Katalog

19MART 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TURKIYE'den Dd ayda 1.3 trilyonlıık yaürıına teşvik belgesi ANKARA, (ANKA) DPT, yılın ilk iki ayında toplam yatınm tutan 1 trilyon 285 milyar lira olan 525 projeye teşvik belgesi verdi. 1985 yılının aynı döneminde yatınm tutarı 424 milyar lira olan 258 proje teşvik edilmişti. Böylece, teşvik belgesine bağlanan projelerin yatınm tutannda geçen yıla göre cari fiyatlarla yüzde 203, enflasyonun etkisi düşürülerek 1985 düzeyine getirilen fiyatlarla ise yüzde 126 artış oldu. Projelerin yatırım tutanndaki bu hızlı artışta, kamu sektörüne ait projelerin büyük etkisi görüldü. THY'nin Airbus marka uçak ithaline ilişkin olarak yatırım tutarı yaklaşık 200 milyar lira düzeyinde bulunan projesi için aldığı teşvik belgesi ile, TKl'nin madencilik yatırımlan için aldığı teşvik belgesi, toplam yatınm hacminin büyümesine yol açtı. Itlıal mallarda zam şoku Ekonomi Servisi Son bir aydır Türk Lirası'nın özellikle dolar, mark ve yen karşısında hızla değer kaybetmesi sonucunda viski takımından kâğıt peçetesine, tost makinesinden sabununa kadar birçok ithal malına değişen oranlarda peş peşe zam yapılmaya başlandı. Merkez Bankası'nın geçen haftasonu aldığı "devalüasyon" karannı bahane göstermeye çalışan belirli kesimler de zam hazırhklarına girerken, girdi fiyatlannda artış meydana gelen ürünlerde de önümüzdeki günlerde yeni fiyat artışlanna gidileceği belirtiliyor. Hanai mal ne kadar zamlandı? (TL) Esfcl YMIİ ffystı Ryıtı Ortaunariı .185.000 205.000 84 .240.000 270.000 Amtrad484 bNgisayM. 440 600 Fa *arka sakM .1300 . 2 2 0 0 Fı mıiuı doMMMt ...660 990 Khri ayakfcabı kşyan . ...105 . . .150 LosdM Bndyc 5'H ptot HMam karbM kiiNh .1630 ...1790 H1|^ BA VMd takmı K*|rt p SEB knartm taac SEB MtAz fU tost Mktatsi FAO ile teknik işbirliği Ekonomi Servisi Tarım Orman ve Köyişleri Bakanı Hüsnii Doğan ile Birleşmiş Milletler Gıda ve Tanm Örgütü Genel Müdürü Edduard Sauoma, Türkiye'nin özellikle Yakındoğu bölgesindeki gelişme yolundaki ülkelere teknik yardım vermesini öngören projeye ilişkin anlaşmayı dün imzaladılar. FAO'nun teknik işbirligi programınca desteklenen yardım, ormancılık ve hayvancıhk aJanlannı kapsıyor. Projeye Türk hükümetinin ilk yılki katkısı 73 milyon lira, örgütün katkısı ise 227 bin dolar olarak belirlendi. ...110 8.500 .1.600 725 50.000 55.000 .49.000 125 ...9.750 ...1.800 825 .55.000 60.000 .54.000 Son bir aydır Türk Lirası'nın başta dolar ve mark karşısında olmak üzere değerini hızla yitirmesi sonucu bazı marka bilgisayarlar, ithal malı kırtasiye ürünleri, sabun, deodorant ve ayakkabı boyalarının fıyatlan arttırıldı. Sarı: Çimento zamları durdurulmazsa inşaat sektörü felç olur Ekonomi Servisi Çimento fiyatlannın serbest bırakılmasının inşaat sektörilnü olumsuz yönde etkilediğini belirten Türkiye İnşaat Müteahhitleri Işveren Sendikası Başkanı Sami San üç ayda yüzde 30 zam gören çimento fîyatlarının durdurulmaması halinde inşaat sektörünün felç olacağını öne sürdü. Sami San dün yaptığj yazılı açıklamada şu görüşleri belirtti: "1986 yılında enfiasyoo yüzde 25 bedeflenmiş olnusına ragmen çimentoda iic aylık T1MSE Bafkam San rmm oranı yüzde 301ıra tırmanmtştır. Aylık mrbş oranı jimdilik yüzde 10'dur, artışlar bu şekilde devam ederse 1986 yılı sonunda çimento zammı yüzde 120'yi bulacaktır. Buna paralel olarak kereste ve tugla fıyatlan da devamlı yükselmektedir. tnşaal malzemelerinde denetim yapılmazsa bütün