Katalog

Cumhuriyet RÖPORTAJ: HASAN UYSAL FOTOĞRAFLAR: RIZA EZER ŞANLIURFA Şanlıurfa'dan Akçakale ılçesıne gıden anacaddeden sapıp bırkaç km 'lık Harran'a gıdınce>e kadar ıçımız dışımıza çıktı dersek yanlış olmaz Bu bırkaç ktn 'lık sozde asfalt yoldakı çukurların sayısını araba ıçınde hopladıkça tutmak kolay oluyor H a r r a n ' ı n gırışındekı Ievhada buyuk harflerle "Altınbaşak" yazıyor Altında ıse bır parantez "Harran" dıyor lşguzar vetkılıler, bu dunyaca unlu tarıhı verleşım merkezının adını Altınbaşak'a çe\ırmışier Resmı adı <\1tınbaşak olmasına karşın, resmı yazışmalarda bıle Harran olarak geçı>or Adeta tunst gelmesın dıye her şeyın yapıldığı, >a da hıçbır şeyın yapılmadığı Harran'a turıstler ınat edıp gelmeyı surduruvorlarken ve kultur BakanhğTiKa SIT alanı ılan edılmışken, adının değistırılmesı tepkıyle karşılannıış Hâlâ ad'nın değıştırılmesıne nıye gerek duyulduğunu bılen yok Harran, unlu tarıhçı Baüenuus'a gore M O 6 bın vıllarında Sumerler tarafından kurulmuş Aradan geçen 8 bın yıl sonunda, bugun yaklasık 1 5 mılyon donum verımlı topraklar ortasında bır verleşım merkezı Harran ovasına bu yıl son 4 nısanda yağmur vağmış, ovanın 1 mılyon 350 bın dönumune 4 aydır ıse damla su değmemış Aradan geçen bınlerce yıl ıçınde hıç olmazsa tanmda uretımı arttıracak gelışme olmaması, ınsanı "Asurlar, Babıller, Sumerier bızden çok daha ılerdelermış" gıbı bır duşunceye ıtıyor Sumerler tarafından kurulduktan sonra Harran'dan, Asurlar, Medler, Babıller, Makedonyalılar, Selefkazlar, Persler, Sabuler Romalılar, Bızanslılar, Abgarlar, Seleuklular, Anadolu Selçukluları, Osmanhlar geçmışler Çıvı yazısı yazıtlarda adı " H a r r a n u " yanı " y o l " olarak geçen Harran'a, tıcaretle ılgılı onemı nedenıvle bu ısmın venldığı behrtılıyor 1185 yılında Harran'a gelen lspanyalı Muhammed EI Cube>r, Harran'ı 2 hastanesı, buyuk caddelerı, tertıplı guzel çarşılan, ıkı unı\ersıtesı ve duzenlı, guzel evlerı ıletanımlıyor M O 1400 yıllannda gelen bır başka yazar Ibni Zubevr, kentın tek çatılı bır e\ gıbı kapalı olduğunu, Halep, Rum, Bağdat ve Raha kapısı olmak uzere 4 kapısı ve çok sayıda bılım adamı bulunduğunu yazıyor Dunya tarıhı gelışımınde onemlı yerı olan Harran'dan Tevrat. Ibrahim Peygamber'ın uzun sure aılesı ıle bırlıkte yaşadığı yer olarak soz edı>or VI O 54'te Crassus, Perslere burada yenılerek öldurulmuş Haçlılann doğuya va yılmaları, 1104'te Musul atabevı ve Dıyarbakır emırı tarafından Harran'da durdurulmuş Tanrı Aysın tapınağı errrujlerden Ha>atı Harranı ıle lmam Bakır'ın turbesı de Harran'da bulunuyor Gene tarıhte Tımur'un "hışmından" kurtulamayan yerleşım merkezlerınden bınsı de Harran Tımur