Katalog

2 ARALIK 1985 EKONOMİ TURKIYE'deıt ANKARA, (a.a.) Ambalaj standardı uygulamasında, perakendecilere tanınan u>Tjm süresi bugün doluyor. Standart uygulamasma imalatçılarda 15 ağustos, toptancılarda ise 15 eylül tarihinde başlanmıştı. Cahit Aral, gazetecilerin bugün perakendeci aşamasında da uygulanmasına başlanacak arabalaj standardına ilişkin sorulanru cevaplandınrken, "Arabalaj standardı amacına ulaşmadan tüketiciyi konıma >asası çıkanlamaz" dedi. fanun çıkarılmadan önce gerekli birtakım düzenlemelerin yapılması gerektiğine işaret eden Aral şunlan söyledi: "Tüketiciyi Koruma Kanunu'nu şu anda çıkarmak neye yarar. Başbakana konuyu götardüra, teklifi bu düşunceyle geri çevirdi. Kontrollerde uygunluk oranı yüzde 37'lerde. Ambalajlama, ambalaj standardı uygulaması büe şu anda amacına ulaşamadı." Bugun başlayacak uygulamayla piyasada satılan malların etiketlerinde her türlü bilgiyi içeren açıklamalar yer alacak. Ambalaj standardında sıra perakendecide Israf ekonomîsinde ısrarın bir kurbanı da tistgeçitler FARUK BESKİSİZ Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in konuşmalarında israfa dikkat çekmesi, Başbakan Özalın her fırsatta ekonomideki israfı eleştirmesine nazire yaparcastna, İstanbul'da somut bir israf politikası yaşanıyor. 1983 yılında işadamlannın Belediye ile görüşmeleri sonucu inşa edilmeye başlanan üst geçitler şimde "göze hoş göriinmüyor" gerekçesiyle birbir sökülüyor. Yerlerine , belki de ilerde "İstanbul köstebek yuvasına döndii" yorumlan yapılabilecek yeraltı geçitleri yapılmaya başlanıyor. İstanbul'da bugüne kadar inşa edilen 26 üst geçite harcanan toplam 325 milyon lira böylece sokağa atıhrken içiçe yaşanan kararsızlık ve israf ekonomiye büyük zarar veriyor. Bilindiği gibi, 1983 yılında İstanbul Belediyesi yaya trafıği sorununu çözmek amacıyla işadamlanyla bir toplantı yapmış ve üstgeçit inşa etmelerini istemişti. Firmalar üst geçitlerin maliyetini tamamiyle üstlenecek buna karşılık bunlan vergiden düşüp, ilan aracı olarak kullanabileceklerdi. O günlerde gözlenen tartışmalarda bazı işadamlan üst geçit yapılsın derken bir kesim alt geçitte ısrar etmiş ancak "üstgeçit İobisi" kazanmıştı. İstanbul Anakent Belediyesi1 nin üst geçitlerin kaldınlmasına yönelık uygulamasımn ilk örneği Şaşkınbakkal'daki üstgeçidin kaldırılmasr oldu. Ikinci olarak, Pamukbank'a gönderilen bir tebligat ile Taksim'deki üstgeçitin 15 gün içinde yıkılması. gerekiyor. Belediye yetkilileri Taksim'deki üstgeçit için bir açıklama yapmamakla birlikte Şaşkınbakkal'dakinin kendileri tarafından söküldüğünü ve yine kendileri tarafından îdealtepe'ye monte edildiğini kaydettiler. Belediyenin sökülen üstgeçidi hurdaya atmasına engel olan durum ise belediye ile firma/banka arasında imzalanmış olan protokol. Protokolün yedinci maddesine göre üstgeçitler yapımından sonra, 7 yıl süreyle mülkiyeti yaBazı üstgeçitlerin maliyeti T«rt AktoNk IMfM tanMr S H M I İMMyM M , İstanbul'da 29 üstgeçidin yıkılmasıyla 325 milyon lira sokağa atılacak EKONOM1NOTLARI OSMAN ULAGAY CUMHVRİYET/9 Peşin Vergi ve Ötesi . . . 