Katalog

/ MART 1984 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Ozetle Sovyetler Birliği ekonomik karasulartm 200 mile çıkardı Dün Sovyetler Birliği, denizlerde ekonomik çıkar bolgesi sınırlarını 200 deniz miline çıkardı. Dün yayınlanan kararnamede Sovyetler Birliği'nin, ekonomik bölge ilan edilen suların altında ve üstünde. egemenlik haklarmı kullanarak, canlı cansız tum doğal kaynaklan koruma ve geliştirme yanında, bilimsel araştırma için de ayrıca her türlü yapı ve tesisi kurabileceği kaydediliyor. CemayePin kaderi Şam'da belli oluyor Dün Suriye'ye giden Lübnan Devleî Başkam'mn, üzerine aldığını bildirdi. Hafız Esad'la görüştükten sonra, İsrailLübnan an VVEİNBERGER Cemayel Suriye'ye giderken, laşmasım iptal etmcsi bekleniyor. ABD Savunma Bakanı Caspar Dış Haberler Servisi Lubnan Cumhurbaşkanı Emin Cemayel kendisınin \e ulkesinin geleceğine ılişkin göruşmeler yapmak uzere dün Suriye'ye gitti. 23 E>lül 1982'deıktidaragelmesinden bu yana ilk kez Suriye'ye gıden Emin Cetnayel'in, Devlet Başkanı Hafız Esad'la gorüşmeleri sonunda 17 mayıs 1983 tarihlı IsrailLubnan anlaşmasını iptal ettiğini açıklaması bekleniyor. Bilindiği gibi, Hafız Esad bu anlaşmanın İsrail'e Lubnan'ın hükumranlık hakkını çiğneyen ayncalıklar sağladığını belirterek, iptal edilmesi için ısrar edoor. Yanında Dışişleri Bakanı Elie Salem olduğu halde Şam'a giden Emin Cemayel, havaalanında Surıye Devlet Başkanı Hafız Esad tarafından karşılandı. AP Ajansı, Washington kaynaklı bir haberinde Cemayel'in Şam'a gitme karannı, geçtiğimiz hafta Muslumanlara karşı ABD hava ve deniz kuvvetlerinin yardım etmesi isteğinin, Reagan yönetimi tarafından reddedilmesi VVeinberger de, Londra'dan Beyrut açıklarında bekleyen 6. Filo'yu ziyarete gitti. Beyrut ve çevresindeki tepelerde ise çarpışmalar suruyor. Falanjistlerin radyosu, Bevrut'un doğusundaki Hıristiyan yerleşim bölgelerinde 4 ayrı bomba patladığını duyurdu. 17 MAYIS TARİHLİ BARIŞ PLAM Suriye ile Lubnanlı Muslumanların iptal edilmesini istedikleri 17 Mayıs 1983 tarihli IsrailLubnan anlaşmasının ana maddeleri şöyleydi: • Israil'in iki aşamalı geri çekilmesi. Önce Evveli ırmağına kadar. Suriye de çekilirse, İsrail tümüyle çekilecek. • İsrail için Lubnan'ın gune\inde 45 kilometrelik iki kademeli bir güvenlik kuşağı. • Sınır boyunda "Lubnanlı komutanların emrindeki" Lubnanİsrail ortak devriyeleri gorev yapacaktı. Soz konusu Lübnan birliklerinin Israil'in Lubnan'daki adamı Haddad'a bağlı olması düşunulmuştu. (Haddad olünce Israil'in bu birlikler üzerindeki denetimi azaldı.) • israil tarafından koy mılisleri adı ile silahlandırılan duzensiz kuvvetler meşrulaşıyordu. SLRİVE'NİN ÖNERİLERİ Suriye'nin karşı onerileri ise şöyle: • Cemayel'in yeni bir Müslüman Başbakan seçmesi. • Yeni Başbakan'ın parlamentoda 17 Mayıs anlaşmasının iptalini sağlaması. • Lübnan'da çarpışan tarafların yeni bir ateşkesi kabul etmesi. • Cemayel'in Musluman \e Hıristiyan grupların temsilcileriyle ulusal uzlaşma gorüşmelerine yeniden başlaması maddelerini içeriyor. POLITIKADA SORUNLAR ERGUN BALCI İngiltere'de genel grev İngiliz hükümeıinin Cheltenham haberalma merkezinde sendikalaşmayı yasaklaması, sendikaların çağrıst üzerine genel grevle protesto edildi. Dün Londra 'da ulusal gaıeteler çıkmadı. (a.a.) ABD ön seçimlerinde büyük sürpriz Gary Hart, Walter Mondale'e fark yaptı De> Haberter Servisi ABD'nin New Hampshire eyaletinde Demokrat ve Cumhuriyetçi Parnlerin yaptığı delege seçimleriyle on seçimler resmen başladı. Cumhuriyetçilerin ön seçiminde Başkan Ronald Reagan beklendiği gibi oyların yüzde 97'sini alarak bu eyaletteki delegelerin tamamını