Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER ğı ıçın bu, ılkeler bıldırgesı olmaktan yülarda yaygınlaşmaya basladı Şımöteye geçmıyor dılerde faahyet gösteren 40 kadar baIsvıçre'dekı 1972 tanhlı bıldırgenın sın konseyı 1970'ten bu yana oluştudaha bağlayıcı olması düşunulmuş ve rulmuştur Bu konseyler çoğunlukla u>gulanmasının denetleomesıyle ılgılı ortak kunıluşlardır Yanı konseylerolarak 1977'de sadece gazetecılerden de yayıncılann, gazete çalışanlanmn kurulu bır komısyon olusturulmuştu temsücılen ıle bağımsız bır de başkanlan bulunur Bu başkan çoklukNıjerya Gazetecıler Sendıkası, gazetecının sadece gerçeğı soylemesı ve la emeklı bır yargıç olur Bazılann da devletın (Kanada'da Quebec eyagerçeğe saygı duyması ılkelennı sıkı letı, Yenı Zelanda, Norveç, lngıltere sıkıya benımsemıştır Ve bu konuda buna örnek), bazılannda ıse bır devçok akı kurallan vardır Sendıka, bır let organının (Hındıstan'da unıversıgazetecının görevını kötuye kullan maktan mahkum olması halınde ul te, parlamento, dını konseyler, yarkenın hıçbır yennde gazetecılık ya gı organları) temsılcüen de bulunur Bazı ülkelerde basın konseylen devpamaması ıçın gereklı her turlü önlet tarafından (Endonezya) ya da galemı aür zetecıler tarafından (Danımarka) kuBütun bu münfent olaylardan bır rulur Bu konseylenn güçlerı sınırlısonuca varmanın olanaksız olduğu görulüyor. Ancak bır gazetecının ah dır Bunların yetkılen bır sorumluyu teşhıs etmek, ya da sansur karan lâk kurallanna uymasının en etkılı almaktan öteye geçmez Hatta bazıgarantısınin öz dısıplın ve vıcdanı ılkelenne sıkı sıkıya bağlı oldlrgu da. Jannın yaptuım uvgulama yetkısı bıle yoktur. ^Hollanda) Isveç'te basın anlaşılıyor konseyı onursal bır mahkeme göreGazete sahıplen ya da yayımcüaruun oluşturduklan bazı cemıyetlerde vı yapmaktadır Bır görevlı, geneüıkle gazetecıler ve öbur basın çalışanla de bır yargıç, kamu şıkâyellennı ınnrun sıkı sıkıva uyması zorunluluğu celer ve basın kurallan ıhlâllenne karşı yaptınm ıçın gereklı mekanıznu getıren bazı ahlâk kurallan sapmalan harekete geçınr tamışlardır Bunun ömeklenne Bırmanya, Şılı, Danımarka, Japonya, Basın konseylennın fonksıyoolanPakıstan'da rastlanır Japonya'da nın, ahlâk standartlannın korunması 1946 yüında Japon Gazete Sahıplen sımnmn dışma taştığına ışaret etmek Bırlığı tarafından benırasenen gaze gerek Başlıca görevlen basımn öztecılık ılkelerı basın mesleğıyle ılgılı gürluğunu savunmaktır Federal Alherkesı kapsavacak bıçımde hazırlan manya ve Ingıltere'de olduğu gıbı bamıştır Bu ve Japon Dergı Yayıncızı basın konseylen de basımn yapılan Bırlığı ıle Ulusal özel Radyo ts sal evnmını ıncdeyıp kamuoyuna dutasyonlan Cemıyetı'nın hazırladıklan yurmakla görevlıdır Bu görev de bakurallar yansızlık, nesnelhk, hoşgösın özgurluğünü koruma ve savunma ru ve nezahatın gerekhlığını vurguçabasımn bır parçası olarak kabul larken yayın organlannın külturel roedüebüır (*) lü ve toplumsal sonımluluğunun alTURKİYE ORNEĞİ tuıı çızıyor Türkıye'de ıse 1950'den sonra yaBaşka bazı ülkelerde ahlâk kuralratılan "bahar havası" ıçınde basın, lannın saptanması vayıncılar ve ga Demokrat Partı ıktıdannın ük yıllazetecılenn ortak çabalanyla gerçek nndakı hoşgörusunun de büyük ölleştınlmıştır Bunun ömeklen Avusçüde etkısıyle, ılk kez soluk almasıturya, Belçıka, Federal Almanya, ls1 nı sağlayan 5680 sayılı kanunun güraıl, Güney Kore, Lübnan ve tsveç vencesı altında genış bır özgürlüğün te görulür tadını çıkanyordu Buna karşüık yıpİsveç örneğmde