Katalog

S HAZİRAN 1984 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 \ SINEMA ATİLLA DORSAY Duyduk Gördük TRT sondaki jenerikleri umursamazca kesiveriyor Bugunku TRT yonetımıyle elbette temel bazı konularda anlaşamayız Ama 'ayrıntı' sayılabılecek bazı konularda dıyalog kurmamız, anlaşmamız olanağı 7 yok mudur Işte bunlardan bin Fılmlenn sonundakı jenerığı pattadak kesme sorunu Turkıye'de sınemaların yıllardır yapmakta oldukları gıbı tıpkı Oysa bu jenenklerde bazen sınemasever açısından oylesıne ılgı çekıcı şe>ler var kı Bız, Sinema Gunleri 84'te bunu yapmayı başardık ve jenenk tumuyle bıtmeden perdenın kapanmamasını sağladık Meraklı seyırcı, ızleyenler tanıktır, bazen en son kareye dek oturdu, belkı kendı uzmanlık alanı olan bazı ısımlerı oğrendı Bırakınız uzmanlığı, bazı fılmlerden sonra oyuncu listesı venlır, kımm kım olduğu anlatıhr. Ama TRT sabırsız, TRT'nın jenenk gostermeye vaktı yok Sozgelımı "Buyuk Kaçış" fılmını oturup uç saate yakın ızlemışsınız, tam sonunda, resımlerını de göstererek, kımm kım olduğu yazılacak, ılk resımden sonra hop! Seslendırme sanatçılannın lıstesı' Yanı filmlerın oyuncu kadrosunu oğrenmeye olanak yok, ama seslendırmecılerın tumunu her fılmden sonra oğrenmek kabıl TRT boylece seslendırme sanatçılannı da sınemasever gozunde antıpatık kıldığını, ofkenın onlara yoğunlaşmasına aracılık ettığını gormuyor rau1 Evet, lutfen jenerıklerı kesmeyelım Belkı azınlıktadırlar, ama sınemaseverlere de ekranda ıkı saaı ızledıklerı oyuncuların, gıderek goruntu vonetmenı veya muzıkçının kım olduğunu oğren me hakkı fırsatını verelım Haftada uç filmı bırer ıkışer dakıka daha uzun tutmakla toplam beş dakıkalık fazla yavını, TRT bellı bır sınemasever kıtlesı ıcın goze alamayacak mı 9 Şu Hacettepe*nin yoüarı Hacettepe Üniversüesi Beytepe Kampusunu Eskişehir yoluna bağlayan bozuk yolun onanmtna geçen yü ekim ayında başlanmıştı. Bir yü geçmesine karşın yolun sadece tek şeridi asfaltlanabildi. Tek yonden gıdiş gelişin yarattığı karmaşa 10 mayıs gunu kazaya neden oldu ve ODTÜ'lu bir oğrenci kampusu giriş kapısı yanında otobüs altında kalarak can verdi. Otobus şoforlerinin surat denemeleri de eklendiği zaman yolun ne kadar tehlikelı olduğu ancak o zaman anlaşılabildi. Yolun onanmı sırasutda bu kez olan, yol kıyısmdaki fidanlara oldu. 56 yıldır buyume savaşı veren kuçuk fidanların buyuk bolumu ya kırüdı ya da sokuldu. Hacettepe üniversitesi Vakfimn şirketi olan Yuksel İnşaat kısa zamanda YOK sitesi gibi harikalar yaratırken, kısacık bir universite yolu neden bır yılda bitirilemez acaba? i Romanyu'da "jinekolojik polis Agence France PresseVn bir haberine gore, Romanya Devlet Başkanı Çavuşesku, yurttaşlanna fazla yemek yediklenni anlattıktan sonra, şitndi de yeterli sayıda çocuk yapmamalartnı