Katalog

CUMHURIYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER gıbı Otekı bırçok Kur'an çevırılerı arasında Fenarı'nın cevın sının, ulusal dıle verılen onem bakımından taşıdığı değer ve ozellık, hıçbır zaman gozardı edılemez 2. Mehmet Hamdi Yazır (18791942): 'Elmalıh Hoca" dıye un kazanan Yazır, polıtık yakıştırmalar nedenıyle sıkıntılı gunler geçırmıştır Ancak, çok geçmeden gerçek kımlığı anlaşılmış ve Cumhurıyet Turkıyesı'nın din bılgınlerı arasında hakh bır une erışmıştır "Hak Dını Kur'an Dili" adlı dokuz cıltlık yapıtının bınncı cıldınde kendısını ta nıtırken Turkluğunu şu sozlerle belırtır "Ben, halıs Anadolu, Oz Oguz Yazır Turkuyum Onbeş yaşında Istanbul'a geldım Ne Arabıstan'a gıttım, ne Tur kıstan'a Ne Iran'ı gördum, ne Frengıstan'ı, oğrendığımı bu va tanda oğrendım " (Sf 17) Da ha ılk sayfada kendısınden, "Bu cıgay, sabık muderrıslerden Elmalıh Hafız Mehmet Hamdı" dıyesözeder "Cıga\"ın Turkçe'de "fakır" anlamına geldığı nı dıp notunda belırtmeyı de unutmaz Elmalıh Hoca, Kur'an acıklamasında ana terımler bakımın dan Osmanhcanın klasık bılım bıçemıne bağlı kalmakla bırlıkte, sık sık öz Turkçe sozcuklere de yer vermıştır Örneğın, "kurullay" sozcuğunu kullanmış, " s e m a " yerıne " g ö k " , "sıratı mustakım" yerıne "doğruyol" "Zulmet' yerıne "karanlık", "şems" yerıne "guneş", "kamer" yerıne " a y " demekte sakınca görmemıştır Bın vıllık Turk kultur yaşamını buyuk oranda etkısı altında tutan tslam kulturunun Turkçevı unuttura madığı, çok hırpaladığı halde bu ulasal varlıgımızı busbutun en tıp yok edemedığı, açık bır gerçektır Turklukten ve mıllıyetten soz edenlerı, "kavnıiyyet guduvor" suçlamasıyla susturmak ıs teyenler bır olçude başarılı olsa lar bıle, kesın utkuya ulaşama mışlardır Çağdaş Turk toplu munun Ataturk devnm ve ılke lerıne dayalı ulusalcılık akımının yerleşıp tutunmasında Elmalıh Hoca gıbı Turkluk bılıncı taşıyan nıce din adamının katkılan ohnuştur Bu konuda, Cemal Kutav'm "kurtuluşun ve Cumhurıyetm Manevı Mımarlan" adlı yapıtı kaynak olarak göste rılebıhr 3. Abdullah Atıf Tuzuner (18691954): "Kur^an ı Kerım ve Mealı" adlı yapıtında Tuzuner, bırçok tutucu kışının yadırgadığı oz Turkçe sözcuklerı bol bol kullanmıştır Orneklerı şunlardır "Kusur" karşılığında "ağman", "tezvuatçı" karşılığında "kovcu", ' ahıret" karşılığında da " d ı r h k " , "zemmetmek" ye nne "yermek" "menetmek" yerıne "onlemek" sözcuklerını benımsemıştır (Sf 565566) " G e b e " ıçın "yuklu", " k a t ı " ıçın " y o ğ u n " , " m u t ı " ıçın " u y a r " karşıhklarını yeğlemıştır (Sf 560,561,564) Darulfunun'un Llumu Âlıyeı Dınıyye bolumunden dıploma alan, bırçok okullarda Arapça ve Turkçe oğretmenlığı yapan, Dersıâm vaızlığında ve Istanbul Kutupha nelerı Tasnıf Kurulu başkanlığında bulunan Hoca, bır yandan Kur'an'ı Turkçeleştırecek kadar kendısını dınsel bılımlere verır ken, ote yandan Turk dılı ve kul turu ıle uğraşmaktan da gerı kalmamıştır