Katalog

CUMHURIYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Hukuk devletini yaşatmak için yargının etkinliğini daha bir pekiştiren bu madde, aynen şöyle: "YetkKiz tutuklamanın lutkfanlması için emirname (Habcas Corpus), bir yetkinin kullanılmasını saglamak için emirname (mandamus), herhangi bir mahkeme veya yargı niteliğinde yetlü kullanan herhangi bir makamın yanlış bir karannın uygnlanmasını önlemek için emirname (Prohibition), bir makanun herhangi bir yetkiye dayanılarak işgal edildiğinin soruştunılmasına üiskin emirname (quo »arranto) ve herhangi bir mahkeme veya yargı niteliğinde yetki kullanan herhangi bir makamın karannın iptali için emirname (certiorari) çıkarmaya munhasıran Yiksek Mahkeme Vargrtay olarak yetldHdir." Çok yönlü görevler üstlenen yargının bagjmsızJığını korumak, KKTC için yaşamsal önem tasıyor. Ana>rasa ile kurulan düzenin basarısı, yargının ışlerliği ile doğrudan bağlantılı. Kıbns'ta, yargıçlann atanması, özlük işlerinin düzenlenmesi, Yüksek Mahkeme'nin başkan ve yedi üyesinin sayısal çoğunluğu oluşturdugu "Yüksek Adliye Kurulu"na bırakılmış. Cumhuriyet Bassavcısı'nın dogrudan katıldığı kurula, Cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Meclisi ve Barolar Birliği tarafından da birer üye seçiliyor. "Yargmm genel işleyişi, düzenli calışması, yargıçlann ve mahkemelere ba|lı kamu görevlilerinin görevlerine devamlan, işlerin verimli bir biçimde yürütulmesi, yargıçlann yetışmeleri, meslegin onurunu korumalan..." bu kurulun gerekli görduğü önlemlerle sağlanıyor. Mahkemelerdeki yontem kurallannı uyarlamak, adaletin gerçekleştirilmesini geciktiren işlemieri yaJınlastırrhak, yargı harç ve giderlerini düzenlemek ise, Yüksek Mahkeme'nin yönetsel görevleri arasında. Bu amaçla Yüksek Mahkeme, "...anayasa ve yasalarda belirlenen kurallar çerçevesinde mahkeme tüzükleri..." yapabihyor. KKTC Anayasası'ndan özetlediğimiz görüntüler, yargının bağımsızlığı ile birlikte, kendi özdenetimini gerçekleştirmesi için, anımsanabilen tüm önlemlerin almdığım ortaya koyuyor. KKTC Anayasası'nda yer alan temel hak ve özgürlüklerle ilgjli güvencelerin, çağdaş anayasalann gerisinde kaldığı söylenemez. Bir çok konuda, Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi'ne koşut düşen uyarlamalar yapılmış. Dizgelerde, hakların nasıl kısıtlanacağma değil, özgürce kullanma yöntemlerine öncelik verilmiş. Yasalar, "..ancak, savaş halinde vatana ihanet, devletlerarası hukuka göre korsanlık ve tedhiş suçları için veya müebbet hapis cezası gerekriren bir suctan mükerrer mahkumiyet halinde..." ölüm cezası koyabiliyor. "Hiçbir yasa, suçun agırlıgı ile orantılı olmayan bir ceza koyamaz" ilkesi, suçlarla cezalar arasındaki dengeyi bozabilecek adaietsiz yasalara karşı, Anayasa Mahkemesi'ne başvuru yolunu açıyor. Kişi özgürlüğü ve