inşaat malzemeleri anormal şckilde yükselecektir". İthal ürünleri saUn mağaza Zam gören ithal ürünlerin başında bilgisayarlar geliyor. Son sahipleri bazı malları ithalatçıolarak Commodore marka bilgi lardân henüz yeni fıyatlardan sasayarlara yüzde 10 civannda, tın almadıklannı belirterek "Bu Amstrad marka bilgisayarlara ise yüzden fiyatlann ne olacağını yüzde 12.5 oranında zam yapıl Uhmin etmek güç. Mal aldıkça dı. Yeni zamlarla Commodore fiyatları da ögreniyoruz" diyor64'ün fiyatı 185 bin liradan 205 lar. Yabancı paraların Türk Libin liraya, Amstrad 464'ün fiya rası karşısında değer kazanmasıtı ise 240 bin liradan 270 bin li na paralel olarak Koç Holding raya yükseldi. Fiyatlarında değikuruluşlanndan Bürosan, Pelişik oranlarda artış görülen ithal kan marka karbon kâğıdı, suluürünler arasında viski takırnı, boya ve silgilerine çeşitli oranlaroda spreyi, sabun, deodorant, da zam yaptı. önümüzdeki günkâğıt peçete, jilet, ayakkabı bolerde çeşitli ithal kırtasiye urünyası ve mutfak eşyaları da bulu lerinde ve oyuncaklarında da finuyor. yat artışı bekleniyor. Kahve de yeni zam kervanına katılan maddeler arasında yer alıyor. Kahvenin kilosunun önümüzdeki günlerde 8 bin liradan 9 bin liraya çıkartılması bekleniyor. Buna gerekçe olarak da uluslararası piyasalardaki kahve fiyatlannın artışı ve doların sürekli değer kazanması gösteriliyor. Şu anda Ankara'da kahve 9 bin liradan satılıyor. Yerli ürünlerde zam beklentisi ise kendisini iki kesimde hissettiriyor. Birincisi "devalüasyonu" bahane olarak gösterip elinde bulundurduğu malına zam yapmak isteyen kesim. Ikin cisi ise ithal girdilerinde meydana gelen artışı fîyatlarına yansıtan kesim. Perşembe Pazan ithalatçılan şu sıralar ellerindeki mallann fiyatlarıru yükseltemediklerini hatırlatıp "ama yeni getirece^imiz mallar da yeni fiyattan oiaoıkbr, bu kacınıimazdır" şeklinde konuşuyorlar. Perşembe Pazan'nda takım tezgahçıları, boya hammaddecileri, hırdavatçılar zam hazırlığı içine girmiş durumdalar. Girdi fiyatlannda meydana gelen artış, önümüzdeki ay içinde kendisini sıvıkatı yağda ve lastikte yeni fiyat artışlannı gündeme getirebilecefc. Bir üretici firma yetkilisi ham ayçiçeği yağından alınan fonun 80 dolardan 90 dolara çıkarıldığını hatırlatarak şöyle konuştu: "Fonlarla oynanmasa bile dolar surekli değer kazanıyor. Fonun aşağıya çekilraesi, maliyetierin bir süre daha fiyatlara yansımamasını saglar." Lastik fiyatlannda ise yeni bir artış şu anda firmalarca düşünülmüyor. Bu konuda bir firma yetkilisi şunları söylüyor: "Maİiyetlerimizi gözden geçirdik, şu an için zam gündemde degil. Daha sonra maliyetleri bir daha gözden geçirecegiz." Ithalaturuzı Türkiye yerine başka ülkeden kısaeağız OSMAN ŞENKUL Iran lslam Cumhuriyeti Tarım Bakanı Abbas Zali, petrol fiyatlanndaki düşüşün, Türkiye*den yapacakları ithalatı etkilemeyeceğini söyledi. "Pelrol fiyatlannın gerilemesi elbette ithalatımızı kısrnayı gerektirecektir" diyen Bakan Zali, "Ancak, kesintiyi Türkiye dışındaki ülkelerden yapacagız" dedi. Cenevre'deki OPEC görüşmelerine de değinen Abbas Zali, "Maalesef bazı ülkeler iiretimin kısılmasına karşı cıkmaktadır. Ancak kimsenin, topragın üzerinde yaşayan halkın malı olan petrolle oynamaya hakkı yoktur" şeklinde konuştu. İran lslam Cumhuriyeti Tarım Bakanı Abbas Zali, Cumhuriyet'e verdiği demeçte, Türkiye ile ticaretin, petrol fiyatlannın düşmesinden etkilenmeyeceğini belirtti Iran Tarım Bakanı Abbas Zali: Batı basınında devalüasyon tktisat Bankası'nın konsorsiyum önderliği Ekonomi Servisi lktisat Bankası, Anadolu Eksport A.