Katalog

18 MAYIS TÜRKİYE 1986 DIŞ BASEVDA Dünyanın en güzlel içki masası Galata KulesVnde TANJU AKERSON NEW YORK ABD'mn Ijbya'yı bombalamasından sonra Avrupa, özelhkle Ortadoğu volculuğunun Amenkah tunstler açısından tehhkeb hale gelmesı Turkıye'yı etkıler mı 9 Pek az. Çunkıi kıtle tunzmı çerçevesınde Turkıye'ye gelen Amenkalı tunst sayısı ötekı ülkelerle kıyaslanmayacak ölçude az Gelenlerın önemlı bölumu de "standart turist" kavrarnıhjn dışında Klasık tunzm hızmetlen yenne kültüre), eskj uygarlıklara ağırlık veren kışıler bunlar özellılde bu tıp tunstlere seslenen ve yılda ıkı kez yayımlanan New York Times gazetesının çok özel tunzm ekınde Istanbul ıle ılgılı nefis bır yazı çıktı Yazının başlığı "lstanbul'da Bizans yollan. Labirent gibi sokaklar, camileri, saravlan, hamamlan ve çarşılan kapsıyor" bıçımınde Ingılız tıyatro yazan Hugh Leooard tarafından kaleme alınmış Micpestein'ın Galata Köprtisü'nde bır kahveyı gösteren renklı fotoğrafı.dergj bıçjmındekı özel ekın bırbuçuk sayfasmayayılmış Bır taksı şoföru ıle yapılan konuşma ve Tarabya'da garaj Jokamasında balık yemekle başlavan vazıdan bırkaç ahntı' "Buyuk oteUenn dışında restoran ve barlarda kadın >ok. tstanbul'u taep bır ayagı Avrupa'da olekı ayagı Asja'da bır kent olarak duşunmuştum Kadıko), l skudar gıbı Asya'dalu bolumlen gerçekten gonılıncyc deger olmakla beraber, kent asıl Avrupa'da. ana buhardan sapan bir çüunaz sokak gıbı Bogazdan aynlan Haliç cevresinde vukseliyor. Kendn yeni bolumunun Taksım alanı balo ıçın en lyı gıysüennı giyen sonra fikır değıslırerek valmava gıden yaşı belırsız bır kadına benziyor. Turkler, dun>anın en dosl insanlan. Masik bır gezgını hıçbır kent lstanbul kadar odullendıremez. Topkapt, knşkusuz donyanın en buynk bazinelerinden biri. Turk hamamı, Topkapı kadar temel bir ola>. Çıçek Pasajı, dünyanın en gunıltulu ama en guvenJı »erlennden bın. Burada gozlen Bizans kadar eskı kuçuk bir çocuk sizlere satın almanız ıçin badem tabagı sunar. Bogaz'da zikzak yapan vapur ile dolaşırken ber nhüm lokanlası sizi gemıyi terketmeye çaguır.. Galata KulesTnın tepesındeki restoranda pencere kenannda bir snre konuşmadan dçanyı sevreuikten sonra Dublınlı olan arkadaşım 'Burası dun)anın en tyı masası oimalı' seklinde konustu." New York Times'm "Soflstike gezgin" adını taşıyan özel ekinı okuyup yola çıkacaklar genelde bıraz paralı ve kültür olayına dönukler Bu tür tunsü, bombalı uçak tehlıkesımn, Istanbul'u görmekten alıkoyması, pek uzak bır olasılık Çunkü tunst hem paralı hem de kultürlü olursa bavağı korkusuz oluyor Bursa'da da turizm patlıyor BEHİÇ AK BURSA Otobusumuz Bursa'ya vaklaşırken Uludağ'ın heybetlı sıluetı ıle karşılaşıyoruz. Uludağ mıtolojıde sık sık sozu geçen Olympos dağlarından bın. Yanı tannların yaşadığı dağ Bugun ıse Olympos dağı kış sporlannın yapıldığı onemîı bır merkez Belkı de şu anda uzennde yaşayan yenı tannlar, havalann