Katalog

CUMHURİYET/8 8 MART BÜLENTSOYLAN 1984 GELIR VERGISI 84 Yazımızın bu bölümünde, kapsarrnna; doktor, avukat, komisyoncu, müşavir gibi kişilerin girdiği serbest meslek sahiplerinin kimler olduğu, bunlann kazançlannın nasıl bulunduğu, vergilendirmenin nasıl yapıldığı anlaulacak ve sonunda ömek beyanname düzenlemesi gösterilecektir. Once konumuz oian serbest mesleğin tanımını yapalım ve bu meslek kapsamına kımlenn girdigini kanundaki ölçülere göre belirtelim. Gelir Vergisi Kanunu'nun 65. maddesine göre; sermayeden çok şahsi çaiışmaya, ilmi ya da mesleki bilgiye veya uzmanhğa dayanan ve ticari anlamda olmayan işlerin bir işverene tabi olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi ad ve hesabına yapılması serbest meslek faaliyeti, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazanç serbest meslek kazancı, serbest meslek faaiiyetini sürekli meslek halinde yapanlar ise serbest meslek erbabıdırlar. Bu tanımlara açıklamalanmızda sık sık rasllanacaktır. Bizım burada dikkat çekmek istediğimiz konu, her serbest meslek kazancı elde edenin mutlaka serbest kazanç erbabı olmadığıdır. Çünkü yukanda da belirtildiği üzere, serbest meslek kazancı elde eden herkes serbest meslek erbabı degildir. Serbest meslek erbabı sayılmanın şartı, j£jı devamlı ve meslek edinilerek (prof«syonelce) yapılmasıdır. Bunu bir örnekle daha açık hale getirelim. Mart ayında birisinin beyannamesini doldurup para almak bir serbest meslek faaliyetidir ve bundan elde edilen para serbest meslek kazancıdır. Fakat bunu yapan serbest meslek erbabı degildir. Çünku yapılan iş sürekli meslek olarak seçilmemişlir, arızidir. POUTIKA VE OTESI Serbest meslek ve ücretler aynı SMCST H R U K KAZANCI Vf ÜCHETLIK İÇİN TILUK GELİB VI EHCİSİ • Y A H K A H K İ X3 CAOES U0DOU0CCNE IL 0<ÇS t.'*TJiA>&tst GE::?. E I L r? i R : >•:: beyunnamede re, kamu yaranna derneklere makbuz karşılığı yapılan yardımlardan, beyan edilen gelirin °!o 5'i kadar kısmı indirilebilir. Örneğin. yükümlümüz 846.400 lira beyan ettiğine göre, bunun yüzde beşi oian 42.300 liralık yardım yapmış olsaydı, bunu 33. satırdaki yere yazacak ve kazancından bu kadar bir indirim yapacaktı. MEHMED KEMAL ••>x| M TABLO I 111 1 <Si M V I E U E F İ N 1 11 1 1 1 ri Cehenneme ateşiyle gitmek... Cahit Öztelli'nin büyük bir araştırma ürünü oian "Pir Sultan Abdal Bütün Şiirleri" adlı yaptında şöyle bir dörtlük vardır: Bir Suttan Abdal'ım nefesin haktır 01 Hakkın katında noksanın çoktur Cehennemde ateş var derler, yoktur Herkes ateşini bile getirir Cahit Öztelli, beş dörtlükten oluşan bu koşmayı kitabına alırken bir de not düşmüş, "/. Aslanoğlu'nun deıiediği bu metin daha doğrudur." diyor. Gerçekten de Pir Sultan'ın getirir redifli birkaç koşması daha vardır; demek içlerinde en doğru olanı buymuş. Şair, yazar, gazeteci, dostum Ayhan Hünalp, Pir Sultan dörtlüğünün son iki dizesini çok seviyor. Çıkardığı "Şarkısız Dünyaların Orkinoslan" adlı romanının (Bir anı romandır) bir çok yerinde kullanıyor. Kimi yerlerde Kaygusuz Abdal'ın olduğunu, kimi yerde Pir Sultan'ın olduğunu belirliyor. Bir dikkatsizlik örneği olarak dizelerin aslını da araştırmamış, eski deyimle mealen (söz gelimi) kullanıyor: "Cehennemde ateş yoktur, her insan ateşini bu dünyadan götürür Pir Sultan Abdal" kestirip atıyor. Ayhan Hünalp'i eski Ankara günlerinden tanınm. Kaynak dergisine gelir giderdi. Sanırım ilk şiırlerinı de Avni Dökmeci'nin bu dergisinde