Yaymcılar KulUbu, ranan ıktıdarlann suçlu arama telaGazete Sahıplen Cemıyetı ve İsveç şına kapılan Demokrat Partı ıktıdaGazetecıler Cemı>etfrun ortaklaşa n da, aranan suçluyu bulmakta gesaptadıklan kurallar, gazetecıler \&cıkmemıs ve basını suçlamakla yeünrafından yavgın bıçımde desteklenmeyıp, kanunda yapbğı değışıklıklermıştı Federal Almanya'da Basın le gazeteler üzenndekı baskıyı arttırKonseyı, Sendıka ve Yaymcılar Cernıştır Bu kuçük örnek, basımn mıyetı'yle ışbırlığı yaparak 1973'te 15 özgürluğünün güvencesını nerede yayın ılkesı adıvla bır Basın Ahlâk araması gerektığı hakkında bır fikır Yasası hazırladı Avusturya'da da Yavermeye yeterlıydı Ancak butün basyın Içın Kurallar adlı yasa, yıne Bakılara karsın Demokrat Partı ıktıdan sın Konseyı'nın gazete sahıplen ve dahı, gazetecılerı hukumetlenn ve sendıkayla ışbırlığı sonucu hazırdevletın elınde oyuncak olacak bır lanmıştı meslek odası kurulması aşın noktaBazı toplu ış sozleşmelennde de sına gıtmedı bellı bazı maddeler ahlak ve davra27 Mayıs hareketınden sonra, yenış kurallan de ılgıhdır Bunun örneğıne Kanada'da, Gazeteler Bırlığı, nı ortamın etkısıyle eskı ıküdara karşı yayınlann getırdığı tepkı uzenne, gayam sendıka ıle gazeteler arasında vazetecılıkle ılgılı meslek kuruluşlanrılan anlaşmada rastlanır Anlaşmanın bır maddesı ışverenın çalışam ha nın, "otokontrol" sıstemını getırmek üzere harekete geçtıklen göruldu İsber kaynağını göstermeye zorlayama veç örneğınden yola çıkılarak hazırvacağı gıbı başkalanmn böyle bır lanan Basın Ahlâk Yasası ıle bu ya baskısına karşı koruması yukümlü sayı uygulamakla yükümlu Basın Şeluğünü getırmektedır Amerıka Bırleşık Devletlen'nde sendıkayla gaze ref Dıvanı'nın bütun ı>i nıyetlere karteler arasında vanlan toplu sözleşme şın yurümedığını görduk Boylece her turlü yasanın sadece kabul ve ılanı de de benzen maddeler bulunnın yeterlı olmadığım, asıl guvencemaktadır nın vatandaşlann gönul ve uadelennKONSEYLERİN GÖREVİ de yer alması gerektığı bır kere daha doğrulanmış oldu Yukarıda sözu edılen Basın Konseylenmn görevı, meslek ahlâkı stanBütun bu ahlâkı kurallar bütunü dartlannın olabıldığınce yüksek tuve bu bütünün korunması yolundatulmasmı guvenceve almaJctır Bu tür kı çabalann altında yatan aolam nekonseylenn Ukı 1916'da lsvec/te kudır7 Eğer sadece, adeta gökten zerarulmuştu Bu konseyler ancak son bılle ınrnış bır ahlâk adına bunca çaba göstenlıyorsa, bunun pek fazla bır anlamı bulunduğunu ıddıa etmek mumkün olmayacaktır Bunu bır örnekle açıklamaya çalışalım "Habenn kaynağını açıklamama", gazetecıhğın en eskı kurallanndan bındır Bunun temellınde yatan pratık kaygı, haber kaynağmın açıklanması halınde sözkonusu kışımn ve bu duruma tamk olan öbdr potansıyel haber kaynağı kışılenn o gazetecıye bır daha haber vermeyeceğı kaygısıdır Ancak bu kaygının ötesınde, haber kaynağını açıklamamada, haben sağlayan kışımn zarar görmemesı ısteğının bulunduğunu belirtmek gerekır Bıreye saygı, onu koruma güdusü, onun kışıhğının zarar görmesını engellemek ıstegımn de bu tutumu destekleyen bır öğe olduğu btf gerçekar Bır başka örnek olarak, "özel hayatın gızlılıg]"m verebılınz. Kesın ve açık kamu yaran sözkonusu olmadıkça, msanlann özel hayatlanna ıhşkm bılgılen yayımlamamak bu gazetecihk teamulüdur Bu teamülCn oluşmasındakı en büyuk kayguuo, yıne bireyı en değerlı varhk olarak kabul etmekten geldığını söyleyebüınz özetle söyleyecek olursak, basın özgürluğünün ardında, bireyı ve dolayısıyla da bıreysel hak ve özgürlüklen