Katalog

15 TEMMUZ 1985 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den Stok bildirinıi için esnafın son günü ANKARA, (ANKA) Telafı edici vergi usulüne tabi olduklan halde 1 temmuzdan itibaren gerçek usulde vergilendirüen Katma Değer Vergisi mükelleflerinin stok bildiriminde bulunma süresi bu akşam sona eriyor. 1 temmuzdan itibaren gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin bağlı bulundukları vergi dairelerine beyande bulunmalannın zorunlu olduğu bildirildi. Mükelleflerin stok beyannamelerinde gösterdikleri mallara ait )V'nin ilk beyan döneminde ve bir defada indirim konusu yapılacagı belirtildi. 35 milyar liralık bilgisayar pazarmda aslan payı IBM'nin Geçen yıl bilgisayar şirketlerinin geliri yüzde 114 oramnda arttı. Pazarın dörtte üçlük bölümü 10 fırma arasında paylaşılırken, yalnızca IBM, pazarın yüzde 38'lik bölümiinii kontrol ediyor. Ekonomi Servisi Türkiye'nin bilgisayar pazan, geçen yıl iki kat genişlcdi ve 35 milyar liralık bir büyüklüğe ulaştı. Pazann dörtte üçlük bölümü 10 büyük fırma arasında paylaşılırken, geçen yıl gelirini yüzde 630 artıran IBM, yüzde 40'a yakın pazar payıyla bilgisayann devi konumuna geldi. Bilgisayar dergisinin temmuz sayısında yer alan verilere göre, 1983 yıhnda Türkiye çapında bilgisayar firmalarının sağladıklan gehr tutan 16 milyar 535 milyon lira iken, bu rakam geçen yıl 34 milyar 951 milyon liraya çıktı. Böylece bilgisayar pazan 1984 yıünda yüzde 114 oramnda genişlemiş oldu. Bilgisayarda geçen yıl en fazla geliri 13 milyar 358 milyon lirayla sistem satışlan getirdi. Bilgisayar kira gelirleri ise 10.8 milyar lirayla ikinci büyüklüğü oluşturdu. Bilgisayar pazannda hızlı bir rekabetin bulunmasına ve pazann yüzde 97'sinin 50 fırma arasında paylaşılmasına rağmen, bu piyasadaki yoğunlaşmanın arttığı gözleniyor. Geçen yıl pazann yüzde 72'lik bolümünün 10 fırma tarafından denetlendiği belirlenirken, 3 büyük firmamn yüzde 53'lük bir paya sahip olduğu dikkati çekti. Bu firmalardan IBM, geçen yıl gerçekleştirdiği sıçramayla tartışılmaz lider konumuna geldi. 1983 yıhnda 2 milyann biraz üstünde geliri olan IBM, geçen yıl bu rakamı 12.6 milyar liraya yükseltti. Böylece IBM'nin pazar payı da yüzde 38'e ulaştı. Koç Borroughs, 2 milyar 895 milyon liralık hasılatıyla ikinciliğini geçen yıl da korurken, NCR'nin önemli bir atak yaptığı ve ikinciliği zorladığı görüldü. Geçen yıl, bu pazardaki gelirini yüzde 400 oramnda artıran NCR, 2 milyar 866 milyon liralık bir hasılat sağladı. Bilgisayarcılann en sevdiği ilin lstanbul olduğu göze çarpıyor. Geçen yıl sayı itibanyla bilgisayarlann yüzde 64'ü Istanbul'da bulunurken, yüzde 27'si Ankara'ya dağıtıldı. Bu arada, Türkiye'nin en dınamik sektörünün bilgisayar olduğu da belirlendi. Resmi verilere göre, geçen yıl Türkiye çapında yeni kurulan şirketlerin yüzde 24'ünü bilgisayar fırmalan oluşturuyor. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Pembe Yazı Bazı mevsimlerde moda renktir pembe. Doğacak bebeğin kız olması isteniyorsa her şey pembe hazırlanır. Gerçı kız odalarında pembenin hâkim renk olduğu dönem bilmem gerilerde kalmış mıdır, ama bayanların T.C. vatandaşı oJduklarını gösteren kirnlik kartları pembedir. Olmayacak hayaller kuranlara yakıştırılan deyimler arasında "herşeyi tozpembe görmek" ve "pembe bulutlarda dolaşmak" da vardır. Hoşluk olsun diye "pembe rüyalar gör" denir. Bunların dışında en ünlü pembelerden biri başı dertten kurtulmayan "Pembe Panter"d\r. Son derece ciddi ekonomi gazetesi Financial Times da pembe kâğıda basılır. Türkiye'de de son günlerin gözde rengi hiç kuşkusuz pembe. Haziran ayına ilişkin fiyat göstergelerinin ve mayıs ayı ihracat rakamlarının açıklanmasından sonra ekonomide her şeyin fevkalâde iyi olduğu yolunda beyanlar birbirini izlemeye başladı. "Kaya Erdem'den pembe tablo", "Ekonomipembe", "Pembe Özal" gibi..başlıklar atıldı. Başbakan Özal ve yardımcısı Devlet Bakanı Kaya Erdem'in basına yaptıkları açıklamalara göre ekonomideki pembe tablonun başlıca öğeleri şunlardı: • Enflasyon hızı yüzde 40'ların altına çekilmişti, yıl sonunda bu oran yüzde 3035 arasına inecekti. Hepsinden önemlisi hızlanan enflasyon ortamından yavaşlayan enflasyon ortamına girilmişti. • Ihracat yeniden hız kazanmıştı ve 8.3 milyar dolarlık 1985 hedefine varılmaması için sebep yoktu. • İşçi dövizi girdilerinde ve turizm gelirlerinde büyük artış vardı ve bunların toplamının yıl sonunda 4 milyar dolara varması mümkündü. • Bankalarda döviz boldu ve Türkiye artık yardım arayan ülke deği! ortak arayan ülke olmuştu • Bütçe gelirlerinde bu yıl yüzde 5560 artış olacaktı ve bütçe açığı endişesi azalacaktı. • Emisyondaki artışın fiyatlara otumsuz yansıma yapması alınan önlemlerle önlenecekti. • KebanOymapınar gelir ortaklığı senetlerinin tümü satılacaktı. Yurt dışı gezilerine katılamadığımız için uzun süreden beri ilk kez lstanbul Sanayi Odası'nın kokteylinde konuşmak olanağını bulduğumuz Sayın Özal'ın yukarda saydıklarımıza ekleyecekleri de vardı. Sayın Başbakan'a göre bu ay içinde açıklanması beklenen 1^85 yılı ilk milli gelir tahmıni yüksek bir büyüme hızı gösterecekti. Elektrik ve çimento üretimindekı artışlar genel olarak üretimdeki ve yatırımlardaki artışların göstergesiydı. Inşaat sektöründe canlanma başlamıştı. Türkiye ekonomisinin yapısı değiştiği için bu hızlı büyümenin ödemeler dengesıne yapacağı olumsuz etki de sınırlı kalacaktı. Enflasyon konusunda ise Sayın Başbakan artık kendinden emindi. Sanayi Bakanı Cahit Aral'ın, "efendim enflasyon konusunda basının desteği de önemli" sözlerine Sayın Özal, "Basının desteğıne falan da ihtiyaç kalmadı, halloldu o iş". diye cevap veriyordu. Emisyondaki anormal artışı kendisine hatırlattığımızda da, "artık o işler değişti, yalnızca emisyona bakmamak lâzım," diyprdu. Gene İSO'nun kuruluş yıldönümü nedeniyle Hilton'da düzenlenen kokteylde karşılaştığımız Teşvik Uygulama Başkanı Fahrettin Kunak da pembe tabloya katkıda bulunuyordu. Fahrettin Kunak'ın belirttiğine göre bu yılın ilk beş ayında verilen yatınm teşviklerinin tutarı, geçen yılın aynı dönemine oranla ikibuçuk kat artmıştı. Belki daha da önemlisi, yeni tutulmaya başlanan kayıtiara göre, yalnızca