Katalog

17 ŞUBAT 1985 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 BİLİMTEKMK DÜNYASINDAN VEHBJ BELGJL HAYVANLAR ^.tVRE ENTTL ETK,VE BAK KT.R.L,Lfe, UCtPLNC .K. UAF ETT.M Yeni buluşlar işsizliğe yol açar mı? Videonun ülkemizde yerleşmesiyle, pek çok kişi videot'tılukla geçinmeye başladı Bir konuşmanın en ilginç yanı, sorular ve yanıtlardır. Eskışehir Anadolu Üniversitesi'ndekı konuşmamın ikinci yarısı bunlara ayrılmıştı. öğrenciler gayet güzel sorular sordular. Kendilerine teşekkürü borç biliyorum. Sorulanlar şunlardı: 1) Bir bilgisayar 100 bin kişilik bir fabrikanın ücret hesaplarını, vergi kesintilerini, sigorta keseneklerini, avans taksitlerini... en çok bir saatte en doğru biçimde hesapladığına ve bu kadar işin bir muhasebeciler ordusunca ancak 6 ayda yapılabileceğine göre bilgisayar işsizliğe yol açmıyor mu? 2) Bilgisayar zekâlı bir makine olmadığına ve öğretileni papağan gibı tekrarladığına göre bunlardan yararlanma sınırlı olmuyor mu? 3) Yeni buluşların işsizliğe yol açtnası halinde bunun sosyal ve ekonomik aksaklıklan nasıl giderilebilir? 8e .' OUPU .. İİİLGİSA YAR lş mi azaldı, is mı buldu. Kaldı ki, matbaanın gelmesi elyazmacılığını da öldürmemiştir. Bundan 60 yıl önce, birçok kimselerin zenginliği, yazma Kur'anları ile ölçulürdü. Topkapı dışındaki Veli Efendi Çayırının sahıbi Veli Efendi (şımdi at yarışlarının yapıldığı çayır) on kadar yazması ile Istanbul'un sayılı zenginlerinden sayılıyordu. Bir Kur'anın altı ayda yazılması piyasayı daraltıyordu. Bugun en çok bin liraya, çoK değerlı elyazmalarının tıpkı basımını edirımck kabildır. Hlyazmacılar kaç kişi ıdi, matbaa ile ılgili ışleri yapanlar ka"ç kişi? Sadece bunun düşünülmesi, farkı anlamaya yeterlidir. Sean Jacques Rousseau, bilim ve sanatların gelişmesinin insanlığın hayrına olmadığını ileri sürerek ödül kazanmıştı. Simonde Sismondi, yeni buluşların önlenmesini istemişti. Üstatlar 200 yıl sonra bugün sağ olsalardı kendi düşüncelerine herhalde kendileri de gülerlerdi. Buluşlar arasında, işsizliğe yol açmaları konusunda ayırım yapmak gerekir. Ülkemize gramofonun gelmesi kimin, hangi ışini önlemiştir? tstanbul'da tiyatroculukla geçinenlerin sayısı 250 kişiyi geçmezdi. Oysa sinema, Türkiye'de yüzbinlerce kişiye ekmek kapısı açmıştır. larına yansıyacaktır. Ama, 'Bu kadar muhasabeci ne yapsın?' denecek. Bu, geçici bir zorluktur. Mecelle'nın deyışı ile 'İki zarar çatıştıkta hafifi yeglenir, ağırının çaresine bakılır.' Kaldı kı, bilgisayar yanlış da yapmaz. Yaptığı olmuyor mu? Bozulursa oluyor tabii. O zaman da işin onanmına gidilir. Burada bir fıkra eklemek isterim: Yüz bin işçili bir fabrikada işçiler, ücret hesaplarının yanlışlığı yüzünden muhasebe müdürünün ışine son verılmesini istemışler. Ertesi gün müdüriyet fabnkanın girişine şu duyuruyu asmış: 'Hesaplardan sorumlu bilgisayarın işine son verilmiştir.1 Cenevreli