kafalarına kakıyor. Son aylarda Romanya'daki "uremeye teşvık" harekâtı gerçek bir "kurtaj duşmanlığı"na, bazt bolgelerde giderek gerçek bir "jmekolojık polıs" sistemine donuftıyor. Doğrudan tanıklara bakılacak olursa, Bukres'teki Confex konfeksiyon fabrikalarmda çaltşan 17 bin isçi, on haber verilmeden bır jınekolojik muayeneden geçırddı. Bazı kadın ışçıler pencerelerden atlayarak muayeneden kurtulmaya çakstüar. tşyerlerinde ya da poUkliniklerde yapüan zorunlu aytik muayeneıer sırasında, her kadın için bir kayıt tutukıyor. Kadımn gebe kaldığt saptamnca, doğuma kadar yakmdan izleniyor. Guncel duruma getirilmis bu jınekolojik belge olmadan, hiçbir Romen kadını tıbbi muayeneden geçemiyor, dişlerini bile yaptıramıyor... Hatta otomobil ehliyeti almak için sınava girmesine de izin veriltniyor. Resmi rakamlara gore, 1983 yılında Romanya 'da 321 bin doğuma karşılık 400 bin kurtaj yaptınlmıs. Çavuşesku 'nun mart ayında doğum oramnı arttırmaya yonelik onlemlerinden sonra, kurtaj da sert bir biçimde engeüeniyor. Yasağa karşı gelen doktorlar, 25 yıl hapis cezasından idama kadar giden cezalara çarptırılabiliyor. Mart aymdan once, giıli kurtaj yapmaktan oturu bir doktora verilen en ağır ceza 10 yıldı. Çavuşesku 'nun hedefl her aileye uç ya da dort çocuk. Çocuksuz çiftlerin ayda 100 lei v ergi odemeleri gerekU (ortalama aylık 2000 lira). Bu vergi uç çocuk sahibi olana kadar azalarak süruyor. Evet, Çavuşesku'nun deyimiyle, "en kuısal yurttaşlık gorevt" Romenlere boyle oğretiliyor. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü'ndeki memure YÖK başortu kullanümasma ilişkin yasağı yumuşatarak "Modern anlamda" turban taküabileceğini kararlaştırdı. YOK karannda "sayılan az da olsa kız oğrencılerm muessese ıçınde başörtusu kullandıklan konusu uzermde durulduğu'' da vurgulandu Kararda gozetüen sayısı az kişilerden biri, hem de bir memure, geçenlerde Ankara Üniversitesi Rektorluğu binasında goruldu. Rektor Prof. Tarık Somer'in makam odasmın bir att katmda çalısan bir bayan memur, yaz sıcağma karşın başını sıkı sıkı başortuyle bağlayarak çalısıyor. Prof. Somer, basortulu memureyi gormek isterse alt kattaki personel işleri kadro subesinin bulunduğu odaya uğrayabilir. Hem belki de Prof. Scmer memureler için de turban onenr... Hpm miişavir hem idarv meclisi iiyesi tsmet Toğman, nısan ayının sonlarında Iş Teftis Kurulu Baskanhğı'ndan Basbakanltk Müsteşarlığı'na atandı. tsmet Toğman 'ın basma "Talıh Kuşu" konmuş olacak ki, Vakıflar Bankası'mn 30 Nisan 19&4 gunu yapılan 30. Genel Kurulu 'nda da banka tdare Meclisi uyeliğine getırildı. Başbakanhk Musaviri Toğman 'ın atama karannın ' 'Resmı Gazete'de 657 sayılı yasaya gore yapıldığı belirıilıyordu. Oysa, atama karannın yaymlanmasından hemen ikı gun sonra banka ıdare meclisi