yayımladı. Atatürk Lisesine mi giderdi, Dil Tarih'in ilk sınıflarında mıydı, iyice bilemiyeceğim. Besbelli öğrencilik yıllarıydı. O yıllar, bizim kuşak için çok dağdağaiı geçti. Savaş sonrası, demokrasiye geçiş dönemi.. Herkes bir kurban, bir suçlu arıyor. Solculuk suçlan da, o yıllarda, bizlerin omuzuna yüklendi. Askere gidenlerimiz çavuş çıktılar, dışarda kalanlanmız içeri tıkıldılar. Edebiyat yapılamıyordu diyoruz ya, ışte bu olaylar yüzünden... Bir türlü de anlatamıyoruz ya, neyse! Ayhan Hünalp, özellikle İstanbul yaşantısından özgeçmişi ile kitabını süslemiş. Ankara günleri çok az yansıyor. Ayhan, yaşamamış olsa bile, çervesinde yaşanmış çok acılı Ankara günleri vardır. Kitabı bana gönderirken nedense, "Arkadaş, ilkon sayfayı oku, bana yeter!..." diyor. Ben ilk on sayfayı değil, bütün kitabı okudum. Kitap, bir anı roman olduğuna göre, ünlü eleştirmenlerimiz değil okumak, adını bile anmak istemezler. Nedense bizim eleştirmenler Batılı roman isterler. Türk romanına eleştirel bir bakışla bakan Berna Moran, Ahmet Mithat'tan, Ahmed Hamdi'ye doğru uzanan romancılığımıza değinirken şöyle der: "Biliyoruz ki bizde roman, batıda olduğu gibi feodaliteden kapitalizme geçiş döneminde burjuva sınıfınm doğuşu ve bireyciliğin gelişimi sırasında tarihsel, toplumsal ve ekonomik koşulların etkisi altında yavaş yavaş gelişen bir anlatı türü olarak çıkmadı ortaya. Batı romanından çeviriler ve taklitlerle başladı; yani Batılaşmanın bir parçası olarak." Böyle olunca, romana da, romancıya da alışacağız. Ayhan Hünalp'in kitabı okumaya başlanınca bir çırpıda okunuyor, kendini okutuyor. Ama Batılı roman türünde değilmiş, roman denirmiş, denmezmiş orasını bilemiyeceğim. Bilgin sayılan eleştirmenler söyleyecekler. Ayhan Hünalp, öyküsüne şöyle başlar: ".... Yurdumuzdan uzakmemteketlerin birisinde geçer. Devrin iktidarına başkaldıran bir siyasi suçlu, idam edilmek üzere sehpaya çıkarıldığında, savcı sorar: "Bir dileğin var mı?" "Bir orospu ile yatrnak," cevabını alan Savcı, soruyu sorduğuna önce pişman olursa da, daha sonra, "Nasıl olsa bu adam 6lecek, bu arzusu da olsun." der. Mahkumu bir orospu ile kapatırlar. Ertesi sabah savcıya çıkan kadın: "Beni bu adamın yanına niçin kapattınız elini bile sürmedi." diye sorar. Durumu savcı da merak eder. Asılmak üzere oian adamın kulağına, "Ulan, hem kadın istersin, hem de ne diye yatmazsın?" diye sorunca, mahkum tiksinerek çevresine bakar: "Dünyada o kadar çok orospu çocuğu var ki, bir de benden olmasın." yanıtını verir. Salonda çıt çıkmadı. Vaktiyle romana, şiire genelev kadını sokmak çok modaydı. Şimdilerde böylesi konuları işleyenler azaldı. Örhan Veli'nin de bir genelev kadınını anlatan "Tahattur" diye bir şiiri yok mudur? Romanı da olmuştur. Seks, öyle zamanlar var ki genelevi aşmıştır. 2f6o<t e 10 Bagl, o f c i , 1 THIHI1 •• bm II* Att ıı r c h •f • Basoiu /S if.r Ü'c ı6 9ıı r Prun. « Varctmdır G«ne! Indmrc u 'ııılıı«« TiB. Çoa* 13 EM i* **n « * $ •• Do#« TttiH 18 19 15" 14 Gelir bildirimi Beyannamenin arka yüzündeki tabloV, gelir bildirimi ile ilgilidir. Buradaki 36. sıraya, daha önce tabloU'de gösterdiğimiz 542.400 liralık safi, yani SSK primi indirildikten sonraki ücreti yazıyor, altına 304.000 liralık yine safi serbest meslek kazancını ilave ediyoruz. Bunlann toplamı oian 846.400 lira, yükümlünün ücret ve serbest meslek kazancından ibaret beyarudır. Bu kazanç beyanından vergi matrahına ulaşmak için ise, 4046. sıralar arasında yer alan bir dizi indirimi gözönünde bulundurmak gerekecektir. YükümlU, bunlar arasından yalnız 18.000 lira genel ve 54.000 lira özel indirimi yazacaktır. Çünkü 40. sıraya yazılacak zararı yoktur. 