ŞIye Avrupa para piyasalarından 2 yıl vadeli 10 milyon dolarlık bir konsorsiyum kredisi sağladığını açıkladı. Bu kredi Avrupa para piyasalarında bir Türk bankası tarafından organize edilen ilk kredi paketi oluyor. Kredi, firmaya önümüzdeki iki yıllık ihracatında 10.000.000 dolarlık bir destek saglayacak. Konsorsiyuma aşağıdaki bankalar katıldılar: lktisat Bankası Türk A.Ş., Arab Türkish Bank, Arab Bank Fbr Investment and Foreign Trade, Banque Intercontinentale Arabe, kredi anlaşmasının dün Paris'te imzalandığı bildirildi. Dev ABD firma yöneticileri geliyor İSTANBUL, («JL) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu üyeleri bugün yaptıkları toplantıda, TürkAmerikan Iş Konseyi'nin çalışmalanna katılacak Türk Kanadı Yürütme Kunılu'nu belirlediler. Istanbul'da 2 nisanda başlayacak TürkAmerikan lş Konseyi'nin (Business Council) ilk toplantısında, ekonominin gündemindeki en popüler konu olan "savunma sanayii"ne ilişkin somut öneriler de ele almacak. Bu arada Boeing fırması Başkan Yardımcısı Seddık Belyamani başkanlığında Türkiye*ye gelecek Amerikan Ticaret Odası heyetinde Mobil, Lockheed, City Bank, Coca Cola, Northrop ve IBM gibi dev Amerikan firmalannın üst düzey yetkililerinin de yer alacağı öğrenildi. Mazda Genel Direktörti Türkiye'de Ekonomi Servisi Dünyaıun dokuzuncu büyük otomobil üreticisi olan Mazda Motors Corporation Genel Direktörü A. Toriyama Türkiye*ye geldi. Toriyama, 1986 yılında Türkiye'nin de ihraçat listelerine katılmış olmasından büyük onur duyduklarını söyledi. Ekonomi Servisi Merkez Bankası'nın cuma akşamı aldığı devalüasyon karan ve mali operasyon haberi, Batı basını tarafından, "döviz reformlan durdunıldu", "Türkiye'de döviz kıtlıgını ortadan kaldırdıgını ileri süren Başbakan Özal için büyük geri adım" cümleleriyle verildi. Merkez Bankası'nın aldığı devalüasyon kararına pazartesi günkü sayısında yer veren ünlü Tngiliz ekonomi gazetesi Financial Times, "Bu kararlar döviz rejimini libere etme planlanndan büyük bir geri adım olarak görülüyor ve Merkez Bankası'nın dövize sıkıştıgmı gösteriyor" şeklinde haber verdi. Bu yıl ve 1987'yi, dış borç ödemeleri açısından Türkiye'nin "kamburu" olarak niteleyen gazete, Merkez Bankası'nın döviz sorunlannın Libya ve Irak ödemelerinin gecikmesiyle daha da kötüleştiğine inanıldığını yazdı. International Herald Tribune isehaberinde "1980 den bu vaaa siırdürdügü spkı para politikası sonucu ülkeyi içine düştügü döviz sıkıntısından kurtardığını iddia eden Başbakan Özal için de\aluasyon, büyük bir geri adım olarak nileleniyor" ifadesini kullandı. Özal'ın büyük geri adrmı Para ve cdtın 'yasük altından kasaya girdi FARUK BESKİSİZ Yuzyılların "yaslık alunda altın. para" saklama geleneği yaşam biçiminin değişmeye başlaması ile yok olmaya >üz tutuyor. Son beş altı yıldır hırsızlık olaylannın artması ve altının yanı sıra hisse senedi, tahvii, döviz gibi birçok tasarruf aracının da gelir sahiplerinin yaşamına girmesi parayı yastık altı yerine özel kasada saklama geleneğini yarattı. Yeni gelenekle birlikte özel kasa satışlannda da son yıllarda büyük artışlar gözleniyor. Piyasada birçok mala talep azalırken, banka kasalannın yanı sıra özel kasalara gösterilen talep gittikçe anıyor. Bankalann kıralık kasa olayında birçok burokratik formalitenin yanı sıra 100300 bin lira arasında degişen miktarlarda vadeli heşap açılmasını san