uyeliğıne seçilmesi yine 657 sayılı yasanın 87. maddesı ıkıncı gorev yasağma ilişkın şu maddeyi içeriyordu: "Memurlara ozel kanunlarla \eya ozel kanunların verdığı yetkıye dayantlarak kurulan banka \e kumluşlarda ıkıncı gore\ verılemez Bu kurumlardan her ne ad ıle olursa olsun para ödene mez ve yarar sağlanamaz '' Başbakanhk Muşa\ırı tsmet Toğman, bu maddeye karşın banka idare meclisi uyesi olarak ikincı gorev i karşüığmda brut 60 bın lira dolaylannda para atıyor. £"V 1YİLER Zeki Okten'in "Faıze Huıuın"u yılın filmiydi. Smema \azarlan da bu fılmi vılın en iyisi olarak seçti. Ahmet Sezerel'le birlikte gorulen Genco Erkal ve Asuman Arsan ıse hem 4ntalva Şenliğı'nde hem de smema \azarlarının seçiminde en iyi erkek oyuncu ve en iyi yardımcı kadın oyuncu odullerıne layık gorulduler. GEÇEÎN MEVSEME BAKIŞ: 2 Çorak ortamda birkaç ilginç fihn "Kayıp Kızlar", bunların başında gelıyordu. Bu fılmlenn sınema tanhıne ancak yaptıkları ışle geçeceğını soylemek zorundayız "Kayıp Kızlar"da bıraz daha olgun, en azından ızlenebılır bır duzey tutturan Elmas, "Metres"te bır 'musaınere' duzey ını aşamıyordu Haliı Refiğ de "Bc>az Olum"le guncellığın, magazın basırurun une kavuşturduğu ısımlenn ve Erler Film'ın sınema normlarımn peşıne takılmıştı Çok ış yapan filmlerden bın olan, ama smema sanatına bır şey katmayan bu yapıtın ya nı $ıra, Refiğ'ın dığer çalışması olan "Handan" u>arlaması "thtiras Fırtınası", daba savh, daha derlı toplu bır çalışmaydı. ama bu kez de seyırcıden ılgı gormedı . Sınemamızın en eskılerınden Atıf Yılmaz da "Seni Sevi>orum"la guncellığın peşıne takılmış gıbı gözuktu Ama bu Fılm, önyargılardan uzak bakıldığında, Yümaz'ın "Selvi Boylum Al Yazmalım"la başlayıp "Mine" ıle surdurduğu "sevgi ustune çeşiUemeler"ın doğal bır devamıydı ve bu 3 fümın ılerıde melen, belgesel yanı sağlam olan fılm, kuşkusuz en çok hıkâyedekı, ozellıkle finaldekı zayıflıklardan etkılenıyordu Geçtığımız mevsımde Turk sınemasmın parlak bır görünume sahıp olduğu söylenemez Bu sınema, yıne turluçeşıtlı engellere, guçluklere, kösteklemelere göğus gerıp durdu En pespaye tuketım fılmlen ortalığı kaplarken, dün>aca ılgı gönnuş, beğenılmış bazi fvlmler çeşıtlı guçlukler çıkarılarak seyırcı karşısına getırılmedı ('Hakkâri'de Bir Mevsim') ve>a getırıldığı halde beklenen ılgıyı görmedığı bahanesıyle afışlerden kaldınhverdı ('Faize Hucura). "Ticari" bulunma>an bazı filmler ıse sınemalan böluşen tekellenn arasmdan kendılenne yer açıp smema salonu bulamadılar ('Kardeşim Benim'). Koskoca de\let televızyonu, yıl boyunca Turk sıneması adına nerede ne pespayelık, nerede ne önemsız fılm varsa onu bulup ekrana getırdı, koca bır mevsim boyunca, (bu hafta gösterılen 'Selvi Boylnm A» Yazmalım' dışmda) bir tek değerlı, onurlu çabayı programlanna almadı. En