Katalog

10 ŞUBAT 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 Uzakdoğulu paravan şirketler ucuzluk heveslisi Türk ithalatçıları dolandınyor Güneydoğu Asya'dan ithalata dikkat! OSMAN ŞENKUL Tuzaktan nasıl korunmalı Türk pazannda kapüann açümasıntn ardından başlayan ithalata hücum ve tatlı Parmvam ftrketkrbt aattğma düfen firkttiertn kâr peşine düşen bazı firmalann aldattbruumda m sık ktuftlafüan oütyîann befmdm ftk ya da "koşulsuz' akretBttf ithalatçüığa soyunmaları, yıllardan beri ktülammtan geüyor. Uzmanlar, karpdaki başta Arap ülkeleri olmak üzere birçok fbrtumuı kabt güvenli obnatbğt durumlarda ülke ithalatçüarım dolandıran çek kuUammau hiç öttermiyorlar. Çtk Uzakdoğulu paravan şirketlerin ilgi kuBtmmaytp, akrtdtüf yobutu seçenUr için ise, alanları içine Türkiye'nin de girmesine U. bu yobı ttçmkr çogunhtkta, "kesinükle neden oldu. koftıllu akrtditif kuilanılmahdır" deniliyor. Oyuncak ithalatçıtığına başlayan "kırk Buna göre, açüan akrediüfin belirti bir oranı yılhk" bir ithalatçmın, posta kutusu mal sevldyetı gerçekleftiği anda, geri kaian böiümö 4e ifuim kontrol edilmesinden sonra adresiyle temasa geçerek getirttiği oyuncak paketlerin'm birinden çuval çıktı. föz&ktmyor. Uzmanlar, itk mda föıüiecek Bir başka fırmamn ithal ettiği bin adet akreditif oranımn karpdaki firketht güvertilirliğme gört ayarianmasmt öneriyorlar. telsizden 700'ünün içi boştu. Dolandınlan şirketlerin çoğunluğunu ithalatçüığa yeni başlayanlar oluşturuyor, ancak aralarında "kırk yıOık ithalatçı" olarak bilinenler de var. Yeni ithalat rejiminin yürürlüğe girmesinden sonra, yıllarca ithal ettiği mal türlerini bir yana bırakıp, oyuncak ithalatçıhğma başlayan bir "yıllanmış ithalatçı", Hong Kong'lu bir "üretici" fırma ile oyuncak bağlantısı yaptıktan sonra siparişleri beklemeye başladı. Siparişleri geldiğinde, oyuncak paketlerini açınca da içine "çuval" doldurulmuş olduğunu gördü. Firmanın verdiği "PK"lı adresi arayınca ise iş işten gecmiş, fırma çoktan ortadan kaybolmuşlu. KARŞILlGl GELMEYEN BEŞ BİN DOLAR Yine çok eski bir "Perşembe Pazarı" ithalatçısı da, bu kez "posta kutusu" adreslerinden değil, bizzat Tayvan'a giderek bağlantı yapmaya karar verdi. önce bir şirket ile iüşkiye geçti. Şirket kendilerini Tayvan'a davet etti. Bunun üzerine Tayvan'a giden ithalatçı, firmanın üretim yerini de görerek iyice emin oldu. Dizi dizi kadın işçiler calışıyor, çeşitli elektronik eşyalar üretiliyordu. İthaktçı, hemen Türkiye'ye dönüp bankasından örnek mal ithalatı için 5 bin dolarlık çek aldı ve Tayvan'a yolladı. Ancak uzun süre beklemesine karşın ortada ne mal ne de para vardı. örneklerin arasında bir de, piyasaya ilk giren telsiz firmalanndan biri bulunuyor. Bu fırma da telsizde ünlü bir markayı ithal etmek için Hong Kong Ûe ilişkiye geçip en düşük teklifı veren bir "posta kutusu" şirketiyle anlaştı ve bin adet telsiz cihazı getirdi. Ancak, üstte bulunan 300 telsiz sağlam çıkarken, 700 adedinin içi boş çıktı. Yine firma arandığında, yapacak bir şeyin kalmadıgı anlaşıldı. Ucuz otomobil kontak anahtar takımı bulduğunu zanneden bir oto parçacısı da, buradaki ithalatçısına ödediği fazladan paranın büyüklüğüne hayret ederek, ithalatçüığa girişti ve hayli miktarda kontakt anahtan ithal etti. Kontakt anahtan takımlan açılınca da içlerinin boş olduğu ortaya çıktı. Aynı türden olaylar bir elektronik saat ve fotoğraf makinesi ithalatçısırun başına da geldi. Her ikisi de içleri boş saat ve flaşlara sahip oldular. PARAVAN ŞİRKETLER NASIL DOLANDIRIYOR? Uzakdoğulu paravan