güvenliği, hak arama özgürlüğü ve yasal yargı yolu, sanık hakları, KKTC Anayasası'nın en ince aynntılanna kadar inip özenle islediği konular arasında. Suçustü koşullan dışında, "..gerekçeu' yargıç karanna dayanarak düzenlenmiş adli bir belge bulunmaksızın.." kimse yakalanıp özgürlügunden yoksun bırakılamıyor. Yakalanma ve tutuklanma nedenlerinin bu işlem sırasında sanığa hemen bildirilip, "..kendisinin veya yakınJanrun seçtiği bir hukukçunun hizmetinden derhai yararlandınlması.." sağlanıyor. Yargıcın sekiz günde bir, kendiliğinden incelemek zorunda olduğu tutukluluk durumu, en ağır suçlarda bile, üç ayı gecemiyor. Bu sürenin sonunda "..tutuklamayı uygulamakla görevli kişi veya makam... tutuklanan kişiyi derhai serbest bırak"mak zorunda. Kıbns'ta, "Bir suçtan samk herkes, en azından, hakkında yapılan suçlamanın rütelik ve nedenini.." öğrenmek, "savunmasını hazırlamak için yeterh' zamana ve kolaylıklara sahip olmak, ... iddia tanıklarını bizzat veya avukatı vasıtasıyla sorguya çekmek, savunma tanıklarını da iddia tanıklan ile aynı koşullar altında getırtmek hakkına sahiptir." Gazete, dergi, broşür, kitap yayımlamak, dernek ve sendika kurmak, toplantı ve gösteri yürüyüşleri yapmak, önceden izin aJınması koşuluna bağlı değildir. "..Basımevi ve eklentileri, basın araçlan, suç aracı oldukları gerekçesiyle de olsa, zorla alınamaz veya el konulamaz veya işletilmekten alıkonamaz." SONUÇ Kişi hak ve özgürlüklerini böylesine somut guvencelere bağlayan bir anayasada, "Polis, demokratik hukuk devleti ilkelerine ve yurttaşlann temel haklanna saygılı olarak, anayasa ve yasalar çerçevesinde görev yapmakla yükümlüdür" denilmiş olması, gerçekten övgüye değer bir duyarlılıktır. Yakmlık duyduğumuz, her yönü ile tanımak istediğimiz Ku1 zey Kıbns Türk Cumhuriyeti'nin "Düşünce suçu yoktur" diyen anayasasından sunduğumuz kesitier, bizlere de bir şeyler anımsatabilmelidir. 10 TEMMUZ 1985 Yakınhk duyduğumuz, her yönü ile tanımak istediğimiz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin "Düşünce suçu yoktur" diyen Anayasası'ndan sunduğumuz kesitier, bizlere de bir şeyler ammsatabilmelidir. Kıbrıs Anayasası Kuzey Kıbns Tiirk Cumhuriyeti Anayasası, yeni kuruluşun tarihsel gerekçelerini açıklayan "Baslangıç" bölütnü ile, sekiz "Kısım"da topianan 164 raadde ve 13 geçici maddeden oiuşuyor. Yurttaşlannın sayısı iki yüz bini aşmayan bir toplumun böylesine geniş kapsamlı bir anayasa yapması, iJk bakışta, gereksiz aynntılara ınildifi izlenimini veriyor. Küçük harflerle dizilmiş 51 yapraklı kitabı okudukça, bu kuşkuların yerini, özlemle bütünlesen üstün bir beğeni aüyor. Anayasalar temel hukuk kurallannı belirlediğine göre, bağımsız devlet olma kararlılığına varan bir toplum, elbette her olasılıği düs.