41. sıraya yazılacak \e yukarıda 89. madde ile ilgili olarak açıkladığımız giderleri yoktur, SSK primi daha önce indirildiği için BağKur primini indirmeyecektir. 846.400 liralık safi kazançtan indirilen genel ve özel indirimden sonra 774.400 liralık matraha yani vergiye tabi gelire ulaşılmaktadır. Hayat standardına göre beyan edilmesi gerekli gelir ile yükümlünün belirlediği geliri 50. sırada bir kere daha karşılaştırıyor ve daha yüksek oian 774.400 liralık yükümlü beyanını esas alıyoruz. Anık bunun üzerinden vergisini hesaplayabiliriz. b a ı V İ AdıM Sakadüc ladıriBU Utbmıp Eileo Zarsr *• lodtnmin TapUa» (40 + 41 ıa i» Talafc» « HnaamdnA I n Vuçıy* Tai» O«üı (Ek bıJdınra S.r» Mo. 15) 1 1 1 1 1 I TABLO 11 vvya Uavmı 17 u 1 UCR£TL£R£ İİŞKIN BÎLDIRİM J LLJ Tuar L 1 1 1 1 1 VERGI B: L Dt RIM 1 ıa 19 X 6M. ı3«0TOriAH 5J.1. J.0O öaüide Od«wn '.« ODENMES GEREKEN CEL"H VERGISI (51 SS} IADE3 GERETEN CEUE VERCK ( 5 8 5 1 ) TABLO m SERBEST MESLEK KAZANÇLARINA LtŞKİN BCDİRİM MTTERLERIN TASDİK1NE İLÎŞKÎN Cınw Aö 21 23 23 TOPLAM Ottekc İI2GOO 3i7? j ö İ/Z a 033. 30^000 1 1 1 1 | TABLO IV S Zî 26 S 30 1 • 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 ^ü.aoa GİDER 3tLDİRlMt Oul 1 I I ZARAR MAHSUBU VE tNDtRİMLER M Btyan Edıica 3*iır TopUn (30) Htytt SHadudı F Cora Buiıa^D Caiır Topluoı [£k bOdınnı Sum No. 13) Z ı n r ttabsubu n bcbmoter» £ a u Tıev M • 25) i^Z . i.oa,S(J . OOa •0İ l$l.,.: BETANNAMEN3J HAKC: KFATLA VEBILD10I ADI • SOYADl VE ÎKZALA» Ifl 19 ~ 1919 19 .. Tıit Z»nn Tü» Z«»n Tıiı T»nn Yıu i ı v ı Tıh Zmn DOLDUKULACATllK.) sT s 34 TOfLAM TOPLAM OX * U» i : 1 ıtt. 33 &QOrtft. BHğCur Prunâftn te ta>* «• Tftrdınkaı Topiww DU O S»*n. MjMNNm 1964 '<» 1 : t~ /» 36 (20 «WT« M der. rr.ıkaı ıtusftnyl* t u ç u citn) D •C D • fanhtvergı ıdvaa a n i a k • Bu ayrımın sonncu Bu ayrımın sonucu, kazanç tespitinde ölçülerin farklı olmasıdır. Serbest meslek erbabırun kazancırun bulunması sırasında şu noktalar gözönünde tutulmalıdır: • Serbest meslek kazancında elde etm« esası vardır. Yapılan işin karşılığı hak edilmiş olsa bile, elde edilmedikçe yıllık kazancın hesabında gözönune alınmaz. • Bilgi sahibi olunması sartıyla; adına, kamu kuruluşuna, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması, serbest meslek kazancının elde edilmesi demektir. • Oturduğu evin bir kısmını işyeri olarak kullananlar, bu evin kirası ile ısıtmaaydınlatma ve benzeri giderlerin yarısını kazançlanndan indirebilirler. • Alınan meslek kitaplan ve meslek dergileri için ödenen bedeller ile mesleki kuruluşlara ödenen aidatları, mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve konaklama giderlerini, serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla BağKur'a ödenen gırış ve aidatlannı masraf yazabilirler. • lşle ilgili şehiriçi dolmuş, taksi ücretleri ile posta, odabası gibi çeşitli giderleri içih 20 bin lıradan fazla olmamak sartıyla gayrisafı hasılatlarının °?o 10'unu götürü gider yazabilirler. • Serbest meslek erbabı yıllık 50 bin liralık asgari hayat standardı gostergesine tâbidir. İhtiyari toplamadan yararlanamadığından. şahsi gelirle rinin tümünü beyan etmek zorundadır. • Hayat standardı esası bıldirimi, servet bildirimi vermek ve gider bildiriminde