JeanJacques Rousseau (17121778) bilim ve sanatların gelişmesinin insanlığın hayrına olmadığını ileri sürerek ödul kazanmıştı. Yine Isviçreli Simonde de Sismondi (17731842), yeni buluşların önlenmesini istemişti, daha doğrusu yasaklanmasını. Üstatlar 200 yıl sonra bugün sağ olsalardı kendi düşüncelerine herhalde kendileri de gülerlerdi. Yeni buluşlar yasaklansa idi tren, otomobil, telgraf, telefon, plak, film, televizyon, video da olmayacaktı. Taşıt olarak kağnılarla yetinecek, clektnk aınpulünün nuru yerine gazyağı lambasının kör kandili ile aydınlanacaktık. 'Bu kadar buluşa rağmen insanlar yeterince mutlu mu?' diye sorulacak belki. tnsan bugün yeterince mutlu değilse, nedeni yeni buluşlar değildir. Belki bunlardan bütün insanlığın eşit derecede yararlanamamasıdır. Afrika'ya makine girse idi her gün binlerce ınsanın ölmesine yol açarı kıtlık da kuşkusuz olma/dı. Ben çocukken Doğu Anadolu'da sık sık kıtlık olurdu. Tren, yol ve makine bunu önlemiştir. Hele sağlık alanındaki buluşlar, bunları yapanlann altın heykclleri dikilmeye değer buluşlardır. Verem, kolera, veba, çıçek salgınları Avrupa nüfusunun yarısını götürüyordu. 1941 kışında Kastamonu'nun Kalfa Köyünde tam 16 evde tek bir insan kalmamış, hepsi, yerli deyişle, 'taun'dan ölmüş, muhtar bu evlerin kapılarını muhürlemışti. Mutluluk vebadan ölmek mi, yoksa kurtulmak mıdır? Günümüz insanı geçmiş yüzyıllar insanlaıına göre çok mutludur, fakat bunun farkında değildir. Vardar Yeniceli Hayalî (ölümü 1556) ne demişti: 'O mahfler ki derya içredir deryayı bilmezler' (O balıklar ki...) Türkiyemızin tek çıkar yolu yeni buluşlardır, ötesi laftır. KIIV1 KIME DUM DUMA m:uu Makine ve iş§izlik Sorulardan birincisini burada inceleyecek, öbürlerinin yanıtlarını gelecek yazılarıma bırakacağım. Makinenin işsizliğe yol açtığı savına en güzel cevabı tarihimizde buluyoru7. Matbaanın ülkemize girmesi bu yüzden 250 yıl gecikmiştir. Söylendığine göre, kazanı, elyazmacıları kaldırmışlardır; din adamları da basılacak Kur'anların matbaada ayaklar altında czılmesine karşı çıkmışlardır. Matbaa yasağının günümüzde sürdürüldüğünü bir an için düşünelim. Bugün binlerce matbaaya rağmen okul kitapları bulmakta guçlUk çekiyoruz. Kitaplar elyazması olsa ıdi kaç milyon kişi, kaç kışı ıçin kitap hazırlayabilirdi? Bugünkü kitapların çeşıtliliğinı ve çokluğunu düşünelım. Bunları kim hazırlayabilırdi? Yalnız Istanbul'da matbaacılıkla geçinenler, yayıncılıkla uğraşanlar, gazeteciler, dergiciler ne kadardır acaba? Sonra bunu illerimizde aynı işleri yapanlarla bir karşılaştıralım. Milyonlarca kişınin aileleri ile birlikte sırf gazetecilik ve kitapçılıktan geçinmekte olduğunu görürüz. videoculukla geçinmektedir. Mevcut bir aracın yerini alan buluşun işsizlik yarattığını bir an için düşünelim. Yepyeni bir buluş işsizliğe nasıl yol açar? Laser ışığının kullanılış alanlan