temel alan, demokrasinin bütun kurum ve mekaruzmalanna yürekten inanan bır ınanç sisteminin bulunduğunu beürtmek mümkündür. Basm ahlâkı, yukanda ıfade etmeye çahştığım ınanç sısterru çerçevesınde, basın özgurluğünü koruyabümek ve surdürebılmek ıçın var olması gereklı kaçınılmaz bır ahlâk anlayışıdır Ancak, özgürlüğe ıhtıyacı olmayanlann ahlâka da ıhtıyaçlan yoktur Oysa basın, özgür olmadığı takdırde varhk sebebını yıtınr Başka türlü söyleyecek olursak, özgürlük ük ve kaçınılmaz koşuldur özgürlük gerektığı ıçın de bellı bır ahlâk anlayışı muhafaza edılmelı ve bu konuda bır ortak anlayış bulunmalıdır Basın özgürlüğüyle basın ahlâkı arasındakı bu köprüyü kurduktan sonra söylenmesı gereken şudur özgür bır basımn uyacağı ahlâk kurallannı, basına kımse dıkte edemez. Çünkü bu durum, Anglosaksonlann deyımıyle "tenmlerde zıtlık" taşır tkıncı olarak ıse basın ahlâkının temel çerçevesı, bireysel demokratık hak ve özgurlüklerden kopanlamaz Çünkü basın özgürlüğü, bıreylenn tek tek düşunce ve ınançlarını ıfade özgürlüğü uzenne bına edılmıştır Ve yıne sadece demokratık toplumlarda, Fransızlann ıfadesıyle, "sıyasal toplumun ana amaa, hukukı taahhüt altındakı doğal ınsan haklannı korumaktır Bu haklar, özgürlük, mülkıyet, güvenlık ve baskıya karşı dırenmedır" Butün bunlar, gerek basın ahlâkına ılışkın ılkelenn tespıtı, gerekse bu ılkelenn hayata geçuılışlennın denetımınde bireyı ve bireysel hak ve özgürlüklen, ne adına olursa olsun, göz ardı eden bır anlayışın var olamayacağının kesın kamtlandır Bu nedenle devletın de ve hatta meslek kuruluşlannın da böyle brr görev ustlenmelennın doğnı bu yaklaşım olmadığını duşunüyorum Demokrası, gerçek basımn var olabıieceğı tek doğal ortamdır \e demokrasılerde de tek yargıç halkın sağduyusu ve hakemlığıdır (•) ILO Professıon Journalısl p 6368 I9S4 Gencva 21 HAZÎRAN 1986 Basın özgurluğunun ardında, bireyı ve dolayısıyla da bireysel hak ve özgürlükleh temel alan, demokrasinin bütün kurum ve mekanızmalarına yürekten inanan bir inanç sisteminin bulunduğunu belirtmek mümkundur. OKTAY KURTBÖKE Türkiye Gazeteciler Sendikası Genel Başkanı 1980 harekatının hemen ardından Türkıye'de, başta parlamento olmak üzere, bır çok kurum, ulkeyı açmaza götürmekle suçlandı "12 Eylul öncesı kavga ve anarşı ortamı"nı ya ratmakla suçlanan bu kurumların hiç bın, o glin bu suçlamalara ce vap verebüecek bır dururnda bulunmuyorlardı Hem savcı hem de yargıç kımlığıyle ıddıa makamırun, sanıklan dıledığı gıbı suçladığı ve avukatlarm yer aimadığı bır mahkemede gıbıydık Iddıa makamının, "suçlu" ılan ettığı kurumlar arasında basın da yerinı almıştı "Geçış dönenu" olarak adlandırüan süre ıçınde basının sorumsuzluğu ve meslek ahlakından uzak olduğu yolundakı ıddıalar, kamuoyunda bep sıcak tutuldu Gazetecı olmanın yanı sıra, bu ulkeoın Gazetecıler Sendıkası'nın başkanı olarak da bu konudakı bazı yanhş anlamalar ve değerlendırmelere bır kere daha cevap vermek ısterıın Meslek ahlâkı sorunu, ılkçağlardan günumılze kadar, hemen her toplumda görülen bır olgu öncelen, raeslek sırlarını saklamak kaygısıyla ortaya çıkan bu ahlâk anlayışı, özellıkle Ortaçağ'da, zanaatın korun maarun yanı sıra, zanaatkânn da k o runmasmı ıçeren bır taJam kurallarLa ortaya çıktı Bır başka deyışle, meslek ahlâkı kavramı, gazetecılıkten çok öncelere dayanıyor Aradan geçen zaman ıçınde değışen en önemlı olgu, bıreyın gıderek toplum ıçınde daha etkın bır duruma gelmış olması Rönesans sonrası Batı toplumlarında gözlemlenen bu dunım, bıreyın