ünecektir. En doğruyu, en iyiyi yakaiamaya çalışacaktır. KKTC Anayasası da, böylesine çok yönlü arayışların ürtlnü. Büyük ölçüde Türkiye anayasalarından esinlenmiş. 1982 ve özellikle 1961 anayasalannın bir çok maddeleri, hiç degijim geçirmeden, yeni devîetin ilkeleri arasına katılrruş. Bu çok yakın benzerfiklere karşm, Kıbnslılar, kendi yasamlanyla özdeşleşen temel kurumların korunduğu çagdas bir anayasa derlemeyi basarnuşlar. Kıbns Anayasası'nın çagdas niteligi, Türkiye'den yapılan aiıntıiardan ileri gelmiyor. Bizim yasalarımızın henüz ulaşamadıgı gelişmiş bir hukuk anlayışı, KKTC Anayasası'nın temeJini oluşturuyor. Türkiye'den giden deneyimli anayasa uzmanlaruıın katküan bile, erkler ayrüıgı ilke PENCERE Anımsama!. Paris'te Louvre müzesinde bulunan Jokond'u herkes bilir. Gülümsemesiyle ünlü bu kadını yaratan, ünlü italyan ressamı Leonardo da Vinci'dır. 1924 yılının 1 nisan günü Jokond'u seyretmeye gelenler arasında SiYaU adında bir Çinli de vardı. Jokond, SiYaU'yu görür görmez âşık oldu ve 21 Nisan 1924 günü "hatıra defteri"ne şu dizeleri yazdı; "Bugun Çinlim gözbebeklerimin içinde durdu; ve sordu: 'Tanklarının kırk ayakiı tekerlekleriyle, pirinç tarlalarımızı ezenler şehirlerimizde cehennem imparatorfarı gibi gezenter; senin seni yaratanın nesli mi?" • Nazım Hikmet 1929'da yayımlanan "Jokondile Si)faU" adlı kitabında bir aşk serüveni anlatır. Louvre müzesinde kendisini görmeye gelen SiYaU'ya tutulan Jokond, bir gece kaçar, Çin'e gider; Çinlilerin acıklı yaşamına karışır. Ne var ki iş yalnız Nazım'a kalsaydı, "şairyalan söylüyor" d\ye Çin gerçeğini yadsımak kolaydı. Tarih kitaplarına da baktığımızda tüyler ürpertici bir geçmişi okuyoruz: ' Kıtlık Çin'de sık sık raslanan sıradan bir o/aydı. Kıtlık başgösteren yerlerde insanlar otlan ve ağaç kabuklarını tükettikten sonra açlığı bastırmak için toprak yiyorlardı. Toprak öldürücü etkisini kısa zamanda gösteriyor, tarlaiar cesetierle örtüiüyordu. O zaman insanların cesetlere, ya da yan ölü yarı diri kimselere saldırdığı görülüyordu. insanı insan eti yemeye zortayan bu acılı yoksunluk kafalarda ve yüreklerde derin izier bırakmaktaydı." (Devrimler ve Karşıdevrimler Ansiklopedisi, Cilt 1) Eski Çin'de beyazlara özgü lüks lokantaların kapısında bir yazı okunurdu: Köpekler ve Çintöer buraya giremez." Osmanlılardaki gibi kapitülasyonlar, Çin'in canına okumuştu. İngiüzler, Fransızlar, Amerikalılar, Japonlar, vb. Çin halkının iliğini sömürüyorlardı. 20'inci yüzyıla gırildiğinde Çin'in işi bitikti: Yarım milyar insanın yaşadığı bir serbest ticaret pazarı. liberal ekonominin fink artığı bir ülke... (Arkası Sa. 8 'de) GÜNEY DİNÇ îzmir Barosu Avukatlarından sini geriletmeye, temel hak ve özgurlükleri güvencesiz bırakmaya yetmemiş. KKTC'de, yasama, ytirütme ve yargı organları arasında uyurnlu bir işlerlik kurulmuş. Erkler arasında doğabilecek uyuşmazlıklarda, "yargının