50mByon 48 mByon 400 bin •***« MMTI, $*«, Bnrttak» ***** î * * Tleaıtl tNfem IftffMtSMfi AMM M * « ktSMbteBntaı Tıptopı rnaMte •atfctaş Çntaı Ca*. Ti|fcıa>tWnl frtoHı) flhuMf PNtnri|ji Uscsi yaa 40müyon 13n%», 12 mtfyon 6S0 bin 15 milyon 8mtyon Sırdyon 8müyon Prior: Savunma sanayiine ilgi duyuyoruz ANKARA, (ANKA) Marconi Şirketler Grubu Başkanı, Kuzey Irlanda bölgesi eski Başbakanı, tngiliz Parlamenter James Prior, Ankara'da yaptığı temaslardan sonra, şirketinin Türkiye'de sa\unma sanayiine ilgi duyduğunu açıkladı. James Prior Turk Deniz Kuvvetleri'ne satmayı planladıkları "Tiger Fish" torpidolanna ilişkin ıhaleyi kazanacaklarından umutlu olduğunu vurgulayarak, "Bu konuda lekrakibimizoian Almanlardır. Onlar da bizim Tiger Fish lorpidosunun çok gerisindeler" Kuruluşlarla belediye arasında imzalanan protokol uyarınca üstgeçitlerin mülkiyeti, 7 yıl süreyle inşa ettiren fırmaya ait ve sökülmeleri tazminatı gerektiriyor. tstanbul Anakent Belediyesi Şaskınbakkal'da İGS'nin inşa ettirdiği üstgeçidi söküp, tali bölge olan îdealtepe'ye taşıyarak tazminattan kurtulma yolunu buldu. dedi. Sözlesme kazanıldıgı takdırde, Marconi Şirketler Grubu'nun Tiger Fish'lerin ortak uretim için bir Türk firmasıyla işbırliğı kurmayı planla dedi. Başkanı bulunduğu şirketin Türkiye'nin yeni savunma yasası ile yakından ilgilendiğini kaydeden Prior, silahlı kuvvetlerin modernızasyonu programına yabancı ve yerli özel sektörlerin katıhmına olanak tanıyan yeni yasanın kendilerini çok teş\ik ettiğini vurguladı. Prior, Boğaz Köprusü yenilgisinden sonra Thatcher hükumeıinin kredı politıkasını gözden geçirmek zorunda kaldığını ve esnekliğe yöneldiğıni soyledi. dığını belirten Prior, "Ancak bu koou siparişin büyüklügune bağlı olacak" Kocatopçu: Kinıyevi madde ihracatımıza karteller engel Ekonomi Servisi TÜSİAD Başkanı Şahap Kocatopçu, dünyaca ünlü kanellerin gizli kontrolünde olan bazı kimyevi maddelerin Türkiye'nin ihracatında önemli tedirginlikler yaratması tehlikesi ile karşı karşıya olunduğunu söyledi. Türk Henkel dergisinin kasım sayısında bir göruşmesi yer TÜSİAD Başkanı İthal alan Kocatopçu, ithal ikamesimallara standart uygulanmı ne dayalı bir sanayi camiasının, yor, her an damping tehlikesi birdenbire ithalattaki serbestikarşımıza çıkabilir. ye dayanabilmesi için çeşitli zorluklan göğüslemesi gerektiğine işaret ederek bunları şöyle sıraladı: İthal ikamesi içinde kurulmuş sanayiler yeni politikaya derhal ayak uydurmada güçlük çekmişlerdir. Devlet kur garantisi sözünü tutmayınca anormal borçlar altına girmişlerdir. îthal mallanna standart uygulanmamaktadır. Birçok sanayici, ülkede iç piyasaların kotalarla korunması ile karşı karşıya kalmaktadır. Damping tehlikesi her an karşımıza çıkabilir. SEMİHER, SER6İ, KOttFERANS FİNANSAL KİRALAMA Semineri 56 aralık tarihlerinde Tarabya Oteli'nde yapılacak. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası tarafından düzenlenen seminerin açış konuşmasını Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem'in yapması bekleniyor. Saat 9.00'da başlayacak seminerde, "fınaasal kiralama'" çeşitli yörüeriyle ele alınıp değerlendirilecek. SSCB'nin dış ticaret şirketlerinden Sojuzchimexport tarafından düzenlenen plastik hammaddeleriyle ilgili seminer bugün OTİM'de saat 10.00'da başlayacak. JAPON PAZARLAMA sistemlerinin ele ahnacağı seminer yarın ITO'da yapılacak. Saat 14.00'te başlayacak seminerde Prof. Coşkun Şanlı konusacak. Egeli işadamı: Tüketim malları ithalatı sanavive zarar veriyor tZMtR, (Cnmhuriyet Ege Bürosu) hhalatta liberalleşme çalışmalarmın hız kazanması, silah, uyuşturucu ve patlayıcı maddeler dışındaki tüm mallann serbestleştirilmesi, sanayicilerin