gıderek özgılrleşmesı sonucunda, eskı lonca yapısıru zorlayarak yıktı Ancak bu bireysel özgüıieşme, kamunun etkınlığını arttırması ve gıderek kamuoyu ve kamu yaran kavramlannın gelışmesıyle bır anlamda dengelenmış bulunuycr Boylece denetım, dar örgütlenn elınden çıkarak, çok daha yavgın ve demokratık bır kımhk kazandı Aradan geçen zaman ıçınde bu gelışıme aykın tek örneğı, ıkı dunya savası arasındakı faşıst devletlerde gördüğümuzü burada belirtmek ıstenm Eskı lonca örgütlennı dınltmek paravanı ardında bu rejımler, sonuçta meslek örgutlen uzennde faşıst dev letın denetımını gerçekleştırmeye çalıştılar Özellıkle Alman ve ttalyan örneklennde açık bır bıçunde yapılmak ıstenen bu duzenleme, savaş sonunda bu ülkelerdekı faşıst rejımın ıflasıj la son buidu Yıne de faşıst ve faşı zan bütun rejımler va da bu tıir re jım özlernı ıçınde bulunanlar, hep böyle bır denetımın varhğını ıstedıler Nitekım, savaş sonrasında varhk larını sürdüren örneklerınde, faşızmın bu ısteğınden bır türlu vazgeçmek yanlısı olmadığını hep bırlıkte görduk ve yasadık öte yandan, her meslekte olduğu gıbı, basın mesleğınde de bazı temel kurallar bulunduğu gerçeğını ınkâr etmek elbette mümkün degıl Ancak, bu kurallan köklennde yatan dunya göruşunden kopararak ele almanın da doğnı olmadığı yolundakı ınancımı burada bır kez daha belirtmek ıstenm önce bu kurallar nedır ve bunlann ardında yatan dunya göruşu nasıl bır anlayıştır Aynntılar bır yana bırakılacak olursa, gazetecıhğın temel kurallannın ne sayıca fazla, ne de nıtelık açısından karmaşık olmadığım görürilz. Hemen bütün dünyada kabul görmüş ortak kurallara baktığımızda, bunlann başında "doğnı haber verme"nın geldığını saptamak mümkündür Gazetecının bügılendırme ya da habercuığm bağımsızlık ve özgurluğünü konıma ve savunma yukumluluğü bulunmaktadır Bu ıkı alan, çok açık bır bıçımde belırlenmelıdır Gazetecı, gerçege sıkı sıkıya bağlı kalmalı ve bu çerçevede okuyucuyu yanlış bügılendırecek bıçunde haber vermekten kaçınmalı, habenn doğnıluğunu çeşıtlı kaynaklardan araştırmalı, bır düzeltme varsa bunu yayımlamakıan kaçınmamalı, meslek gızlılığım korumalı, habenn kaynağını açıklamamalıdır Bunlann yanı sıra. ıftıradan, hakaretten ve kışılenn özel hayatlanyla ılgılı bazı özelhklere gırmekten, şıddet ve kötülüğe karşı esnek bır tutum ızleyıp kamu ahlâkın; zedelsmekten, haber alabılmek ıcın gazetecının hakkı olmayan durüst sayılmayacak >ollara başvurmaktan kaçınmak da. meslek ahlâkının temelınde yatan kurallar ıçınde sayılmaktadır. Bır de, butün öbür mesleklere rahatça uygulanabılecek bazı genel kurallar vardır Meslekı davanışma, karşılıklı yardımlaşma, haksız rekabet ten kaçınma ve başkasımn habenne sahıp çıkmamayı bunlar arasında sayabıhrız Bu ahlâk anlayışının ardında, bazı haklann özunun yattığj da görmezlıkten gelınemeyecek bır noktadır Haber kaynaklanna ulaşma öz gürluğü, kamu hayatını ılgılendıren butün konulann özgürce araştırılabılmesı hakkı ıle gazetecının fikırlen, ınançlan ve vıcdanına ters düşen ışlen gen çevırebılme hakkı, bu mesleğın ahlâkının aynlmaz bır parçasını oluşturmaktadır DUNYA ÖRNEKLERİ Şımdı butun mesele, bu ahlâk anlayışının nasıl sürdunıleceğı ve konınacağı noktasında toplanmış bulun rnaktadır Bu konudakı göruşumu açıklamadan önce, dünyadakı bazı omeklere bır göz atalım * Ahlâk kurallannın bazılan, kamu yetkıhlen tarafından belırlenmıştır örneğın ttalya'da 1963 tanhb yasa, Gazetecılık Enstıtüsu'nün kurulmasını öngörmenın yanı sıra gazete cılerın