şirketler ya bir posta kutusu kiralayıp, bir ay kuüandıktan sonra adres değiştiriyorlar, ya da alıcüan Ulkelerine davet edip, uydurma imalathaneler göstererek daha inandıncı olmaya çalışıyorlar. Bunlann dışında, üreticinin orijinal broşürlerindeki adresleri kesip, kendi adreslerini basanlar ya da normal yollardan yolladıklan malların yerine çuval parçaları koyanlar, ya da içi boş mal gönderenler bulunuyor. Ayrıca, özellikle TayvanU dolandıncüar, Tayvan gümrüğündeki sıkı kontrol nedeniyle, sağlam mallan önce Hong Kong'a gönderip, orada değişiklik yapıp sevkiyatını yapıyorlar. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAy Ucuz yolla kalitesiz mal getirip çok kâr etmek isteyen firmalar, Uzakdoğulu paravan şirketlerin tuzağına düşüyorlar. Genellikle "aylık posta kntusu şirketi" olarak nitelendirilen bu paravan şirketler, uyguladıklan çeşitli dolandırma yöntemleriyle, Türk firmalannın gönderdikleri döviz karşıhğını sevk etmeden ortadan kayboluyor ya da ambalajların içine çuval doldurup gönderiyorlar. Bu şirketler, verdikleri adreslerini de sık sık değiştirdikleri için, Türk şirketler hiçbir adli kovuşturma yapüramıyor. Genellikle ithalatta "•cemi" Türk şirketlerüıi dolandıran paravan Uzakdoğulu şirketlerin portföylerinde, kırk yülık ithalatçılar da bulunuyor. Türk pazannda kapüann açılmasının ardından boşlayan ithalata hücum ve tatlı kâr peşine düşen bazı rırmaların ithalatçılığa soyunmaları, yıllardan beri başta Arap ülkeleri olmak üzere birçok ülkeyi dolandıran Uzakdoğulu paravan şirketlerin ilgi alanları içine Türkiye'nin de girmesine neden oldu. Uzakdo Ucuz Petrolle Özal'ın İşi Kolaylaşır mı, Zoriaşır mı? Petrol fiyatlanndaki düşüşün özellikle petrol ithalatçısı ülkelerde iktidarların işini kolaylaştıracağı, düşük enflasyonla hızlı büyümeye olanak sağlayacağı kanısı yaygın. Aynı görüşü Özal iktidarı ve Türkiye için ileri sürmek de ilk bakışta mümkün gorünüyor. Ancak Konuya biraz daha derinlemesine yaklaşıldığında ve Özal iktidannın uygulamalarma bakıldığında olay biraz daha karmaşık bir nitelik kazanıyor ve dünya petrol fiyatlanndaki düşüş, Ozal'ın işini kolaylaştınr mı, yoksa zorlaştınr mı sorusu akla geliyor. Saym Özal'ın "Efondim dunyade petrol fiyatlan yüksok, dolar her gün değer kazanıyor, faiz oranları yuksek, para perro/cu Ortadoğu ulkelerine akıyor, ödemeler dengesi sorununu çözmeden diğer sorunlan çözemeyiz" gibi gerekçelerie haklı ve zorunlu göstermeye çalıştığı politikalann başlıcalarını kısaca hatırlamaya çalışalım: • İhracat büyük destekler sağlanarak ve Türk parasının degeri hızla düşürülerek teşvik edildi, ihracatçıya prim verildi. • ithalatın liberasyonuyia ithalat olanakları genişleyince ıthalat da yeniden cazip bir iş haline geldi. • Yuksek faiz politikasıyla hazır parası olana, faizciye prim verildi, bunun yatınmları caydırıcı etkisine göz yumuldu. • Temelde petrol fiyatlarından ve doların değer kazanmasından kaynaklandığı ileri sürülen "zorunlu" KİT zamlanyia devlet toplayamadtğı vergi gelirterini teiafi etme yoluna gitti ve butçe açıklannın daha da büyümesi önlendi. Sermaye ise yeni vergi bağışıklarından yaraıiandı. • ihracatta kolay yol seçilerek çoğu kez takas anlaşmalanyla ihracatın petrolcü Ortadoğu ve Kuzey Afrika ulkelerine yönlendirilmesi ve bu hedefle uyumlu bir dış politika izlenmesi yeğlendi. • Türk dış müteahhitlik ve taşımacılık firmaları da büyük ölçüde petrolcü Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle iş yaparak cirolarını büyüttüler. • Yabancı bankaları Türkiye'ye çeken