Katalog

29 OCAK 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TURKIYE'den Dıracat dövizinin yurda girişi hızlandı ANKARA, (ANKA) lhracat dövizinin yurda girişi giderek hulanıyor. 1985 yıb ocakekim döneminde fiili ihracat 6 milyar 458.8 milyon dolara ulaşırken, ihracat döviz girişi 6 milyar 498.2 milyon dolarla bu düzeyi aştı. 1983 yılına değin ihracat dövizi girişlerinin fiili ihracatın altında seyretmesine karşın, 1984 yılından başlayarak döviz girişlerinin hızlandığı ve fiili ihracata yaklaştığı gözlendi. thracat dövizi girişinin hızlanmasına karşın, Turkiye'nin ithalal ödemelerinde dikkat çekici bir yavaşlama oldugu gözleniyor. 1985 yıh ocakekim döneminde fiili ithalatın bir önceki yıhn eşdönemindeki 8 milyar 411.4 milyon dolarhk düzeyinden artarak 8 milyar 936.3 milyon dolara ulaşmasına karsın, ithalattaki ödemeler 6 milyar 299 milyon dolardan 6 milyar dolara düştü. Ozal ekonomide başansız Ekonomi Servisi TÜSİAD, yüksek enflasyon ve beraberinde getirdiği ağır ekonomik somnların "üzüntücü verici" olduğuna işaret ederek, "ekonomik ve mali istikran sağlamaya döniik uygulamalardaki başansızlıklann modernizasyon gayretlerini de gölgetemeye başladığı"nı vurguladı. "LJygulanan para, dış ticaret, bütçe ve vergi politikalannın genel olarak olumlu olmakla birlikte bu politikalar arasında optimum kanşım ve dozun iyi ayarlanamaması nedeniyle aksaklıklann ortaya çıkbgı ve enflasyonun önlenemediği" kaydedildi. Türk Sanayicileri ve tşadamlan Derneği TÜSİAD tarafından yayımlanan "1986 Yılına Girerken Türk Ekonomis" başlıkh rapor, Özal hükümetine sert eleştiriler getirdi. Raporda, "1980 yılından bu yana, piyasa ekonomisini yerleştirme ve ekonomiyi dışa açma konusunda kısa sıirede kaydedilen geiişmeler ne kadar takdire deger ise, vanlan aşamanın kontrol edilemeyen yüksek enflasyon ve onun sünikledigi ağır ekonomik sorunlar nedeniyle bir tnriü konsolide edilememesi de o derecede iizüntü vericidir" görüşüne yer verildi. Daha sonra şöyle denildi: "Gerçekten, devralınan kapaiı ekonomiyi ve merkezi biirokratik uygulamalan modernize etmekte gösterilen başarılar, ekonomik ve mali istikran sağlamaya döniik uygulamalarda gösterilememiş ve bu durum, yapılan modernizasyon gayretlerini de gölgelemeye baslamıştır." Raporun "1985 ydının degeriendirilmesi" başlıkh bölümünde, olumsuz gelişmelerden bazıları şöyle sıralandı: • Kamu sektörünun aşın ölçüde borçlanması, piyasa faizinin yukanya dogru zorlanmasına ve özel sektöriin vararlananilecegi likit fonlann lükenmesine yol açmaktadır. Aynca bankacılık kesiminin plasmanlanndaki artışın yüzde 25'i Hazine bonosu ve devlet tahvillerine aynlmıştır. • Kredi stokunun mevduata oranı Kasım 1984'te yüzde 91'den Kasım 1985'te yüzde 79'a gerilemiştir. Bu gösterge, bankalann plasmanlarını kredilerden menkul kıymetler portföyüne yönelttiklerini teyit etmektedir. ENFLASYON YÜZDE 30 LARA DÜŞEBİLİR "1986 Yıhna Girerken Türk Ekonomisi" başlıkh raporda, TÜSİAD'ın 1986 yılına ilişkin tahminleri ise şöyle sıralanıyor: • Gayri safi milli hasıla büyüme hızının yüzde 4.65.0 olması beklenmektedir. • lhracat ve ithalatın 8.5 ve 12.3 milyar dolar olacağı, döviz kurlannda ise ortalama yıllık yüzde 35 civannda bir yükselme görüleceği tahmin edilmektedir. • Enflasyonun 1986 yılında yüzde 38'lere düşmesi tahmin edilmektedir. Ancak vergi gelirlerinde sağlanacak önemli artışlar ve harcamalarda yapdacak kısmalar Ue enflasyon oranıntn yüzde 30'lara düşürülmesi mümkündür. • Ilk defa