haklan ve yukürnlülüklerını özetlerken gazetecılenn kaydı konusunu, aynca da mesleğın onur ve saygmlığına ters düşecek bıçımde davranan gazetecılere uygulanacak vaptınmlan ıhtar, sansur, gazetecılıkten men, kayntan süme belırlıvor Buna Ulusal Basın Konseyı'nın profesyonel gazetecılenn ahlâkı da\ranışlan ve kendı kendılennı dısıplın altına almalan ıçtn ılkeJer belırledığı ve bu ılkelenn bır özel mahkeme tarafından da denetlendığını eklemek gerek • Kamenın'da 1961 tanhb basın yasası, ahlâk standartlanyla ılgılı çeşıtlı noktalan ıçermektedır Bunun ıçınde gencler ve çocuklar ıçın muzır yayınlaruı, buyü, sırıır, mezhepçüık ve mustehcenlığın yasaklanma sı da vardır • Madagaskar'da 1974 tanhlı ba sın yasası "gazetecılık adına layık olmak ıçın" çeşıtlı standart ve ılkeler koyrnaktadır Aynı yasa, butün gazetecılenn kayıtlı olacaklan ve basın ahlâk yasasını behrlemekle yükümlü olacak bır gazetecıler konseyı kurulmasını da öngörmüştür • Sn Lanka'da 1973 tanhlı Basın Konseyı Yasası, çeşıtlı ahlâk kurallannı ve gazetecının u yması gereken bır basın ahlâk davranış yasası oluştu rulmasını da öngörmüjtur Ancak çoğu ülkelerde görülen odur kı, meslegın bızatıhı kendısı, kendı ahlâk standartlannı bebrlemektedır Bır çok ülkede gazetecıler cemıyetı, ya da sendikası, yılkumlulükler lıstesmı belırleme görevını ustlenmıştır Bunlar ıçınde Avustralya, Kanada, Kolombıya, Mısır, Fınlandıya, Fransa, Macanstan, Hındıstan. Endonezya, Jamaıka, Yenı Zelanda, Nıkaragua, Nıjerya, Norveç, İsveç, Isvıçre, Ingıltere, Amerıka Bırleşık Devletlen, Venezuela ve Yugoslavya bulunmaktadır Gazetecının temel yukumlülüklennı dış müdahale olmadan belırleme kaygısından hareket eden Uluslararası Gazetecıler Federasyonu, 1954 ta nhiı Bordo Bıldırgesı adıyla bılınen kendı onur kurallannı ve yasasını benımsedı 1971'de AETye üye ulkelenn gazetecı sendıkalan Avusturya ve lsvıçre'nın katılımıyla Münıh Bıldırgesı adı altında bazı noktalan yenı den düzenledı Her ıkı metınde meslekı konularda gazetecılenn, hükümet ve öbur mercılenn mühadalelennı bır yana ıterek sadece meslektaş lannın otontesını kabul edebıleceklen kaydedılıyor KURAILARIN BOYUTLARI Aşağıdakı örnekler ıse gazetecılenn, kendılennın koyduklan kurallann ahlâkı çapı ve sımrları hakkında fikırler venyor. Avustralya'da basın ahlâk yasası Gazetecıler Cemıyetı'nın temel ılkelennı oluştunıyor Cemıyet üyelennden kurulu bır komıte, basın ahlâk yasası ıhlallerıvle ılgılı şıkâyetlen ınceleraekle görevlı Fransa'da gazetecılenn yükümlulüklen yasası 1938'de Ulusal Gazetecıler Sendikası tarafından hazırlannuştı Ancak bunun uyguianmasını denetleyen hıçbır mercı bulunmadı Basın Ahlâkı PENCERE Çift ÖlçüC. Çarşamba gunuydu Sabahın körunde gazetelerı açtım, her zamankı gıbı önce Cumhurıyet'e göz attım Manşettekı haber 1 19 ıdam Içım urperdı Bılıyorum yasalarımıza göre yururlüktekı yargılamaları etkıleyecek yayın suçtur Bu nedenle davaya ılışkın fikır yurütecek değılım Hangı orgütun davası olduğunu, sanıkların nerede yargılandıklarını da bır yana bırakıyorum Benı ılgılendıren 19 olum cezasının soyut gerçeğıdır Otekı gazetelere bakıyorum Bırısı dışında habere bırıncı sayfalarda yer venlmemış Iç sayiaların en göze görunmez köşelerınde bır kuçük ' zabıta vakası" boyutunda kuçucük harfler çüruk dışler gıbı yan yana dızılıyor 19 ıdam • Önce "Bızım Yokuş"\a bız bıze bır durum tartışmasına gırelım Acaba bır mahkemenın tek kararda 19 ıdam cezası vermesı.sıradan bır olay mıdır'' Pakıstan'dan, Endonezya'dan, Iran'dan