tepkisini çekiyor. "Serbest ithalat yerli sanayiye zarar veriyor" görüşünü savunan sanayicüer, 40 milyar lira düzeyine geldiğine işaret edilen lüks mal ithalatına sınırlama getirilmesi gereğini vurguladılar. Serbest ithalatın özellikle otomotiv sanayiine zarar verdiğini öne süren demirçelik sanayicisi lsmet Yorgancılar, konuya ilişkin görüşlerini açıklarken şöyle dedi: "İthalatın serbestieştirumesi, özellikle yerli sanayiimize zarar verir duruma gelmiştir. Otoraotiv sanayiinde Türkiye'de kurulu kapasite varkeo, ithalata izin verilmesi. bu sektorde durgunluğa >ol açmıştır. Avrupa ve ABD bize kendi uninlerimiz için kotalar koyarak sınırlamalar getirirken, biz onlardan aklımıza ne gelirse alıyoruz. Buna bir çöziiın getirilmelidir." Otomotiv yan sanayicisi Cevdet Nazlı da, dizel motor ithalatı konusunda eleştirilerini dile getirdi. Nazlı, ithalatın zararlanna değindiği açıklamasında şu göruşlere yer verdi: "Motor ithalatı gündeme geldiğinde görüşlerimizi açıkladık. Pahalı olacağını söyledik. Sayın Bakan, 650700 bin lirayı geçmeyecek demişti. 5 çeşit motor ithalatına izin verildi. Şimdi bunlann en ucuzu 1.4 milyon lira. Bu nasıl iş ki 700 bin liraya mal olan motor, iki katı f iyatla iç piyasada satılacaktır. Bu ithalat çok za DÜNYA'dan ABD'nin ticaret açığı 11.5 rnilyar dolara düştti Ekonomi Servisi ABD ticaret açığı ekim ayında büyuk bir düşUş kaydederek 11.5 milyar dolara indi. Ekimdeki gelişmenin en önemli nedenleri arasında, ithalatın bir ay önceki 33.3 milyar dolarlık rekor seviyesinden 28.8 milyar dolara düşmesi geliyor. Bu düşüşün otomobil ithalatında kaydedilen yüzde 30.4'lük azalıştan kaynaklandığı ifade ediliyor. Ancak ihracat da 1984 şubatından bu yana en düşuk seviyesine inerek 17.4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Gözlemciler, dolann Avrupa para birimleri ve yen karşısında değer kaybına uğramasına rağmen ticaret dengesinin iyileşebilmesi için yüzde 10 daha değer yitirmesi gerektiğine işaret ediyorlar. ÜSTGEÇİT NEREYE Taksim alamndaki üstgeçidin yıkılması için tstanbul Anakent Belediyesi, Pamukbank'ayazılı tebligatta bulundu. Bakalun bu üstgeçit baska bir yere mi monte edilecek,yoksa hurdalığa mı atılacak? Atılacaksa maddi tazminat ne olacak? pan firma veya bankaya ait bu yere nakletme yolunu seçiyor. minde bulunmadık. Yani meselunuyor. Ve üstgeçidi yapan fir "SORUN YAPMAK le yapmak istemedik. Ama esama/banka 7 yıllık reklam yapma İSTEMtYORUZ" sını soylemek gerekirse Şaşkınbakkal De İdealtepe arasında rekhakkına karşılık maliyeti üstleniBu konuda görüştüğümüz lam açısından, reklamın etkinliyor. 7 yıldan sonra mülkiyet be İGS Genel Müdürii Erol Çelik ği açısından büyük fark var. lediyeye geçiyor. 1983 yılında 8 milyon liralık bir Ama dediğim gibi bunu mesele Belediyenin 7 yıllık sürenin bi harcamayla inşa ettikleri üstgeyapmak istemedik" dedi. timinden önce üstgeçidi sökme çidin kaldırılması konusunda si durumunda kalan yıl için önce sözle daha sonra Belediye Alarko Holding Yönetim Kumaddi bir tazminat niteliğinde Meclis kararının aldığı yazılı karulu Başkan Vekili Üzeyir Garih para ödemesi gerekiyor. tGS'nin rar ile kendilerine haber verildiise belediyenin daha önceden yesökülen ustgeçidinin başka bir ğini belirterek, "Belediye üstgeterli fon bulunamadığından üstgeçitlerin yapımını öngördüğünu yere monte edilmesi ancak pro çidi kendisi söktü ve tdealtepe1 