TUSÎAD tarafından milli gelirin üç ayhk dönemler itibarıyla geçici tahmini yapılmıştır. Milli geürin ilk üç ayhk dönemdeki "yıllık büyüme oranı" yüzde 3,85, üçüncü üç ayhk dönemdeki "yıllık hızının" ise 6.14 olması beklenmektedir. TÜSİAD'IN ÖNERİLERt Raporda, ithalattan işsizliğe kadar bir dizi alanda da TÜSİAD'ın 1986 yılı için önerilerine yer verildi. Öneriler şöyle sı TÜSİAD, ekonomik durumu değerlendiren bir rapor yayımladı TÜSİAD ın hukumetten 10 isteği Gizli vergi nitdiği kazanan KÎT zamlanrukm kaçmümalı. MukteHf fonlara gdir saglama amacıyla kredilere uygulanm şarj uygulamalan gözjden geçirilmdi. Fon uygulamalan ile ilgili gdir ve gider toplamlan her ay ayrmtth olarak açtklanmah. • GizU devaluasyonlart önlemek amaayla gunlük kur ayarlamalanntn dayanthğı prensipler açtklanmalı. Türkiye pazannda rahatça satış yapma olanağı, bize aynı olanaklart Uaumayan ithalatçı ulkekre tantnmamalı. Wiyango ve şans oyunlannm yarattığı gelir transferleri, bir toplumun dayandtğı çalışma prensiplerini zedelememeti. Gıda maddelerinde iç flyat artışlan dikkatle incelenmeli. özel sektöre iş bulma bürolan kurma ve işsizlere iş bulma serbestisi sağlanmalı. Geri kalrruş yöreierde yatınmlann teşviki için ek önlemJer ahnmalı. Uükümet ile iş âkmi arasında diyalog kurulabilmesi için ortak komisyon veforumlar oluşturulmalı. ralanıvor: • KİT'lerin gereksiz fiyat zamlarından kaçınmaları, bunun yerine maliyet düşünicü uv gulamalara gitmeleri teşvik edilmelidir. ÖzeUikle elektrik, petrol gibi ana girdi fiyatlanmn uluslararası fiyatlann üstune çıkmaması ve gizli bir vergi niteligi kazanan zamlardan kaçınılması lazımdır. • Fiyat endekslerinin aşın yükselmesine neden olan gıda maddelerinde iç fiyat artışlannın dikkatle incelenmesinde yarar vardır. • 1984 yılında olduğu gibi parasal göstergeler yine kontrola aunamamış ve 1985'te yüksek enflasyon kaçınılmaz olmuştur. Gerekli düzeltme yapılamazsa 1986'da durumun yine değişmeyeceği soylenebilir. • Banka kredi faizlerinin düşürülmesi amacıyla kredi faizlerini yukarı doğru zorlayan bütün uygulamalardan kaçınılması şarttır. ÖzeUikle, muhtelif fonlara gelir sağlama amaayla kredilere yüklenen şarj uygulamalan gözden geçirilmelidir. • Fon uygulamalan ile ilgili gelir ve gider toplamlannın her ay ayrıntılı olarak açıklanmasında yarar vardır. • Ücretlilere ait vergi tarifesinin aşağı çekilmesine devam edilmesi ve aynca yıl içinde aylıklann devamlı azalmasına yol açan müterakki tarife sisteminden ücretüler için vazgeçilmesi, aile bütçelerinde gereksiz zikzakları önleyecektir. • Özel sektöre iş bulma bürolan kurma ve işsizlere iş bulma serbestisinin sağlanması lazımdır. • Yurdumuzun muhtelif bölgelerinde periyodik aile bütçesi anketleri düzenlenerek orta sınıfın gelir ve giderlerindeki değişikliklerin yakından takibi yararlı olacaktır. • Kuraklık, işsizlik gibi nedenlerle gelir düşüklugüne maruz yerlerde belli bir gelir düzeyinin altındaki kimselere negatif gelir vergisi uygulanması imkânlan araştınlmalıdır. • Nüfus artış hızının düşürülmesinde, başanlı ülkeler ornek alınarak daha hızlı bir eylem programı yürürlüğe konulmahdır. • Milli gelire reel bir katkısı olmayan piyango ve şans oyunlannm yarattığı gelir transferlerinin, bir toplumun dayandıgı çalışma prensiplerini zeJelememesi, özellikle piyasanın yarattığı gelir kayıplarına uymayan aşın değisiMikler vapmaması lazımdır. Bu açıdan, bir taraftan piyango ve şans oyunlannm aşın buyüklüğünü sınırlamak ve diğer yandan