ve tüm banka sisteminin belli bir kâr düzeyini tutturmasını sağlayan da Türkiye1 nin dış ticaret hacmindeki büyük genişleme oldu. • Bu politikalann Sayın Özal'ın "ortadirek" dediği kesimlerin sıkıntısı pahasına, enflasyonun ve işsizliğin sürmesi pahasına ihracatçıya, ithalatçıya. rantiyeye, sermaye sahibine, müteahhide, nakliyeciye ve hatta kamu kesimine yeni imkânlaı sağladığı ortada. Bu grupların artık hatırı sayılır birer çıkar grubu, birer "lobi" oluşturdukları ve genellikle Anavatan Partisinin sağlam dayanaklan arasında yer aldıkları da sanırız kolaylıkla ileri sürülebilecek bir görüş. Petrol fiyatlannın düşmesiyie ortaya çıkan ve dünya ekonomisini derinden etkileyebilecek gibi görünen yeni durumda Sayın özal'ın elinde kalemi, milyonlarca televizyon izleyicisinin karşısjna çıkıp "Ne yapalım dünyada petrol fiyatı yükseliyor, dolar yukseliyor, faizler yükseliyor, herkes kemer sıkıyor, onun için biz de kalkınma uğruna biraz daha sıkıntıya kattanmalıyız" demesi acaba ne denlı inandırıcı olacaktır? Pek çok ülkede petrol fiyatlanndaki düşüşün getırdiği refah artışının sonuçları tarttşılırken, Türkiye'de insanları, "Belki biraz sıkıntı çekiyoruz ama kalkınıyorvz" sözleriyle daha ne kadar avutmak mümkün olacaktır? Politikanın canlanmaya, insanlann yeniden konuşma ahşkanltğtnı kazanmaya başladığı bir Türkiye'de, dünyada petrol fiyatı düşerken KİT'leri vergi tahsildan gibi kullanmaya devam ettırmek ve sürekıi zam yapmak nasıl mümkün olacaktır? Petrol fiyatlanndaki düşüş Türkiye'ye hiç değilse yılda 1.5 milyar dolarlık bir ek döviz olanağı sağlarken, "ne yaparsak yapalım, ama ihracatı artıralım" mantığı nasıl savunulacaktır? Belli ihracatçı, müteahhit ve nakliyeci grupların hatın kalmasın diye Türkiye'nin belli ülkelerden pahalı petrol almasına göz yumulabilecek midir? Bütün dünyada faiz oranları düşerken faiz oranlarını yuksek tutmakta ısrar edilecek midir? Dünyada petrol fiyatlannın düşmesi Türkiye'de özal iktidanna enflasyonu aşağı çekmesi, yatırımlara hız vermesi ve "ortadirek" diye tantmlanan geniş toplum kesimini biraz rahatlatması için iyi bir fırsat hazırlamış görünmektedir. Özal bu fırsattan tam olarak yararianabildiği takdirde kuşkusuz seçim şansını artırma olanağını da bulacaktır. Ancak bu fırsattan tam olarak yaraıianabilmesi için Sayın Özal'ın bugüne dek büyük destek verdiği grupları biraz gücendirmeyi göze alması gerekmektedir. Son yıllarda palazlanan bu grupları karşıya almanın Sayın özal'a ve Anavatan iktidarına neye mal olacağı ise tabii ayrı bir hesap konusudur. Gerileyen petrol fiyatlannın dünyayı ve Türkiye'yi getirdiği bu yeni dönemecte Sayın Özal'ın yapacağı tercih kendi geleceği açısından da tayin edici olabilecektir. ğu'nun kalitesiz ama ucuz mallannı ithal edip piyasaya sürmek isteyenler, ticaret odaları ve ihracat teklifleri yayunlayan kuruluşlarda bulduklan adreslerle ilişkiye geçiyorlar. "Türkiye'deki ithalatçılar acemi" sözlerinin yaygınlaştığı Uzakdoğu'da ise, paravan şirketler, çoğunluğu "posta kutusu" şeklindeki adreslerini bu kuruluşlara gönderiyorlar. Böylece arz ve talep doğunca, dolandıncüık süreci baslamış oluyor. Baraj ortaklığı kâr payları bugün dağıtdıyor TURKIYE'den Ihzarkasaya rağmen vergi kajçakçı FARUK BES1ÜSİZ Yaklaşık sekiz aydır uygulanmaya konulan yazarkasa da vergi kacağımn tamamen önlenmesine çare olamıyor. İstanbul Defterdarhgı vergi kontrol elemanlanyla Mısırçarşısı ve çevresinde yaptığımız denetimlerde mükelleflerin büyük bölümünün yazarkasa kullanmasına karşılık vergi kaçınldığı