dunyaya yayılacak boyle bır haberde butun büyuk ajansların telekslerı tıkırdamaya başlar Kapıtalıst blokun ve bağımlı çevre ulkelerının haber tekelını ellennde tutan AP UP, AFR Reuter gıbı ajanslar yeryuzunun her yanına "19 ıdam" kararını ulaştırırlar Kımı Amerıkan, Ingılız, Fransız, Alman gazetelerının adlarını saymak bıle bugunku Türkıye'de bır kultör gösterısı sayılır ya, ışte o gazetelerın yayın kurullarına bu haber ulaştığında gazetecı nasıl duşünur? Ingıltere'de, Isveç'te, Almanya'dakı gazetecı ıçın, dunyanın herhangı bır ülkesındekı 19 ıdam önemlı bır haberdır Bırakınız 19 ıdamı, Avrupa'da 19 kışı trafık kazasından ölse bızım televızyon haber verıyor • Pekı basınımızın ılgısızlığı nereden kaynaklanıyor^ Bırkaç olasılık var Denebılır kı bızım toplum ıdam kararlarını kanıksadı, artık boyle şeyler kımseyı ılgılendırmıyor Ya da ıdam kararian verılır, ama toplumun bugunku dengelerınde uygulanması kolay değıldır, askıya alınır, bekletılır Son çıkan Infaz Yasası'yla ıdamlar zaten kâğıt uzennde kalacaktır Bılmıyorum bu tur yorumlar Babıâlı basınının ılgısızlığını açıklayabılır mı? Dış dunya bunun gıbı ayrıntıları bılemeyeceğı ıçın, Turkıye^ nın göruntusü, bol ıdamlı bır Şark ülkesı goruntusunden kurtulamayacakiır Hem Babıâlı'nın ölçulerı tartışmalıdır Bugun 19 gencın ölum cezası karannı ıç sayfaların dıp koşelenne ıten basın, çeyrek yuzyıl once gerçekleşmış uç ıdamın tartışmasını manşetlerden aşağı ındırmıyor Adnan Menderes, Fatın Ruştu Zorlu Hasan Polatkan'ın dosyası bugun yenıden açılmıştır Gazetelerımız, hukukçularımız, yazarlarımız 25 yıl öncekı ıdamlara oylesıne sıcak bır ılgı gösterıyorlar kı, bugunku ıdam kararlarına gazetelerın bırıncı sayfalarında yer bulmak guçleşıyor Nıçın? Çunku ölum cezasına ınsanı açıdan bakamıyoruz, sıyasal tutkularımız açısından yaklaşıyoruz Idam edılecek olan bızdense, ılgımız sıcaktır, ölum cezasına çarptırılanın sıyasal fıkrıne karşıt ısek olaya uzaktan bakıyoruz Çıft olçu kullanmaya alışmışız • Bır toplumda yargıçlar onlarca ve yuzlerce ıdam cezası verıyorlarsa. o toplumda çok cıddı bır sorun var demektır Bu soruna bugun ılgısız kalabılırz, ama, yarın daha buyuyerek karşımıza çıkacaktır EVET/HAYIR Okur mektuplan lyıce bınktı Zaman zaman okurlardan gelen ılgınç görüşlerı, önenlerı kamuoyuna sunmak gereklı oluyor Gereklı ve yararlı Işte Ankara Etlık'ten i Nazlıoğlu Emiâk Vergısı uygulamaları konusunda bakın ne yazmış 'Arsa ve ınşaat bınm fıyatlannın takdın hemen bütun beledıyelerce muhtar, Ticaret Odası elemanı beledıye elemanı, Tapu ve Defterdarlıktan bırer elemandan olusan bır kurul tarafından saptanrnaktadır Buyuk beledıyelerde yetertı ve ehıl eleman vardır, kıymet takdınnde hata yapmazlar dıyelım Ya semt beledıyelen dıyebıleceğımız küçuk beledıyetenn oluşturacağı takdır komısyonlannın yapacağt takdırter ne olacak? Ankara dakı durum şu Beledıyelenn takdır ettığı fıyatlara bazı muhtariar süresı ıçınde ıtıraz etmışlsr arsa bınm fıyatlannı en az yan yanya düşurmuşterdır Bunun farkında olmadan vergtsını odeyen yurttaşın parası gıttı gıder Sonra, ımar tapulu, ımarsız tapulu ve Hazıne arsası bınm fıyatları arasında bır uçurum tarkı var Evvelce yapılmış, sonradan ımara gırmış arsalann suyulü durumu dıkkate alınmamış veya alınamıyor olmalı da aynen ımarlı arsa gıbı değerlendınlmış Örneklemek gerekırse durum söyle Benım evım, sonradan ımar gırmış hısselı bır arsa üzerındedır Ben bu tapulu malım uzennde dıledığtm şekılde tasarnıtta bulunamam bır bahçe duvan