kaydederek, şunlan soyledi: "Butokolde yer alan bu maddeye go ye monte edecegini açıkladı. Progün belediye bu fonlan yaratnuşre açıklanabiliyor. Yani belediye tokole göre birim S yıldk bir kultır. Benim tahmiıüme gore üsttazminat ödeme yerine süre bi lanım hakkımız vardı. Biz bunun geçiüer sokülup ara yoUara montimine kadar üstgeçidi başka bir karşüığı olan parayı alma girişite edilecektir. Belediyenin bu tutumunda bir çeKşki yok. Protokol gereği belli bir süre reklam öngörülüyordu. Reklamı alt geçidin bir tarafına koyarlar, böylece bu mesele de halledilmiş ohır." tKİNCl İKAZ •I *i rarlıdır. 5 çeşit motor gelecektir. nyla dağıhmında tüketim mallan tstanbul Belediyesi'nin başlatBu motoriann yedek parcalan da lehine, yatınm malları aleyhine tığı "üstgeçitleri kaldırma" uyguvitrinleri, rafları dolduracaktır. bir gelişme gorülmektedir. Yatı lamasımn ikinci ömeği önümuzDövize ihtiyacımız var diyoruz. nm mallan grubu 1984 yılı ocak deki günlerde Taksim'deki üstgeO zaman bu yedek parçalara eylül dönemi ithalatı içinden çidin kaldınlması ile görulecek. ödenecek döviz ne olacakür? İt yüzde 24 pay alırken, bu pay Şu anda belediye Pamukbank'a 1985'in aynı döneminde yüzde halat ya durdurulmalı ya da 12 Taksim'deki üstgeçidin kendileçeşide indirilmelidir. Tür 20'ye duşmüştür. Tüketim mal ri tarafından yıkılması konusunkiye'de uretim yapan otomotiv lan ithalatı ise 1984'te yüzde 4 da yazılı bir tebligat göndermiş firmalarına ikili görüşmelerie olan payını l?85'te yüzde 8'e bulunuyor. Tebligata göre Pabenzinli motorun yanı sıra dizel yükseUmiştir. Özellikle dış tica mukbank'tan üstgeçidin 15 gün motor üretmeleri de empoze rette tarım ile sanayinin rolleri içinde yıkılması isteniyor. Ama edilmelidir." nin hızh bir değişim içinde bu tGS örneğinde görüldüğü gibi EBSO Yönetim Kurulu Baslunduğu bu dönemde dış ticare Pamukbank'a belediye tarafınkan Vekili Kemal Baysak da şu tin liberalleşürilmesi potitikasuıa dan üstgeçidin kaldınlıp başka goruşlerı savundu: sağlıklı yaklaşım ekonomimiz yere monte edilmesi henüz önerilmiş değil. için hayati önem kazanmıştu." "İthalatın mal gruplan itiba Özal hükümetinin iktidara gelir gelmez aldığı ekonomik karariarı "adeta bir ihtilal" diye tanımlayan ve Özal'a karşı hiçbir önyargısı olmayan ünlü bir avukatın geçenlerde anlattığı öykü, daha doğrusu yaşanmış olay özetle şöyle: "2. Dünya Savaşı sırasında Mussolini'nin Arnavutluk'u işgal etme niyetini öğrenen Amavutluk Kralı Zogu derhal bir peşin vergi salınmasınıemrediyor.Kralınemri yerine getiriliyor ve halktan yükluce miktar peşin vergi toplanarak hazine doldurvluyor. Kral Zogu hazinede yeterti miktarda para toplandığına kanaat getirince çok vatansever bir davranışla bu parayla birlikte yurt dışına kaçıyor ve italyanlar ülkesinı işgal etmeden kapağı İstanbuFa atarak Pera Palas Oteli'ne yerteşiyor. Halktan topladığf peşin vergi sayesinde sürgünde rahat bir yaşam sürdürüyor." Şimdi bu olayla Özal hükümetinin peşin vergi uygulamasına geçme kararı arasında yakın bir benzerlik kurmak tabii ki olanaksız. İlginç olan, böyle bir benzerlik kurmanın zorluğuna karşm böyle bir benzetmenin akla gelmesi, şakayla karışık da olsa anlatılabılmesı. Özal hükümetinin yaklaşımının böyle bir benzerliği aklagetirmesi. Peşin vergiden hiç de hoşlanmayan iş çevrelerinin buna benzer öyküler anlatarak açıkça söyleyemediklerini ima etmeleri, dolaylı