\RIOLVN\K.L\ıîl Boran'ın özeleştirisi çözmezdi. Kongrelerde yüz yuze ideolojik mücadele vererek, dele• 111 K > \ S I \ \\1 \TUR1 Kt s ^ l SLR U l l k anımsatıyorum. İç Mimarhkta Deneyimli gelikleri kazanarak ve nihayet 4. Buyuk Kongre'de de onları ve AyBORAN Çekoslovakya olayım nasıl karşıladığım sorunuza ge"Yaıınızda Sovyetler'i ağır biçimde eleştirmişümz... " \ \{ DnMMI RISIMS1RI.KI 358 87 9 8 bar'ı ideolojik \enilgiy,e uğratarak partiyi toplayabilır, rayına oturMİMAR lince; Vlilliyet'te çıkan ve Aybar'la yaptığınız konuşma dizisinde de "Evef ama..." diyor tabilirdık. Ö\le yaptık, sonuç da oyle oldu. alıntı yaptığınız yazıdan anlaşılacağı uzere, çok olumsuz karşıladım. Bu nokıada Behice Boran ile Çekoslovakya ve Afganıstan ısgalNüfus cuzdanımı kaybettim. İÇ MİMARLAR Olayı, dizide geçen deyimlerle "çok açık biçimde eleştirdiğim, lerı, ıdeolojıde bağımsızlık, guler yuzlu sosyaltzm, protetarya dikHükümsüzdür. 172 47 13 14 kınadıgım" doğrudur; ama bundan, benim tavnm ile Aybar'ın tav tatörlüğü gıbı olay ve kavramlan tartışıyoruz. HASAN ÖZER StHECEK Sovyet müdahalesi sosyuHzme aykui VIVA LA VIE 1