tespit edildi. Katıldığımız yazarkasa denetiminde yazarkasada yazılı toplam satış miktarı ile kasanın içindeki paranın denk gelmemesi, yazarkasa kullanıp da sevk irsaliyesi kullanmama gibi bazı uygulama dışı örneklere rastladık. Defterdarhk yetkilileri birinci örnekte kasadan açıktan para verildiğini ve bunun faturalara geçmediğini, ikinci durumda ise ay sonunda gelirin fazla görünmesi durumunda mükellefin fazla vergi ödememek için yazarkasadan fış kesmemeye başlayabileceğini belirtiyorlar. Mükellefin dışında vatandaşm da yazarkasa uygulamasına pek ilgi göstermemesi denetimde dikkati çeken bir başka noktaydı. Mısırçarşısı'nda yaptığımız denetimde bir baharatçı fırmada yazarkasa kullanılmasına karşılık kasadaki para yazarkasanın kaydettiği satış miktarı arasında bir denklik yoktu. Defterdarhk Kontrol Başkanhğı yetkilileri kasadan eksik para çıktığını ve kasadan açıktan başkasına elden para verümiş olabüeceğini belirterek, "Böylece degeri düşük gösterilen satın alınmış bir mal için malı satana açıktan para verilmiş olabilir. Bu olay ilk defa başımıza gelmiyor. Biz şu anda bu finnayı sadece uyanyoruz, biı dahaki sefer aynı şey olursa ceza kesilir" dediler. tkinci olayda ise bir büfe işletmesinde her gün belirli miktarda satın alınan sandviç ekmek için fatura kesihnemişti ve sekv irsaliyesi bulunmuyordu. Defterdarhk yetkilileri bunun ne gibi bir vergi kaçağma yol açabileceğini şöyle açıkladılar. "Bu firma aylık bilançosunda sandviç ekmegi gider olarak göstermedigi zaman geliri yuksek çıkmaktadır. Firma da yülık olarak fazla vergi vennemek için bu kez yazarkasa fişi vermemeye başlıyor. Böylece vergi kaçınlıyor." Vergi kontrol memurlan büfe için ilk aşamada yaklaşık 200 bin liralık bir ceza kestiler. Ayrıca sevk irsaliyesi kesmeyen ve fatura göndermeyen fırın için de yine yaklaşık 200 bin lira ceza kesilecek. Yazarkasa fışine vatandaşm ilgi göstermemesi de, gördüğümüz birçok örnekte, fış miktarlannın 100200 lira gibi küçük miktarda olmasından kaynaklanıyor. 6 Sevk irsaliyesi kullanılmıyor, açıktan işlem yapılıyor Maı^garmde iskonto savaşı Son zammın ardından satışlann daha da durgunlaması üzerine margarin üreticisi fırmalar, toptancılara iskonto uygulamasını yeniden başlattılar. Ekonomi Servisi Margarincilerin iskonto mücadelesi yeniden başladı. Bir süre önce zam yapan margarin üreticisi firmalar, daha önce uyguladıklan iskontoları bırakmışlardı. Ancak, zamlann ardından satışların daha da durgunlasması üzerine, ellerindeki stoklan toptancıya aktarmaya çalışan firmalar, iskonto uygulamasını yeniden başlattılar. önce Yayla markasını üreten Turyağ, 100 koli alana 3 koli bedava vermeye başladı ve bunun hemen ardından Sana'nın üreticisi Unilever ve Evin'in üreticisi Marsa, aynı oranda iskonto uygulaması başlattılar. Unilever ve Marsa'nın aynı oranda iskonto uygulamaya başlamasından sonra rekabet kızıştı ve Turyağ bu oranı yüzde 4.5'e çıkardı. Aymar ise, bugünden itibaren yüzde 1.5'luk iskontoyu toptan fiyatlara uygulamaya başladı. Margarin üreticisi firmalar, uyguladıklan iskontolarla toptancılan daha çok mal almaya teş'vik ederken, tüketiciye yönelik de hediye kampanyalarını yaygınlaştınyorlar. ANKARA, (ANKA) Keban ve Oymapınar Gelir Ortaklığı senetlerine yatınm yapan tasarruf sahipleri, bugünden itibaren kâr paylannı alabilecekler. Dağıtılacak kâr paylan, Keban Barajı Gelir Ortaklığı senetlerinde ikinci döneme, KebanOymapınar Ortak Gelir Onakbğı senetlerinde ilk döneme ait bulunuyor. Yıllık kâr oranı Keban A tertibi senetlerde yüzde 