tarafından yerle bır edılen Harran, Yavuz Sultan Selım donemınde >enıden canlılık kazanmış "HARRAN UNÎVERSİTESt " El Cubeyr ve Ibni Zube>r'ın soz ettığı Harran'dakı unıversıte açık seçık bellı oluyor Unıversıtenın gunevdoğu ucunda genış ve uzun "rasat" kulesı ayakta Burada bınlerce >ıl once astronomı çalışmaları yapılırmış Sabıı'ler donemınde dın ve kultur merkezı durumuna gelen Harran'dan "Sabil Bin Kurra" ve onun kadar unlu torunları ıle 'El Battani" buradan yetışen tanınmış bılım adamları olarak anılıyor Unıversıtenın 4 kapısı, derın kuyusu, mıhrabı, unıversıtenın suyunu sağlavan kanalları sevredıhrken, ellerınde kalın kıtapları, uzun beyaz sakallan ıle bılım adamları, bılım oğrenmeve çalışan genç delıkanlılar bır o yana bır bu yana seyırtıyorlarmış hıssı doğuyor Timur tarafından yıkılan unıversıte, ozellıkle Yavuz Sultan Selim tarafından yenıden canlandınlıp uniendığı halde koca unıversıte geleneğının Harran'da nasıl ve neden yok olduğu bılınmıyor Sahıbı C umhumel \1 ııbaaıilık M. (u/eıcvılık Turk \nuiiiin "jırkclı adın ı Nadır N,»dı. # Cıenel \aun Mııduru Hasan t emal \1IKV><.M. Muduru lmı ne l «aklıgıl Ya/ı 1krı M ıdu ıı Oka\ (•.ınen.ın, # Hab<.r \krk<./ M ı duru YaUın Ba\er. Sa\la Du/enı Yonelmt.ni \\\ <Vcar. 9 Teımıhıler \N K \ k \ YaKın I)«>ı;an.l/Mlk llıkmel (, elınkü». \ D \ \ \ Mehımi Menjn S m n y f t n KianhulH.ibi.rli.ri Keha <)/ l)ıs Hdbtrlcr lr|>un Balo. 1 koııomı <Kman l lagav. kuhur Avdınhme^ Maea/ın Yalçin Pek^en, Spor l)anı>manı Abdul kadır YiKelman DUAJIITK Krfık l>urta> \r.ı>lınr,j Sahın Mpav i Vndıka >ukran krtem.'i, 0 koordınator \hmel KonıKan. # Maiı l>!ı.r hrnl trkui I tr /ıva tTge * ne Halkla llıskıkr duldcren K<k%jr IJ t< Husf^ın duiTr M U P K Sjdun Sonme/ r toj» ıı \u\un ( umhumel Matbaa<.ı!ık veCıa/eıeulık T \ Ş Furk (Xağı Cad 19 41 Laualoglu Kıunhu Pk 24* Kıanbul Tel S26 10(X)(9hat) Telex 22246 • Hunjlur \nkjra /ı\a C.okalp BuKarı Inkılap Sokak \ o 19 4 Tel 1 1 1 1 4 1 4 " k k x 42'44 « l/raır Halıı A\a Bulvarı No 64 3 lel 2S 4" 09 13 1230Telex >21^s» • \djna ( , a k m a k t a d No 134 kaı 1 Tel 14550 19731 Tekx 6215S TAKVİM 9 Ağustos 1985 Imsak 4 19 Güneş 6 00 Oğle 13 14 Ikındı 17 06 Akşam 20 19 Yatsı 21 52 Harran 8 bîn yıl öncesinden daha geri Festival F.Almanyu'ya girişim ANKARA, (Aı\KA) Dışışlerı Bakanltğı, Munıh'te du zenlenen Bınncı Dunya Folk lor Festıvalı 'nde Turkıye aleyhtne pankartların yer alması konusunda, Federal A Imanya hukumetı nezdınde gırışımler yapıldığım açıkladı Dışışlerınden yapılan açıklamada, festıvalın sıyası nıtelıkte bır goste rıye donuştuğu belırtılerek, "Boyle bır gostennm âatı Almanya gıbı dost ve muttefık bır ulkede meydana