bulunmak zorundadır. Bu kısa açıklamalardan sonra şimdi örnekteki beyannamenin düzenlemesine geçebiliriz. Beyannamemizdeki yükümlü bir avukat. Evli, üç çocuklu. Eşinin herhangi bir kazancı yok. Yıl içinde 612 bin liralık avukatiık hasılatı elde etmiş. Aynca bir şirketin hukuk işlerini de yürütüyor ve ayda 50 bin lira brüt ücret alıyor. Serbest meslek kazancı oian 612 bin liradan 40 bin lirası 1983 içinde değişik tarihlerde kesilerek vergi dairesine yatırılmış. Yükümlünün 150 bin liralık hayat standardı asgari sınırını yükseltecek harhangi bir arabası, teknesi yok; yurt dışına çıkmamış, özel hizmetçişoför çalıştırmıyor. Ücret bildirimi tablosunun bir altında, serbest meslek kazançlarına ilişkin bildirim tablosu var. Bu tablonun 21. satırına sırasıyla faaliyet türünu avukatlık, gayrisafi hasılatı 612.000, indirilecek giderleri 304.000, kesilen gelir vergisini 40.000 lira olarak yazıyor ve son haneye de kazancın kime ait olduğunu kayde caktır. Buraya yazılan rakam, arka yüzde 39. sıradaki rakamla aynıdır. 846.400 lira olarak yazılan gelirden 150.000 liralık hayat standardına göre bulunan gelir toplamı çıkarılırsa geriye kalan 694.400 lira, zarar mahsubu ve indirimlere esas tutar olarak belirlenir. 26. sıradaki kıyaslamanınanlamı. Ücret bildirimi Tablol'in düzenlemesinde örnekte de görüleceği gibi bir zorluk yok. Bu nedenle açıklamaya tablo ll'den başlıyoruz. Bu tabloya yazılacak bilgiler yıl içinde ücretli çalışılan yerde yapılmış bordrolarda var. Onlan aylar itibarıyle topluyor ve tablomuzda yerlerine yazıyoruz. Yalnız şunu belirtelim: 11. tablodaki safi tutar kısmı, ücretin ele geçen kısmı değil, gelir vergisi açısından safi sayılan bölümü, yani brüt ücretten sigorta kesintisi indirildikten sonra kalan kısım. Serbest meslek erbabı sayüanlar aynca hayat standardı, servet bildirimleri de veriyor ve gider bildirim inde bulunuyorlar. 1983 yılında 150 bin liradan düşük serbest meslek kazancı kabul edilmeyecek. Her serbest meslek kazancı elde eden mutlaka serbest meslek erbabı değil. Beyanname ve eklerine damgapulu yapıştırmak yerine, bunlann tutarı vergi dairesine ödenebiliyor. Serbest meslek erbabı, ücret dışında beyanı gerekli başka gelirlere sahipse, eskiden olduğu gibi dört 89. madde nedir? sayfalık beyannameyi kullanacak. Peki o halde bu 89. madde nedir? diyoruz. Serbest meslek kazançlannın bırden fazla olması durumunda 22. satın da kullanarak bunlann toplamını bir alttaki 23. satıra geçiyoruz. Birinci sayfamn altındaki tablo zarar mahsubu ve indirimlerin gösterilmesi içindir. Tablonun 24. sırasına, ikinci tablodaki safi ücret tutarı ile üçüncü tablodaki safi serbest meslek kazancı luıannın toplamı yazılahayat standardının altında gelir beyan edenlerin zarar mahsubu ve indirimde bulunamayacağı, bir başka deyişle, zarar mahsubu ve indirim yapabilmenin sınırının yükümlunün hayat standardını aşan beyanı kadar olduğudur. Örneğimizde avukat, kendisinin en az 150.000 lira beyan etmesi istenirken, 846.400 lira beyan etmiş ve aradaki fark oian 694.400 liraya ka dar zarar mahsubu ve indirim yapma imkânına kavuşmuştur. Kendisinin son beş yıl içinde beyan edilmiş zaran ve Gelir Vergisi Yasası'nın 89. maddesine göre kabul edilebilecek sigorta primi, teberru ve ianesi olmadığından bunların yazılmasına ayrılmış 2734. satırları boş bırakılmıştır. 