artmaktadır. Kimin ışini önlemiştir bu ışık? Ama, mevcut bir buluşun yerinı alan yeni buluşta başka noktalara da bakmak gerekir. Yeni buluş kolaylık, ucuzluk sağlar, savurganlığı önler. Kefeli terazinin yerini göstergeli terazi almıştır. Çünkü çok kolaylık getirmiştir. Kimse bakkallarımızı bu yeni aracı kullanmaya zorlamanuştır. Yeni terazi, eskilerini yapanları etkiliyorsa kendileri için yapılacak en doğru iş, yeninin tekniğini öğrenip satışlarını arttınnaktır. Ayırım zorunu Kaldı kı, işsizliğe yol açma konusunda, buluşlar arasında ayrım yapmak gerekir. Ülkemize gramofonun gelmesi kimin, hangi işini önlemiştir? tstanbul'da tiyatroculukla geçinenlerin sayısı 250 kişiyi geçmezdi. Oysa sinema, bütün Türkiye'de, bütün illerde yüzbinlerce kişiye ekmek kapısı açmıştır. Video diye bir şey 10 yıl önce yoktu. Olmayan bir mesleğin sahıpleri videodan nasıl zarar gorebilir? Kaldı ki, bugün birçok ınsanımi7, hemen her mahallede, Bilgisayar muhasebeci 100 bin işçinin ücret hesaplarını bilgisayarın bir saatte yaptığını, bilgisayar olmasa idi bunun için binlerce muhasebecinin aylarca çalışması gerektiğini söylemiştim. Bir bilgisayar böylece, binlerce kişinin işıni elinden alıyor görünmektedir. Ama, madalyonun bir de ters yanı var. Binlerce muhasebeciye ödenecek paralar nereden karşılanacaktır? Tabii bu ek maliyet, ürün fıyat fflZLI GAZETECİ M M T SEN DEÜİL, *PÖRT TŞKERİEKÜLER" P E »CÛTILIVOR BU GÖSTERIYE ... Kısa... Kısa... Benzin yerine kömtir Fransa 'nın kuzeydoğusundaki Metz kentine elektrik veren santral kömürle işlemektedir. Ancak, öbür termik santrallarda kömür, suyu buharlaştırmada kullanıldığı ve buhar da motor çevirerek elektrik ürettiği halde söıünü ettiğimiz fabrikada kbmitr tozları benzin yerine kullanılmaktadır. Taşkömürü tozları un kıvamında Öğütülüp yabancı maddelerden ayıklandıktan sonra benzin gibi motorlara verilmekte, orada yüksek sıcakhk altında yanarak motorlan çalıştırmaktadır. Baska bir deyişle, termik santrallarda kömür, suyu ısıtıp buhara çevirmekten baska bir is yapmamaktadır. Metz kentinin santralında Lse kömür, benzin yerine kullanılmaktadır. Böylece, kömur tozlarının işe yaraması sağlanmaktadır. R orada ders yapılamaz. Çünkü, oğretmen her oğrenciyi her gün tahtaya kaldıramaz, bazı derslerden zayıf öğrencilere özel yardım yapamaz. • Okulda okutulan ders kitapları yeterli mi? Yeterli sayıda mı? Kitaplardaki bilgiler çok eski mi? Bunlarda ırk propagandası yapılıyor mu? Derslerde bilgisayar kullanılıyor mu? Derslerin bir kısmı lahoratuvarda yapılıyor mu? Yoksa masal gibi mi anlatılıyor? • Okulun kitaplığı zengin mi? Her kitaptan her O PAKI "ARTISTİkC Hangi okul daha iyi? Bir Amerikan dergisi, görevleri yüzünden kent değiştirenlerin çocuklarının bir derdine parmak basmıştır: "Çocuğumu hangi okula göndereyim?" sorunu. Bizde böyle bir sorun çıkmıyor, çünkü bütün okullar devlet okulu. ttizdeki