ısınmasıyla, kayaklannı bır köşeye kaldırıp, mayolannı, paletlerını, zıpkınlarını cıplenne yukledıler ve kulaklannda volkmenlenyle Olympos'u terk edıyorlar Işte Bursa yavaş yavaş gozukmeye başladı Kolonya, havlu, bomoz, aku, kaportacı reklam tabelalarının bırbınnı öldurucu soz bombardımanı ıçinde Bursa'ya gınyoruz Bu bombardıman, kent ıçınde beledıyemn astığı bez pankartlardakı turizmle ılgüı \eciz sozlerle devam edıyor Tunst, turıst, turist lafının bol bol geçtığı bu sloganları dıkkatle okuyup, "Turist" denen ganp mahlukatla ılgılı bır fikre varmaya çalışıyoruz. Ne olur, ne olmaz, ya ılerde bır tunstle karşılaşırsak? Meydanda ınıp yurumeye başlıyoruz. "Aldablan turist, yitirilen kazançtır." "Su akar iz bırakır, turist gider doviz bırakır." "Turist guç gelir, kolay gider" sloganlarını dıkkatle etut edıp, turıstın "i>i ahlaklı", "temiz", "her gittigi >erde para saçan, bonkor", fakat bıraz "mızmız" bır kışiğı olduğunu, "Bilmese de dilini, turiste uzat elini" slogaruyla da turıstın aslında mağdur durumda kalmış bır ganban olduğunu öğrenıyoruz. Kaygıyla bu çok yönlu kışılığı çozmeye çalışırken, bırdenbıre yenı bır sloganla karşılaşıyoruz ve adeta yureğımıze su serpılıyor "Turiste saygı varsa, turizmde ka>gı yoktur..." CUMHURIYET/7 Bursada turistik otel fiyatları Hotel 1 kışı (oda, kahvalü) 2935 dolar 2 kışı " " 4046 dolar Çellk P a l a s 1 kışı 33.2831.20 dolar 2 kışı 48.8846.80 dolar rnini sweet tek kişi 36 40 dolar çıft kişi 54.60 dolar svveet 67 60 dolar Köşe daıreler 85 50 dolar Akdofam OteU 1 kişi 18.20 dolar 2 kişi 26 dolar G t a l i i fe r a h O t e l l 1 kişi (Türk Lirası) 18.70022.00016.500 2 kişi (Türk Lirası) 22.00024.20027.500 Bttyttk Y ü d ı z OteU 1 kişi 25 74 dolar 2 kışı 35.88 dolar svveet 56.68 dolar Autolia 1 kişi 26.450 TL (KDV dahil) 2 kişi 36.560 TL. (KDV dahıl) svveet 2 kişi 51.560 TL. (KDV dahıl) şıl Camiı 1420'Ierde Çelebı Sultan Memed tarafından yapılmış. Camının hemen karşısında Çelebı Sultan Memed'ın yattığı "Yeşil Turbe" var Bursa, Evliya <^lebi'nın dedığı gıbı "Velhasıl sudan ibarettir" dıye özetlenecek bır kent değıl. Her taraf zengın tarıhı ve kulturel boyutlar ıçerıyor Örneğın Osmanlı devletinın ılk kurucusu Osman Bey'ın yattığı "Gumuşlu" Manastın, Yunus'un. "Emir Sultan dervişleri Tesbih u sena ışleri Dizilmiş huma kuşlan Emir Sultan Turbesi'nde" dıye bahsettığı Emir Sultan turbesı, Geyikli Baba'nm turbesı, Muradiye Camii ve daha bırçok önemlı yapıt burada yer alıyor Bu eserlen gezıp, Bursa'dakı yolculuğumuzu bıtınyoruz. Bır gun ıçın zaman tunelınden geçmış gıbı olduk Gelemeyeceğımızı bıldığımız halde sık sık Bursa'ya gelmeye karar venyoruz. Türkiye'deDünyada Tunzm Tarihi camiler Tanpınar'ın "Bursa da Zaman" adlı denemesını hatırlatıyor bu bıze Burda Tanpmar, "Bursa'da ikinci bir zaman daha vardır" der Bu ıkı zaman şımdıkı ve geçmış zamanlardır Evet geçmış zaman veya " . . . . hayatın ve tarihin