bunların gelirlerini genellikle sos>al yardım sahalarına sarfetmek, bu oyunların toplumca kabul edilebilirligini arttırabilir. Bu sahalar, gelir dağılımından nasibini alamayan muhtaç ailelerin konut, gıda, sağ lık ve eğitim yönünden desteklenmesi olabilir. • Türkiye pazannda rahatça satış yapma olanağı, bize aynı olanakları tanımayan ithalatçı ülkelere tanınmamalıdır. • Antidamping yasası konusuna ciddiyetle eğilme zarnanı gelmiştir. Kamuözel kurum uzmanlanndan oluşacak karma bir antidamping komisyonu kurulmalıdır. Yerli üriinlerin haksız rekabete maruz kalmamalan için tanmda yüksek sübvansiyon uygulanan ülkelere karşı gerekli değerlendirmeier yapılmalı ve önlemler alınmalıdır. • Gizli devalüasyonları önlemek amacıyla günlük kur uyarlamalannın dayandığı prensipler ve para sepeti açıklanmahdır. • Geri kalmış yöreierde yatınmlann teşviki için, bölgelerin ihtiyaana göre yüzde 2540 oranında sermaye yardımı, uluslararası faiz oranlarmı uygulamaya olanak verecek faiz şübvansiyonu, yüzde 1550'ye kadar proje araştırma giderlerinin üstlenilmesi ve ücret vergilerinden belli süre muafiyet verilmesi düşnnülmetidir. • Hükümet ile iş âlemi arasında ayrıntılı bir diyalog sisteminin ihdası gereklidir. Bu amaçla ortak komisyon ve forumlar oluşturulmalıdır. Bu komisyonlann 1986 yılında en azından yatınmlar, özelleştirme, ihracat, ithalat, gelir dağılımı ve işsizlik Vonularında başlatılması yararlı görülmektedir. TÜSİAD'IN ANKETt: DOLAR 860 LİRA Bu arada, raporda TÜSİAD üyeleri ile ekonomik değerlendirme yapan öğretim kurumlan arasında yapılan bir anketin sonuçlan da açıklandı. Temmuz 1985'te yanıtlanan ankete göre, enflasyon oranı 1986'da yüzde 34 olacak ve dolar da yı! sonunda 860 lira düzeyine gelecek. Ankete katılanlar, 1985 yılında en önemli sorun olarak enflasyonu görürlerken, 1989 yılında işsizlik sorununun birinci sıraya yükseleceği beklentisinde olduklarını ifade ettiler. Anketin diğer bir sonucuna göre, katılanların tamamı 198589 döneminin 198084 dönemine göre daha başanlı olmasını bekliyorlar. Petrol fiyatları yükselmeye başladı Ekonomi Servisi Petrol fiyatları yeniden yükselmeye başladı. Mısır ve Iran'ın üretimlerini kısma karan almalan, Sovyetler Biıiigi'nin Avrupa'ya sattığı petrolün sevkiyatında da meydana gelen gecikmelerden sonra yükselmeye başlayan petrol fiyatlan Teksas'ta yeniden 20 dolann üstüne çıktı. Iran'ın petrol üretimini kısma karannın inandıncı olmadığını belirten piyasa gözlemcileri ise, fiyat yükselmesine neden olarak, piyasalarda gözlenen hareketlenmeyi gösteriyorlar. öte yandan İngütere, üretimini kısmayacağını yeniden açıklarken, OPEC üyesi ülkeler petrol bakanlarının da, üretim politikasını yeniden gözden gecirmek üzere şubat ayında *acOen' bir araya gelecekleri bildirildi. Petrol fiyatiannda yaklaşık iki hafta içinde yüzde 23 ile 39 arasında düşmeye neden olan gerileme, önceki gün yerini yükselmeye bıraktı. Geçen hafta sonunda 19.50 dolara kadar gerileyen Teksas petrolü 20.83 dolara, 18.65 dolara düşen Kuzey Denizi petrolü de 19.45 dolara, vadeli işlemlerde de uygulanan fiyatlar 1920 dolardan 2021 dolara yükseldi. Fiyatların yeniden yükselmesine Mısır ve İran'ın üretimlerini kısacakları yolundaki açıklamalar başlıca neden olarak gösteriliyor. Mısır'ın üretimini kısma karan konusunda yorum yapmayan gözlemciler, ıran'ın 1.6 milyon varil olduğu tahmin edilen günlük üretimini yarı yarıya düşürdüğünü açıklamasını inandıncı bulmuyorlar. "Savaşan bir ülkenin böylesine