btle çekemem Buna karsılık 6 000 TUm1 fıyat uzennden vergısını verınm Evımden 30 veya 40 m ılerıde Hazıne arazısı üzerıne kurulmuş 35 katlı evler var sahıplerı dıledığı gıbı tasanvf ederler m1 bınm fıyatı 500 TL uzennden de vergısını verırler Buna tapuya saygılı vatandaşı fazla vergı almak yolu ıle cezalandırmak, Hazıne arazısını ışgal eden zorbayı da az vergı a/arak mukâfatlandırmak denılmez mfi" • * * Kırklarelı Pehlıvankoy'den B Tuncer, Sayın Bulent Ecevıt e yolladığı mektubun bır kopyasını da bana göndermış llgı çekıcı bır seslenış, yuz bınlerce sosyal demokratın düşuncelerının bır yankısı gıbı B Tuncer, bugun Türkıye'de gerılığın aşırı bır çızgıye ulaştığını AJaturk'ün resımlen ve yontuları dışında ızının kalmadığını Kubılay'ı boğazlayan zıhnıyeiın ıktıdarda olduğunu okullarda çocuklarımıza bağnazlık. tutuculuk, gerıcıl.'k aşıları yapıldığını bu yuzuen ış başındakı partıden bır an önce kurtulmamız gerektığını söyluyor Ecevıt'e şoyle seslenıyor "Iktıdar olunmadan bu yaralara nasıl merhem olunur? Anayasa nasıl değıştırıhr? Haklar nasıl alınır^ Halk yılgın halk bezgın halk bıtmıs Sız, bu surecın ıstedığınız doğrultuda bır gelışme olmadığı takdırde uzamasını ıstıyorsunuz Bunda sıze katılmıyorum Demokratık solun ıktıdara gelebılmesı ıçın ne gerekıyorsa yapılmalıdır Aksı halde çok geç kalırız Lutfen bızlere kulak verın Sayın Inonu de sıze 'Kardeşım" dıye hıtap eden bır dostunuzdur Bır araya gelın uzlaşın toplanalım, onlara eksıklerını söyleyın yol gosterın, yeter kı bır an once ıktıdar olalım Anayasa dahıl tum antıdemokrabk yasalan değıstırelım Bağımsızlığımıza kavuşalım Aydınlığa çıkalım " * • • Istanbul'dan H Çat yazıyor "Bır haber okudum Turızm ve Kultür Bakanı yeriı tunstlere çok kızıyormuş, 'Tatıl hayatı bır mesele değıl parası olan gıtsın dıyormuş Daha önce de 'yeriı tunstler Karadenız kıyılanna gıtsınler, Akdenız bölgesı yabancı tunstlen ıçındır1 buyurmuştu ANAP hukümetının halkımızı bu kadar horlaması her şeyı parayla ölçmesı her şeyı parası olana hak, parası olmayana ıse ınsanca yasamayı bıle çok gormesı normal sayılır oldu Parası olanın her şeyı yapabıleceğı her şeye sahıp olacağı, parababalannın holdınglerın devlet ıçınde devlet durumuna geimelen halkın haklanna tecavuz etme cesaretlerı ancak emperyalıst re/ımlerde go~ rulür Tunzm Bakanı söyledığı sozlerın hangı anlama geldığınm acaba farkında mıdır"> Bu ülke bızım benım Her seyden önce bu ulkeyı gezıp gormek, ınsanca tatıl yapmak benım hakkımdır Yasadığım ulkenın guzellıklerınden yararianmayacağım da hangı ulkenın güzellıklennı goreceğım? Anayasanın 5 maddesınde belırtıldığı gıbı ınsanlara ınsanca yasama hakkını tanımak, ınsanca yasanacak ortamları hazırlamak devletın temel görevlenndendır Bır bakanın Turk halkını aşağılayıcı sozler soylemesı kendı halkını hor gormesı değılse nedır'' Sayın Bakan bes yıldızlı dolarlı tatıl yerien yaptırdığı kadar halk ıçın fazla pahalı olmayan yerier yaptırsa, gucü yetmeyen halkı boylesıne horgörmese daha ryı olmaz mı">" Okur seslenışlerı gerçeklerı yuzumuze vuruyor Işbıtıncı ler biı acı seslenışlen duymazlıktan gelıyorlar ama halk butun bu lorlanmaların, aşağılanmaların ocünu bır gun acımasızcasına çıkaracaktır Bu nu o ışbıtıncı ler unutmasınlar TEŞEKKÜR Turk Kalp Vakfı Şışlı, 19 Mayıs Caddesı No 8'de yenı ınşa ectığımu Saglık Merkezi'mızın açıhşına bızzat şeref veren KTTAP/YAYIN KtTABEVl YuYINLARI SON YILLARIN EN ILGİNÇ KİTABI Halkımız Ne Diyor?» OKTflY AKBAL 12 EYUÜL TUTANAKLAKE BİNTftNIK