nisan ve mayıs aylarındaki fiili yatınm malı ithalatı 130 milyon dolarlık bir büyüklüğe erişmişti. Tüm bunlar Türkiye'de yatırımlann canlandığının göstergeleriydi. Kunak'a göre ihracatın geçen yılın rakamlarının altında kalmasına yol açmış olan nedenlerin etkisi bundan sonraki aylarda görülmeyecek ve ihracattaki artış sürecekti. Çeşitli düzeydeki yetkililerce çizilen tablo yatırımlann canlandığı, ihracatın ve büyüme hızının arttığı, buna rağmen enflasyonun geriye çekildiği, bütçe ve döviz gelirlerinin Nızla arttığı, kısası her şeyin yolunda gittiği bir ekonominin tablosuydu. Bu tabloya pembe rengin yakıştırılması da boşuna değildi. Gerçi İSO Meclis Başkanı İbrahım Bodur'un aynı gün yaptığı konuşmada çizdiği tablo aynı derecere pembe değildi ve yetkililerce çizilen pembe tablonun pek çok noktasına ilişkin lacivert sorular sorulabilirdi ama bunların böyle bir pembe yazıda yeri yoktu. Piyasadan 7.6 milyar çekildi ANKARA, (ANKA) Merkez Bankası, temmuzun ilk haftasında piyasadan 7.6 milyar lira çekti. Piyasadaki para miktan 5 temmuz tarihi itibariyle 1 trilyon 183 milyar lira olarak belirlendi. Emisyon hacmi, son bir haftadaki daralmaya karşm, yılbaşındaki düzeyinin 210 milyar lira üzerinde bulunuyor. Emisyon hacmindeki büyiıme ise yiizde 21.6 olarak gerçekleşti. Geçen yılın eşdöneminde piyasadaki para miktarı, yttzde 14.3 oramnda 104.9 milyar liralık çogalma kaydetmişti. Türkiye bilgisayar ligi 1983 geliri 1984 geliri (milyon (milyon lira) lira) 2024 12600 1160 2895 571 2867 495 1349 342 1332 437 1079 788 461 774 461 774 339 749 Dünya bilgisayar ligi Toplam Bügiseyar gelir geliri (milyars) (milyar s) IBM (ABD) 45.9 44.3 6.2 Digital Eçuipment (ABD) 6.2 4.9 4.5 Borroughs (ABD) 5.0 3.7 Control Data (ABD) 3.7 4.0 NCR (ABD) 6.5 3.5 Fujitsu (Japonya) 5.4 3.4 Sperry (ABD) 3.4 6.3 Hewlett Packard (ABD) 7.6 2.8 NEC (Japonya) 2.8 Siemens (F.Atmanya) 16.0 İşletmeler sorumlu eleman bulamaz halde Ekonomi Senisi Türkiye Kimya Petıol Lastik ve Plastik • Sanayii. Işverenleri Sendikası KİPLAS üç ayda bir yayımladığı "KİPLAS isreren" dergisinin ikinci sayısıyayımlandı. Derginin bu sayısında yer alan bir açıkoturumda, sonımhı yetismiş bir kalifiye elemanla sıradan bir işçiıün aym ücreti al,WWİSİ bunun da mevcut toplusozleşme duzemndekı beürtıldı. Mevcut sıstem nedeniyle birçok isletme•İB sonunlnhık yüklenecek cfe IBM Koç Borroughs NCR UTE Ettek Saniva BtMGrup Büsay Tük. Meteksan Bttuk KIPLASın dergisi d "İş^ i ç i n , mesi çalışmalannın yaygınlasunhnası gerektig" haürlatıldı. Bilgisayarda ABD egemenUği Ekonomi Servisi Bilgisayarda ABD egemenliği sarsılmak bilmiyor. Dünyanm en büyük 5 bilgisayar şirketinin hepsi de Amerikalı. Gecen yıl dünya bilgisayar şampiyonluğu gene IBM'nin oldu. Bir yılda 45.9 milyar dolarlık (şimdiki dolar kuruyla 26 trilyon lira) toplam gelir sağlayan IBM bunun 44.3 milyar dolanm bilgisayar alanından elde etti. Böylece IBM, dünya pazanndaki egemenliğuıi büyük bir farkla korumuş oldu. Çünkü, bilgasayar liginde hemen IBM'nin arkasından gelen Digital Equipment şirketinin geliri geçen yıl 6.2 milyar dolar gibi bir rakamda kaldı. Üçüncü sırada yeralan Burroughs'un bilgisayar geliri 1984 yüında 4.