Nıtekım, bu alan larda basılmış yedı kıtabı yanında, basıma hazır dokuz yapıt da ha hazırlamıştır Basılacak yapıtlarının başında, "Divanı Lugat'it Turk" ıncelemesı yer alıyor Bırçok araştırmalarda kaynak oluşturan bu ınceleme dosvasının Turk Dıl Kurumu belgelığınde bulunduğunu sanıyorum Rahmeth Tuzuner, eskı kıtaplar üzerınde Turk Dıl Kurumu adına tarama çalışmalarına da katılmıştır Ozellıkle Ahterı Kebır adlı Arapça Turkçe sozluk uzennde durmuştur Bu konuda sayın Omer Asım Aksoy'dan dınledığım bır anıya değınmeden geçemeyeceğım Tuzuner, bu sözluktekı "ehem" sözcuğunun karşısında yazılı "ziyade gereklu nesne" sözlerınde geçen "gereklu"yu "gorklu" olarak fişlemıştır Bu kuçuk yanhşlık, her ıkı sozcuğun Arap abecesmde ozdeş bıçımde yazılmasından ılerı gelmı^tır Buna benzer okuma yanlışlarından bırısı de Veled Çeiebı'nın başından geçmıştır O da, bır kıtaptakı "gever" sözcuğunu "gur" olarak okumuştur Bu ornekler, 1928'de gerçekleştırılen abece devnmının toplumumuz ıçın ne denlı zorunlu bır ış olduğunu göstermeye yeter de artar bıle Yuzyıllar boyunca bırçok Kur'an çe\ırılerı yapıldığı, yetkılı araştırıcılarca saptanmıştır Bunlardan bırısı de 13 vüzyılda karahan Turkçesı ıle gerçekleştırılmıştır Prof Mustafa Canpclat ıle Doç Semıh Tezcan'ın 22 kasım 1978 gunü televızyonda vavımlanan "Dıhmız Turkçe" adlı kunuşmalannda behrttıklerı uzere bu çevınde şu Turkçe karşılıklara da yer verılmıştır Allah Tann, Kur'an Okugı, âyet belgu, namaz vukunme ezan ban Bu yazımızın tamamlavıusı olmak uzere gelecek ıncelememızde Kurtuluş Savaşı ıle ılgılı ıkı fenanın dayanakları konusunu ışleyeceğız İslam dininin özündeki yuçeliği ve evrensel değerleri sezme gucunden yoksun, şekilci din adamları, İslamın akıl yolunu tıkamayı kendilerince kutsal bir odev olarak ustlenmişler. Dîıı Adamlanmızda Türklük Bilinei Ulusalcılık akımının Batı ul kelerınde yaygınlaşmaya başladığı çağlardan önce de yeo uzunde çeşıtlı uluslar vardı Ancak, bu toplumsal ve t<ınhsel gerçeğın önemını kavramak ve değennı bılmek anlamındakı ulus bılıncı nın, kultur gelışmelerıne koşut olarak ya\aş bır tempo ıle oluştuğu gorulur Bu bıhnçlenmerun bızdekı gehşmesı, Ataturk'un önculuk ettığı çağdaşTurk Devrımı ıle tamamlanmış sayılabılır Ne var kı, Turkluk bılıncının, butun toplum kesımlerınde eşıt duzeyde yaşadıgı, bugun bıle soylenemez Çeşıtlı katmanlarda türlü etmenlerle ortava çıkan dı renışler, bu olumlu gıdışı zaman zaman sarsmıştır, duraklatmış tır Bu alanda, Islam dınının özundekı vucehğı ve e\rensel de ğerlerı sezebılmek gucunden yoksun kalmış bırtakım şekılcı din adamları İslam adına, tsla mın gosıerdığı akıl yolunu tıkamayı, kendilerince kutsal bır odev olarak ustlenmışlerdır Te lefonun ve basın teknığının \urda sokulması, göksel varhkları ınceleyen gozlemev lerının (rasathanelerın) bızde de kurulması konularında çıkarılan guçlukler unutulmamıştır Bunlara daya nak olarak alınan feualar ıse ulusal belgehğımızde