önemli bir gelir kaynagını kısacagını hiç sanmıyorum" diyen piyasa uzmanı Madison Galbraith, fiyat yukselmelerini, piyasalarda meydana gelen hareketlenmelere bağladı. American Express Bank: Türkiye yabancı sermaye konusunda öncü Ekonomi Servisi American Express Bank, yabancı sermaye girişinin yılda bir milyar dolara ulaşmasının Türkiye'nin geîişmesinin gerçek ölçütü oldu|u görüşünü savundu. Bankanın aylık yayın organı Emex Bank Revievv'de yer alan bir yazıda, Turkiye'nin yabancı sermayenin yatırıma kaymasında Dünya'ya öncüluk etıiği vurgulandı. Yazıda, geçen yıl Turkiye'ye yönelik yabancı sermaye girişinin 150 milyon dolar düzeyinde kaldığına dikkat çekilerek, "150 milyon dolardan, 1 milyar dolara çıkılması. çok büyük artış gibi görünmekle birlikte, Türkiye'nin gelişmesinin gerçek ölçütüdür" denildi. Ayrıca, Tiirk hükumetinin alternaıif yabancı sermaye kaynaklarım etkin bir şekilde araştırdığı da hatırlatılarak, bunun dış borçlara dayanmanın limitlerinin anlaşılmasından kaynaklandığı savunuldu. Vehbi Koç TV'de bugün ders verecek ESKİŞEHİR, (Cumhuriyet) Işadamı Vehbi Koç bugün akşam televizyonda "tş tdaresine Giriş"konusunda ders verecek. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi'nce televizyonda yayımlanacak olan "tş ldarcsine Giriş Dersi'nde Koç, "Teknoloji çok ilerlemiştir ama insan gücü, de Vehbi Koç Gençlere gerini her zaman koruvacaktır" diye öğütler de verecek. cek. Bir yatırım için gerekli evreleri anlatacak işadamı Vehbi Koç gençlere donük öğütlerinde şunlan söyleyecek: "Gençler se>dikleri mesleklerde daha başanlı olurlar. Gençler az konuşup çok dinlemeledirler. Çalışırken not almalıdırlar ve bu arada saglıklarına dikkat etmelidirler. Memleketlerine ve dinlerine baglı olmalıdırlar. Din derken aşırısını kastetmiyorum. Alatiirk ilkeleri dogrultusunda laikliğe sadık kalmak şartıvla dinlerine balğı kalsınlar." Yurt dışındaki nıüteahhite kolaylık ANKARA. (a.a.) Yurt dışında iş yapan Turk müteahhitlerinin, iş yaptıklan ülkelerdeki ekonomik darboğazlardan etkilenmelerini engellemek amacıyla ahnan tedbirlere yenileri eklendi. Merkez Bankası'nın bankalara ve ilgili kuruiuşlara bir genelgeyle duyurduğu yeni duzenlemelere göre, Türk muteahhitlik firmalarının yurt dışında üstlendikleri taahhut konusu istihkaklar karşıhğı aldıkları ve üzerinde o ülke rcsmı makamlarının onayı bulunan bonolarla ilgili her türlü işlemler vergi, resim ve harçtan muaf olacak. Merkez Bankası genelgesinde, Irak Merkez Bankası ile 9 ocakta Ankara'da imzalanan bankacılık anlaşmasıyla getirilen yeniliklerin uygulama biçimi de açıklandı. Buna göre, Irak'ta işyapan Türk firmalannın 1986 yılındaki transfer edilebilir istihkakları için, bu ülke, 24 ay vadeli bonolar düzenleyecek. Irak Merkez Bankası'nın garantisi altındaki bonolar, en az 100 bin dolarhk olacak. Jumbo karidesin kilosu 12 bin liradan satüıyvr Tanesi 100 gram civannda bulunan jumbo karidesler lüks lokantalarda tuketiliyor. Ekonomi Servisi Balık fivatlan genelde bir artış gosterirken çok nadir avlanabilen vebüyufc bolümu A\rupa ulkelerine ihraç edilen jumbo karidesin fiyatı, bütün balıklann kilo fiyatiannı çok gerilerde bıraVn. Tanesi 100 gram civarında bulunan jumbo karidesin kilosu 12 bin liradan satılıyor. Balıkçı Bekir Guzel, jumbo karidesin Mersin yöresinde avlandığını ve ihracattan geriye kalan çok az jumbo karidesin de yüksek fiyattan satıldığınv belirterek, "Bunları genellikle lüks lokantalara gidenler vivebilivor. Voksa bizim gibiler jumbo karidesi >i>emez. Ancak se>reder" dedi. DUNYA'dan Japonya, faiz oranlarmı düşürme hazırlığında Ekonomi Senrisi Japon Yen'inin hızla yükselmesi, httkümeti önlem almaya zorluyor. Japon Merkez Bankası'nın bu hafta icindereeskontfaizlerini düsürmesi bekleniyor. 