gelmesım kabul edüemez bır olay olarak goruyoruz" denıldı Dünyanın ilk universitesinin bulunduğu Harran'da üniversitede okuyan tek kişi bile yok. Lise binası olmadıgı için 12 lise oğrencisi Akçakale'ye gidiyor. Binlerce yıl önce geniş caddelere, büyük bir kapalıçarşıya, üç katlı evleresahip Harran'da bugitn sadece iki bakkal, an kovanı gibi tek katlı kireç evler bulunuyor. Atamalar ynyımlandı ANKARA, (a.a.) Bır ust rutbeye yukselen 26 general, 4 amıral ve 40 albayın atama kararları, Resmı Gazete'de yavımlandı 30 ağustostan ıtıbaren 16 general ve amıralm rutbe bekleme surelerı bır yıl uzatılırken, 43 general ve amıral de kadrosuztuk nedenıyle emeklıye aynldı Atama kararlarına gore 1 Ordu ve Sıkıyonetım Komutanlığı'na, Orgeneral Recep Ergun getırıldı, 1 Ordu ve tstanbul tlı Sıkıyonetım Komutanlığı Yardımcılığma Korgeneral Fıkret Kupeli \ e Koramıral lrfan Tınaz, Kurmay Başkanıığına da Tumgeneral Necati îkızoğlu atandıtar Güzel göğüs için formül ORT4KL4ŞA KL'LLA \'ILA V ÇEŞME Binlerce yıl once Harran'da su kanalları \arm14 \e bu kanallardan23 katlı tuğla eıleresu dağıtımı yapılırmış. Binlerce yıl sonrakı bugunku Harran'da ise çadır gorunumundeki kerpıç evler suya hasret.flçenm ortasında musluğu bozuk otduğu için durmadan akan çeşmeden hayvanlar ve insanlar ortaklaşa yararlanıyorlar. mur neredeyse boş oturuyor Çunku santral sureklı arızalı Turıstler en ı,ok bundan şıkâvetçı "Ankara ile goruşebılir mijız bırkaç saat ıçinde?" dıyoruz, PTT memuru "Ne Ankara'sı uç gundur tstanbul'u bulamıvoruz" dıvor Camları kırık, vıkılmak uzere turıstler ıçın yemek vıvecek tek yerın nıye olmadığını sorduğumuzda "Lokania yapamıvoruz ki, izin vermıvoriar" dıye yanıtlıvor muhtar Avnı muhtar "6 bın vıl once çok guzel kapalı çarşısı olan Harran'da bugun ıkı tane kuçuk bakkala kaldık" dedığınde Harran'ın ımamı, konuşmamızı ızleven yaşlı bakkala takılıyor "Başka dukkân acılmıvor di>e 4 bın liralık kefen bezını 8 bıne satıvor" dıverek bnıversıteye gıdenı olmavan Harran'da 12 kışı lısede, o da Akçakale'de okuvor "Hıç olmazsa ortaokul vapsınlar" dıyor bızı dınleven kalabalıktan bır Harranlı Ilkokula sığmıvormuş oğrencıier Buyıloğrenci 120'den 160'avikınca ne olacak dıvorlar Ek sınıf ınşaatına da devlet ızın vermemış 5 bın vıl once ıkı hastanesı olduğu bıhnen kot.a HaTan'da bugun tek bır sağlık cx.ağı. ıcınde ıse bır doktor ıle bır hemşıre bulunuyor Gene 6 bın vı! once su kanalları yapanların yaşadığı Harran, bugun sokakta akan ıkı veşmeden ıdare edıvor Bınlerce vıllık universitesinin gulsuyu, konutlarının ıse tezek koktuğu Harran dan ayrıhrken cukur dolu astalt yol dan bu kez son derece memnun oluyoruz Her v ukuraa araba