üstünJüğu" ilkesi benimsenmiş. Hemen her konuda son söz, bir başkan ve yedi üyeden olusan Yüksek MahJceme'ye bırakılrrus. Ada'nın nicel koşuilarına uygun olarak, Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan, Yargııay, Yüksek İdare Mahkemesi (Danıştay) görevlerini birlikte yüriitüyor. Yasalann ve toplum yaşamını yönlendiren kurallann anayasaya uygualugunu saglamak amacıyla, Yüksek Mahkeme'ye basvuru olanaklan olabildiğince geniş tutulmuş. Tüm kurum, kuruluş ve sendikalar, "...kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda... bir yasanın, kararnamenin, tüzüğün, Cumhuriyet Meclisi içtüzügünün, Cumhuriyet Meclisi karanmn, yönetmeliğin..." anayasaya aykmüğı gerekçesi ile, doğrudan iptal davası açabiliyorlar. Cumhurbaşkanı, bizde olduğu gibi, Cumhuriyet Meclisi'nin benimsediği yeni yasaJan, bir kez daha göriisülmek üzere Meclis'e geri gönderebiliyor. KKTC Anayasası'nda, Cumhurbaşkaru ile yasama organı arasında bu yüzden doğabilecek çelişkileri yumuşatan üginç bir yöntem benimsenmiş. Cumhurbaşkaru, Cumhuriyet Meclisi'nden geçen biryasayı, dilerse, "...yaymlanmadan önce anayasanın herhangi bir kuralına aykın veya uygun olup olmadığı konusunda göriişünü bildirmek üzere, Anayasa Mahkemesi'ne sunabili"yor. Bu aşamadan sonra, Yüksek Mahkeme'nin katıhmı, saJt danışmanlık düzeyinde kalmıyor. Anayasa Mahkemesi'nin en geç 45 gün içinde gerekçeleri ile birlikte açıklayacağı kararda, henüz onaylanmayan yasa anayasaya aykın bulunmuşsa, Meclis'e yeniden gönderümeksizin yürürlüge ginnesi onleniyor. YARGININ ETKİNLİĞİ Ne kadar özen gösterüse, hukuk kurallanrun yaamuıda, başlangıçta hiç düşünülmeyen çelişkilere düşülmesi kaçınılma2 olmaktadır. Sözcüklerin, noktaiama işaretlerinin yerleştirümesinden doğan yanlışlar bile beklenmedik yorumlara kaynaldık edebilmektedir. Değişik hukuk sistemlennden esinlenen düzenlemelerde, bütünlüğün sağlanması daha da güçleşrnektedir. KKTC Anayasası'nda, bu sorunların önemli boyutlara ulaştığı gözleniyor. Ada'nın, 1878'den sonra etkisi altında kaldığı lngiliz hukukunun evrensel kurallannı yaşatma çabaları, Anayasa' nın 151/3. maddesinde somut çözüme bağlanmış. Ayrıntılı tanımlarla konuyu dondurmak yerine, gelenek ve uygulamalarla gelisen kurumlann, temel güvenceler arasına katılmasıyla yetinilraiş. EVET/HAYIR OKTtf AKBAL "Yiyin Efendiler" Her villa 65 milyon liraya çıkacakmış. Zaten arsayı da çok ucuza almışlar, metrekaresi 500 liradan... Oysa 1979 yılında halka dağıtılmak üzere parsellenen bu arsalann o zamanki metrekare fiyatı bile 1250 ile 1500 lira arasında değışiyormuş, şimdi ise 3 bin liraymış.. Ama Bay Pakdemirli'nin başkanlığını yaptığı yapı kooperatıfi bu arsaları ucuza kapatmış... Şimdi bu arsaya dubleks villalar yaptınlıyor İzmır'i tepeden goren bu güzel yer ANAP'çı 'yüksek tak/m'm İzmir'e