1983 yüından bu yana yüzde 5 olan reeskont faizinin düşürülmesini, Japon Merkez Baoka» çevrelerinin 'düşüncesizlik' olarak nitelendirdiklerini hatırlatan uluslararası gözlemciler, "Ancak son günlerde gelişen egiUm, artık Merkez Bankası'nı devreye ginneye zoriadı" dıyorlar. Japonya Maliye Bakanı Nobonı TakeshiU ise 1 doiann 190 yen düzeyinde kalmasuun normal olduğunu söyledi. Japonya'nın reeskont faizlerinde indirim yapmasmın özeUikle ekonomideki büyümeye yardımcı olması için gerçekleşüreceği belirtiliyor. Japon Jıükümeti, önümüzdeki yıl için yüzde 41ük büyüme hızı hedeflerken, ekonomistler yözde 1.5 Ue 3.75 arasmda bir büyümenin gerçekleşebileceğini ileri strüyorlar. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Maliye ve Gümrük Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin, 1985 yıh KDV tahsilat rakamını 1 trilyon 73 milyar lira olarak açıkladı. Alptemoçin, toplam vergi gelirlerinin de bütçe hedefini yüzde 7.6 oranında asarak 3 trilyon 856 milyar 978 milyon liraya ulaştığmı kaydetti. Bakan'ın geçici sonuçlara dayanarak yaptığı açıklamalara göre, 1985 yılı bütçe açığının bir önceki yıla göre azaldığı ileri sürüldü. Alptemoçin, Bakanhğı'run yayımladığı bir yönerge ile yıün ilk 6 ayında bütçe ödeneklerinin sadece yüzde 67'sinin harcanabile••A.\CAK SEYREDtYORLZ" Balıkçı Bekir Güzel, jumbo karideslerin lüks lo ceğinin hükme bağlandığını da anımsattı. kantalarda tuketildiğini soyleyerek, "Biz ancak seyrediyoruz" dedi. KDV tahsilatı 1 trilyon 73 milyar lira DOVIZ KURLARI Dovizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 isveç Kronu 1 isyiçre Frangı 100 (talyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Biyali Döviz Döviz Alış Satış 582 60 594.25 415.98 424.30 34.56 35.25 242 80 247.66 11.87 12.11 66.09 67.41 78.97 80.55 215 02 219.32 77.42 78.97 286.64 292.37 35.65 36.36 297.40 303.35 2027.10 2067.64 822.51 838.96 159.62 162.81 EfekM Efektif Alış Satış 582.60 600 06 395.18 428.46 34.56 35.60 242.80 250.06 11.28 12.23 66.09 68.07 78.97 81.34 21502 221.47 79.74 77.42 286.64 295.24 3387 36.72 282.53 306.32 1925.75 2087.91 847.19 822.51 151.64 164.41 Konuk Yazar Mehmet Kabasakal na gebrmıştir. • Ulke ekonomısinde söz sahibı buyük kuruluslann bazılan, ek vergi iadesı avantajlan nedeniyle, başlangıcta "gıcıklayıcı" gelen bu "pinnha" Dışsatım, üretimle birlikte ve planlı bir şekilde ele almmadığı için akınından etkılenmişlerdir. Ûreticidışsatıma ilişTürkiye, peynir ve et gibi kendi üretip ihraç ettiği bazı ürünleri kisi ıyıce tanımlanıp yaptırımlar belirlenmediğinsonradan Ithal etmek durumunda kalmıştır. Plansız üretim ve dışsatım, den, "pinnha sevgisi" ağır basan büyük dışsatımcılar bu sevgınin yüklü faturalanyla karsılaşenflasyonu körükleyid bir araç haline geldi. mışlardır. Bugün eksik, üretimle bağlantısız ve plansız da olsa uygulanan • Tüm titizliğine, özenine ve tedbirii tüccar tavnpolitikalar vardır. Yarın ülkeyi yönetecek olanlann da kendilerine özgü na karşın, bu "pinnha" saldınsından bir kaç küpolitikalar oluşturmaları ve uygulamalan gerekecektir. Üzülerek çük sıynkla ya da hiç yara almadan kurtulabUen kimi firmalar ise tüm sektönı çalınan "hayall belirtmek zorundayız ki iktidar adaylarında böyle bir kıpırdanış ihnc»t" karasından kendilennı nasıl aklayabitesezilmemektedir. ceklerıni bılememışlerdir. 