çıkarırken, Demokrat Parti içindeki çekişmede Senator Gary Hart buyük bir sürpriz yaparak oyların yüzde 40'ını aldı. Son ana kadar Demokratlaı içinde favori sayılan eski Başkan Yardımcısı Walter Mondale. yuzde 29 ile tam bir hayal kınkİığına uğradı. Eski astronot John Glenn yuzde 13, siyah rahip Jesse Jackson yüzde 6 ile beklencu sonucu elde etti. Nevv Hampshire'daki onseçim oncesine kadar sürekli olarak bu aşamada ikinci sırayı kapacağını tekrarlayan Gar> Hart'ın kendisi de sonuca şaştı. Buyuk farkla birincilikten, ikinciliğe düşen eski Başkan Yardımcısı M»aller Mondale, yenilgiyı kabul etti ve Hart'a saygı duyduğunu açıklaJı. Adaylar ıcinde en guçlü or..ıııı/asvona u ' en aenıs mal' kaynaklara sahip olan Mondale, "Yanş bilmemistir " Hart'ın yuzde 40'a yüzde 29 ile Mondale'e büyük fark atmasına karşılık, Mondale'in organizasyonu ve mali kaynakları sonucu değiştirilebilir. Bu yüzden Hart da ilk demecinde, "Yanşın yeni başladtgını" belirtmeyi ihmal etmedi. Ancak 1952 yüından bu yana, New Hampshire'daki önseçimleri kazanmayan hiçbir aday başkan olamadı. Arjantin eski cunta lideri Galtieri idam edilebilir ABD\le elektrikli sandalye ABD'de cinayet suçundan hükümlü Johnny Taylor Jr. Lousiana 'da tutuklu bulunduğu cezaevinde elektrikli sandalyede dün idam edildi. Boylece aynı eyalette son üç ay içinde idam edilenlerin sayısı ikive çıktı. (a.a.) Hindıı tapmağı bombalandı Hindistan'ın kutsal Amristar kentinde kalabalık bir Hindu tapınağında patlayan bomba, en az 3 kişinin ölümüne, 50'den fazla kişinin yaralanmasma neden oldu. Patlamadan sonra Hindularla, polis arasında çatışmalar çıktıAAP) ABD'de fırtına ABD'de süren şiddetli fırtına, son günlerde 38 kişinin ölumüne neden oldu. Ozellikle doğuda ,\ew England kentini etkisi altına alan fırtmatun çok sayıda aracın yollarda kalmasına neden olduğu bildirildi. Kanada 'da süren fırtınalarda ise, 4 kişi ö'ldü. (AP) Fransızlar seslerini duyurmak için başkalarmın hayatını zelıir etmeye alışü eylemine birkaç bin T1R şoförü karayollannı tıkayarak karşılık verdiği zaman, şoforler milyonlarca insanın hayatını sekteye uğrattıklarını ve tüm Fransız ekonomisini tehdit ettiklerini gayet iyi biliyordu. Fransız ekonomisti Alain Lipietz'in deyimiyle: "Fransızlar bu konuda yalnız değil. Ama başta orta sınıfİar olmak uzere Fransızlar'da son derece güçlii bir gelenek var. Seslerini duyurmak için tek >olun bayatı herkes için çekilmez hale getirmek olduğunu düşünüyorlar. Sonunda hükumetin onlara özel imtiyazlar tanımak Uzere dururoa müdahale etmesini bekliyorlar." Fransızlar'daki bu gelenekten Fransız milliyetçiliğinin simgesi eski Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle de şikâyetçiydi. De Gaulle'e göre, "tlle de peynirin bile 360 çesidini üretmekte ısrar edip duran bu denli çeşitli bir halkı yönetmek imkânsız." Buna karşılık "Le Monde" gazetesinin "Önce bana'cılık" diye nitelediği tavır derin köklere sahip. Bu nedenle kamyon şoförlerinin grevinin hızla yayılması bir sürpriz olmadı. Asıl sürpnz ablukanın doruğuna ulaştığı ve ülkede gıda maddesi sıkıntısının baş göstermesinden korkulduğu bir anda yapılan bir kamuoyu araştırmasına göre halkın çoğunluğunun bu eylemi destekliyor olması vdı. MONDALE Ağır yenilgi. GARY HART Yeniyüdıt... BUENOS AİRES (a.a.) Arjantin eski Devlet Başkanı ve Kara Kuvvetleri Komutanı General Leopoldo Galtieri ve Deniz Kuvvetleri eski Komutanı Amiral Jorge Anaya'nın rütbeleri sökülebilecek ve Falkland savaşındaki sorumlulukları nedeniyle ölum cezasına mahkum edilebilecekler. Silahlı Kuvvetler Yuksek Konseyine yakın çevrelerden alınan bilgiye göre, 1982 baharında çıABD