sessız ta nıklar olarak vatmaktadır Bu tür din adamları daha çok, "ule mayı rusum" denen resmı din görevlılerı arasından çıkmıştır Varhkları uzuntu kaynağı olan bu kışıler dışında Turk toplumu, bağlı bulunduğu dınsel crtam ıçınde erıyıp gıtmeyen, Turklu ğunun farkında olan, uyanık ve bılınçlı, gerçek din adamları da yetıştırmıştır Bu yazımda sayı lannın az olmadığını bıldığım bu yuce kışıler arasından, ılk bakışta seçtığım uç bılım adamının adlannı anmakla yetıneceğım PENCERE 78 NISAN 1984 Omurganın eklemleri... 1974 yazı Türkıye'nın dış ılışkılerınde bır dönum noktasıdır Bu gerçek daha önce de çok yazıldı, ama vurgulana vurgulana bılınçlerde tyıce yer etmelıdır Ingıltere Yunanıstan Turkıye arastndakı "Garantı Anlaşması"na dayanarak Türk Sılahlı Kuvvetlerının Ada'ya çıkması ve Turk Federe Devletının kurulması bulunduğumuz bolgede olduğu gıbı butun dünyada çok şeyı değıştırmıstır Tarıhsel gelışımde olayiann bırbınyle bağıntısını açıklamak ıçın çarpıcı ornekler verılır Bunlardan bırısı Çanakkale Savaşlannda Mustafa Kemal Paşa'nın oynadığı roldur Ingılızler ve yandaşları Çanakkale çıkarmasında başarı sağlasalardı, Istanbul duşecek Boğazlar yoluyta Rusya'dakı Çarlık rejımıne uzanan destek tarıhsel gıdışı değıştırecek Ulusal Bağımsızlık Savaşında Ingılızler Anadolu'yu Kafkasyadan da çevırmış olacaklardı Arıburnu ıle Samsun arasındakı yazgı boylece açıklanmış olmuyor m u ' 1974 Kıbrıs eylemıyle bağıntılı olarak ortaya çıkan gelışmelenn eklemlennı bırbırıne bağlayarak yaşadığımız olayiann omurgasını somutlaştırmak gerekıyor Kıbrıs çıkarması bolgedekı "Pax Amencana"ya ters duşuyordu Bu ılk adımdan sonra devınım başladı Ermenı terorunun tezgahı kızıştı, Turkıyeye Amerıkan ambargosu kondu, Ankara, İslam dünyasına yakınlaşarak Sıyonızme karşıt bır konuma kaydı, ama en önemlısı Kıbrıs çıkarmasının ertesınde Türkıye ıçınde bır "Cephe" açılmasıdır Adına "Mılhyetçı Cephe" denen bu eylemle ülkeyı ıkrye bölmek ve bırbırıne düşurerek ulusal davalarda guçsüz bırakmak amacı guduluyordu kımılerı bılerek kımılerı bılmeyerek cepheleşmeyı pompaladılar Uç yılda 12 mılyar dolarlık dış borç tuzağına "Mılhyetçı Cephe" donemınde gırdık • O gunden bugüne köprulerın altından çok su akmıştır ama bugun sarmalına dolandığımız bır dızı sorunu ancak geçmışe bakarak anlayabılırız ABD'nın Kongresınde (şımdılık komrtelerde) karara bağlanan ' Turkıyeye şartlı yardım" kuralının kaynağında ne var'' Amerıka 'Vfer Kıbns'ta Maraş'ı al yardımı" dıye bır ulusal davayı 230 mılyon dolara bağlamış bulunuyor Olayın kokenlerını araştırdığımızda ıbret verıcı bır tablo ortaya cıkıyor Bu tabloyu açıklamak ıçın bır yazı yeterlıdır 29 ağustos 1977'de Cumhurıyet'ın bınncı sayfasında yayınlanan "Maraş Sorunu' başlıklı yazıyı Orhan Apaydın yazmış Altını onemle çızdığım satırları bırlıkte okuyalım "Federe Turk Devletının topraklarında bulunan Maraş'ı yerleşıtne açma gırışımı Rum yonetımınce 'Kıbrıs