35. satır ise 26 ve 34. satırlardan kiıçuk olanının yazılması için olduğundan, buraya yine hiçbir şey yazılmayacaktır, yani boş bırakılacalhır. Burada 33. sırada yer alan sigorta, BağKur primleri ile bağış ve yardımlar satırının doldurulması tereddüt yaratmış olabilir. Bu nedenle kısa bir açıklama yapalım: 33. sırada yer alan sigorta primi, Gelir Vergisi Yasası'nın 89. maddesinde yer alan primdir. Bu, SSK'ya ücret bordrosu üzerinden ödenmiş prim degildir. Çünkü SSK primi, 846.400 liralık gelir hesaplanıp 24. satıra yazılırken gözönünde bulundurulmuştu. Ödenecek verginin hesabı 774.400 liralık matrahın vergisi % 36'dan 278.784 lira tutuyor. Ancak daha önce ödenmiş bulunan 40.000 lira serbest meslek kazancından yapılan gelir vergisi kesintisi ile 169.344 liralık ücret bordrosundaki kesintinin toplamı 209.344 lirayı bundan indirdiğimizde mahsup edilecek bu vergilerden sonra ödenmesi gerekli verginin sadece 69.440 lira kaldığını belirliyor ve bunu da 56. satırdaki yere yazıyoruz. Cider bildirimi Beyannamede bundan sonra defterlerin tasdik kayıtlan ve gider bildiriminde bulunulması için iki tablo var. Defter tasdikine ilişkin bildirim örnektekine uygun olarak doldurulacak. Gider bildiriminde ise daha önce kira gelirlerinde belirttiğimiz gibi samimi tahminler yapılarak yıl içindeki giderler yazılacak. Buraya yazılanlar yükümlünün giderleri ile gelirleri arasındaki dengeye bakarak onu kontrolü öngörüyor. Bu önlem hayat standardı esası geldikten sonra önemini büyük ölçude kaybetti, ama onunla çelişmediği için hâlâ yürürlükte ve kısa bir süre sonra kaldınlması için çalışmalar bulunduğunu da yeri gelmişken söyleyelim. 89. madde, yükümlunün kendine, eşine ve küçük çocuklanna ait hayat, sakathk, hastalık gibi şahıs sigortalarından, ödenmiş olmak koşuluyla ve kişi başına 3.000 lira>n aşmamak, ücretlerden daha önce indirilmemiş olmak kaydıyla yapılabilen ve bugün için onemini oldukça yitirmiş bir indirimdir. Yine bu yasa maddesine göre, genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, belediye ve köyle Tazminaiı: B1LMEK 1STEDIGEV1Z HER ŞFY Kıdem . . . „. . İKİ ÖRNEK YILMAZ ŞtPAL Işçi askerlik için sözleşmesitıi bozarsa kıdem tazıııiııatı ödenir SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN BOZULMASI: a) Hizmet akdinin konusu oian işin yapılması sözleşme sırasında bilinmeyen ve işin mahiyetinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa, b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan doğruya buluşup görüştüğü işveren, yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa, "İşçi iş sözleşmesini bozabilir ve kıdem tazminatını da alır." Aynca; a) Hizmet akdi yapıldığı sırada bu akdin esash noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek gibi hallerde işveren, işçiyi yanıltırsa, b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler veya davranışlarda bulunursa, c) İşçi işverenin evinde oturmakta ise, bunlann yaşayış tarzlan genel ahlâk bakımından düzgün olmazsa, ç) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler yahut işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız isnat veya ithamlarda bulunursa, d) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hukümleri veya iş sözleşmesi şartlan gereğince hesap edilmez veya ödenmezse, e) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştınbp da işveren tarafından işçiye, yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut iş şartlan esaslı bir tarzda değişir, başkalaşır veya uygulanmazsa (Sözleşmelere bu fıkradaki haller hakkında