49.8, B tertibi senetlerde yüzde 45.5 oldu. KebanOymapınar senetlerinde ise yühk kâr A tertibi için yüzde 50.6, B tertibi için yüzde 41 ve C tertibi için yüzde 39 olarak hesaplanıyor. Ekonomi Servisi lstanbul Sanayi Odası Meclis Başkanı tbrahim Bodur, sanayi sektörünün tek başına 1985 yılını 'kurtardığını' savundu. Bodur, İSO dergisinde yayımlanan "Sanayi Sektörümöz 1985'te de Başarüıydı" konulu yazısmda, hava koşullarımn elverişsiz olması nedeniyle, tarım sektöründe büyüme hıarun yüzde 2.3 düzeyinde kalÎSO Mtctis Baikanı Arak dığını, oysa sanayi sektöründeki bütanm değil, sanayi ülktsiyiı. yüme hızının yüzde 6.S dolayında olacağını belirterek, "Işte bu SOBUÇ da bizi, sanayi sektöriirnüzün adeta tek başına ydı kurtardığı noktasına götürmektedir" dedi. Türkiye'nin 1985 GSMH büyüme hızının yüzde 5.1 olarak gerçekleşmesinin beklendiğini ifade eden Bodur, yazısında şu görüşe yer verdi: "Sanayi seklörümüz tüm bunlann yanında çok daha önemli bir gelişmeye damgasmı vurdu veTürki>e'mizin artık bir tarun ülkesi degil, sanayi ülkesi olduğunu, dosta düşmana ispatladı." Bodur: Sanayi sektörü 1985'i kurtardı İstanbul De/terdarlığı vergi kontrol elemanlanyla yaptığımız denetimde, kasadaki parayla kesilen fış tutarının eşit olmadığı, sevk irsaliyesinin kullamlmadığı tespit edildi. Sevk irsaliyesi kullanmayan bir büfeye 200 bin lira ceza kesildi. Defterdarhk yetkilisi, "Sevk irsaliyesi kullanılmayınca gelir yuksek çıkıyor. Fazla vergi ödememek için fış kesilmiyor"dedi. KESİLEN FİŞ KASADA KALIYOR Vatandaş 100200 lira gibi küçuk miktardaki alışverişlerinde yazar kasa fıslerine rağbet etmiyor. Bu türfîşler, eğer kesilmişse, kasada tutuluyor. her bir belge için 5 bin lira ceza kesilebilecek ve fışlerde yapılan usulsüzlükler için de her tespit için 250 liradan 2.5 milyon liraya kadar para cezası verilebilecek. Bir hesap döneminde iki defa fış kesmeyenlere ise 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilebilecek. Ekonomi ve çabşma hayatı sempozyumu Ekonomi Servisi Türkiye Denizciler Sendikası (TDS) tarafından düzenlenen "19S5'ten 1986'ya Geçerken Türkiye Ekonomisi ve Çmlışma HayaU" konulu sempozyum, 12 şubat çarşamba ve 13 şubaı perşembe gOnleri lstanbul Tarabya Oteli'nde yapılacak. ilk gün Türkiye ekonomisi üzerine tebliğlerin sunulacajı sempozyumun açış konuşmasını, TDS Başkanı Emin Kul ve Türklş Başkaaı Şevket Ydmaz yapacaklar. Çarşamba günü saat 10.00'da başlayacak sempozyumda, Prof. Dr. Ynksel Ulken ve Ekn;. Dr. Burhan Şenatalar'ın sunacağı tebliğlerden sonra düzenlenecek panele Dr. Oztin Akguç. Cumhuriyet Gazetesi Ekonomi Servisi Şefı Osman tlaga>, Necati Dogru, Umur Talu, Teslş Başkanı Ortaan Erçeük ve Demiryollş tsianbul Şubesi Başkaıu Zafer Boyar katılacakf lar. Sempozyumun perşembe günü yapılacak ikinci bolümnode, çalışma yaşamına ilişkin sorunlar ele alınacak. ILO Türkiye Temsilcısi Jobn Morray, Doç. Dr. Devrim Ulucan ve Doç. Dr. Savaş Taşkent'in sunacagı tebliğlerden sonra yapılacak panele Doç. Dr. Ftzıl Sa|Um, Cumhuriyet Gazetesi IşSendıka Servisi Şefı Şukrao Ketenci, AtiUa Özsever, Özer Orml, Petrollş Başkanı Cevdel Selvi ve Mustafa Başoglu katıla caklar. Sempozyum, her iki gün de sabah saat 10.00'da başlayacak. Maliye ve Gümrük Bakanhğı'nın 31 Aralık 1985'te yayımlanan en son tebliğine göre haziran ayından itibaren satm alınan malın KDV'si yazarkasa fışine yazılmayacak, fiyatın içine dahil olacak. Vergi yasasında yapılan yenilemelerle de yazarkasa uygulamasında fış kesmeyen kuruluşlara SERMAYE PIYASASENDAN HAZIRLAYAN YENER