yolları düştüğünde konaklayacakları bir semt oluyor... Şimdi bu mutlu kişıler kooperatifinin üyeleri arasında kimler var, bir görelim Kaya Erdem (Başbakan Yardımcısı, Devlet Bakanı), Cahit Aral (Sanayi ve Tıcaret Bakanı), Mükerrem Taşçıoğlu (Turizm Bakanı), Hasan Celal Güzel (Başbakanlık Müsteşan), Yusuf Bozkurt Özal (DPT Musteşarı, Başbakan Turgut Özal'ın kardeşi), Galip Demırel (İçişleri Bakanlığı Müsteşan), Mahir Barutçu (Dış Tıcaret Müsteşar Yard,) Yener Dinçmen (Dış Ticaret Müsteşar Yrd.) Cengiz Aysun (DPT Müsteşar Yrd.), Cahit Bayar (Ankara valisı), Erdoğan Şahınoğlu (Adana Valisi), Abdülkadir Aksu (Gazıantep Valisi), Saffet Arıkan Bedük (Emniyet Genel Müdürü), Ahmet Ertuğrul (Halk Bankası Genel Müdürü), Ertuğrul Şenay (Bankacılık ve Kambr/o Genel Müdürü), Kadir Günay (Kamu Finansmanı Genel Müdürü), Erol Hürbaş (Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü). Uğur Ercan (İhracat Genel Müdürü), Gürbüz Şakranlı (Manısa Mılletvekilı), Sürıa Baykal (izmir Merkez İlçe Beledıye Başkanı). Güzelbahçe Beledıye Meclisi eski uyelerinden Ertan Avkıran'm bu konudakı açıklamasını okumakta yarar var: "1977 yılında Beledıye Meclıs üyeliğine seçildim. Aynı yıl Encümen üyelığini de üstlendim. O zaman için Güzelbahçe'de yaşayıp da ev arsa sahibi olamayan vatandaşları ev sahibi yapmak amacıyla çalışmalara başladık. Arsaları dağıtmaya zaman kalmadan belediyeler de değişti. Daha sonraki dönemde de evsiz arsasız vatandaşın yarar• (anacağı bu alanlara yüksek düzeydeki bürokratlann el attığını öğrendik. Çok üzgünuz. Böyle olmamalıydı. Ayrıca 1978'deki fiyatları ile arsanın metrekaresi bu yeröe 12001500 liraya gidiyordu. Daha sonraki zamanda nasıl olur da 500 liraya satılır, anlayamadık 500 liraya satılabılıyorsa neden vatandaşa satılmıyor? Şu an bu bölgede inşaatın çevresindeki arsalann fiyati n metrekaresi 3000 lıra cıvarındadır Devîetin, konut işleri ile 'i olan yetkililerin, ev sahibi bürokratlardan önce evsiz vaişı ev sahibi yapmasını isterdik." 'sız kooperatıf var. Arsa bekleyen, konut fonundan kredi >n... Hern de bu kooperatiflerin üyeleri hep evsiz barkr. Oysa yukarıda adları ve görevleri belirlenen sayın asında kaç evsiz barksız var? Boyleyken, fırsat fırsat>k bir çeşit yararlanma eylemine kalkışmak en hafif dekin olmuyor mu? Bu mu ANAP'ın ortadırekten yana jolitikası? Bütün ulusun gözleri önünde olup biten bu Jı, tek yönlü, yalnızca yandaşfara çıkar sağlayıcı davrailk genel seçimde ANAP'ın yenik düşmesine yol açmamı? Gözler bu denli kör, kulaklar bu denli sağır mı? Metre \ 500 liradan arsa al, konut fonundan adam başına 4 mil. yakın kredi sağla, İzmir'in Guzelyalı'sında dubleks villa ibi ol! 3una olsa olsa Tevfik Fikret'in "Yiyin efendiler yiyin Bu hanı ia sizin" dizelerıyle karşı çıkılır. Bu tür partizanlığın cezasıJa halkımız ilk