sorun, memur çocuklarının, evlerlnin bulunduğu yerde okuyamamaları. O zaman yurt sorunu ortaya çıkıyor. Amerika'da isepek çok okul, özel. Işte, dergi bu okulların seçilmesinde ana babalara yardımcı olmak istemiş. öneriler şunlar: • Her sınıfta kaç öğrenci var? 25'ten yukarı ise isteyene yetecek kadar var mı? Okulun müzik, sanat, spor hocalan profesyonel mi, toplama mı? Kitaplık memuru kitap seçilmesinde öğrencilere yardım edebiUyor mu? Kitaplığa dergi, gazete geliyor mu? • Okulda, kisilik geliştirici faaliyetlere yer veriliyor mu? Açık tartışmalar, öğrenci konuşmalan çok mu? Musamereler yılda kaç kez yapılıyor? • Yabancı dil öğretimi adı altında sadece gramer mi okutuluyor? Yoksa derslerde daha çok konuşturmaya mı önem vertllyor? GALERİLER "ÇİZGİ Moda ve Stılıstlık atölyesi Uzman kadro gftzetlmlnde kurslara başlamiftır. Kayıtlar devam etmektedir. Tel 336 96 61 Adres Doktor Esal Işık Cad 10fl/8 Şıla KADIKÛY 528 66 29 526 10 OO/412 SANAT GALERKI ATÛLYE OAMSIZdan ÇAfiRI Kış dflvresı 2 grup resım heykel menyatur lurk susleme ve sanat tanht çalışmalarımız başlamak tueredır Ulkemızın unlu ustaiarı denetımlnde çalışmak ısteyen herkesı ve akademı gırış sınavlarına hazıDanmak ıstflyenlerı /aman yıttrmeden atölyemı/e davet edıyoruz Çocuklar ıçın ayrı program uygulanır Beyo0luTun«l Balyoz Sokak 25/2 Tel 145 73 53 CEVDET PAŞA CAD 376 BEBEK 165 74 96 Ayfer Karamani Unmlk Strgltl 16 Şubıt7 Mart NURİ İYEM Resım Sergısı 16 Şubat8 Mart Cattrl puaı aualeri 13.0019.00 m ı acıkttt Dlk . KAR YA&ır>JQV OZEL cnOLOR. OOMAUS, SINIP ATU»... TÜK6Î p . . PEKİ A&CİM. 74K6ILER ME OLUVOR ? Istıklaı Cad PasabaHçe yanı Terkos Çıknıa/ı Yapıkur Hanı Kal 1 No 27 34 BeyoOlu Istanbul Telelon 144 96 33 ~URART SANAT CALFRİSI DESEN PASTEL Rnlm Sar«ltl 728 $ubıt 1985 Muslata Ata Neşe trdok Mehmpt Guleryu/ Kemal Iskender Balkün Nacı Islımyelı şenol Yorozlu r > l % M 1C % / l ValıkoıldOı ı.ri 98/1 PJkı/p Tar?ı Klınığı ik TARIHTE IHJGUIN Miwnz IKIAMV ILK KEZ BİR DENIZALTI, GEMIBATIRIYORL 1364'TB BUGUU,BİR DEHtZALTI, ILK K£Z SAVAÇTA 6EMI BATIRPI. Y(LLfiRDlR DEMEME AÇAMASIMM OLAKl D£NIZALJI ŞEMtLER/, AMERıtCAU IÇ SAI/AŞINDA ILGIMÇ 8/C GEU'ŞME GÖSTERMİÇTİ. "DAV/D"AOl VEÜILSN ffü DEHIZALTtLAR/N lUÜ, BUHARLA ÇAUÇMAIOAYPI. 17 Şubat *DAt/fP"/GUNEyUL6& TAGA&A/DAU BltZ İOJZEY GeM'SıNE Ç KJULLAHILM/Ş AMA SAfAe/l/ OLAMAMtŞri. /KIUCl O£fJI2ALTIf AYNI AMAÇLA YAPILAN "HL NUNLEY" Pl. POKJJZ </Ç/L/< BU />£NI2ALTI, IMSAM GUCVYLE ÇALIÇTK/LIYCI5 VB SuEMUNDAZİ SİR ÇUSOk: UCUNDA FUMVELI Blfi BOMSA rXŞlYOef>U.SU ALTINPAAI YAKLAŞr/Ğı SAl/AÇ GBMlSI "HOUSATONIC"i 8u BOMSA IL£ yARALAY/P BAT/RM/Ç, ANCAK KEMDlSı DE PARÇALAMMIŞTtl ^ m J ( $ A N A ! ( .ALtklSI Turgut Atalay Güneri RMlm Sarglti 31 ocak 1b şubat Hüsrtv Mr«t< Cid 126 Ttjvlkly» MtytfınıİST I t l 141 27 11 I9M85SEMINER/SEPGİ Z^Z/5/NDKN SERGİ KADRİ AYTOLON 18781957 ' Eski Istanbul'dan