ıçınde hopladskça, >aşkınlığımız ge^ıvor, kendımıze ge Iıvoru7 Kendımıze geldıkçe kurulduğu 8 bın v ıl oncesın den t,ok daha gerı Harran'ın varatiığı şaşkınlığı unutmamız kolav oluvor IST4NBUL, (THA) Sutyen kullanmasını bılmeyen kadınların göğuslerının çabuk deforme olduğunu açıklayan den hastalıkları uzmanları, "Sağlıklı ve guzel göğusler ıçın, göğuslerı her sabah soğuk suyla yıkamak ve lyı seçılmış bır sutyen kullanmak gerekır" dedıler Hasekı Hastanesı den uzmanlanndan Dr Lutfiye Ersu, şunları söyledı "Su, butunalt ıçın her zaman çokfaydahdır Göğusler de her sabah soğuk suyla yıkanırsa, sağlık Iı bır gorunum alırlar Göğuse en uygun sutyenı bulabılmek onemlıdır Ozellıkle ırı göğuslu kadmlar sutven kullanmadıklan takdırde, göğus altlarında pışıkler ve mantarlar oluşabılır " de bu durumda olmaktan utanıyoruz, ama ne vapalım" dıyor Harran'da gezerken, "Harran kulah" denılen an kovanı bıçımlı kulubelerın arasında dolaşan turıstlerı goruyoruz Tozlu, pıs vollarda 50 derece sıcaklıkta dolaşan turıstler, ıç kalenın surlarına kadar vikıp fotoğraf çekıvorlar Fo toğraf karelerının çoğuna ıse Harranlı insanlar ıle onlann bugun oturdukları ılkel evler gırıvor Tarıh tepetaklak olmuş gıbı bır hıs doğuyor ınsana, sankı bınlerce \ıl once ın sanlar uygarlık ıçındeymış de şımdı gerılemış, geçmış şım dı, şımdı geı,mış gıbı DİL BILFN VOK Turıstler ıçın hıçbır şeyın yapılmadığı Harran'da dıl bılen tek kışı yok Tek odalı PTT binasında ıse tek bır me Kalemli: iarası olan gocunur A YDIN, (a.a.) Bakanlığına bağlı kuruluşlarda ıncelemelerde bulunmak ıçın Aydın 'a gelen Çalışma ve Sosyal Guvenlık Bakanı Vfustafa Kalemli, Turk tş yonetıcılerının suçlamalarmı vanıtlarken, "Bu kuruluşun yoneticıleri bir şeylerden gocunuyor olmalı kı, bu tur polemıklere giriyorlar. Yanmayan yerden duman tutmez. Yarası olanlar nedense gocunuyor" dedı Turıstler için hiçbir şey yapılmıyor Harran'da. Tek odalı PTT binasında tek bir memur çalışıyor, o da neredeyse boş oturuyor. ÇUnkü santral sürekli arızalı. Işın ılgıncı bınlerce yıl once unıversıte eğıtımı >apılan Harran'da bugun unıversıtede okuvan tek kışı yok Gene gökbılımı ıle uğraşılmıs, unlu astronomı bılgınlerı yetıştırmış Harran'da bınlerce vıl sonra bugun sadece ufak bır rasathane bulunuyor Rasathanenın başında ıse Muslafa Oıyavuz adında, 22 yıldır saatlı çalıştınlan, kadrosuz, ılkokul mezunu bır vatandaş var Harranlı 9 çocuklu ve 15 bın lıra ucret alan meteorolojı gorevhsıne "Astronomiden anlar mısın?" dıye soruvoruz Oyle va 6"1 bın yıl once Har ran'da bu ışle uğraşan varsa, 6 bın yıl sonra gokbılımının gızlı hıçbır yerı kalmamış olma^ı gerek Ama meteorolojı gorevlısı "Yoktur