koşması, altın. hısse senedi veya tahvil sahıbının evine özel kasa almasına yol açan önemli nedenlerden biri. Ka&acılann satışlannı artıran ana neden olarak ise son yıllarda hırsızlık olaylannın artması gösteriliyor. Kasan Kasa Sanayi sahibi FUİ2 Birim 56 yıl öncesinde daha çok ust gelir grubundan kişilerin kendilerinden kasa aldığını ama son yıllarda orta halli esnafın ve hali vakti yerinde bayan müşterüerin de kasa satın aldridannı belirterek, "Salışlanmi2 gayel iyi. Piyasada kanşıkhk var ve hırsızlık olaylan artıyor. Bizden şimdi bir piyango bayisi bile ozel kasa alıyor. L'manm herkesin maddi durumu iyileşir. Ortada para dönuyor. Onlar kazandıkça biz de kazanınz" diycr. OPEC toplantısına da değinen Bakan, "Unetimi bir süre için sıfırlamak, sonra da kısmak yolundaki önerimiz kabul edilmese de tran, Libya ve Cezayir bunu uygulayacaktır" dedi. Petrolün, hükümetlerin değil, toprakBirleşmiş Milletler Gıda ve Ta lar üzerinde yaşayan insanların nm Örgütü FAO'nun 18. Yakın malı olduğunu vurgulayan Abdoğu Bölgesel Konferansı'na ka bas Zali, "Bu nedenle insanlantılmak üzere Türkiye'de bulunan mızın refah ve mutlulugu için Abbas Zali, Cumhuriyet'e verdiği kuUanmamız gereken petrolü südemecinde, Iran'ın Türkiye ile iyi per güçlerin eline teslim edemekomşuluk ve karşılıklı işbirliği yiı" şeklinde konuştu. "Üredne dayanan ilişkilerde bulunmak min kısılmasına karşı çıkan ülistediğini ifade etti. Zali, petrol keler, petrolü halklanmn çıkarfiyatlannın gerilemesinden son lan aleyhine mi kullanıyor?" ra Türkiye ile yapmış bulunduk şeklindeki soruya da, "Önemli ları 3 milyar dolarlık ithalat an olan sonuçtur. Eger petrol gelirlaşmasının etkilenmeyeceğini be leri halkın hizmetine sunulmulirterek, şunları söyledi: yorsa, dunım dediginiz gibidir" "Petrol fiyatlannın düşmesi, yanıtını veren Abbas Zali, sözlegeliri petrole dayanan diger ülke rini söyle sürdürdü: ler gibi bizi de etkileyecek ve it"tran gibi diger bölge ülkelehalatımızı kısacagız. Ancak bu Türkiye'den olmayacak. Yaptıgı rinin artık gelirlerini yalnızca mız 3 milyar dolarlık anlaşmaya petrole dayandırmaktan vazgeçmeieri gerekmektedir. Şimdi İran sadık kalacagız." bunu yapıyor." Demecinde Cenevre'de yapılan AET üe tekstil pazarlıgma hazırlık Değişen yaşam biçimine koşut olarak halkın çeşitli tasarruf araçlanna ilgisinin artması ve son yıllarda tırmanan hırsızlık olaylan, kasa kullanımını yaygınlastınyor. (Fotoğraf: CUMHURÎYET) özel bir kasa, uretiminde kullanılan malzemenin kalitesine göre 30300 bin lira arasında satın alınabiliyor. Türkiye'de biri lstanbul diğeri Gaziantep olmak üzere iki ilde kasa üretimi yapılıyor. tç piyasadaki kasa talebınin artışının yanı sıra Iran. Irak ve diğer Ortadogu ülkelerine kasa ihracatı da yapılıyor. Ekonomi Servisi Türk heyeti ile AET arasında tekstil görüşmelerinin 7 nisanda yapılacağı açıklandı. Brüksel'de yapılacak görüşmelerde bugüne kadar tartışma konusu olan tişörtlerle ilgili kotanın tartışılmasının yanı sıra AET'nin kota uygulamak istediği 8 kategorideki mallar üzerinde pazarhk yapılacağı bildirildi. AET'nin kısıtlamayı planladığı 8 kategorideki mallar için Brüksel'de yapılacak görüşmelerden önce nasıl bir strateji izlenmesi gerektiği konusunda ihracatçı birlikleri üyeleri ile Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilileri arasında Istanbul'da dün toplantılara başlandı. 