merkezı yerlerdekı kahvelerde bıle, vıdeolarda konulu fılmlenn gostenlmesı, sı En i>i birkaç film Serif Goren'ın bu mevsim ızledığımız dığer filmı "Dennan", >ılın sayılı 'koj filmleri'nden bırıydı Goren, "Derman"da Osman Şahin'm bır hıkâyesınden yola çıkarak ılgınç bır öyku anlatıyor, ancak fılmının teknık duzeyde sağladığı başarıyı, karakıer ıncelemesınde ve kışılık yaratımında pek yıneleyemıyordu Fılmın 2 kahramanının, ebe ıle eşkıyamn pek ınandıncı olmaması, bu duzevlı fılmın başlıca kusuru>du . Aynı kuşaktan Zeki Okten'ın "Faize Hucum"u ise kuşkusuz \alniz >ılın değıl, son >ılların en önemlı filmlerınden bınydı Toplumca yaşanmış gerçek bır facıaya, toplumu derınden sarsmış sosyal bır olaya seyırlık mtelıkler kazandırarak, lırızmı ve duygusallığı ıkmcı plana ıtmeden polıtık bır fılm yapabılmek, kuşkusuz zor bır ıştı ve Okten bu ışın önemlı nema ıçın gereklı ışleklığe, akıalığa ensemedığı gözlemlenıyordu Kartal Tibet'ın guldurusu "Şalvar Davası". Mujde Ar'ın yanı sıra başka bır >eteneklı gulduru oyuncusunun, Şener Şen'ın varlığına dayalı ılgınç bır çalışmavdı . Zeki Alas>a, Metın Akpınar ıkıtısımn oyununa ve guldurme yetısme dayalı fılmlennı surdurdu. "Donme Dolap", "Davetsiz Misafir"... Bu ture bır yenılık katmadan, alışılmış 'truk'lerı bol bol yıneleyerek . Ama bılınenı yınelemede kuşkusuz kımse Erler Film guldurulerram kabına varamazdı Temel Gursu ımzasını taşıyan "Gırgıriye'de Cumbuş Var", "Gırgıriye" dızısının ılk 2 filmının sahne sahne yınelenmesıydı. Ama perdede anlaşılan zaten bıldığını, görduğunü görmekten hıç sıkılmayan sabırlı se>ırcımız sayesmde, bu fılm de yılın 'gişe şampiyonlan' arasındakı kaçınılmaz yerını aldı HÂYVANLAR GUNLERD.I2. KEND.N. SANMA H,£ 8 * OZEU6. BrfS MUNUN rLQ,M DıNL.J'oPUZ KIM KIME DUM DUMA BEHK AK ^Arabesk* ve diğerleri 'Arabesk filmler' sarurım bellı bır azalma gosterdı Bu tur fılmlen artık 'Uke geregi' ulemı>orum, onun ıçın bu konudakı 'gelişme'lerden okurlarımı haberdar edemıyorum, kusura bakmasmlar . Ancak bazı eleştırmen arkadaşlarım, bu>uk bır sabırla 'arabesk' ızlemeyı surdüruvorlar \e onlara gore, artık >önetmenlığe de geçen tbrahim Tatüses'ın bu mevsim ızlenen "Gunah" ve "Yorgun" >apıtlan bayağı ılgınç ogeler ıçenyormuş Nteraklılarına duyurulur Bu genel görunume bır yenı ısmın, Yaşar Seriner'ın "Çocuklar ÇiçektırKuduz" isımlı fılmını de eklemek gerekır. Kötu bır hıkâyerun kurbanı olan bu film, ıçerdığı tum yanlışlarla elbette hıçbır kabul edılebılırlık taşımıyordu Ancak Seriner'ın bundan sonrakı fılmlennde daha az >anhş o>kulere >aslanması, bu filme sağladığı derlı toplu anlatımla bırleşerek onu basanva goturebılır En iyiler nabılır. 1 Faize Hucum. 