başka türlü kayıt konmamak şartıyla) İşçi ihbar önellerine uymaksızın hizmet sözleşmesini bozar ve kıdem tazminatını alır. Bunun yani sıra; "İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla siire ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa" işçi gene hizmet sözleşmesini ihbar önellerine uymaksızın bozar ve kıdem tazminatını almaya hak kazanır. HAMMADDE YOKLUĞU (...) İşyerinde iş, hammadde yokluğuna dayanan zorunlu nedenle bir haftadan fazla süre ile durdurulmuştur. Bu durumda, İş Yasasının 16/111. maddesi uyannca davacı işçi için ihbarsız fesih hakkı doğmuş ve davacı başka yerde iş bulmak suretiyle bu iradesini ortaya koymuştur. Aynı yasanın 1927 sayılı Yasa ile değişik 14. maddesine göre kıdem tazminatı almak hakkı vardır. (...) (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 7.2.1978 Tarih, 1778 Esas, 1905 Karar) (İSTİFA) (...) Davacının işten aynlış tarihi 2320 sayılı Kanundan sonraya rastlamaktadır. İş Kanununun anılan kanunla değişik 14. maddesinde işçinin 16. maddedeki sebeplerle, askerlik, yaşlılık aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla a>Tilmalar dışındaki istifa, kıdem tazminatını gerektirir haller arasında sayılmamıştır. Diğer taraftan aynı yasanın 3. maddesi ile İş Kanununun 98. maddesine eklenen fıkra 14. madde esaslarına aykın kıdem tazminatı ödemelerini açık ve kesin suretle yasaklayarak hilafına hareket edenleri fiili ve hukuki ve cezai yaptırıma bağlamıştır. (...) (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 13.9.1982 Tarih, 7781 Esas, 7058 Karar) (MLVAZZAF ASKERLtK) İşçi hizmet sözleşmesini "Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla" bozarsa kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ancak, işçi ve işverenin karşılıkh anlaşmaları sonucu, hizmet sözleşmesi bozulmayıp, askıya alınabilir. "Askerliği dolayısiyie ayrılıp sonradan müracaat eden, fakat açık bulunmaması sebebiyle iş verilmeyen işçiye kıdem tazminatı ödemek lazımdır. (T.D. 27.10.1952, E. 4975, K. 6677, TİK. 6/1216) (ASKERDEN DÖNÜŞ) "Davacı .. gününde kıdem tazminatını alarak askere gitmek üzere işyerinden ayrılmıştır. Bu da göstermektedir ki, o tarihte iş akdi feshedilmiş ve hukuki işlem son bulmuştur. Bu bakımdan davacının çalıştığı sürenin tamamını kabul edip bu süreye göre hesap edip ödemenin mahsubuna imkân yoktur. Davacının askerden döndükten sonra işyerinde tekrar çaiışmaya başlaması yeni bir hizmet aktidir ve ikinci fesih halinde de kıdem tazminatının hesabında sadece bu sürenin kabulü gerekir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 7.5.1974 gün ve 25646 8603 sayılı ilâmı) ÖRNKK: 1 Avukat Necmettin Salın. 1983 yılında tuttuğu serbest meslek kazanç defteri kayıtlanna göre 300 bin lira gidere karşılık 650 bin lira hasılat elde etmiştir. Yıl içinde 15 bin lira BağKur primi ödemiş, vekalet ücretlerinden 97.500 lira vergi kesintisi yapılmıştır. Avukat, yıl içinde eşi ve bir çocuğu ile 15 günlük tatil yapmış, bu tatilini Antalya'da bir motelde geçirmiştir. Üzerinde 1600 cc silindir hacimli bir oto kayıtlıdır. Avukatın defter kayıtlarında görünen kazancı 350 bin liradır. Diğer taraftan, hayat standardı göstergeleri ile yapılan hesaba göre beyan edilmesi gerekli en az miktar (150 + 75 + 75 = 300) bin lira olduğundan. vergilemede daha yüksek oian 350 bin liralık kazanç esas alınacaktır. Bu kazanca isabet eden vergi hesaplanırken önce 15 bin lira BağKur primi, arkasından