yoldan anlatmaya çalışmaları. Peşin vergi uygulamasımn haklılığı, adilliği ve verimlilıği başlı başına bir tartışma konusu. Türkiye'de uygulanması düşünülen peşin vergi yönteminın olumlu ve olumsuz taraflarını incelemek de mümkün kuşkusuz. Ancak bu yazıda biz bunları değil, "neden peşin vergi uygulamasına gerek duyuldu" sorusunu tartışmak istiyoruz. Peşin vergi uygulamasını gündeme getiren en önemli neden hiç kuşkusuz Hazine'nin bir türlü kapanamayan açıkları, devletin cari gelirieriyle giderleri arasındaki uçurum. Bunun nedenlerine baktığımızda iki temel olguyla karşılaştyoruz. Bunlardan birincisi Türkiye'de (son biriki yıl içinde önemi kavranmaya başlanan) vergi gelirlerinin yeterli ölçüde arttırılamaması. Özellikle yüksek enflasyon ortamında olusan enflasyon kazançlarının vergilenememesi. Son rakamlar bu yılın ilk dokuz ayında toplam vergi gelirlerinin geçen yılın eşdönemine göre yüzde 63 dolayında artmış olduğunu gösteriyor. Enflasyonun etkisi düşüldüğünde gene de yüzde 12 dolayında bir reel artış olduğu görülüyor. Bu kuşkusuz olumlu bir gösterge. Ama bu artış nasıl sağlanmış diye vergi gelirlerinin dökümüne baktığımzda toplam vergi gelirlerindeki hatırı sayılır artışın mal satışlarından alınan vergilerde meydana gelen yüzde 57lik büyümeden kaynaklandığını görüyorsunuz, Buna karşılık gelirlerden alınan vergiler yalnızca yüzde 36 artmış (yanı reel olarak yüzde 6 gerilemiş), servetten alınan vergiler ise yüzde 24 artmış {yani reel olarak yüzde 14 gerilemiş). Bunun anlamı şu: Vergi atılımı adı altında KDV'ye yüklenen devletimiz, gelırinı enflasyonun üzennde arttıran, servetine servet katan beyannamelı mükellefi enflasyon oranında bıle vergileyememiş. Belki de "beyannameli" kategorisine bile gırmeyen gızli kazanç ve "kara servet" sahiplerini vergi ağma sokacak hemen hiçbir şey yapamamış. Bozulan gelir dağılımı içinde fahiş gelir artışları sağlayan ve enflasyonu körükleyen kesimlerden Hazine'ye bir şey aktaramamış. Enflasyon kazançlarını vergileyemediği için enflasyona çanak tutan devletimiz öte yandan kendi harcamalarında ciddi bir tasarrufa yönelmeyi de düşünmemiş. Gelecek yılın bütçesini hazırlarken de harcama kalemlerini tek tek gözden geçırip "nereden, neyi, nasıl tasarruf ederim" anlayışına itibar etmemiş. Bütçenin adeta dokunulmazlığı olan büyük gider kalemlerine el sürülmediği gibi, yeni savurganlık kapıları açılmış, örneğin ilginç bir gazete haberine göre kamu görevlilerine yeni otomobil alımı için bütçeye 40 milyar liranın üzerinde ödenek konmuş. Gelir ve gider cephesinde bu anlayış geçerli olduğu için Hazine'nin nakit açığı, bir hesaba göre, bu yılın ilk dokuz ayı sonunda 1 trilyon liraya dayanmıştır. Hazine açık verdikçe yüksek faizle süreklı olarak borçlanmakta, eski borçlannı yeni borç alarak ödeyebilmektedir. İşte bu noktaya gelinmişken bir adım daha atılmış ve peşin vergi uygulaması gündeme gelmiştir. Bu uygulamayla devlet yannın gelirini bugünden toplamak istemektedir. İşin kaygı verici boyütu da budur. Günü kurtarma anlayışıyla ekonomiyi yöneten Özal hükümetinin biraz da "benden sonra tufan" havası içinde attığı adımlar acaba yannın Türkiye'si için ne gibi sorunlar yaratacaktır? Yannın gelirini bugünden toplayıp harcayan devlet yarın ne yapacaktır? Bugünkü enflasyonun nedeni olarak on yıl önceki DÇM uygulamasını gösterenlerın biraz da bu sorunun cevabım