1973 petrol krızının dünyayı sarsan etkıten, dış lar. 1981de 4.703 milyon dolar ve 1984'te 7.134 • Üretici küçük fırma ile büyük dışsatımcı kurutıcarst ve ödemeler dengesı sorununu, Türk eko milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. luşlar arasındaki aracııhracat ilişkisi, zaman zanomısınin de gündemıne gettrmıştir Dışalımının • Gerçi, bu artış "hayali ihracat" söylentilehyle man da küçükler aleyhine gelışmıştir. Yurtdışınbüyük bolumunu petrol ürünlen oluşturan ve ode önemli ölçüde gölgelenmiştır. Ama yine de Tür dakı alıayı kendileri bulan üreticiler, ek vergi iakıye'de genç ve dinamik bir pazahamacı kadro desınden yararianmak amacıyla ihracat iştemini dığı pahaiı taturayı sanayı ürünlen dışsatımıyla başkalanna yansıtma olanağı öulunmayan Tür su oluşmuş, bankalanmız dış işlemler konusun buyük dışsatım kuruluşları kanalıyla yürütmek iskiye, ödemeler dengesı açığını kapatmak üzere da uzmanlaşmaya başlamışlardır. Niteliklerı tar tedikiennde, kımı büyükler, bu alıcıya, ımalatçıyt tışma konusu olsa da sanayı ürünlennin toplam devreden çıkararak doğrudan mal satmaya yönelçözümler aramaya girişmiştır. DÇM'ier, ışçi döviz. lerine farklı kur uygulamast, devletlerden kısa ve dışsatım içındekı payı artmıştır. Türkiye, gelenek mışlerdır. Yfe/v bu kez de büyük balık küçüğü yutuzun vadeli borçlanmalar, bu arayışlar çerçeve sel tarım ürünlen yanında tarıma dayalı sanayı muş, arachihracat ıliskısi dürüst çalışan ürebch sinde zaman zaman kullanılan yöntemieri oluş ürünleri. tekstil ve konleksıyon ürünlen ve demır nin pazannı büyüğa kaptırmasıyla sonuçlanmışturmuştur. Dışsatımı özendırerek artırma da bu çelık ıhracatnda önemli mesafe almıştir. 1980'de, Ur. sanayı ürünü sayılan mallann toplam dışsatım • Böyleee, dışsatımla uğrasan ve bu eylemi, ülarada denenen seçeneklerden biri olmuştur. Ancak 79707; yıllarda büyuk ölçüde özendınl içındekı payı yüzde 36 ıken, bu rakam 1984te yüz ke ve ulus yaran gözeterek yürütenler bile, mış olan dışsatım, belkı de her üretılen mal iç pa de 72. Ve yükselmıştır. "ihncatçı" olduklarını söylemekten çekinir du• Türkiye, çalışkan ve dürüst kımi ıhracatçtlan ruma gelmişlerdır. zarda kolayca alıcı bulduğu için umulan ölçüde nın çabalan ve kaliteli ürünleriyle bazı pazarlargelısememiştır. 1980 ve sonrasında artan hızıyla Dış Tıcaret Rejtmi, bu sorvnlarm doğmasmı enyaşanan hayal pahalılığı, halkın alım gucünü dü da yabancı rakiplerine üstünlük sağlamış, kalıcı gelleyecek ve hızla giderecek aynntılar içermedişürünce ve reel (gerçek) gelirlerde gerileme baş yerler edınmiştir. ğinden, dışsatım gerçi artmış ama bu artışın ululayınca sanayici dışa açılma zorunluluğunu duysa, ülkeye ve bu uğurda çaba rtarcayan "cktdl •k • * muş, dışsatım ekonomınm lokomotifi gibi görülPlansız bir dışsatım hareketinin doğal sonucu, Ihncatçı" ya bedeli ağır olmuştur. meye başlanmıştır. Hükümetterin bu amaçla sağ madalyonun bır de arica yüzü oluşmustuc. *• * ladığı yeni teşvıkler bu yonelişi hızlandıracak bı• Dışsatım, üretimle birlikte ve planlı bır şekilde Görünen o dur ki, Türkiye, dış ödemeler dençımde olunca, Türkiye, kısa surede bir ele almmadığı için, dışsatımcı sayılan herkes ül gesındekı açığı kapatmak için dışalımmı makul öldışsatımcılar ülkesine dönüşmüştür. kede üretılen her şeyi pazahamaya gınşmıştir. Buçülerde kısmak ve dışsatımım