3 gün sürecek toplantılarda yatak çarşafları, bayan elbiseleri, bayan bluzları, erkek gömlekleri, pantolonlar, tişörtler, örme kazak ve ceketler ve iç giyim eşyaları üzerinde AET yetkilileriyle hangi bazlarda pazarhk yapılması gerektiği konusunda ihracatçı ve sanayicilerden görüş alınacak. Bu arada Cumhuriyet tzmir Bürosu'nun haberine gore Mersin Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Cihangir Özer, AET ile yapılacak görüşmelerde ele alınacak konulan şöyle özetledi: "Oncelikle lek taraflı kota uygulamasına son verilmesi, kotalann karşılıklı görüşmelerle saptanması istenecek. Diger taraftan ithal kotalarının ihraç kotalanna dönüştürUlmesi konusu tartışılacak. Yani ithalatçı ülke, kendi ülkesindeki alıcrya ithal lisansı vermeyecek." Yine bir başka kasa firması sahibi Ibıahim tloglu vatandaşın bankaya gilme alışkanlığının olmadığını, parasını, altınını elinin altında bulundurmak isteyenlerin son yıllarda özel kasa siparişi verdiklerinı beiirtti. İlk kpz vitaminli makarna üretildi Ekonomi Servisi Okan Holding kuruluşlanndan Beslen Makarna, Türkiye'de ilk kez vitaminli ve minerallerle zenginleştirilmiş makarna üretti. Firma tarafından Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nın izni ile 1 mart tarihinden itibaren üretilen Beslen spagetti makarna piyasada satılmaya başlandı. Okan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bekir Okan, Beslen Makarna'nın yeni üretimiyle Bau standardını yakaladığını belirtti. BORSA'NIN İÇİNDEN Dun alımı satımı yapılan hisse senetleri OncaU ŞİRKET GENEL KURULLARI İzdaş Holding % 5 temettü verecek Izdaş Holding, 1985 yılını 572 milyon lira kârla kapattı. Kârın yüzde 5'inin temettü olarak dağıtılmasına, geri kalanın sermayeye aktarılmasına karar verildi. Holding, cirosunu 83 milyar liradan 165 milyar liraya çıkanrken, vergi öncesi kârını 2 milyar liradan 4 milyar 48 milyon liraya yükseltti. İzdas (lzmir Dış Ticaret A.Ş.) ise dışsatımını 70.5 milyon dolardan 144.7 milyon dolara çıkardı. Izmir Dış Ticaret, kârını yüzde 144 oranında arttırarak 538 milyon liraya çıkardı. DUNYA'dan İsrail bütçesinde 300 milyon dolarlık kesiııti Ekonomi Servisi İsrail hükümeti bütçede yapılması öngörülen 300 milyon dolarlık kesintiyi, bu hafta içinde yürürlüğe koyacağını açıkladı. Maliye Bakanlığı'nın üst düzey bir yetkilisi de 1986 mali yılı için planlanan bu kesintinin ertelenmesi veya yapılmaması halinde, Israil'in acil ekonomik programının tehlikeye düşebileceğini söyledi. Bu arada Şımon Perez yönetimindeki Israil'de, enflasyon şubat ayında yüzde 1.6 artış kaydetti. Böylece temmuz ayından bu yana geçen 7 ay süre içinde Israil'de enflasyon yüzde 23 artış kaydetmiş oluyor. Ocak ayında ise fiyatlarda yüzde 1.3 düşüş görülmüştü. Borsada sesli düşünmeler kesildi ttan DMcl kapam* ftyvtı Ba|taş Ç^ikHaUt Çukurava Elafctrik (E) ÇHkunva Etektrik (Y)(W() Ega Nracıhk (E) Bwny Biracıtık (E) 3.100 7.000 5.200 4.200 1350 1.350 5.000 5.750 2.100 4.530 4.000 1.000 1.600 1.785 12.000 15.000 14.500 14.500 11.000 1.125 4.750 •• dMk M fttMk flyst 3.200 6.990 5.400 4.210 1.350 1.350 4.500 5.650 2 100 4.280 4.200 kaoam* flyıtı 3.200 6.950 5.400 4.210 1.350 1.350 4.500 5.650 2.100 4 280 4.200 MaM Mlk. (Hte. Madl) #m FIATFord Avrupa'da evleniyor Ekonomi Servisi FİAT ile Ford'un Avrupa'dakı agır kamyon üretim birimlerini birleştirecekleri açıklandı. Avrupa'da üretilecek ağır kamyonlann oluştunılacak üçüncü bir şirkeı tarafından gerçekleşıirilecegi ve bu yöndeki girişimin en az bir ay sonra hayata geçeceği açıklandı. Oluştunılacak yeni firmada