KAYA Japoııya, petrol fiyatırıın düşmesinden endişe duyuyor Ekonomi Servisi En büyük petrol ithalatçısı Japonya, dış ticaret fazlasını artıracağı endişesiyle, petrol flyatlannın daha da düşmesinden korkuyor. Petrol fıyatlarında, varil başına bir dolarlık dUşüşün, Japon mallarına 12 dolartık düşüş olarak yansıdığuu belirten Japon Dışişleri Bakanlıgı yetkilileri, dış ticaret fazlasında da 1.4 müyar dolarlık artışa yol açacağım açıkladılar. Japonya dış ticaret fazlasımn giderek artmasuıı "Dünya ülkeleriyle sürtüşmeyi artınyor" şeklinde nitelendiren Japon yetkililer, durumun ciddiyetle ele alınması gereken noktaya geldiğini ifade ediyorlar. 198S yılında toplam 46.16 milyar dolar dış ticaret fazlası veren Japonya'mn bu fazlasımn kısmen petrol fiyatlarının düşmesinden kaynaklandığı bildiriliyor. DUNYA'dan Dünya borsalarında geçen hafta NEW YORK Borsası petml fiyatlanndaki "ohğanüstü" düşuşe paralei olarak canh bir hafta yaşarken Dow Jones Endeksi de tarihinde ilk kez olarak 1600 puanı aftt. önceki haftayı 1570.99 puandan kapayan endeks, geçen perşembe günü 7J7 puan alarak 1600.69 puandan kapandı Düşük petrol fiyatlan ve kredı maliyetlerindeki düşme eğitiminin, petrol şirketleri ve bankacılık sektörü dıştndaki sanayi kollannda ohımhı karşıiandığı, bunun da hısse değerlerinde yukselmeye yol açtığı görüldü. Dow Jones Endeksi araiık ayında 1500 puanı aşmıştu LONDRA Borsası'ndakı hisse senedi fiyatian petrol fiyatlanndaki olumsuz gelişmelere ve hafta ortasında aftklanan parasal göstergeiere bağlı olarak dalgalanma göstentl Hafta başınaa 1431 puana yüksekn FT100 Endeksi daha sonm 1424 puana kadar geriledl Hafta ortasında açıklanan M3 para arzmın beklentilenn altında artış göstermesi fatzkrin yükselmesi yönündeki baskılann azaldığı şeklinde yonurüamrken, hisse senetlerinın değer kazanmalanvla buiikte FT100 Endeksi de biraz toparlanamk 1426 puana yükseldi TOKYO Borsası da geçen haftayı kârlı kapayan borsalardan biriydl Peırol fiyatlanndakı düşüş ve Japonya'mn önde gelen bankalanndan Dailchi Kangyo Bank'ın kredi faiz oranını yanm puan ındırerek yüzde 5'e duşürmesı Japon yatınmdlan tarafından otumlu karşılandL Buna paralei olarak haftayı 1302430 puandan açan Nikkei Dow Endeksi ıstikrarlı bir yttkseliş göstervrek perşembe günü 13199.79 puanla yeni bir rekor kınh. FRANKFURT Borsası da geçen haftaya göre topartanma göstererek bir ölçüde hareketlendi önceki haftayı 1950.4 puandan kapatan Commerzbank Endeksı'nın hafta sonuna doğru 1991 puana kadar yukselmesinin de gösterdiğı gıbı hareketlenen borsada, en çok aranan hısseler arasında Daırhler, BMW ve Volkswagen gibi otomobil şirketiennin hisselen öayı çekti. Toplantılar haftası canh geçti SPK Denetleme Dairesi Başkanhğı Vakıf Hanlılarla fıkir alışverişinde bulunurken, Borsa Başkanhğı da aracı kurumlarla borsanm aksayan yönleri hakkında toptantı yaptı. Geçen pazartesi "Vakıf Han sorguya çekiliyor" haberimiz, Vakıf Han koridorlannda olumlu ve olumsuz yönden eleştiriler aldı. Bir sohbet niteliği taşıdığı belirtilen toplanlırun başına sızmasım eleşürenler, haberimizin olumsuz etki yarattığını belirtirlerken, sohbete katılan çoğu eski borsacı ise haberin görüşmelere "menfi veya müspet" bir etkisi olmadığı görüşunde birleştiler. Hatırlanacağı gibi geçen pazartesi günü Sermaye Piyasası Kurulu Denetleme Dairesi Başkanı ve lstanbul Grup Başkanının çagnsı üzerine Vakıf Han'ın yedi kişilik eski borsacüan arasında bir toplantı duzenlendigini duyurmuştuk. Bu çağndan önce Vakıf Han'da olumsuz bir hava esmesine rağmen