BÜLENT ECEVİT HAPİSHANE GUNLERİNI CÜNEYT ABCJIYtmEK E ANLATTI • • • • • GCTICI Bi}kanl]ktan Çekıime BAŞBAKAN Sayın TURGUT ÖZAL Devlet Bakanı ve Hukümet Sözcüsü Sayın Mesut Yılmaz, Devlet Bakanı Sayın Vehbi Dinçerier, Devlet Bakanı Sayın Ahmet Karaevli, Mıllı Eğıtım, Gençlık ve Spor Bakanı Sayın Metin Emiroglu, Istanbul Valısı Sayın Nevzat Ayu, Anakent Beledıye Başkanı Sayın Bedrettin Dalan Şışlı Beledıye Başkanı Sayın M. Emin Sungur'a ve bu büyük günümüzde telgraflanyla katılan, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Sa\ın Kaya Erdem, Devlet Bakanı Sayın Tınu Titiz, Devlet Bakanı Sayın Kftzım Oksay, Malıye ve Gümrük Bakanı Sayın Kurtcebe Alptemoçin, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Sayın Mebmet Aydm, Bayındırlık ve tskân Bakanı Sayın Safa Giray, Sanayı ve Ticaret Bakanı Sayın Cahit Anü, Tarım ve Orman Bakanı Sayın Husnu Dogan'a ve sağbk merkezımıze gelerek veya telefon ve mektuplanyla bizı tebnk eden dostlarımıza, yardımsever hemşerılenmıze ve bölge sakinlerıne mmnet ve şukranlarımızı arz ederız TÜRK KALP VAXFI YÖNETtM KURULU Yaytmlanmayan Savunma 1 'Oyun Bnıı Hcrkes Enne Kımılen de CeoevıiK Hamzakoy \rkada; Yalmzltğı • Hapıshanc Gunltn • GOzahı ve MahkOmıyn • V enlmemıj Denıeçlerden Tuıuklanma • Bır Yazı DUnya Turu Y apıyor • Mahkemeden Avrupa Padamenlosuna Mcsaj • Lmversıceler • Ekler SAVUNMALAR IFADELER ve dl|eı ılgınç bolumler Butun kıtapçılorda KDV dahıl 1375 lıra BİLCI YA YINEVI Mcfnuytt Cnd Ttff 31 16 45 II SI 22 ECEVIT SANCIU YILLAR Merkez Konur Sokak No 4 KmlayANKARA Tel 1S8327 Şubt Zafer Çarşısı No 13 Yenışehı^ANKARA Tel 311281 HİKMET ÇETİNKAYA (P65P71) FADİME GÜLTEKİNOĞLU (YIKILMAZ) ıle . rv CT ZETtN^Tl SAN CfU YIUAR { YALÇIN DOĞAN Çalkantıh birdönemin öyküsü VEDAT GÜLTEKİNOĞLU evlendıler 20 Haziran 1986 Ankara IMF KISKACINDA TÜRKİYE 2. basım EKİN YAYINEVII 19651971 yıllannı kapsayan bır tarıh kesıtı Olaylar, anılar, belgeler Kuşaklann bılgı dağarağını bırbırme bağlayacak bır kıtap Butun kıtapçılarda Fıyatı 550 lıra (KDV dahıl) TEKİN YAYINEVİ İSTANBUL BAYRAMOĞLU'NDA KAÇIRILMAZ FIRSAT! SAHİBİNDEN SATILIK DUBLEKS Denız goru> kiiinen möblelı ^enı yağlıboya badanalı Boş Derhal verleşmeve hazır Bırınçı katta genış salon, cevız arnerıkan muttak, luvaleı, veranda Ikıncı katta uç yatak odası, banyo tuvaleı ^cılıyetıen 19 mıl>ona satıhktır Teleton Istanbul 172 05 59, 350 56 06, Bayramoğlu (9) (1993) 1621 CENNET GOKOVA'DA Tam konforlu dınlence yerı Tam konfor, dostça bır hava, denız, orman, guneş. Başvunı için Tel: İst. 572 05 63 (Saat 19'dan sonra) Akyaka: 141 (96111 1420den) Beaı yabancı dılde başarıya gotııren tek yol bu kurum oldu Okulda en zayıf dersım Ingılızceydı şımdı ıse en ıyı dersım oldu Nurcan P«Ja Ogrencı TERME İButun DunyaveTurk MıllıEgıtımı nınuyguladıgı yonten YERLERE VE GÖKLERE DAİR Beşıncı Kıtap, >enı çıktı mektupla ogretım kurumu metodu ıle evınızdc kendı kendınıze FDNO İSTANBUL REHBERİ ÇIKTI Pazarlama Şırketlerının aradığı semt, semt Istanbul sokakları fıhrıst ve harıtalanyla bırlıkte OKŞANMAMIŞ GÜNLER çıkmıştı P.K 306 Kadıko) / tstanbul Osman Seıhat Erkeklı ogrenıp daha kazançlı daha mutlu yannlar hazırtar Mıllı Egıtım den tasdıklı dıploma alabılırsımz UCRETSIZ IZAHLI BROSURUMUZU ISTEYINIZ T C Mıllı Egıl m Bakanlıgı (Ozelı FONO Mektupla Ogretım Kurumu Gundogdu Cad 49 D 14 Merter ISTANRUL J"EL 575 13 52 575 52 12 575 47 98 İNGJUZCEALMANCAFRANSIZCA veya MUHASEBE ULUCAN DAĞITIM Cağaioğlu Cemai Nauır Sok Eser Han No 5/1314 Tel 526 89 94