genel seçimde verir... Gaziantepİstanbul H42 km. Otobüsle 18 saat Ucakla 1 saat 4 0 dakika, "TeleİşlemHeŞ saniye! Bankanıza şorun, bir Gaziantep çekini İstanbul clan 3 saniyede tahsil edebiliyor musunuz ? >ay?lmış 8 5 Teleişiem / li Yapı Kredi arasında bütün işlemler bir kaç sanryede bitiyor. Istanbul, Ankara. İzmir. İzmit. Bursa, Mersin'den sonra şimdi de Adana, iskenderun, Gaziantep. Marmaris, Ereğli/Karadeniz ve Karabük de Teleİşlem'e geçti. Tam 12 Merkez'deki 8 5 Yapı Kredi Şubesinde 6 4 5 Telelşlem Terminali birbirine bağlı. 8 5 Yapı Kredi tek şube gibi. Türkiye'ye yayılmış 8 5 Yapı Kredi Şubesi arasında elektronik irtibat var. Telelşlem'li bir Yapı KredKye girdiğiniz anda. diğer 8 4 Yapı Kredi Şubesindeki t ü m Teleİşlem terminalleriyle irtibat nalindesiniz. Teleİşlem Yetkilisi tuşlara bastığı an, 1500 k m ötedeki Yapı Kredi'yle irtibat kuruyor. Çek. senet, havale, para çekme, para yatırma ve diger bütün banka işlemleri, birTeteİşlem terminali önünde tek şubedekı gibi çözümleniyor. Posta. telefon. telgraf. teleks yok...provizyon yok. Paranız anında cebinizde. Bir şehirden öbür şehire. Bugün Türkiye'de hiçbir bankada bulunmajraın bu kadar şehirteraras iletişim Yapı Kredi'de bulunuyor. Yapı Kredi bu üstün hizmetı. iş adamına, esnafa, tüccara, sanayidye ve paranın anında ulaşımını ara>an günümüz insanına teklif ediyor. Yann birkac saniyenizi Yap\ Kredi/ye ayınn...lTeleîslem/i tamyın!' TeleİştemB Yapı KredBen İstanbul: AksarayAiüyoiAsmaaltıfiarbarcs BulvanBahariyeBatKekapı8eoekBesıktaş6eyazjteeyogiijBcstanaCacldeOcstan Çarşı/KadıköyÇernberlıtaşDalyanElmadagEtılerEsentepeFatfıFenköyFındıkiıFındık2ade<îayrettepeCamussuyuKac)ı köyKapalıçarsıKaraküyKartalKasımpasaKızıttoprakKuleclıbıKürtuluşLevent4LeverıtMaltepe/KartalAnkara. AnafartalarBuvtık Sar^<xiverevlerHacettepeKızılayuNecatıbeySarrıarıpazanSıtelerUKısYenısenırYıldınmDeyazıt kmln Alıaöa6üyük Efes OtelıÇarîiıcıEşrerpaşaKarsıyakaKemeraloKonakKordonYenıgun İzmit: ızmıt Bursa: Bursa Meraln: Mersın«araduvar Adana: AdanaYağcamı iskenderun: IsKenderur Gulantep: Gaziantep Marmarb: Marmaris Eı«0l/Karad«niz: Eregiı Karabük: Karabâk İETT GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN İDAREMİZ İKARUS OTOBÜSLERİ İÇİN 900 ADET 0 121 MM. KOMPLE PİSTON, 600 ADET 0 123 MM. KOMPLE PİSTON SATIN ALINACAKTIR 1 Yukarıda yazılı malzemeler mekıupla fiyat ve leklif isteme usulu ile ihaleye çıkarılmış olup, şartnamede yazıJı kanuni mşoeıleregörehesap edilecek teminatı ihtiva eden teklif mekluplan, 25Temmuz 1985 Perşembe günü saat 14.15'e kadar Metrohan 4'ncü kaıca bulunan Levaiim Mudurluğü, Taşıtlar Kısım Şefliği'neelden verilecektir. 2 Bu işe ait şartnameler Metrohan l'nci katta bulunan Merkez Veznesinden 2.000 TL. bedd mukabihndc satın alınabılir. Basın: 20232 YAPI KREDİ "hizmette sınır yoktur"