artırmak zorundaEkonominin temel ögesı olan "üntim" ihmal yüzden Türkiye. peynir ve et gibi kendi üretip ih dır. Dışsatım, artık Türk ekonomısının gündemmedilip, "alma" ve Satma" ya dayalı bir düzene raç ettığı bazı ürünleri sonradan ithal etmek du deki yerini almış ve ülkeyi yönetenlerin kolayca geçilirken, üretici olsun olmasın herkes, bir şey rumunda kalmıştır. vazgeçmeyecekleri bir araç durumuna gelmiştir. ler ıhmç etme çabasına girişmiştir. Bu amaçla, • Bu durum, belirli bir hazırlığa ve programa daO nedenle, ülkeyi yönetenler ve yönetime aday ülkede inli ufaklt pek çok şırket kurulmuş, "var"ı yalı btçımde ortaya çıksaydı doğal karstlamak geolanlar açısından, yalnızca dışsatım politikalanve ~yok"u satma yanşı baslamıştır. rekırdi. Ancak, günlük gelıçmelere karşı alman. nın "Içeriği" ve bunların "uygulamalan" konuDönemın hükümeti, dışsatımı, Japonya ve Gü pratik önlemler şeklinde olmuştur. Benzen sorun, sunda gönış ve yaklaşım farklılığı olabilir. ney Kore'Oe ömeklen gbrulen büyük dış ticaret ku başka ürünlerde de yasanınca. plansız üretim ve Bugün eksık, üretimle bağlantısız ve plansız da ruluşları kanalıyla yönlendırmeyi öngörüyordu. O dışsatım, enflasyonu körükleyıcı bır araç haline olsa uygulanan politikalar vardır. Yarm ülkeyi yönedenle, bu yönde yeni düzenlemeier de yapmış gelmiştir. netecek olanlann da kendilerine özgü politikalar tır. Ancak, bazı teknık detaylar ve konunun hukuk • AET ve ABD'nin koyduğu kotalara karşın dış oluşturmaları ve uygulamalan gerekecektir. Üzüsal çerçevesi ihmal edılmıştır. satımlarını artırmaya çalışan firmalar, ihracat sı lerek belirtmek zorundayız kı iktidar adaylarında Pek hazıriıklı ve düzenlı olmayan bu ihracat se gortası gibi düzenlemeier yapıtmadtğı için zaman böyle bır kıpırdanış sezilmemektedir. ferberlığının olumlu ya da olumsuz birçok geliş zaman gönderdiklerı ürünün bedelini almakta Yatınm, istihdam, üretim, dışsatım gibi temel meye neden oiacağı açıktı. Nitekım bunlar yaşandı güçlük çekmişlerdır. ekonomik ögelere ilişkin görüşlere, isçı örgütterida. i, * * • Kolay kazanç yollannı tıkayıcı önlemler alınma nın de ıktıdara aday olduğu belırtilen siyasal kuDışsatımı artırmaya yönelik bu çabanın ülkenin dan uygulamaya konuian teşvikler, dış ticaret ala ruluş yöneticılerinin de demeçlerinde rastlanmaekonomik ve top/umsa/ yaşarruna farklı yansıma nında da bazı "parazitler'm türemesıne yol aç maktadır. Oysa, Türkiye, her koşulda sayısız seları olmuştur' mıştır. Vergi iadesı uygulaması. birçok küçuk ve çenek üretecek bırikıme ve olgunluğa sahıp bir • Her şeyden önce dışsatımda belırgın bir artış paravan firma sahibının ulus sırtından ve devlet ülkedir. )/stişmiş insan gücü ve zengın doğal kaygözlenmıştir. Bırıncı Beş yıllık Kalkınma Planı dö kesesınden milyonlarca lira aşırmalan sonucunu nakları ile ekonomide de altematıf çozümler getirebilecek durumdadır. Vfefer kı sorumulular buneminde (ki 19631967 yıltarını kapsar) toplam dışdoğurmuştur. satım 2.257 milyon dolar. İkıncı Plan döneminde • Dış ticaret mevzuatının teknık ve hukuksal boş na inansınlar ve bu yolda çaba harcasınlar. (19681972) 3.183 milyon dolardt. Üçüncü Plan döluklan. ülke yönetıminin dış tıcarette yönlendıncı neminde (19731977) beş yıllık topıamı 7963 mıl olmasını istediğı büyük kuruluşları, yukarıda sö • Dr. Mehmet Kabasakal Türkiye HaarGiyfan yon dolar olan dışsatım, 1980'de 2 910 milyon do zv edilen bu küçük "piranha'lara yem durumu vt Konfeksiyoo thncatçılan Hrttfti