beyim, anlamam" dıvor Harran da bu gun sadece, zaten yağmayan yağmuru olçen, ısıyı gosteren ruzgâr ölçen orada ne ışe yaravacaksa buharlaşmav belırleyen onemsız araçların bulunması bızlerde "Dun>a teknolojide ilerleveeeğıne acaba geri>e mı gidiyor" duşuncesının hâkım olmasına yol açıyor YUVARLAK SURLAR Harran'ın çevresı yuvarlak surlarla çevrılı Bunların buyuk bölumu vıkılmış ve yıkılmaya devam edıyor Bunlar dış kale surlanymış Surlarda her 50 metrede bır olmak uzere 20 burç bulunuyor Surların boyu 1012 metre, burçlann ıse 1517 metre; kahnlıkları ıse 24 metre arasında değışıyor Harran'ın guney ucunda ıse gorkemlı ıç kale var Iç kale surlan 710 metre, 6 burcun yukseklığı ıse 1015 metre Uç yıl once kalenın yıkılan bırduvan ıçın gelen odenek dışında bu tanh merkezıne tek kuruş odenek gelmemış Kaıe duvarı ıçın gelen odeneğın ıse ne olduğu bellı değılmış Urfalı fırıncılardan kımısının bu tarıhı ıç kalenın tuğlalarına dadandıklannı belırten Harranlılar, bu luğlaların Turkıye'de bugun yapılan tuğlalardan çok daha fazla ateşe dayanıklı olduğunu anlatıyorlar Bir başka ılgınç olay ıse Harran Unıversıtesı'nın harcına gul suyu katılmış olması Harran'ın muhtarı Halıl Oz>avuz, yağmur yağdıktan sonra tum Harran'ı gul suyu kokusunun kapladığını sovluyor Son ıkı yıldır, ovadakı duzlukte ver alan unıversıtenın kuzevındekı tepede kazılar baslamış Ortaya şımdıden 5 ev çıkartılmış Tuğladan 3 katlı bınalarda, depo, su kanalı, ambarlar, buvuk kupler, mahzenler ortaya çıkmış Muhtar Ozyavuz "Bızım evieıtkn çok guzel" derken. bu bolgeden vığınla tarıhı eserın yabancı lar tarafından vurt dışına kaçırılmış olduğunu, ozellıkle yağ murdan sonra ortava eskı paraların çıktığını ıfade edıyor EN BUYLK SORLN Harran'da en buyuk soıun buranın SIT alanı ılan edılmesı Muhtar Ozyavuz "Bize hem ver gostermıvorlar hem de evlenraıze çıvi bile çaktırmıvorlar" dedıkten sonra şunları anlatıyor "Tarihi eserlere bakılmıvor, onarılmıyor. Vavaş >avaş yıkılıyorlar. Vıkıldıktan sonra tarıhı eser mı kalır ortada? Kumes bile >apamıyoruz. Tek fırınımız yok. Defalarca başvurduk, sonuç alamadık. Zıraat teknısyenı. nufus memuru gelecek, kalacak >er olmadıgı ıçın gelemıyor. Evlerımız yıkılmak uzere, onarım ıçın ızın vermivorlar. Şiddetlı bir kış, tek bina bırakraaz. 