şehrin havasında ebedi bir mcvsim gibi ayariadığı velud, \ekpare bir zaman." Belkı de Tanpınar bu denemeyı şımdı yazsaydı, kazanılmak ıstenen bır 3 zamandan yam " gelecek zamandan" da bahsetmek zonında kalacaktı Otelımızın kapısına geldığımızde lobının yenı gelmış Alman turıstlerle dolmuş olduğunu göruyoruz Bu kalabalık, markın Turk parası karşısında değer kazanması sonucu bu yıl daha fazla Alman tunst gelecek dıyenlerı doğrular gıbı. Yenı gelenlerle daha mayıs ayı ortalannda olunmasına rağmen otelde hıç yer kalmadı Turk parasının değer kaybetmesı sonucu dolar ve mark uzerınden fıyatlarını ayarlayan otelde yerlı turiste pek rastlanmıyor. Oysa yörede eskı kaplıca, Çekır ge kaplıca, kukurtlu kaplıca gıbı tarıhı kaplıcalar yanında şıfalı sulan ıçeren oteller, yerlı tunzmın önemlı merkezlerınden bırı. Bugun Çekırge yöresındekı otellerde ortalama tek kışılık yatak ucretı KDV hanç, 1835 dolar arasında değışıyor Bu fıyat oda kalıtesıne göre daha fazla da artıyor. Sanınz önumuzdekı yıllarda Bursa, Bursa halkına pek değmeden akıp gıden uçuncu zamanı yakalamış olacak Caddeler konuşuyor Önumuzden gıden tunstlerı saygıyla solluyarak sıgaramızdan bır nefes alıyonız ve ızmantı, uzerınde "Izmariti bana at" yazılı çop kutusuna atıyoruz. Bıraz ılerdekı çöp kutusunun uzerınde "Çöpu bana at" yazıyor. Artık kafamızı her çev ırışımızde bırtakım sozlerle karşılaşıyoruz. "Yeriereçop atrna", "Çiçekieri koparma..." Kısacası Bursa caddelerı, dıreklerı, tabelalan, çöp kutulan \e meydanlarıyla "konuşan" bır kent. Yavaş yavaş Çekırge'dekı otelımıze doğru tırmanırken, ılk edındığımız ızlenımler dışında Bursa'yı gerçekten anlatmanın çok zor olduğunu duşunuyoruz 2000 kusur >ıllık bır kent çunku burası Amerıka'daki bazı kentler gıbı "biz gelmeden on dakika once kurulmuş" ızlenımını veren bır havası >ok Nasıl başlasak"* Acaba Tnıva Savaşı sırasında Odiseus'a karşı mağlup sayılan Aias'ın Olympos dağı eteklerınde hayatına son verışınden mı başlasak 9 Yoksa Bittinya krallığı dönemınde İO 300'lerde, Bursa'nın Prusa ısmıyle ılk kuruluşundan alıp, kronolojık olarak mı anlatsak? Yoksa Osmanlıların ılk yer edındığı böige olmasından mı konuya gırsek? Butun bunları duşunurken otelımızın yakınında yenı bır sloganla karşılaşıyoruz "Turisti kazanan geleceği kazanır." Ertesı sabah tunstlerle bırbkte bırtakım tarıhı eserlen gezıyoruz Ilk gezdığımız yapıt Ulucamii. Mekke, Medıne Kudus ve Şam'dan sonra 5 makam olarak kabul edılen bu camıı, 1400 yıllannda Beyazıd tarafından yapılmış ve 3.180 m^'lık genış bır alan uzerıne kurulu, yırmı kubbelı bır yapı Mekânın genışlığınden tunstlerle ıbadet edenler bırbırını rahatsız etmeden bır arada var olabıliyorlar. Dığer bır camiı ıse Yeşil semtındekı Ye Otel lobilerinde gördüğümüz manzaralar, markın Türk parası karşısında değer kazanması sonucu bu yıl daha fazla Alman turist gelecek diyenleri doğrular gibi. Yeni gelenlerle daha