ta durumun kötüleşmesı" olarak gostenlmış ve bu yonuyle sorun yenıden BM Güvenlık Konseyıne gotürulmuştur Maraş 1974 asken müdahalesıyle oluşan Turk bolgesı ıçınde kalmıştır KTFD'nın denetımınde bulunan topraklarda Rumlann bıraktığı yerlere Kıbrıs Turklerı yerleştırıldığı halde ( ) Maraş'ı ne gıbı gerekçeye dayandığı açıklanmaksızın "yerleşım dışı" tnrakarak her an sahıplenne gerı vermeye hazır tutmak ızlenımıni uyandırmıştır ( ı (Arkası ll.SayJada) • ALİ RIZA ÖNDER Emekli Yargıtay Üyesi Tann, hacel olunur serverdir. Dogurmadı, dakı dogurulmadı Dakı ohnadı anın bendeş kımse." (C I , Sf 549) Son ellı altmış vılda çok yınelenen ve "Tann" so zunun "Allah"ı değıl "ılâh"ı karşıladığı göruşunu vaymaya çalışan daralucı tutumun, zorla ma olduğunu gostermeve, bu or nek bıle \eter sanırım Fenarı'nın çevınsınden, Fatı ha Suresf ndekı şu âyetı de bır lıkte okuyalım "Malıkı \evm'1. Molla Fenarı (13501431): ıddın". Bu âyet, "Vanul gunuOsmanb Imparatorluğunun ılk nun ıssı" dıye Turkçeleştırılmış şeyhulıslâmı olarak bılınen Vlol tır "Din gunu" ve "ruz uceza" la Fenarı'nın tam kımlığı, Şem gıbı sozlerle açıklanan "vevmıdseddın Mehmed bın Hamza el din" içın "\anut gunu" denmış Fenarı'dır Bu buyuk kışının 15 "Malık" yerıne de " ı s s " kuliayuzvılda yazdığı anlaşılan k u r ' nılmış Yanut, her turlu eylem ve an çevırısının bılım çevrelerınde davranışın otekı dunyada belır nasıl değerlendığını bılmıyorum lenecek karşıhğı demek oluyor Bundan sekız vıl önce (1976), Bugun, cevap, mukabele yerıne Kultur Bakanlığı yayınları ara "yanıt" dnenlere uvdurmacı sında basılan bu ıkı cıltlık kıta damgasını vuran gelenekçıler bın yenı harflerle hazırlayıcısı, ıçın bır din bılgınının ağzından Dr Ahmet Topaloğlu'dur ne guzel bır yanıttır bu Kur'an "Onbeşıncı Yuzyıl Başlannda da "şuphesız muhakkak, doğru \ apılmış Satırarası Kur'an Ter su, gerçekten" anlamlanna ge cemesı' adını taşıyan yapıtın ılk len ve "ınne, enne" gıbı bıçımuldı, asıl metne ılışkındır Ikın lerde ge^en Arapça sozcuğun a cıldı ıse, sözluk ve dızınler bo karşılığı olarak da bu çevınde, lumunu kapsıvor Bılımsel ınce "ba>ık" sözcuğu kullanılmıştır leme ve açıklamaların ağırhğı bu "Ba>" kokunden dıhmızde ya cıltte toplanmıştır şayan bır surü sozi.uk bulunduAnılan çeurıde Ihlâs Suresı' ğu halde bayık, nasılsa unutulnın şöyle Turkçeleştırıldığını gö muştur Tıpkı, Tanrının Turkçe ruyoruz "E>ıt, ol Tann birdir adlanndan bırısı olan "Bayal" EVET/HAYIR OKTAY AKBAL OGRENCİ/OGRETMEN YÖNETEN MUAMMER TUNCER EĞİTİMİIS NOTLARI Acapulco nere? Meksıka nın unlu Acapulco kentınden bır mektup Nerdeyse otuz yıldır Kanada da hekımlık yapan dostum Dr Edıp Köknel'den Zaman ne çabuk geçer' Her şey dun gıbı' Bey oğlu'ndakı çıçek pasajında bıra ıçtıg.mız akşam ustten Öykuler yazmak Şaırlerle dostluk etmek Bırsel Onger vb arkadaşlar Koknel ın yazarlık ısteklerı bır yandan tıp oğrenımı bır yandan çevınlerle yazılarla uç beş kuruş kazanmak