Çızgıier" Suluboya Resım Sergısı 18 28 şubat YAPI ve KREOI BANKASI 2 Klzim Tasktnt Sanat Galerısı MJ1.J M. T'1 146 93 ?1 1B.1». YOzyri ISTANBUL GRAVÜRLERI Vanmoıır, HlUlr.Prtıult, Manıonl, •artlett, Allom, Wllkl«, Rogler, Pnıloıl 1 Şubat 26 Şubat 1985 SERGİSİ klasik sinema ve tiyatro betamax kasetlerı valıkonaOı cad 98/1 ıstanDul tel 146 93 i'1 TURİZM YAPILARINDA ELEMAN VE MALZEME SEÇİMİ 14/23 Şubat 1985 yapıeııdİLsrtri merfeezi 5 0 YIL ÖNCE Cumhtıriyet EfeiCLTT K/ÇtMM PEPAL SlYLE YOL ALAN "UL HUAİLEY". n şubat 1935 du nelmıs olacak tır A vrıca Sumer Bank demır sanayıı ıçm de Sajronbolu ve Zonguldak havatısınde tetkıkat yaptırmaktadır. 19351985 ancak boyle bir mukavelenın umutnı sılahların azaltılması rnukavelesme dahil bulunması ıcap ettıği mutelaasında hulunduğunu söylemıştır. KKtM Bl LSAK IILİM/SANAT/KUITU* HlZMttLfHl A $ D M T U SANAT 6ALERİSİ Lim an lar ta rij'osi Ankara 16 (Tele/onlar) Denız musteiurlığında lıman tarıfe komısyonu toptandı. Konusyona lımanlar umıım mudurti Muhsın rıyaset etmekledır. Konmyon hangı hmanlarda ne lurzda tarıje talhık edıleteğım tesbıt edecektır görsel sanatlarda usta sanatçılar gözetiminde Veysel Erüstün Retlm Sarglsl 29 ocak23 şubat Aödı Ipekcı Cdd 75 Macka 1460354 Levent Şavkın Batlk Retlm 13 $ubaM Mart 14 Ressamdan seçme resimler t Sutat » Mırl çalışmaları yazma baskı GılıtıurıylST 1452534 lanak Elif Naci Retlm Sarglsl 9 Şubat • 2 Mart Nıspettye Cad 44/2 fl./er Ttl 165 19 35 Valıkonaflı c«0 Pasaı 85 0 TIG1AT MR*T «AUMSİ Tel 148 72 81 Başvuru: Bilsak Soğancı Sokağı 7 Sıraselvıler /143 28 99 Eski Isimler Eski Resimler Sergisi ?Jg* FERRUH BAŞAĞA Rtslm Strgltl 15 Subat5 Mart Kuçuk Bebek Cadde'.ı 1 Tel 163 10 31 BEBEK Tekın Artemel Huseyın Bılışık Metın Eloğlu Orhan Ersoy Habıb lıerez Fıkrel Kolverdı Tulın Kıper Tulln Onat Işıl Ozısık Kaınat Pa|onk Gurol So/en Fahrı Sumer Nıyazı Toptoprak Rem/ı Toremen NUITKII LaO Matbaacı OsmantMy S İVİ fcrkul Ap Osmanbey 146 06 47 Ulusal sımuyidv bir dei're Ankara 16 (Telefonla) Sumer Bankın Kayserı mensucat fubrıkasının ıniaalı hılırıiilır. Bına 30.000 mctromurabbaı bir saha ışgal etmektedir. Diğer teferruatını teşkıl eden depo, ambarlar ve saırenın ınşaatı da başlamışlır. Makmeler de peyderpey gelmektedir. Fabrıka bu yaz faalıyete geçeceklır. Son gelen mulumutu göre Sumer Bankın Izmıtteki kağıd fabrikasınm ınşaatt da bitmek uzeredır. Bunun ınakınelerı de yakında gelecek tır. Gene Sumer Bank tarafından yaptırılması takurrur elmış olan Ereğlı mensuvat fabrikasınm mukınelerı de ıhale edılmıslır. Önumıizdekı aylurda bıınlar Silahların azaltılması Cenevre 16 (a.a.) Sılah ıma/atım ve tıcaretını tanzım komıtesının toplantısında Sovvet muruhhası M. Ventzof, Sovyet heyetı muruhhasısınm sılah ımalatını ve tıcaretını tanzım edecek olan bu mukaveleve ıştırak eylemeğe amade olduğunu. , MKVSİMİN KRLMİDİK YA('.[ I ve YAĞ.SIZ KREM PERTEV