mayıs ayı ortalannda olunmasına rağmen otellerin birçoğunda hiç yer kalmamış. Uludağ ve kaplıcaları ile yerli turizmin önemli merkezlerinden biri olan Bursa'da yerli turiste rastlanmıyor. Bugün Çekirge yöresindeki otellerde tek kişilik yatak ücreti KDV hariç ortalama 1835 dolar arasında değişiyor. TÜRBELER VE DÜKKÂNLAR YeşU Cami ve YesU Turbe, turist gruplaruun önemli uğrak yerleri. Çevrelerinde ise turizm aflşlerindeki "turist" tanmuna benzer kararsızhkta "turistik"dukkânlar geUsmekte. (Fotoğraflar: BEHtÇ AKJ Yaz ve Saöllk Etdal Atabek UYGARUKLAR ÜLKESİ ANADOLU ERHAN AKYILDIZ Listelerinizi önceden hazırlayın Tatıle çıkacaklar ıçın bılınen bır onerı vardır. "Giysilerinizi hazırlayın, tatilde harcayacağınız parayı da hazırlayın. Sonra, giysüerinizin yansırn bırakın, paranızı iki katına çıkann." Gıysılerm yarısını bırakmak kolay da, yanımza alacağınız parayı ıkı katına çıkarmak zor Ancak, tatıh çıkarken yanımıza alacağımız gıysılerı, gereklı eşyayı, yararlı ılaçları onceden saptanmış bır lısteye gore duzenlemek, sonradan doğacak pek çok uzuntuyu onler " Ah, kazağını unutmuşuz, elime aldımdı sonra bir yere koydum herhalde, şimdi ne yapacağız?" " Keşke eski ayakkabımı giyseydim, bunlar rahat değil, nasıl da duşunemedim?" tıle gıtmek ıssız bır ada\a gıt mek değıl Ama, bazı şeylerı onceden hazırlamak daha ıvt değıl mı9 Işte, şovle Yanımza alacağınız her şeyi bir listeye yazın. Gerekli olan her şeyi alın, ama yukunuzu en aza indirin. Soğuk ve yağışlı havalar da olabileceğıni unutmayın. Giysileriniz, ayakkabılarınız rahat olsun.. Soğuk algmlığına, ıshalli hastalıklara, kann ağrılanna karşı kullanacağımz ilaçlan alın. Bir paket j ara bandı yanınızda bulunsun. ' 'Ishal mi oldun ? Bır şey Hazırhk sıkıntılarınızı unudokundu herhalde. Geçmezse tun Bırbırmıze kırümadan, yakında bir eczane buluruz sa kusmeden, onu, bunu başını mnm. Sorarız, herhalde bilir za kakmadan, neşeyle \ola ler." çıkın Elbette bılırler, bulurlar TaYolunuz açık olsun Yanımza alacağınız her şeyi listeye alın. Yağmur yağacağım akhnızdan çıkarmayın. Soğuk algmlığına, kann ağrısına ve ishale karşı kullanacağımz ilaçlan öncelikle çantanıza koyun. Bir paket yara bandı almayı unutmayın. Uygarlıklar için verimli topraklar Soze Bedn Rahmi'nın Anadolu ustune yazdığı guzel bır şıırle başlayalım Bu Anadolu var ya bu Anadolu Bu mıslı menendı gorulmemış cömen ana Bu her yam meme, bu her yam dudak, bu her yam gul Bu zırnık aimadan veren, habırp veren yedı veren gul Bu Anadolu var ya bu Anadolu Bu uç yosma demzde uç defa ıslanan Gurbuz ırmaklar ortasmda susuzluktan çatlavan Bu Anadolu var \a bu Anadolu Bu sapsarı sıtma, bu masmaxı gurur Ne tosunlar doğurmuş ne tosunlar Bak daha neler doğurur Sonra da bır uygarlık tanımlaması yaparak ışın adını koyalım: Nedır "uygarlık" dedığımız kavram? Yalın bir duşunceyle çıkıldığında "insan urunu bir oluşum" gıbısınden, basıt bır talık