çabala rı Sonra hekım olarak Anadolu'da geçen gunler askerlık asıstanhk, uzmanlık Sonra Kanada ya Yıllar sonra kısa surelığıne bır ıkı kez gelış Sonuncusunda Boğazıçı nde bırlıkte yaşadığımız tatsız bır olayın kızgınlığı, kırgınlığı ıle bır daha gelmeyı duşunmemek ulkesıne Ama ılgısını hıçbır zaman kesmeden Her gun ' Cumhunyef ı okuyan bın ne denlı uzaklarda da olsa anayurttan, halkından kopmamış demektır Sorunlarımızı bılmek çozum aramak uzulmek Her mektubunda da sankı aramızdaymıscasına duşuncelerını, goruşlerını uzun uzun acıklamak Acapulco da bır kaç gun geçırmış Boğazıçı'ne benzetıyor "Yarımay şeklındekı bu korfezın gerısı tepelerle çevrılı olduğu ıçın Boğazıçı nı anımsamamak elde değıl" dıyor Boyledır, kışı nereye gıtse Istanbul'u arar Dunyanın en guzel yerlerını gezmıştır Mıamı'den Acapulco ya bılmem nereye dek, ama Istanbul da doğup buyuyen daha doğrusu Istanbul'da yaşayan kışı ne yapsa ne etse bu kentı duşler Butun guzellıklerı ona benzetır onda yaşatır Bır de posta kartı yollamış, Acapulco'nun otellerını gosterıyor Dev yapılar, yırmı otuz katlı hepsı Bın pıramıt bıçımınde Her otelde 56 lokanta, ıkı üç yüzme havuzu havuzların orta yerınde bar beş altı tenıs kortu Her odada ıçınde turlu ıçkıler bulunan buzdolabı Bır zengınlık, bır gosterış1 Her şey turıstın mutluluğunu sağlamak ıçın ondan daha çok para koparmak ıçın Meksıka garıp bır ulke Meksıkalıların çoğu kultur değıştıren Maya ve Aztek soyundan gelen Amertkan yerlılerı Bunların erkeklerı bır bucuk metreden bıraz kısa ya da bıraz uzun Boyları, bacakları boyunları kısa Ilk goze çarpan başları ve govdelerı Derılerı bakır rengınde çıngene karası yuzlerı tatarımsı Ya çok şışman, ya da çok zayıflar Otel muşterılerının çoğunluğu Amerıkalı ve Kanadalı Tek tuk Avrupalı ve bır kaç Meksıkalı Meksıkalıların çoğu Ispanyol soyundan fatıhlerın torunları Otelde çalışanlar hep yerlı halktan Sokaklarda dılenen genc kadınlar genç çocuklar, ıvır zıvır satarak yarı dılenen erkek ve kadınlar tumen tumen O canım asfaltlı gıdış gelış uç yollu palmıyelı Mıguel Aleman bulvarından geçen otobusler Anadolu kasabalarının otobuslerını andırıyor Eskı pusku, ıçlerı tıklım tıklım tavuklan kopeklerı ıle bınenler bıle var Kentın göbeğı Anadolu kasabalan gıbı bakımsız ve yoksul Kıyıdan ıçerlere gıttıkçe yoksulluk artıyor Dun yolumuzu yıtırdık Bır saat ara toprak yollarda dolandıktan sonra guneş batarken Mıguel Aleman bulvanna çıktık " Her şey yabancılar ıçın Her şey turıstler ıçın Butun guzel1 lıkler guneşlı yerler ıçkıler kadınlar her şey her şey Meksıka halkı ıse yuzyıllardır ıçınde boğulduğu yoksulluk ıçınde Genkalmış ulkelerın baş ozellığıdır bu> Dr Koknel mektubunu şoyle surduruyor "Meksıka yonetımının lyı yanlanndan bırı kıyı yağmasına karşı gelmesı Kumsallar halkın malı Fransa'dakı gıbı burda da paralı plaj yok Meksıkalı ıstedığı gıbı gelebılıyor kumsala Kıyılarda motorların cektığı paraşutlerle uçanlar Kıralık