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dünya bilgisayar pazannda ABD'lilerden başka ilk 10'da iki Japon ve 1 Alman şirketi boy gösterebiliyor. Dünyada da IBM'nin üstüne yok ANKARA, (a.a.) Bankalann euerinde basılı devlet tahvili bulunmaması nedeniyle makbuz karşılığı satış yapmaları, tahvil pazarlamalanm güçleştirdi. Bankalann makbuz karşüığı tahvil sattığı firmalann aldıklan makbuzlan ihalelerde kullanamamalan, tahvil satışlannı etkiledi. Bankalar halen Merkez Bankası matbaasında basılmakta olan tahvilleri ancak bugün alabilecekler. Tahvil satışlan konusunda bilgi veren Ziraat Bankası yetkilileri, bugüne kadar ihalelerle 19.4 milyar Hralık tahvil aldıklannı v£ bunun yaklaşık 5 milyar liralık bölümiinii sattıldannı kayttiler. "İhaleli makbuz"a ilgi az DIŞ KREDtLER KUR FARKI KAPSAMEVDAKt KREDİDE FAİZ DEĞtŞMEDt Universite mezunlanna Rotary bursu Ekonomi Senisi Uluslararası Rotary Vakfı'nın 198687 öğrenim yıünda gelişmekte olan ülkelerden 50 kişiye tanm dalında üsansüştü eğitim bursu vereceği açıklandı. "Açhkla Mücadele Bursu" için Türkiye'den de iki kişüik kontenjan aynldığı ve bursun yurt dışında bir öğrenim kurumunda tarımsal gelişmeye yönelik master ya da doktora çahşmalan yapmak isteyen universite mezunlanna üç yıl boyunca karşılıksız tahsis edileceği belirtildi. Konuyla Ugilenmek isteyenlerin "Ahmet Haseki Eğitim Burslan Komitesi Başkanı, Yıldız Posta Caddesi 26/B7 GayrettepeIslanbul" adresine başvurmaları istendi. TÖBANK, Genel Müdürü Tuncay Beyhan'ın banka Yönetim Kurulu'na atanmasıyla boşalan Genel Müdürlüğe, TÖBANK'ın dış işlemlerinden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Erol Akyazan atandı. TÜRK EKONOMÎ Bankası AŞ., Çin Halk Halk Cumhuriyeti ile dış ticaret ilişkilerini doğrudan yürütebilmek amacıyla Bank Of China ile işbirliği yapıyor. Atari bilgisayarı Türkiye'de Ekonomi Servisi Tüketicinin daha çok "ekran oyunlan''ndan tanıdığı Auri markası, şimdi de bilgisayarlan ile Türkiye'de. Firma yetkilileri, Atari markasırun Türkiye'de teşvik beigesine sahip tek bilgisayar markası olduğunu belirterek şu bilgiyi verdiler: "Atari markası benzerteri arasında beiirgin üstünlükleri olan 800xL/64K modeli Ue Türkiyc'dc. Atari bilgisayarlan Türkiye'nin büyflk etektronik kuraluşlanndan olan META şirketinin bayilerinde satışa sunulacak ve 200'b aşkıo META servisi Atari bilgisayarlan için hizmet verecek. 150 milyon dolarlık dış kredi % 35 faizle yatınmcı bekliyor Fon kapsamındaki kredilerin kullammında ödenecek faiz oranı, yılın ikinci yarısı için de yüzde 35 olarak belirlendi. ANKARA, (aj^) Dış kredi rarında, yatınmcılar tarafından ler kur farkı fonu kapsamında ödenecek yülık faiz oranının ki kredilere uygulanacak faiz yüzde 31 olması öngörüldü. Buoranı, yıhn ikinci yansında da na, azami yüzde 4 puan olarak aynen kaldı. belirlenecek aracı banka komisPara ve Kredi Kurulu, fon yonu da eklenecek. kapsamındaki kredilerin kullamPara ve Kredi Kurulu'nun, mında yatınmcılar tarafından Devlet