mukellef ve eşi için toplam 12.600 lira genel indirim düşülürse, vergi matrahı 322.400 lira bulunur. Bunun 116.064 lira gelir \ergisi vardır. Daha önce kesilmiş bulunan 97.500 lira hesaba katılırsa, ödenecek gelir vergisi 18.564 liraya düşer. ÖRNEK: 2 Bürosunda proje çizen Mimar Faruk Engin, defter kayıtlanna göre 1983 yılında 450 bin lira gider yaparken, 590 bin lira hasılat elde etmiş. Bu hasılatımn 26 bin lirası kesinti yoluyla vergilendirilmiş, 18 bin lira BağKur primi ödenmiştir. Mimar Engin, yıl içinde eşi ile birlikle bir kez yurt dışına çıkmıştır. Kendisinin 1600 cc'lik bir özel otosu ve yazlık dairesi bulunmaktadır. Dairenin emlâk vergisi değeri 800 bin lira olarak bildirilmiştir. Ailede üç çocuk bulunmaktadır. Kanuni defterlerindeki 140 bin liralık kazanca rağmen, mukellef hayat standardı göstergelerinin belirlediği kazanca göre vergilendirilecektir. Çünkü 150 bin liralık en az göstergeye, özel oto için 75 bin, yurt dışı yolculuk için 450 bin, yazlık daire için emsal kira bedelinin yarısı (yani değerinin ^o 3.5'u oian) 28 bin lira eklendiğinde, 703 bin lira bulunacaktır. Mükellefın kendi beyanı bundan oldukça düşük olduğundan. hayat standardı esasına itibar edilecektir. Örneğimize göre 703 bin lira safi kazanç sayıldığından, bundan üç çocuk ve eşi ile birlikte 18 bin lira genel indirim düşüldüğünde geriye 685 bin liralık matrah çıkacaktır. Bunun % 36'sı 246.600 lira gelir vergisidir. Ödenmiş 26 bin lira vergi indirildiğinde, ödenecek gelir vergisi 220.600 lira bulunur. İNŞAAT İLANI İSTANBUL TELEFON BAŞMÜDÜRLÜĞÜNDEN Istanbul'da yapılacak 25.75O.OOO.TL. keşif bedelli BahçelievlerKocasinan yeraltı telefon boru şebeke inşaatı işi eksiltmeye konulmuştur. 1) Geçici teminatı 772.500.TL.dir. (Geçici teminat olarak blok çek kabul edilmez.) 2) Eksiltme 23/3/1984 cuma günü saat 15.00'de Başmüdürlüğümüz lhale Kurulu'nca yapılacaktır. 3) tsteklilerin eksiltme şanlaşmasında belirtilen usulüne göre hazırlanmıs. a) Geçici teminatlannı. b) Ticaret Odası cüzdanlannı. c) Tüzel kişi olmaları halinde imza sirkülerini. d) Bu iş için daha önce alacaklan ihaleye katılma belgelerini Eksiltme şartnamesinin 11. maddesinde belirtilen örneğe uygun kapalı teklif mektuplan ile birlikte ihalenin yapılacağı gün saat 14.00'e kadar Yapı Işleri Müdürlüğümüze alındı karşılığında vereceklerdir. 4) Saat 14.00'den sonra verilen teklifler kabul edilmez. 5) lsteklilerin ihaleye katılma belgesi alabilmeleri için eksiltme şartlaşmasımn 4. maddesinde belirtilen belgelerle birlikte; a) Bayındırhk Bakanlığından almış olduklan ve bu işin en az keşif bedeli kadar (A) (B) (C) grubu müteahhitlik karnesi. b) Son beş sene zarfında ve bir defada en az bu işin keşif bedeli kadar bir işi bitirip geçici veya kesin kabulünü yaptırdığına dair resmi bir belge (mühendis ve mimarların kontrol mühendislikleri veya şantiye şefliklerine ait iş denetleme belgelerinin ^o 50'si kabul olunur) ile birlikte son müracaat tarihi oian 19/3/1984 pazartesi günü saat 17.30'a kadar Basmüdürlüğümüze başvurmaları gerekmektedir. 6) Süresi içinde yapılmayan müracaatlar ve postada olacak gecikmeler kabul edilmez. 7) Eksiltme dosyaları Başmüdürlük binası 2. katındaki Yapı Işleri Müdürlüğü'nde görülebilir. 