düşünmeleri yerinde olacaktır. NOT: Bu yazıyı yazdıktan sonra ızlediğim İcraatın İçinden programında Sayın Özal'ın "gelecekten yemiyoruz" yolundaki sözleri ne yazık ki fazla inandırıcı değildi. Uluslararası borsalarda geiişim (1 Ocak31 Ekim 1985) SERMAYE PIYASASENDAN HAZIRLAYAN YENER KAYA lotarya: 560 bin mudiye 26 kiralık daire Ekonomi Servisi Kural olarak Çin lotaryayı sevmiyor. Hatta geçen sonbaharda "hemen zengin olun" yolundaki lotarya kampanyaları ülkeyi sardığında Devlet Konseyi reklamları yasaklamıştı. Ancak tek bir istisna getirmeyi de ihmal etmemişti: Yalnızca bölge yönetimleri tarafından kamu yararına yurütülen lotaryalara izin vardı. tşte bu açık, China Bankada uzun vadeli hesap açttran Industrial and Commercial banyolu ve iki odah daire kiralaBank'ın Şanghay şubelerine <na şansma sahip. yetmişti. Fırsatçı bankalar hemen ilanlara başvurdular: Uzun vadeli mevduat hesabı açtıranlar, banyolu ve iki yatak odah daire kiralama şansına sahip olabilecekti. Şanghay'daki kiralık ev sorununun korkunç boyutlarda olması bankacıların işine gelmişti. 10 gün içinde bankaya 560 bin kişi başvurmuş ve 1 veya 2 yıl vadeli olmak üzere toplam 10 milyon dolarlık hesap açılmıştı. Kiralanabilecek daire sayısı kaçtı biliyor musunuz?.. 26, Çin U8UİÜ Dünya borsalaruıda geçen hafta NEW YORK Borsası geçen hafta'oldukça büyük iniş çıkışlar gösterdi. Pazartesi günü 25 eylülden bu yana en buytik günlük düşüşle 1456 puana kadar inen Dow Jones Endeksi, hafta orıasında 18.92 puan birden alarak kasım ayının onuncu rekorunu kırdı ve 1475.69 puana yükseldi. Uzmanlar ABD Merkez Bankası FED'in iskonto oranlanru indirecegi yönundeki spekulasyonların piyasadaki canlanma üzerinde etkili olduğunu belirttiler. Perşembe günü, "Şükran Günu" nedeniyle borsalar tatil edilirken, çarşamba günu 143 milyondan fazla hisse senedirün el değiştirdiği bildiriliyor. LONDRA Borsasında hafta başında Habitat ve British Home Stores şirketlerinin birleşeceği yönündeki haberler canhlık yaratü. Buna bağh olarak FT100 endeksi sürekli yükselerek hafta ortasında 1433.6 puana kadar yükseldikten sonra, hafta sonuna doğru 1420 puana kadar gerıledı. FRANKFUKTta dolann marka karşı son 20 ayın en düşük düzeyine inmesi ve önde gelen şirketlerin açıklanan yan yıl sonuçlannın, hisse senedi piyasalannı içinde bulundukları durgunluktan çıkaramaması sonucunda fiyatlarda gerileme goruldü. Haftayı 1774.5 puandan açait Commerzbank Endeksi, hafta sonuna doğru 1740 puana kadar gerüedi. Haftaya oldukça canlı giren Hong Kong Borsası, koloninin siyasal geleceğıni saptamak amaayla Pekin'de başlatılan IngiltereÇin görüşmeleri uzerine yapılan spekulasyonlar ve faız oranlannın yükseleceği yönündeki tahminler sonucu hafta ortasında gerileme gösterdi. Salı günü 1738 puana kadar yükselen Hang Seng endeksi daha sonra hızla puan kaybederek 1700 puanhk "psikolojik sınırın" da altına, 1685.5 puana kadar geriledi. Çimemo ve gubre sektörune ait 6 şirket arasında yaptığımız dokuz haftaUk fiyat gelişim araştırmasına göre Akçimenlo A.