B^luuı Velütt. Ne pahasına ihracat Ingiltere viski pazarında savaş Ekonomi Servfai tngiliz siyah bira üreticisi Arthur Guinness And Sons şirketi, John•k Walker ve Dewur's Scotch viskilerinin üreticisi Distilkrs'e Jngüiz m l ü evfcame' tekl i f etti. Distillers sirketine 32 müyar dolar Ue talip olan Guinness, eğer bu Cuimesstn, Dtstülers'ı tatm aima girifjmi 'büyük şirketi alabilirse, bahk küçük balığı yutar' deyimint benzeıildi. tngiliz viski pazannın yüzde 35'inden fazlasını eline gecirmis olacak. Ünlü siyah bira üreticisi ve ilginç rekorlar kitabının yaratıcısı Guinness bundan bir süre önce de, Arthur Beil And Sons adb Iskocyalı viski üreticisi fırmayı satın almıştı. Guinness'in teklifînin sürpriz olmadığuu beürten gözlemciler, Distillers'ın, Argyll Croup ile girdiği pazar kavgasında geri kaldığını hatırlatıyorlar. ÇAPRAZKUR 1 ABD DOLARI 23995 7 3774 27095 2.0325 1634.22 195.B9 3 6499 1 Sterlin B.AJman MarKı Fransız Frangı Hodanda Rorıni isviçre Frangı Italyan Lireti Japon Yeni S.Arabistan RıyaJı 1.4118 ABD Dotarı AUIN GÜMÜŞ ALIŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar külçe 22 ayar bılezık SATIŞ 46.000 48.000 6.940 46.250 49 000 6960 6.750 119 6.250 117 900 ayar gümüş Kahve fiyatiannda artış sürüyor Ekonomi Servisl Uluslararası Kahve örgütü, kahve fiyatlanıun hızla artmasını önlemek amacıyla ihracat kotalanmn aniden askıya alınmasına karşı çıktı. önümüzdeki ay kahve ticaretindeki sınırlamalann sona ereceğine dikkati çeken gözlemciler, sınırlamalann kalkmasmdan sonra fıyatlann artmaya devam edeceğine, uluslararası alanda kahve karteli oluşabileceğine dikkati çekiyorlar. Uluslararası Kahve örgütü'ne üye ülkelerin kotalann askıya alınmasına karşı çıkmaları üzerine kahve fiyatlan 9 sentlik bir artış gösterdi. T C ZİBIUT BANKASI 29 OCAK 1986 TARİHİNDEKİ DÖVİZ KURLARI DÖVİZİN CİNSİ 1 A t t DOURI 1 AVUSTfULTA DOURI 1 AVUSTURYA $tÜNİ DÖVİZ MJŞTl. 583 60 416.69 34.61 243.80 11.89 66.20 79.10 215.39 77.55 287.13 35.71 297 92 412.14 2030.57 78.23 823.92 159.89 EFEKTİF Borsada diin altmı satımı yapılan hisse senetleri teMkl 1 U T I ALMAN MARKI 1 KLÇİKA RtANGİ 1 DAHİMARKA KROIHI 1 H U N S a FRANGI 1 HOLLMDA FIORİIIİ DMri «fik M Maki M DMi ttyMt M«Ü yifcttk 2010 6300 1100 4725 4300 5300 2000 11800 5100 1950 10000 1410 1700 1850 12310 Mfc. (Ms. mmvmtH Raffaş ÇtikHabt Ecaabap Yatınm E|e6ubn(E) ttkn Fakrikalan bocmd) Kartam»(E) Kav Karfes Lam Otosan Potyleıı Rakak T. Dnrir MHdffl T. H > M * m (A) N. 500 T.I|B^»(BKY)N.10000 flystı 1750 6000 1080 4500 4160 5050 1900 10750 5000 1875 1410 1725 1780 12500 12310 ny&t 2010 6300 1100 4725 4300 5300 2000 11800 5100 1950 1 İSVEÇ KRONU 1 M İTAirAN ÜRETİ 1 N JAFON YENİ 1 KANA0A DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 STERÜN 1 S. ARABİSTAN RİYAÜ 940 960 13000 12310 10000 1410 1700 1850 960 2010 6300 1100 4725 4300 5300 2000 11800 5100 1950 10000 1410 1700 1850 12310 1000 175 960 13000 13000 200 10 100 227 84 25 240 136 87 89 100 265 200 300 380 ZİRMT BANKASI C ertfita**" Dahiliye Mütehassısı SAnsn. AUŞTL. SATIŞ TL. 595.27 583.60 ! 601.11 425 02 395.85 429.19 35.31 34.61 35.65 248 68 243.80 251.12 12.24 12.12 11.29 67.52 66.20 ! 68.19 81.47 80.68 79.10 219.69 215.39 ^221.85 r 77.55 7 9 . 8 8 79.10 29287 287.13 295.74 36.42 33.92 36.78 303 87 283.02 306.86 420 38 391.53 424.51 2071.18 1929.04 2091 50 79.79 74.32 80.58 880 40 823 92 848.64 163 09 , 15190 164.69 Dr. MASUME ÇOL Adres: Yeşilkoy, Polaı Yalı D: 6 Tlf,: 573 91 06