dedığımız olgunun başlangıcı olarak kabul edılır Insanın daha ıyı koşullarda yaşayabılmek ıçın gerek bıreysel gerekse topluca doğaya karşı verdığı savasımın bır sonucu olarak yarattığı uygarlık, başlangıçta, salt yaşama bıçımmın gereksınmelerını yansıtan, sade bır uygarlık olarak ortaya çıkar Uygarlıkların yaratıldığı ortam, ya bır mağaradır, ya da bır kaya sığınağı. Kenarlan keskınleştınlmış çakmaktaşından yaptığı aletler de, daha ıyı yaşayabılmek ıçm • urettığı ılk urunlerdır. Bu kuçu' cuk taş parçaları, karnını doyurabılmek ıçm bır vahşı hayvana karşı kullandığı bıçağıdır, mızrağıdır, baltasıdır.. Uygarhklann yaratılabılmesı için nasıl "insan" olgusunun varlığı ilk koşulu oluşturuyorsa, uygarhklann nıtelik ve nıcelık açısından daha ustun duzeyde ola Sualtı turizminde risk dalana ait Sualtı turizmi için bu yıl Ege ve Akdeniz sahillerine gelecek olanlar, basınç odalannın bulunmaması nedeniyle riskli dalış yapacaklar. Altyapı noksanlığını kabul eden bakanlık da yayımladığı genelgede, "dalışlarda can güvenliğinin dalış yapana ait olduğunu" belirtiyor. ASUMAN AVAR tZMİR Serbest dalış bölgdcrinın belirlenmesı ile yogun istem alan "sualb turizmi" son bir yılda gelişme gösterdı. Ancak "guvenli dalış" için altyapıdan yoksun olan Ege ve Akdenız kıyılannda yabancı tunstler risk altında dalış yapıyorlar. Gecen yıl "serbest suahı dataş bölgeieriııiıı" belirlenmesi ile yabancı turistlere kapalı olan Ege ve Akdeniz luyılan "izne bagfa" olarak büyük oranda "snalü tnrizmine" açıldı. Sualtı daüşlan ıçin en yoğun ıstem alan Bodrum'da sualtı mttzesi yetkililen, yabancı turistlerin altyapı olmadan risk altında dalış yaptıklannı belirterek, "Ege ve Akdeniz kıyüannda bir tek baanç odaa bolanjnayor. Bodmm'dald tek baanç odaa be eteman yokIn^andan çalıstıntamıyor" dedıkr. Sualtı dalışlan ıçin istem alan Kuşadası'nda, seyahat acentesi yetlalüerinden Yıtanaz Agme, bu konuda aldıklan önlemlerin yetersiz olduğunu itiraf ederek şunlan söyledı: "Turkiye'de sntlü dalışlan serbest bıraktlınca BaO ölkeleriHdeB uzan zamandır var oiaa uiebi degeriendirme oiantgı bnldok. Bo konuda Bodrnm dünya çapıada nam salmış bir yer. Bodmm, bank gemüer nedeniyle daha fazia Ogi çeidyor. Bu arada turistkr sualtı florasuun ve faunasumı ilginç oidoSn yerieri tercih ediyoriar. Kusadası'nda da dauşlar oluyor. Gâneyde de soalü turizmi konasunda çausan acenteler var. Türkiye'ye turist akını var, saalü dalışlan istemlerinin de artmasını bekliyoruz bn yıl. Başta kaymakamlık olmak uzere ber turist içia Turizm Mudiirhigüııe ve Sahil Koruma'ya bigi veriyoruz. tki türlü turist oluyor, banları malzemelerini beraberlerinde geüriyor, ancak çogunun malzemesi yok. Malzemeyi tupunden dalgıç eibisesine kadar biz safhyonız. Herhangl bir tehlikeye karşı tedbir alıyonız, başlannda Alman hocalar var. Derin yerlerde eiddi olarak dalmak isteyenlerin elkrinde dalma kursu aldıklarma dair bdge