Ş. hisseleri en yüksek verimliük sağlayan kâğıt oldu. Genellikle hisselerinde yoğun spekülasyon yapılan altı şirketi kıstas alarak yaptığımız araştırmada söz konusu şirketlerin ekim ayı başından kasım ayı sonuna defin suregelen fıyat gelişim tablosunu çıkardık. Buna göre, Akçimento hisseleri 9 hafta içinde 6500 liradan yaklasık 8300 liraya çıkarken 1800 liralık bir farklılasma ile yüzde 27.7'lik bir artış gösterdi. Onu izleyen ikinci hisse ise yine çimento sektöründe faaliyet gös Verindilikte Akçimento altı şirket arasıtula birinci oldu teren Çimsa hisseleri oldu. (Her iki şirketin de Sabancı grubuna ait işıirakler olduğunu hatırlatmakta yarar var.) Bu arada, söz konusu iki şirketin de 1984 yüına ait kânndan dağıttığı temuttüye bakarak bir değerlendirme yapmıyoruz. Sebebine gelince, Akçimento 1984 yılı kânndan her ne kadar yuzde 50 temettu dağıttıysa da bu şirketin bılançosunda halen yeniden değerleme değer anış fonunda 2 milyar 374 milyonu kendi bunyesinden, 212 milyon lirası da iştiraklerinden olmak üzere toplam 2 milyar 586 milyon liralık birikmiş bir fon bulunuyor. Bu da şirketin her an 1 hisseye 4 hisse bedelsiz verme 9hattalık taı F. Atanıya Italya, " •elçfca 109.9 97.2 92.8 66.0 60.0 51.9 47.0 42.5 40.2 38 3 .37.5 32.2 30.7 22.7 13.9 5.5 2.4 22.5 Suudi Arabistan'ın yeni politikası Ekonomi Servisi Suudi Arabistan, petrol ürunleri için bugüne kadar uyguladığı fıyat sistemini değiştirdiğini açıkladı. Suudi Arabistan'ın yaptığı değişikliğin, spot piyasadaki petrol fiyatlan değişikliklerini daha iyi yansıtmak amacından kaynaklandığı belirtildi. Yeni sistem uyarınca Suudi Arabistan devlet petrol şirketi olan Petromin, önemli bir istatistik olan Platt"s Oilgram tarafından yayımlanan spot fıyat değişikliklerini muşterilerine yansıtacak. Avrupa'dan 3 ticaret heyeti daha Ekonomi Servisi Kuzey tngiltere Kalkınma Konseyi'nden bir heyet, bugun Türkiye'ye gelecek. Altı aralığa kadar İTO yetkilileri ve Türk işadamlanyla görüşmeler yapacak heyette, tekstil, ilaç, meşrubat makineleri, demiryolu malzemeleri ve gemi yapımcılarına teknik hizmet sunan firma temsilcileri yer alıyor. İsveç Dış Ticaret Devlet Müsteşarı Carl Johan başkanlığındaki kamu ve özel sektör temsilcileri de bugün İstanbul ve Ankara'da görüşmeler yapacaklar. İsveç heyetinde Atlas Copco, Ericson, Banken ve Volvo firmalannın da temsilcileri bu lunuyor. ıvıerKezı Üruksel'de bulunan D\ş Ticaret Birliği üyelerinden oluşan 7 kişilik Avrupalı işadamlan heyeti ise, yann Türkiye'ye gelecek. Dış Ticaret Birliği, serbest ticaret ve liberal ekonomi yarılısı çalışmalarıyla tamnıyor ve korumacıhğa karşı çıkıyor. 6 şirket hissesinin gelişim tablosu 29.11.19U 4.10.1985 fiyatı ftyatı 8300 6500 Akçimento 110 000 Anadohı Çim. 100.000 2700 2400 1550 1700 27 7 10 12 5 50 1400 17 2 97 10.3 Ege Gibre GubreFab. 2900 3600 3200 3700 60 esKi 15 yeni 50 28 DOVIZ KURLARI Dövizın Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilinı 1 Batt Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florinı 1 İsveç Kronu 1 Isyiçre Frangı 100 İtalyan Lıreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyalı Dövız Döviz Efektıf Efektif Alış Alış Satış Satış 558 00 563.58 558.00 569.16 383.07 386.90 363.92 390.73 31.42 31.73 31.42 32.05 220.40 222.60 220.40 224.81 10.90 11.01 10.36 11.12 60.75 61.36 60.75 61.97 72.26 72.98 72.26 73.71 195.86 197.82 195.86 199.78 72.85 73.58 72.85 74.31 267.37 270.04 267.37 272.72 32.60 32.93 30.97 33.25 277.40 280.17 263.53 282.95 1924.77 1944.02 1828.53 1963 27 823.33 831.56 823.33 839.80 152.88 154.41 145.24 155 94 DB40 Endeksi 1.53 puan aldı Bir önceki haftaya göre hızını kaybettniş bir gelişme gosteren DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi geçen