8) Teşekkülümüz 2490 sayılı yasaya tabi olmayıp, iştirak belgesi verip vermemekte, ihaleyi yapıp yapmamakta veya dilediğine yaptırmakta serbest olduğu gibi nedenlenni açıklamak zorunluluğunda da değildır. Basın: 12538 1. TK. KOMPLE REDÜKTÖR DİŞLİ VE MİLİ ŞARTNAMESİ ESASLARI DAHİLİNDE İMAL ETTİRİLECEKTİR SÜRECEK İLAN GÖLCÜK ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİNDEN Dosya No: »981/533 Davacı Ray Sigorta A.Ş. vekili Av. Rasim Küçük tarafından davalılar Zeki Yılmaz, Selahattin Yılmaz ve Türkiye Genel Sigorta A.Ş. aleyhineaçılan alacak davasının yapılan açık duruşmasında: Davacılar Zeki Yılmaz ve Selahattin Yılmaz tüm aramalara rağmen bulunamadığından ilanen duruşma günü ve davetiye tebliğ edilmiş duruşmaya gelemediklerinden haklannda ilanen gıyap kararı çıkartılmasuıa karar verilmiş olup, duruşmanın bırakıldığı 24.4.1984 günü saat 10.00'da hâkımlığımızde bizzat hazır bulunmalan veya kendilerıni bir vekil ile temsil ettirmeleri duruşmaya gelmedikleri takdirde duruşmaya gıyaplarında devam olunacağı ve gıyaplannda karar verileceği, gıyap davetiyesi yerine kaim olmak üzere ilan olunur. Basın: 2275 tLAN KAD1KÖY İKİNCİ SULH HUKUK HÂKİMLİĞİNDEN 1984/56 Vesayet Halen Kadıköy Rasimpasa Mahallesi, Taslıbayır sokak No.60/10 Güzey Apt.'nında ikamet eden 30.3.1975 D.lu Selamet Karaçam'ı evlat edinen Fatma Metılika Atadil'in vefat etmesi nedeni ile kendisine bu kerre yaşı nedeni ile babası Mustafa Karaçam vasi tayin edilmiştir. Keyfıyet ilan olunur. 6.3.1984 Basın: 2798 SÜMERBANK KAYSERİ PAMUKLU SANAYİİ MÜESSESEŞİNDEN İHTtYAÇ FAZLASI MAKİNELER VE MALZEMELER SATILACAKTIR Müessesemizde ihtiyaç fazlası olarak halen çalışır vaziyette bulunan dokuma tezgâhları, atkı ve çözgü vater makineleri ve fırçamakas makinesi ile muhtelif malzemeler 16.4.1984 pazartesi günü saat 10.00'da açık pazarlık suretiyle sartname esasları dahilinde satışa arzedilecektir. Pazarlığa iştirak etmek isteyenlerin ihaleden önce teminatlannı müessesemiz veznesine yatırmaları şarttır. Satışla ilgili geniş bilgi hergün mesai saatleri dahilinde Müessesemiz Ticaret Senisinden öğrenilebilir. Müesseseraiz 2490 sayılı kanuna tabi olmayıp, ihaleyi yapıp yapmamakta veya dilediğine yapmakta serbesttir. Basın: 12621 1) Yukanda yazılı malzeme mektupla fiat ve teklif isteme usulü ile ihaleye çıkanlmış olup, şartnamede yazılı kanuni nisbetlere göre hesap edilecek teminatı ihtiva eden teklif mektupları 22 mart 1984 günü saat 15.00'e kadar Metrohan 4'üncü katta bulunan Levazım MüdürlüğU, satışGaz Şefliğine elden verilecektir. 2) Bu işe ait şartnameler SatışGaz kısım şefliğimizden bedelsiz olarak alınabilir. Basın: 12364 İLAN KÜTAHYA İŞ MAHKEMESİ HÂKİMLİĞİ'NDEN Esas: 1983/183 Davacı BağKur Genel Müdürlüğü vekili Av.Ahmet İnanç tarafından davalı Bursa Yeni Mahalle, Gül Sokak 23 numarada mukim Adil Mutlu aleyhine açılan tazminat davasının yapılmakta olan yargılaması sırasında: Davalıya ilan suretiyle tebligat yapılmış ise de, duruşmaya gelmediğinden bu defa ilan yoluyla gıyap kararı tebliğine karar verilerek duruşma 28/3/984 çarşamba günü saat 9'a bırakılmıştır. Davalmın duruşmaya gelmesi veya kendisini temsil ettirmesi aksi halde yokluğunda yargılama yapılacağı hususu gıyap davetiyesi yerine geçmek üzere ilanen tebliğ olunur. Basın: 12599 İ.E.T.T. GENEL MUDÜRLÜĞÜNDEN İLAN KADIKÖY İKİNCt SULH HUKUK HÂKİMLİĞİNDEN Sayı: 1983/695 Vesayet Hastalığı nedeni ile vesayet altına alınmasına karar verilen halen Gazimuhtar Sokak Murat Apt. 17/11 Kadıköy adresinde ikamet eden mahcur Atilla Tağıl'a Mustafa Tahir Deyiş vasi tayin edilmiştir. Keyfıyet ilan olunur. 23.2.1984 Basın: 2778 Yarın: Ticari Kazanç