2 Derman, 3 Seni Seviyorum 4 Guneşin Tutuldugu Gun, 5 Şahar Davası. ÇOK İŞ YAPA V OYL \CU Kemal Sunal, geçen me\sim de yılın en çok ış yapan ovııncusu nıtelığını kimselere bırakmadu Ancak Sunal ın bu me\sım ıçindeki fılmlennde ı\ıce \orulduğu \e kendiııi yinelemeye başladığı da gozlerden kaçmadı. Sunal bu \ılki ıddıatı filnıı ' Posni(.ı"da perdeye bır kerelık 'donuf yapan Fatma Gırık'le btrhkie gorulu\or. nemaya en büyuk darbeyı \ uran bu uygulama, Içışlerı BakanlığYnın bu konudakı genelgesme karşın engellenmedı Devlet, resmı veya gayrıresmı sansur, gosterım tekelı, TRT, magazın basını, ekonomık durum, vıdeo ve bunlara eklenen seyırcı ılgısızlığı gıbı olumsuz oğelenn aorkemh koalısyonu karşısında, sınemamızın hâlâ ayakta durması, hâlâ az sayıda da olsa duzeylı fılm uretmesı, bır mucıze değıl de nedır? Ve bu, sınemamızın aslında sanılandan çok daha guçlu, a>aklan sağlam yere basan bır sınema olduğunu gostermez mı<> birlikte ele alınıp ıncelenmesı, kuşkusuz ılgınç olabılırdı. . Atıf Yılmaz kuşağından Osman Seden, "Damga" ıle eskı usul melodrama, 'namus' ustune kurulu bır hıkâye anlavışına donuşyapıyoıdu îşlek anlatım lı, ama bınlerce kez gorulduğu ızlenımını yaratan bır fılmle. Daha \enı kuşaklardan Melih Gulgen, kendıne ozgu, hafıf 'sosyal' kokan seruven fılmlerıru surdurdu, bunlarla bellı bır seyırcıye seslendı, ama tutarlı bır smema ortaya koyamadı "Bedel" \e "İmparator". Kartal Tibet'ın "Aile Kadını" da yıne 'namus' teması ustune donen bır 'burjuva dramı' ıdı, bellı seyırlık nıtelıklere erışmıştı Ben zer teınalara değınen Çıerif Goren'ın "Guneşın Tutuldugu Gun"u ıse, >ılın bu tur fılmlen CKa>ıp Kular', •Damga', 'Aıle Kadını', \s ) arasında en ılgı çe kıcı olanıydı Toplumsal değınolçude hakkından gelmış sayılabılırdı Bu filmler arasında >ılın en ıyılerı ıse bana gore şöyle sırala TAMHTE BUGUN ARIKAK 8 Haziran CAGDAS MİMMININ ÖNCOSO.. Umut verici bir görünüm Bu yetersız \e cıhz toplama karşın, lurk sınemasından şu gunlerde olumlu sesler yankılanmakta, önemlı projeler kotarılmakta Gerek geçen me\sım sınemasal duzeyı ne olursa olsun ban fılmlenn yaptığı buyuk ış, gerek Almanya'da do>uma ulaşan vıdeo pıyasasının Yeşilçaın'a sermaye sağlayarak sureklı fılm ıstemesı ve bu sayede kav uşulan yenı yapım olanaklan, gerekse dış pazardan sureklı kalıtelı Turk filmı talebı gelmesı, sınema duzenımize yepyenı bır can lılık getırmış bulunuyor Atıf Yılmaz, Lâtife Tekin'ın vazdığı bır filme başladı Zeki Ökten ve \\ı Ozgenturk, fılmlerının son hazırlıkları ıçındeler Erden Kıral, bılındığı uzere dışanda bır filmı bıtırdı, önemlı oyuncuların rol alacağı bır dığenne başlamak uzere Eskı >enı bırçok yonetmenın de ılgınç bazı projelerı var Umalım kı >az başında görulen bu umutlu manzara, kara bulutlarla kararmasın \e sınemamız hak ettığı yere artık ulaşsın . fS63 'DA BueiM.UHLU MİA4AR FHAHK LLOYt> W/VGHT, SıKLEpK AKAERHiA'OA DO60U. ILK ÇAUŞMAL4RINDA 'SIĞlNAcA* YBR OLARAt, . TEAAAS1 U2E&NÛE DuşÜHCESİNt YÖĞUHLAŞti. RACAK OLAN MliAAR, EVİK OOĞAOAKt İCOUUMU ILE lLGlLENECEia~lR WRlGHT, BETOfJU OE kDfSATiP MAUEÜAE &BI tOJLUVJtŞI, FOZM ' VE AYRMTIYl BÜTÜNLÜK ıÇiNOE VE DOĞA ILE BlfZUCTE OeSE&LEMDlfLlÇtYLE, 6IOEREK YENI BlR AULAYIÇ JAPOUYA'Mld ONEMLI SÛLDA) SAY1LACAKTIR.. 