oluyor, belgesi olmayanlar derin olmayan yerlerde daliyoriar. Kuşadası'nda basınç odası yok. Ege'de başka yerde var mı bilmiyomm. Biz de yeniyiz bu konuda, daha fazla tedbir alınması gerek." Ote yandan Kültür ve Tunzm Bakanügı nın 6.3.1985 tarih ve 55.1/57125638680 sayılı "Yabancı uyruklulann Turkiye'de sportif ve amatör amaçlaria yapacaklan soaltı dahşlannda uyacaklan prensipler" konulu genelgede "Dalışlarda can dalışı yapaıı şahsa ait olduğu" belirgg ş i tilerek şöyle deniyor: "Sualü dalışı yapacaklann dalış emniyeti ve caa guvenügj dalış yapana ait olmakla beraber, uluslararası sualtı sporlan federasyonu uyesi, ulusal teşkilatlar yahut ulkelerin yetldli kunım ve kuruluşlannca duzenlenen bir bdgeye sahip olmalan, dalış yapmak isteyen grnplann Türk dalış rehberi sezaretinde dalmaları, şarttır." Anadolu toprakları, zengin doğal özelliklehnden ötürü arkeoloji biliminin Yontma Taş Çağı dıye adlandırdığı, avcılık ve toplayıcılık döneminin HkeU göçebe, tüketici topluluklarından başlayıp, yerleşik ilk kö'y örneklerine, kentlere, beyliklere, giderek güçlü devlet ve imparatorluklara kadar uzanan bir uygarlıklar dizisinin oluşmasını yaşamıştır. nımlama yapılabılır Eğer daha aynntıh bır tanım yapmak gerekırse, "tnsanların. toplu olarak daha iyi koşullarda yaşamalan ve doğaya egemen olabilmelen için gosterdiklen çabalardan çıkan sonuçlann tumu" de denebılır Uygarlık ustune yapılacak tanımlama orneklerı çoğaltılabıhr Ancak, bu uygarlık tanımı yapma uğraşı ıçinde yadsıyamayacağımız bır olgu vardır kı o da "insan" olgusudur. insanlar olmadan uygarlıklar yaratılamazlar. Günumuz ınsanı, atasının yeryuzundekı yaşama surecını, var olduğu gunlerden başlaya.^! değıl de, onun alet yapabılır duru GÖRKEMLİKALINT1LAR Anadolu uygarhklannı yaratan insanlar gerilerinde birytğın görkemli ma gelmesınden sonra ızleyebıiuygarlık kalıntısı buaktüar. Işte bunlardan birkaçı: Hitit evresine tarihlenen ibrik ve kaplar. Adıya mektedır. Insanın yaşamını surdurmek ıçın doğayla savaşabıleman yakmlanndaki Nemrut Dağı'nda anıtsal tann yontulanndan birinin yere duşen bası ve Dardacek guce ulaştığı bu evre, uygarnos'ta bulunan pişmiş topraktan yapılmış Afrodit Heykeli. bılmesı de, uygarlığın yaratıldığı doğal çevrenın verımlı olması koşulunu gereklı kılar Kısaca, msan ve verımli bır doğal çevrenın ortak urunudur uygarlık. tşte bugun uzennde genç Turk devletinın yaşamını surdurduğu Anadolu topraklan da, Uygarlık Tanhi'nın başladığı gunlerden bu yana hep, "verimli dogal çevre" olarak seçılen, yeğlenen toprakiar olmuştur... Anadolu topraklan, zengin doğal ozellıklerınden öturu, arkeolojı bılımının "Yontma Taş Çağı" dıve adlandırdığı, avcılık ve toplayıcılık donemının ılkel, goçebe, tuketıcı topluluklanndan başlayıp; yerleşik ılk koy orneklenne, kentlere, beyliklere, gıderek guçlu devlet ve imparatorluklara dek uzanan bır uygarlıklar dızısının oluşmasını yaşamıştır