Bakam ve Başbakan Yarödenecek faiz oranımn, 1985 yı dımcısı Kaya Erdem başkanhğmUrun ikinci 6 ayhk döneminde de da yaptığı iki toplantıda, bazı yüzde 35 olarak devam etmesini bankalann, dış krediler kur farkararlaştırdı. Yıhn ilk yansında kı fonu kapsamındaki kredilere da, fondan kuilandınlan kredi uygulanacak faiz oranının arttılere yüzde 35 oramnda faiz uy rılmasını istedikleri öğrenildi. gulanıyordu. Alman bilgiye göre, yıhn ilk yaPara ve Kredi Kurulu'nun ka rısında yüzde 35 olarak uygulanan faizin yüzde 4550 dolaylanna yükseltilmesi isteniyordu. Ancak, Para ve Kredi Kurulu, son toplantısında, söz konusu faiz oranının yüzde 35 olarak, yıhn ikinci yansında da devam etmesini kararlaştırdı. Para ve Kredi Kurulu aynca, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın Federal Almanya ve Japonya'dan sağladığı 70 milyon dolarhk kredi ile Sınai Yatınm ve Kredi Bankasf nın, Dünya Bankası'ndan alacağı 80 milyon dolarhk kredinin dış krediler kur farkı fonu kapsamına alınmasım kararlaştırdı. Boytece, 1985 yıhnın ikinci yansında, toplam 150 milyon dolarlık kredi yüzde 35 faizle kullanüacak. SERMAYE PraASASEVDAN Baraj senedîne özel finans kıırumu rekabeti m HAZIRLAYAN YENER KAYA DOVIZ KURLARI Merkez Bankası kendı işlemleri ıçın dolann alış kurunu 527.05 lira olarak beiırledi Dövizin Cinsi Çin Halk Cumhuriyeti ile dış ticaret ilişkilerinin doğrudan yürütülebilmesini sağlamak amacıyla Sermaye piyasası uzrnanları Keban ve Oymapınar gelir ortaklığı senetlerinin bu kez fazla Hgi görmemesini, özel fınans kurumlarmın rekabeüyle açıklıyorlar. Bu uzmanlar, yastık altında para kalmadığı biçimindeki görüşlere karşı, "Yastık altındaki para, özel fınans kurumlarına gidiyor" görüşünü savunuyorlar. Geçen hafta içinde satışa sunulan 100 milyar nominal değerli Keban ve Oymapınar barajlan gelir ortaklığı belgelerinin tasarrufçular tarafından eskisi gibi ilgi görmemesinin nedeni sermaye piyasası uzmanları arasında değişik bir şekilde yorumlandı. Gelir ortaklığı belgelerinin hızlı bir şekilde satılmayış nedenini yastık altındaki paranın bittiğine bağlamadıklarım öne süren piyasa uzmanları esas olarak yastık altındaki paralann özel finans kurumlan tarafından değerlendirildiği görüşünde birleşiyorlar. Bankalarda faizde değerlendirilmeyen paranın sahibinin getiride kıstas olarak yine de banka faiz oranlarını aldığını belirten bir piyasa uzmanı, "Bu nedenle bem bankadan hem de baraj belgelerinden daha iyi gelir sağlayan özel finans kurumlan atıl parayı toplamakta önde gidiyor. Toplu Konut ve Kamu Idaresi Ortaklığından daha fazla gelir verdikleri için atıl para kaynaklan bu yönde degerlendirildi" dedi. Bu arada, Türkiye Iş Banka sı'nın bazı şubelerinden yaptığırruz araştırmalara göre bazı banka yetkilileri eski Keban A ve B gelir ortaklığı belgeleri ile Köprü A ve B gelir ortaklığı belgelerinden önemli geri dönüş olduğunu öne sürdüler. Aynca, Tahtakale ve Kapalıcarşı piyasasından aldığımız haberler de piyasa uzmanlannın belirttikleri savları doğrular nitelikte göründü. Zira, Tahtakale piyasasmda geçen hafta içinde daha