SPK yetkililerirün çağrıya uyan kişilere gözdagı vermekten çok diplomaük nitelik taşıyan bir "tdkin ve sohbet" toplantısı amaçlaması Vakıf Han sakinlerinin gönüllenni rahatlatnuş görimüyor. SPK yetkilileri ile toplantıya katılanlar arasında yaptığımız araştırmaya göre SPK sorumlulannın kendilerine ve sorunlarına yaklaşımlarında duyarlı olduklan izlenimi ile ayrıldıklannı belirtirlerken, yetkililere sundukları sorunlann iist makama rapor edilecek olması nı ileriye yönelik bir adım olarak nıtelendirdiler, SPK yetkilileri, bu sorunlann statükoya uygun bir biçimde yurütulebilmesi için Vakıf Han sakinlerinin bir dilekçe ile Borsa Başkanbğına başvuruda bulunulmasını sahk verirlerkcn, deyim yerindeyse "topu" karşı tarafa vermiş oldular. Şimdi asü sorun Vakıf Han sakinlerinin verilen bu "pası" nasıl kullanacaklan. Ancak görulen o ki Vakıf Hanular şu ana kadar hem kendi aralannda yaptı kları ortak toplantıda, hem de "ayaküstü münferit" gönışmelerde şimdilik bir fıkır birliğine varamadılar. tMKB'DE ÖZELEŞTİRİ OLGUNLUĞU öte yandan, borsarun bir ayhk yasamı içinde karşılaşılan aksakhklan aracı kurum yetkililen ile birlikte halletme yolunu berumseyen İMKB yönetiminin bu davranışı çeşitli çevrelerce olumlu ve demokratik bir gelişme olarak yonımlandı. Hisse senedi ve tahvil pazarı işlemlerindeki burokrasinin ortadan kaldınlması için borsa teknik yönetmeliğinin elverdiği ölçüde esnek davraıunayı kendilerine ilke edinmiş olan borsa başkanhğuun tavrını olumlu karşılayan çoğu aracı kurum yetkilileri işlemlerde burokrasinin azalmasıyla birlikte iş hacminin gelişeceğine dikkati çektüer. Nitekim geçen hafta yapılan toplantıda 12 madde içinde topladıklan sorunlannı dile getiren aracı kurum yetkilileri, bu sorunlannın çogunun borsa yöneümince "olumlu ve mantıku" karşılanması üzerine, bu maddeler içinde belirtilen sorunlann yönetmelik çerçevesi içinde hal yoluna gidilmesi için yonetimle beraber ortak karar aldılar. Buna göre, tahvil işlemlerinin borsadan geçirilmesi, alun satım flşlerindeki renklerin değiştirılmesi, seanstan önce alun satım emirlerinin dökümünün bir tabloda gösterilmesi, telefon sorununun halledilmesi, hisse senetlerinın hangi gelişim yuzdesıni hak ettiğinin yazılı olarak belirtilmesi, ikinci pazann sabah açılış seansından önceye alınması kararlaştınldı. öte yandan, Hazıne ve Dış Ticaret Müsteşan Prof. Dr. Ekrem Pakdcmirii'nin ise eski acentelerin sorunlan ile ilgilenmesi "munfetih" acenteleri bir kez daha umutlandırdıği beliniüyor. En yuksek primi Ege Gubre yaptı Borsa'da geçen hafta toplam 27 bin 792 hisse senedi 104 milyon 542 bin lira karşüığında el değiştirdi. En yuksek primi Ege Gübre'den sonra % 31 ile Olmuksa yaptı. Ekonomi Servisi lstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın geçen haftaki seanslannda, toplam 27 bin 792 hisse senedi 104 milyon 542 bin lira karşıhğında el değiştirdi. Hafta boyunca en yuksek primi yüzde 35 ile Ege Gübre yaparken, Olmuksa yüzde 31 ile ikinci oldu. Aynca ihraç ettiği 500 milyon liralık tahvilleri için Sermaye Piyasası Kunılu'ndan izin alan Adel Kalemcilik'in 2 yü vadeli ve yılhk ödemeli tahvilleri de borsa koduna alındı. Adel tahvilleri yüzde 53 sabit faizli ve üzerinde yazıh bedelin yüzde 5 eksiği ile piyasaya sürüldü. Borsada geçen hafta, İş Bankası hisse senetleri 14 milyon 964 bin liralık işlem hacmi ile birinci, 12 milyon 663 bin lirahk işlem hacmi ile de Çelik Halat ikinci oldu. En çok işlem gören hisse senetlerine sahip kuruluşların üçüncü ve dördüncü sırasıru da, 9 milyon 