Ford ve FlAT'ın yüzde 48'er payı olacağı bildirildi. Biiindiği gibi daha önce Ford ve FlAT'ın Avrupa'daki otomobil üretimlerini birleştirme konusunda görüşme yapüklan açıklanmış ancak görüşmeler bir sonuca baglanamanuştı. FlAT'ın ağır kamyon fırması İVECO'nun Italya'nın yanı sıra Fedeıal Alroanya ve Fransa'da fabrikalan bulunuyor. İVECO, DaimlerBenz'den sonra Avrupa'nın ikinci büyük agır kamyon üretıcisi durumunda. Meksika yeni önlemler alıyor MEKSİKA CITY (ANKA) Petrol fiyatlanndaki hızlı düşüş nedeniyle döviz gelirleri önemli ölçüde azalan Meksika, durumu düzeltmek için bir dizi önlem aldı. Bildirildiğine göre, yeni önlemler, ihracatı özendirmeyi amaçlıyor. önlemler paketi çerfevesinde ihracatçılara önemli miktarda kredi sağlanacak. 7 çeşit hissenin fıyatlan sabit kalırken 9 çeşit hissenin fıyatında gerileme görüldü. Hisse senedine oynayan kişi ve kuruluşlann temel alışkanlıkları ve bir yönde de bir pazarlamacılık türü olan kulislerdeki sesli düşünme yöntemi bugünlerde oldukça yavaşlamış görünüyor. Genellikle seans aralannda hisse senetlerinin durumu hakkında gerileme ve yükselme nedenleri aleni bir biçimde açıklanırken, şimdilerde bu iş tersine döndü. Kulislerde hemen hemen çoO l m u k s a ' n ı n kârı ğu aracı kurum yetkililerinin 2.5 milyar lira birbirlerine hal hatır sormaktan Olmuksa geçen yıl 2.5 milyar li başka derın konulara inmediklera kâr etti. Şirket 1985 yılı kâ ri gözleniyor. rından yüzde 41 oranında Borsa gözlemcileri şu anda temettü dağıtacak. Olmuksa sesli düşünmenin kesilmesinin Mukavva Sanayii ve Ticaret tabii bir olay olduğunu vurgularA.Ş.'nin 1984'teki 1.2 milyar ü ken, genel kurullann başladığı şu ralık ihracatı geçen yıl 650 mil günlerde her konunun bir sonrayon liraya düştü. Şirketin 1984 ki yıhn tahmini olacağı için koyılı kârı 1.5 milyar lira idi. nuşmamn "erken ahkam kesmek" olduğunu ileri sürüyorlar. Çelik H a l a t t a n Öte yandan, yedi çeşit hissenin 1 milyar lira temettü fiyatlannın sabit kaldığı dünkü Çelik Halat ve Tel Sanayii A.Ş. seanslarda, 5 hissenin fiyatlann1985 yılında 1.8 milyar lira kâr da artış olurken geri kalan 9 çeelde etti. 1986 yılında 2.3 milyar şit hissenin fiyatlannda gerileme liralık yatınm karan alan şirket, gözlendi. Ayrıca dün 4 bin 636.5 kârının 1 milyar lirasını ortakla hisse senedi 22 milyon 472 bin lirına temettü olarak dağıtacak. ra değerle işlem gördü. Hakta* İZ0CM(E) KartMsaa(E) KoçHoWng(E) OtaMksa Otosan Rabak Sariuıysan Slfaş 3.200 6.940 5.400 4.210 1.350 1.350 4.500 5.650 2.100 4.280 4.200 950 975 T.i* Bukası (A) J.HtaikMi(BV) T.5 •ariası (BY)(M() T.SİMMM J. Ştşe C M (E) Izocaam 1.710 1.870 12.000 15.000 14.500 14.500 10.750 1.120 4.680 1 710 1.870 12 000 15.000 14.500 14.500 10 750 1.120 4 680 975 100 300 30 400 65 75 50 425 50 300 100 1 400 1.710 1870 12.000 15 000 14 500 14.500 10.750 1.120 4 680 62 5 100 140 50 130 400 100 50 309 Konuk Yazar Serdar Aktan Şefffaf bankacılık ve denetim 5j <5 19 MART 1988 TARİHİNDttl DÖVİZ KUMARI T.C. Z.RAİtT BANKASI DÖVİZ 649.99 662.99 464.09 : 473.37 41.27 42.09 289.21 295.00 14.15 14.43 78.26 79.82 94.06 95.94 256.31 261.44 90.33 92.13 345.22 352.12 42.56 43.41 371.06 378.48 467.11 476.45 2276.19 2321.72 91.61 93.44 952.88 971.94 178 05 181.61 İJ Ç? DOVIZ KURLARI Dövızin Cinsı 1 ABO Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilını 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Flonnı 1 isveç Kronu 1 isvıçre Frangı 100 italyan Lıreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dınarı 1 Stertin 1 S.Arabıstan Rıyalı Döviz Efektif Döviz Ahş Ahş Satış 656.42 643.55 643.55 468.68 436.52 459 49 41.68 40 86 40 86 292.08 286.35 286.35 14.29 13.31 14.01 79.04 77 49 77 49 94.99 93.13 93.13 258.85 253.77 253.77 91.23 89.44 89.44 348.64 341.80 341.80 42.98 40.03 42.14 374.74 349.02 367.39 2253.71 2298.78 2141 02 943.44 943.44 962.31 179.82 167.48 176.29 Efektif Satış 662.86 473.27 42.09 294.94 14.43 79.81 95.92 261.38 92.12 352.05 43.40 378.41 2321.32 971.74 181.58 DÖVİZİN CİNSİ 1 ABODOUM 1 AVUSTMLYA DOÜUtl EFEKTİF 649.99 682 49 440.88 487.29 41.27 43.33 289.21 303.67 13.44 14.85 78.26 82.17 94.06 98.76 256.31 269.13 90.33 94.84 345.22 362.48 40.43 44.68 352.50 389.61 443.75 490.47 2162.38 2390.01 87.02 96.19 952.88 1000.53 169.14 , 186.95 AUŞTL. SATÇTL AUŞTl. SATRİTL. 1 AVUSTtNtTA #M 1 BATI ALMAM MARK1 1 KLdKA FRAIfi) 1 MMMARKA KRONU 1 FMMSIZFMIMI 1 H0UAN0A RMİNİ 1İSVEC KRONU 1 tSVİÇRE FRAMGi 100 tTALTAN ÜRETt 100MHMYENİ 1 KAMAOA D 0 U M IKUVEnDİUM ÇAPRA2KUR 1 ABD DOLARI 2 2474 6 9102 2.5359 1 8828 1527 17 175 16 3 6505 1 Sterlın Alman Markı Fransız Frangı Hollanda Flonnı İsvıçre Frangı İtalyan üretı Japon Yem S.AraOıstan Rıyalı 1 466 ABD Dolar • A1IIN GÜMÜŞ ALIŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar kulçe 50.750 53.000 SATIŞ 51.250 55.000 1 MMVEÇ KRONU 1STERLİN 1 S. ARABİSTAN RİTAÜ 7550 6800 123 T.C. ZtRAAT BANKASI "CUOIBC ertfilmcz" 7 575 7.250 125 22 ayar bıiezıK 900 ayar gumus politik kararlardan ve özellikle bankalann yönetim biçiminden kaynaklahmaktadır. Ülkemizde bankacılık sistemine yönelik denetim ve yönlendirmede yapılması gereken, Şu anda yapılması gereken, sorunlann tespiti değildir. Tespit edilmiş sorunlann tesbiti değil, oncelikle varolan sove kamu otoritesince bilinen sorunlara çözüm bulunmasıdır. İlk yapılması gereken, "kredi değerliliği" müessesesinin Bankalar Kanunu runlara çözüm bulunmasıdır. Bu meyanda, vasıtasıyla yasal olarak sisteme kazandırılmasıdır. Firmaların kredilerini özel denetim kuruluşlannın (ki hizmetlerinin karşılığı, bızzat denetledikleri kurumca ööenserbest varlıkları ya da özvarlıklannın belirli bir katı ile smırlamak, bu mektedir), yabancı banka ve tınans kuruıuyolla özel sektörü otofinansmana zorlamak da çözümler arasında larının güvenle yaklaşabileceği, uluslararası düşünülebilir. standart ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre bilanço hazırlama dışınBilindiği üzere. 1986 yılı başından itiba ve çalışma tekniklerinin Türkiye'nin tüm ti da, sistemin sorunlanna çözüm getirebileren bankalanmız tip bilanço ve tekdüzen he cari, sınai ve mali kurumlar:ndan daha moceğine inanmak güçtür. Kaldı ki, İngiltere'sap sistemine geçmiş bulunmaktadır. Ay dern ve verimli olduğu aşikârdır. Ayrıca ye de ünlü bir özel denetim kuruluşunun, derıca, bankalann özel denetim kuruluşlann ni faaliyete geçen menkul kıymetler borsa netimini üstlendiği bir mali kurumun iflasınca denetlenmesi için çalışmaların sürdürül sı ve diğer finans kuruluşlannın bankalara daki kusuru nedeniyle, mahkemece ağır bir düğü ve uygulamanın 1987 yılında başla dayanamadan yaşayamayacağı; bankalatazminat cezasına çarptınlması; İngiltere yacağı ifade edilmektedir. Söz konusu iki rımızın faaliyetlerinin mevzuat ağıyla örülü hükümetinin bankalann denetmindeki ağıruygulama ile; bankalarımızın uluslararası ve ülkemizdeki en sıkı denetime tabi kılınan lığı, özel denetim birimlerinden devlet