önceden Köprü ve Keban gelir ortaklığı belgelerinin satışlannın yapıldığı zamanki gibi büyük miktarlarda döviz bozdurma işlemi olmadığı öğrenildi. Aynı kaynaklardan aldığımız bilgilere göre, Kapalıçarşı'da da eskisi gibi büyük miktarlarda külçe ve lira altın bozduran olmadığı belirtiliyor. Ote yandan, hisse senedi piyasasında alım satım işlemleri açısından yavaş ama yeni fiyat oluşumu ve bazı hisselerin olağanın dışında prim yapması açısından oldukça canlı bir hafta yaşandı. Nitekim gecen haftarun son flaş haberi NASAŞ'tan geldi. Söz konusu şirket, 4 milyar lira olan ödenmiş sermayesini 6 milyara çıkanrken, bir milyarlık bölümünü paralı, diğer bir milyarlık bölümünü ise bedelsiz hisse olarak dağıtıyor. Yaklaşık üç haftadan bu yana piyasada sürekli prim yapan bu kâğıda karşı talebin önümüzdeki günlerde de süreceği söyleniyor. 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frartgı 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 jsveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 italyan Lıreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Ahş 527.05 366.30 25.87 181.80 9.04 59.82 161.47 62.37 218.06 28.12 217.91 1752.13 729.44 144.42 Döviz Satış 532.32 369.96 26.13 183.62 9.13 60.42 163.08 62.99 220.24 28.40 220.09 1769.65 736.73 145.86 Efektif Efektif Ahş Satış 527.06 537.59 347.99 373.63 25.87 26.39 181.80 185.44 8.59 9.22 59.82 61.02 161.47 164.70 62.37 63.62 218.06 222.42 26.71 28.68 207.01 222.27 1664.52 1787.17 729.44 744.03 137.20 147.31 BANK OF CHINA ile işbirliğimizin* başladığını Sayın İthalatçı ve İhracatçılarımıza duyururuz. Bu sayıda: • Yorum»Piyasalardan Haberler» Dr. Öztin Akgüç/1984 Yıhnda Banka Kârları»Tuncay Artun/Dalgalı Borç Teknesi •Hazine Bonoları ve Etkileri«Prof. Dr. Feridun Ergin/tsraf Sürerken Borçlanmak» Dr. Niyazi Berk/Forfaiting • Dr. İhsan Ersan/Forfaiting ve Türkiye» Uluslararası Finansal Pazarlarda Geçen Ay« L. Zeynep Kaptanoğlu/ Amsterdam Borsası» Prof. Dr. Haydar Kazgan/Likidasyon • Çelik Sanayii ve Çukuröva Çelik Endüstrisi* Haziran Ayında DB40 Endeksi Yükseldi» Hisse Senetlcri Piyasası'nda Son Durum İstemc Adresi: Genborsa AŞ. Büyükdere Caddesi No 14/5 ŞİŞLt/tSTANBUL TÜRK EKONOMİ BANKASI A.S. Dış İşler Müdörlüğu Telefon: 143 08 46. lstanbul DB40 endeksi 110 puanı aştı DB40 Endeksi, geçen hafta 3.53 puan gibi rekor bir tırmanış gösterdi ve 110.19 puana çıktı. Bu tırmanış, endekse dahil 10 şirketin hisse senedi fiyatlarında 50 ile 500 lirahk artıştan kaynaklandı. Bu 10 şirketin 5'inde yaklaşık üç haftadan beri fiyat yükselişi sürüyor. Bu 5 şirketin kâğıtlanna olan talebin onümüzdeki günlerde de sureceği sanılıyor. DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksinin Haftalık Gelişimi 110.19 •' Bu işbirligi BankofChina'nın Beijıngde(Pekin) bulunan Genel Müdürlügününyanı sıra Zhujıang.Shanghai. Tianjin.Guangzhou. Dalian ve Qingdaoeyaletlerı şubeleri ile doğrudan ilişkilerı de kapsamaktadır. Lcvent, Güvercın Dı.nığ:. Gazelecıler ^ apı kooperaıifi C/3 Blok, Daire 7. Saat: 913 Tel.: 164 57 25 Randevu ahnması rica olunur. DÎŞ TABİBİ ORHÂN TÜZÜN