835 bin lira ile yeni tzocam ve 7 milyon 477 bin lira ile de eski Izocam hisse senetleri aldı. Türk Demir Döküm, Koruma Tanm, Kordsa, Çukurova Elektrik yeni ve eski ile Döktaş hisse senetleri en çok işlem gören 10 arasında yer aldılar. öte yandan. İMKB Kotasyon Müdürü Azmi Fertekligil de hafta içinde sermaye piyasasının işleyişi hakkında açıklayıcı bir seminer verdi. Petrol şirketleri, güneş enerjisi kullanım çahşmalarını destekliyor Ekonomi Servisi Güneş enerjisinin kullanımı için yapılan araştırma, geliştirme çaiışmalannı r>etrol şirketleri de desteklemeye başladı. Güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştünnede kullanılan teknolojiyi geliştiren Enerji Conversion Devices Inc, bu teknolojinin lisansını başta Standart Oil olmak üzere birçok petrol şirketine devretti. Güneş enerjisinden daha çok yararlanmanın başta Üçüncü Dünya ülkeleri olmak üzere, tüm ülkelerin yararına olacağını ifade eden araştırmacılara göre, artık güneş enerjisinden yararlanma teknolojisi, gelişmekte olan ülkelerin satm alabileceği kadar ucuzladı. Petrol kaynaklannm fani olduğuna inanan petrol şirketleri de ilgi alanlarını, gelecegin enerjisi gözüyle bakılan güneş enerjisine çevirdiler. Özel sektöre petrol ithal inıkânı tanınırsa fiyat düşer^ NFM 0L Odefimış Sermaye (jÖf?&$b 9 Tasarruflarınıza €> Hisse senetlennin borsada N ^ ^ Hazıne Bonosu alım ve satımı ıçın ile en yuksek verim. hizmetınızdeyız Halaskargazı Cad 234 5 Korvak Ap! Osmanbey İSTANBUL Tel » 8 85 94 • 147 45 00 İSTANBUL, (THA) Petrol Ürünleri lşverenleri Sendikası Genel Başkanı Şuayip Dilmen, petrol ithalinin Tüpraş'ın tekeünden çıkanlıp özel teşebbüse de ithal imkânı sağlandığı takdirde, petrol fiyatlanndaki duşüşun anında iç piyasaya yansıyacağını öne sürdü. 1978 petrol şoku karşısında içine düşülen olumsuz koşullara bir tepki olarak hükümetın uzun vadeli petrol bağlantılan kurma yoluna gittiğiıü belirten PÜİS Genel Başkanı Şuayip Dilmen, yaptıgı açıklamada şunlan söyledi: "1970'U yıüardaki petrol krizini bir daha >aşamamak için devletin uzun vadeli anlaşmalar imzalamaşı ve petrol ithalatınm da sadece TÜPRAŞ tarafından yapüabilmesi, iç pijasa ile dış piyasa arastBdaki bu dengesiziiği yaratan cn önemli etken olmuştur." DB40 hisse senedi fiyat endeksi geçen haftaki rekorunu yeniden aştı. Hızla artan fiyatlara koşut olarak tırmanışını sürdüren DB40 endeksi, geçen hafta 14.47 puanlık bir artışla 181.26'yaulaştı. Çok sayıda gözlemci, mart ayında bazı hisselerin fıyatlannda düşüş olabileceğine dikkati çekerlerken, bu artışın mutlak bir şekilde inişi olacağını savunuyorlar. Ancak, yine aynı gözlemciler fıyatiardaki gerüemenin yükseüşteki kadar hızlı olup olmayacağı hakkında yorum yapmaktan çekiniyorlar. Geçen hafta içinde yalnız 3 şirketin hisselerinde gerileme görülürken toplam 19 şirkete ait kâğıüarda yaklaşık yüzde 5 ile yüzde 16'lık bir ilerleme gözlendi. DB40 endeksi kendi rekorunu kvrdı DOVIZ KURLARI Döviz in Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilıni 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S Arabistan Riyali Döviz Döviz Alış Satış 588.25 600.02 410.01 418.21 34.93 35.63 245.20 250.10 12.00 12.24 66.66 67.99 80.10 81.70 217.15 221.49 79.73 78.17 290.61 296.42 36.09 36.81 308.55 314 72 2056.82 2097.96 826.49 843.02 164 38 161.16 Efektif Efektif Ahş Satış 588.25 605.90 389.51 422.31 34.93 35.98 245.20 252 56 12.36 11.40 68.66 66.66 82.50 80.10 217.15 223.66 78.17 80.52 290.61 299.33 34.29 37.17 293.12 317.81 1953.98 2118.52 826.49 851.28 153.10 165.99