180 haneden 110'unda tuvalet yok. Erkekler ve çocuklar sokaga yapıyoriar.Kadınlar evde tuttuklan topragın uzerine, kediler kopekler gibı tuvaleüerini vapıp sonra kurekle dışarı atıyorlar. Nufus artıyor, bina yok. O yuzden bır ufak evde 34 aile kalıyor. Her evın 45 kapısı oldu bu yuzden." Rıca mınnet genel bır tuvalet yapılmış, ıç kalenın onune 10 mılyon lıraya muteahhıtın yaptığı genel tuvalet, bın lerce yıllık kaleye ınat bır ay sonra çokmuş Gunde ortalama 150 kadar turıstın geldığı Harran'da turıstlerın tuva letsız ne yaptığını soruyorum Muhtar gulerek "Ne >apacak donlarına yapıyor' yanıtını venyor Ardından "Biz Merİ4fi geçip iltica istediler EDİRSt, (a.a.) Yunanıstan'da \aşa\an Turk karı koca, Menç Is'ehn'nı geçerek Turkıve've ıltıca ıstemınde bulundu Yunanısıan'ın E\ros kentı, Kuçukde\ren ılçesı nufusuna kavıtlı Hasan Bosıancı ve eşı Hatıce, Menç Nehrı 'm geçtıkten sonra jandarma>a teslım oldu Bedük halkı dinleyecek H4RR,4\'I\ BAKKALl 8 b'n yıl once buyuk. duzenlı \e guzel kapalıçarşıların yer aldığı Harran'da, bugun geriye ıkı sozde bakkal kalmıs. Boş kasalara bakarak neler sattığı pek anlaşılmayan bakkala, Harran 'm imatnı, ''Rekabet) ok dı\e kefen bezını 4 bın y enne 8 bınden satıyor" dıye takılıyor. 4NKARA, (L'BA) Emnnet Genel Mudurluğu'nde \atandasların şıkâyetlenm bıldıreceğı Basın . e Halkla llışküer şubest kuruluvor Genel Mudur Beduk, haftanın belırlı gunlerınde halkla \uz \uze gelerek, vatandaşlann şıkâyetlenm dınle\ecek E\ LER TEZEK KOKUYOR Bınlerce yıl once tıcaret ve kultur merkezı olan Harran'da, \me bınlerce yıl onceki uç katlı, depolu, su kanallı evlerın yerını Harran kulahı adı verılen tezek kokulu evler almış. Muhtar, kazıdan çıkan 67 bin yıl onceki evlerın simdi kullandıkları evlerden daha guzel olduğunu \urguluyor. Malazgirfte ölü sayısı 10a çıktı MALAZGtRT, (a.a.) Muş'un Malazgın ılçesıne bağlı Kılıççı kovunde kan da\ası \ uzunden çıkan sılahlı çatısmada olenlenn savısı 10'a vukseldı Çatışma sırasında ağır yaralanan koy muhıarı Abdurrahman Demırcı ıle 29 vaşındakı oğlu Emın Demırcı de tedavı edıldıklen Muş Devlet Hastanesı 'nde olduler Yenı bır olavın patlak \ermemesı ıçın ko\degeçıcı bırjandarma karakolu kuruldu Ayrıca \apılan operasyonlarda olaya karıştığı belırlenen uç kışı daha gozaltma alındı Gurbetçilere trafik uyurm 4\K4R4, (a.a.) Dışışlen Bakanlığı, karayolu ıle Batı Avrupa ulkelennden Turkıve've gelen vurttaşları uyardı "Yugoslavva ve Bulgarıstan uzennden geçışlerde aşırı hız yapmayın " Dışışlen Bakanlığı 'ndan dun konuvla ılgılı olarakyapı lan duvuruda, ozellıkle Yugos Ia\ va ve Bulgarıstan uzennden gcçışter sırasında mevdana gelen trafik kazalarında çok sayıda yurttaşın olduğu ya da y aralandığı hatırlatıldı DL'N YA \1,\ ILK ÜNlVERStTESl Dünyanın ilk unıversitesıne aıt bınlerce yıllık rasat kulesının onemlı bır bolumu hâlâ ayakta. Biraz ardındaki tepede ise, yeraltında bınlerce yıl once ınsanların oturdukları evler yavaş yavas ortaya çıkarılıyor. Raiat kulesînin ardındaki boş arazı ıse, altında belkı de tarıhı deeerlen uıklıyor.