haftayı 1.53 puan alarak 134.03'te kapadı. Yine 16 şirketin 50 ile 5000 lira arasında prim yaptığı geçen hafta içinde DB40 endeksine dahil yalnız iki şirketin hisselerinde düşuş gözlendi. Bu hisselerden biri olan Sarkuysan, bilindiği gibi, belirli bir muddet fiyatlan olağanüstü şişirildikten sonra yaklasık iki hafta önce inmeye başlamıştı. Fiyatında 100 lira kadar değer yitiren ikinci hisse ise KORDSA oldu. Yaz aylarında fiyatı sürekli yükselerek geleneksel sezon durgunluğunu silebilecek kadar itici gucü olan bu kâğıdın fiyatında ufak çaplı bir düşüşün piyasada olumsuz etkilere yol açmayacağı savunuluyor. DB40 Hlsse Senedi Endeksi Haftaiık Gelişimi ihtimalinı doğuruyor. öte yandan, fiyat verimliliğinde ikinci sırayı alan Çimsa A.Ş.'ye gelince, halırlanacağı gibi bir hisseye 7 adet bedelsiz hisse vermeden önce 180 milyon liralık ödenmiş sermayesine 1983 yılı kânndan yuzde 144.4 net temettu veren şirket gecen yıl kânndan da 1 milyar 440 milyonluk ödenmiş sermayesine karşılık yuzde 17.2'lik bir temettu dağıtmıştı. Bu hissenin fiyatlannda son zamanlarda görülen artış, hem orta vadeli spekülasyon hem de bu yıl geçen yıla oranla iyi bir temettu vereceği ihıimahnden kaynaklanıyor. BATI ANADOLU ÇtMENTO Turkiye tş Bankası'nın kurucu \e 40 milyonluk sermayeyi kapsayan hisselerinden sonra piyasamn en yüksek değerli kâgıtlarından olan Batı Anadolu Çimento A.Ş.'nin hisseleri ise 9 haftaiık gelişim sonucu, tahmini piyasa fiyatlanna gore net yuzde 10 değer kazandı. Söz konusu şirketin her zaman olduğu gibi bu yıl da yüksek bir temettu vereceği ve her an yeniden değerleme fonundan bedelsiz hisse dağıtacağı tahmin ediliyor. BACFAŞ S. SIRADA Bir yıl öncesine değin piyasamn en flaş kâgıtlarından olan Bağfaş Bandırma Gübre Fabrikalan A.Ş. hisselerinin son dokuz haftaiık fiyat gelişiminin yuzde 9.7 olması bu şirketin de son zamanlarda iyi bir performans gösterdiğini kanıtlıyur. GÜBRE FABRİKALARI Aslında yaz aylannın en oynak kâgıtlarından olan Gubre Fabrikalan A.Ş. hisselerinin son dokuz haftaiık gelişiminin yuzde 2.8'le kısıtlanması şaşırtıcı olmuyor. Kamu ıştirakli bir şirket olmanın ataletıni üzerinde taşıyan şirkeıin en nihayet 1.5 bedelsiz, 1 bedelli arttınmına gıdeceği haberini sizlere geçen hafta iletmiştik. ö>lesanılıyor ki artık bu şirket hisselerininfiyatlarınınnrmanacak yeri olmadığı için son dokuz haftaiık fıyat gelisımı yuzde 2.8 ile sınırlanmak zorunda kaldı. Moag Kong „ l*«eç Avnttalya * De$şun, ABD Dotan Bttrinden 1985 Avrupa borsalannın yılı oldu nusunda yayımladığı araştırma ekinde, menkul değerler alanında Avrupa borsalannın 1985 yılında dünyanın en canlı merkezi olduğu belirtiliyor. Başta Avusturya, Italya ve Federal Almanya olmak üzere Avrupa borsaları oldukça hareketli bir yıl yaşarken, buna karşın ABD borsaları ikinci planda kaldı, Uzak Doğu borsaları ise istikrarsız bir görunum arzetti. Financial Times'in menkul değerler getirilerine göre hazırladığı listenin ilk beş sırasını Avrupa ülkeleri paylaşıyot. Beş yıl öncesine kadar Uzak Doğu piyasalarına akan fon hacmi Avrupa'dan iki kat daha fazla iken, şimde bu eğılimin değişerek Avrupa'ya yöneldiği belirtiliyor. 1985 haziranında araştırma kapsamma alınan fonlann yüzde 46'sı Avrupa'daki menkul değerlere yatınlırkeıı, Uzak Doğu'ya yapılan yatırımijr yuzde 40 duzeyinde kaldı. "Uluslararası Fon Yönetimi" ko Financial Times Gazetesi'nin