19341984 Güldürüler Gulduru bakımından yıne zengın bır vıl >aşadık Bunalımlı ve ekonomık sıkıntılann doruğa tırmandığı bır donemde başka nasıl olabılır 9 Eskı kuşaktan bır Memduh Ün, "Postacı"da orta halh bır Kemal Sunal guldurusü >apmanın otesıne gıdemedı, bu fılmle beklenenı pek veremedı Sunal. Natuk Baytan'm "Tokatçı"sı gıbı başka fılmlenn de vıldızıydı \e bu mevsim ıçindeki başlıca ozelhğı, kendı kendısını sureklı yınelemesı oldu limit Efekan, "Aptal Kahraman" ve "Şaşkın Ordek'Me başka bır ovuncunun, tljas Salman'ın \eteneğıne sığmmıştı Ele aldığı konulardakı ılgınç toplumsal çağrışımlara karşın, Efekan'ın sınemasmm henuz durağanlıktan kurtulup, ozellıkle bu tur si 50 YIL ONCE Cumhuriyet BursafHususı muhabınmızden) Vaktde Bursada ıç \e Orta Anadohı ıle cıvar \ı!avetlerın yuk arabaları ıhııyacmı karşılavan 200 den fazla araba ımalathanesı \ardı Bugun bunlardan pek azı kalmış ve bu sanat şubesı \avaş ya\aş olmeğe yuz tutmuştur Mamafıh ölen bu sanat yerıne yepyenı bır sanal şubesınm mevdana çtktığını ve hatta ınkışafa başladığını göruyoruz Bu sanayı. 8 Haziran 1934 Bursa*da yeni bir sanat En çok iş vapanlar Geçen mevsımde magazın basınının da bellı desteğıyle sınema sanatı açısından savunulmasına hıçbır olanak bulunmayan bazj filmler, önemlı ış başarıları kazandılar. Emektar Orhan Elmas'ın yönettı|ı "Metres" ve otomobil, otobus, kaınyon ve kamyoneı karosorılen sanavıdır Arabacıhk sanayı yerıne kaım olan karosorı sanavı gunden gune ınkışaf etmek ve hatta memleketın her tarafına vayılmak ıstıdadını gostenvor Şımdıve kadar cıvar vılavetlerden başka uzak y erler den Antalyadan.Konvadan bıle sıparış alan Bursa karosoncılen bugunlerde valmz Bursa ve avarına karosorı veuşıırmeğe çalışıyorlar Bu venı sanaı şubesınm aynı zamanda tekamule karşı gıttığı de goruluvor Evvelce basıt bır şekılde başlayan karosonalık şımdı her zevkı taimın edebılecek kadar guzel eserler mevdana getırmekte ve boylehkle karosorı ıçın Avrupa malzemesıne ve Avrupa ışçılığıne asla ıhtıyaç duyulmamakıadır Bursada faahvetle bulunan bır kaç karosorı ımalathanesı arabacıhk sanavı gıbı valnız el ışçılığıne davanmıvor.daha çok bu ış<,ılıçı makıne ve elektnk kuv\etıne vermış bulunuvor kı avnı zamanda bu sanaıın asrı bır manzara alması da bundan ılerı gelıyor Tr«ş merak ılarına müjde! YENI GELEN Dtayuu «a )«IUBBU etaış \nt kı ç«*td.r ift» m •att» bifdıUr ba»Lt. Bafcc^ktpiMd* ZAMAN Ecu *• Uny«l SOUPLEXPLATİNE |