birimstandartlara ve genel kabul görmüş muha kuruluşlar olduğu da bilinen gerçeklerdir. lerine kaydırmasına neden olmuştur. sebe ilkelerine uygun bilanço tanzimi ve tüm Diğer yandan son yıllarda Batı'da (özelAyrıca bazı çevrelerce zaman zaman ileri bankalarda yeknesak uygulamanın sağlan likle ABD ve İngiltere'de) faaliyet gösteren ması, mali bünyelerinin kamu otoritesi ve di özel denetim kuruluşları ve bazı denetim sürüldüğü gibi, yakın geçmişte bankacılık ğer ilgililerce kolaylıkla izlenmesi ve denet tekniklerinin ülkemize adapte edilmeye ça sistemimizde oluşan kriz ve bazı bankalalenmesi yoluyla "şeffaflık İlkesi"f7/ngerçe^ lışılmasıdır. Bu ülkelerden ABD'de 15.000'i nn tasfiyeye girişi, bunlann denetimindeki yetersizlik veya gecikmeden kaynaklanmaIeştirilmesi amaçlanmaktadır. aşkın yerel banka, ingiltere'de ise (antrepo mıştır. Bu iddialann tam aksine, yasalardaki 3182 sayılı Bankalar Kanunu'nda yasal türü uluslararası bankacılık işlemleri dahil) yaptırımlann yetersizliği (Örneğin T. Ceza dayanağını bulan tip bilanço ve tükdüzen her türtü faaliyette bulunan 400'ü aşkın banKanunu Md. 119), yasal boşluklar ile denehesap planı uygulamasının her açıdan ya ka bulunmaktadır. Bu nedenle sayıları, iştim ve icranın fonksiyon farklılıkları dikkate rarlı olacağına kuşku yoktur. Ancak, eski lem kapasite ve türleri bu denli fazla olan alındığında; sistemdeki sorunlann kaynağmı sisteme göre hayli farklı ve detaylı olan ye bu kuruluşları denetleyebilmek için, kamusan denetimm yetersızliğine bağlamak. gerni sistemin uygulanmasında bir süre mev nun yerinden denetimi yanında uzaktan deçekçilikten son derece uzak bir görüş olzuat ve personelin uyumu açısından güç netim, raporlama teknikleri, sürekli ve belli maktadır. lüklerle karşılaşıtması kacınıimazdır. aralıklarla bilgi akışını sağlama; tüm bunlaYukanda da belirtildiği gibi, şu anda yaTürk bankacılık sistemi, bazı çevrelerin rın yapılabilmesi için de özel denetim kurupılması gereken, sorunlann tespiti değildir. ileri sürdüğü gibi teknolojik uygulama ve luşları devreye sokulmaktadır. Aksine tespit edilmiş ve kamu otoritesince mesleki nitelıkler açısından Batı'dakinden Ancak ülkemizde durum çok daha fark'ı de bilinen sorunlara çözüm bulunmasıdır. İlk çok geride değildir. Sisteme son yıllarda ne dır. Zira, toplam banka sayısı 50 civarındakadar yeni teknoloji, organizasyon ve işlem dır. Bunlann 1213 tanesibir veya otrkaç şu yapılması gereken "kredi değerliliği" müesgirmiş olursa olsun, bankacılık, özünde kla beli yabancı banka, 20 kadarı da devlet sesesinin Bankalar Kanunu vasıtasıyla yasik fonksiyonlarından uzaklaşmamıştır ve bankası olup, özel banka sayısı 1820 civa sal olarak sisteme kazandırılmasıdır. Bu meuzaklaşamaz. Zira, bankacılık özü itibarıy nndadır. Bunlann da bir ikisi hariç hepsi ti yanda firmaiann kredilenni serbest varlıkları la mevduat toplama ve bunu plase etmek caret bankacılığı yapmaktadıtiar. Ayrıca veya özvarlıklannın belirli bir katı ile sınıriatir. Ülkemizdş de, tüm sorunlanna ve Batı Türk Bankacılık Sistemi'nin sorunlan genel mak, bu yolla özel sektörü otofinansmanadakilere göre yetersizliklerine rağmen, ban de bellidir. Nedensellik sıraiamasında da kazorlamak da çözümler arasında düşünülekalarımızın ekonomik yapının en cıddı ve en naatimizce bu sorunlar ekonomiyi etkile bilir iyi işleyen kurumları olduğu, organizasyon mekle birlikte, oncelikle ekonomik yapı ve * Serdar Aktan Bankalar Yeminli Murakıbı