motor ve yelken sporlan Gunde ıkı bın dolara kalınan unlu Prıncess otelı, 250 odasının 200'unde yuzme havuzu bulunan Las Brısas otelı ve kuyumcu dukkânları ' (Arkası 11. Sayfada) Özetle * Istanbul, K Maltepe'den Hu seyın Kırcui'a. Akşam lıselerı yenıden açılırsa, yaş sının soz konusu olmayacağı ıçın askerlıkten sonra da oğrenım yapabılırstnız. •k tstanbul'dan Tezer Akbulut'a Gerek yıl ıçındekı yazılı yoklama kâğıtlannı, gerekse oğretım yıu sonunaaki yazılı sınav kâğıtlanm bır yüsakUana zorunluğu var Sınaı not çızelgelen ıse okul yonetımtnce beş vıl saklanır. * fzmır'den H Ça\dar, "Bakanlık oluru" ıle eslermden ayrı ıllerde çalıstmlan oğretmenlerın başvuru dılekçelenmn mıllı eğıtım mudurluklennce kabul edılmedığme dıkkatı çekerek şoyle yazıyor: "Sorunumuzu Sayın Bakana duyuramıyoruz. Fşlerımızden ayrı \erlerde çalışmanın huzursuzluğundan kurtulmayı beklıvoruz," llkokul ve ortaokul çağındaki çocuklarda tembellik Tembellık dıye bır ruhsal olgu voktur Çocuk oğrenım ışıne ya da herhangı bır ışe ılgısızlık, ıs teksızlık gosterıyorsa, va ıyı eğı tılmemıştır, ya da bır hastalık soz konusudur Tembellığı behrleyen ozelhklerı ortava çıkarmak uze re ılk kez 1909'da Parıs'te ınce lemeler yapan Bocquıllon, ıstenç (ırade) zayıflığını tembelhğın te mel nedenı olarak saptadı Çocukta "hastalık" dışı tembellığı gıdermek ıçın her velı şu önlem lerı uvgulayabılır • Çocuğa bılınunı kamçılaya rak belırh bır amaç gostermelı, etkınlıklennde, çahşmalarında ozgurluk tanımalı, bovlece ruh sal yetılennı harekete geçırmelı Yenilik Vakko'dur enılık Nakko'nun o/elhğıdır Her me\sım \enıden \aratır renklerı desenlerı çı/gılerı M<xia\ı 'akko'da venılık tukenme/ Her\enılığı, bır\enisı ızler Kendı alanında \aj>amı zengınleştiren venı bır hı/met, bır urun bır atıhm Senıslennı sureklı /engınlestınr Çığir acar Genclığe spora \onehr çağcüu. bır Genclık Meıke/ı \aratır Ola\ (ilur GiMm ku^am geleneğımı/ın simgesı Be\oğlu'na e^sı/ bıı tephe Lı/jndırıı Örnek oluştuaır Yenılık \akkonun o/ellığıdır \akkoda \enılık tukenme/ • En ı,ok ılgı duyduğu ve ba jarabıleteğı ışlerden başlayarak ıstencını gelıştırmelı • On^e kendı kendısıyle, son ra da kendı duzevıne yakın arka daşlarıyla varışma duvgusu uyandırmah • Elındekı ışı bıtırme, ış vak tını ıv ı kullanma alışkanlığını or neklerle kazandırmah • Sağhğını guvlendırmelı, ve mek, ovun spor, uvku, kalkma, çalışma vakıtlennı duzenlı bıçıme sokmalı VEFATLAR İÇİN Yurt ıçı ve ^url dışı cenaze nakledılır Cenaze ılaçlama malzeme, tabut butun ışlemler has^asıyet ve suratle vapılır Tel: 147 20 06 140 68 86 Işletmede avrıca 18 ambulans mevcuttur Cenaze ılanlanndan hızmet bedelı alınmaz acı gunlerınızı pavlaşır, gunun her saatınde emnnızdeyız İSLAM CENAZE IŞLERİ FUPNASE Sayın Doktor ve Eczacılar bol miktarda piyasaya arz edilmiştir. SURUP bilim Moda Vakko'dur. \ ıkko Jk\ojîlu\.ıkk() K.ı<Jıko\ \akko AnLııa\ ıkko l/mır \.ıkk<> Aııtaha V.ıkko \ı\ana Nakkuıamı