seçim sistemine gore on kan Falkland savaşı sırasında ik.eçimlerde yu?de 10'un altında tidarda bulunan askeri yonetımin jy alan, delege çıkaramıyor. üçuncü uyesi, Hava Kuvvetleri es\ew Hampshire'da seçilen 12 ki Komutanı General Basilio Ladelege >akında bir araya gelerek 10 delege daha seçecek. Bu 22 mi Dozo da, "ağır bir cezaya" çarptınlabilecek. delege temmu/ ayında San Franjisco'da toplanacak olan DeAskeri yönetimin üç eski üyemokrat Parti üenel Kurulu'ndp si, halen karargâhlannda tutukbu cvalcıı icm>il edecckler. lu bulunuyorlar Bu da nereden çıktı? İkisinin arasında ne ilişki var, diyeceksiniz. Haklısınız, aslında bir ilişki yoK. Ancak birbiri ile hiçbir ilişkisi olmayan bu iki bunalımdan ortak bir ders almak mümkün. O da dış saldırıların, içeride çok hassas dengelere sahip ülkeleri bile parçalayamadığı, aksine birleştirdiği gerçeği. Başkan Reagan Beyaz Saray'a gelir gelmez, ABD'de Sandinista rejimini devırme planları yapıldı. Honduras'ta yıllarca CIA tarafından karşıdevrimci gerillalar eğitildi. Bir zamanların ünlü kahramanı Eden Pastora da sonunda Somoza yanlıları ile işbirliğine başladı. Kosta Rika, Sandınistaları devirmeyi hedef alanların toplandıkları diğer bir ülke idı. Sandinısta yönetiminin düşmanları, Nikaragua'daki durumdan yüreklenıyorlardı. Her devrimden sonra olduğu gibi, Nikaragua'da da bazı ekonomik ve sosyal sorunlar ortaya çıkmıştı. Dış yardımların kesilmesi, başlangıçta ekonomik bocalamaya yol açmıştı. Orta sınıf, ürkek ve tedirgindi. Yatırımdan kaçınıyordu. Sandinistalann pek degerçekçi olmayan bir davranışla kırsal bölgelerde ateşlı biçimde Marksizm ve sosyalizm konulannı işlemeleri, muhafazakâr ve dinıne bağlı köylüleri tedirgin etmış, Managua yt> netimine karşı fazla yakınlık duyulmamıstı. Reagan yönetimi ile karşıdevrimciler bu ortamda Nikaragua'ya vurulacak darbenin ülkeyi parçalayacağını ve Sandınistalara karşı ayaklanmanın başlayacağını hesaphyorlardı. Aylarca uğraş verıldi... Honduras'la Kosta Rika'dan Nikaragua'ya saldınlar düzenlendi... Köprüler uçuruldu, elektrik santralları imha edildi... Nikaragualı milisler pusuya düşürüldü... Sınır boyunda yaşayan Miskito yerlileri kışkırtıldı... Şonuç ne oldu? Üç hafta önce Eden Pastora, savaştan çekildığini açıklayarak Nikaragua'daki kampından Kosta Rika'ya döndü... Geçtiğimiz hafta, Internationai Herald Tribune gazetesi, Honduras1 taki Somoza yanlılarının da Sandinısta yönetimini devırme umutlarını yitirdıklerinı, başarıya ulaşamayacaklarını anladıklannı yazıyordu. Dış saldırı Nikaragua'yı birteştirmiş, halk iç sorunlarını bir yana iterek, orta sınıfı, öğrencisı, köylüsü ve işçisi ile düşmana karşı bütünleşmişti. Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, 42 ay önce İran'a karşı talihsiz saldırısını başlatırken aynı hesaplar içinde idi. Islam devriminin daha yeni yapıldığı iran karmakarışıktı. Üretim düşmüş, yönetim otoritesini henüz sağlayamamış, bazı yörelerde ayaklanmalar başlamıştı. Güçlü bir darbe, İran'ı parçalayıp, Humeyni yönetimini devirmeye yetecekti. Ancak evdekı hesap çarşıya uymadı ve Irak'ın saldırısı iran'ı parçalayacağına halkı birleştırerek, Humeyni yönetıminin daha da güçlenmesine yol açtı. Ne ilginçtir ki, İmam Humeyni de topraklarını kurtardıktan sonra ordularına Irak'a girme emrinı verirken büyük düşmanı Saddam Hüseyın'in düştüğü yanılgıdan kendini kurtaramamıştır. Nütusunun yüzde 65'i Şii olan Irak, İran orduları karşısında çözülecek, Şii halk Saddam Hüseyin'e isyan edecekti. Bu arada etnik gruplar da başkaldıracak ve Irak parçalanacaktı. Humeyni yönetimi Iraklı Şiilere yıllardır Saddam Hüseyin'e karşı ayaklanma çağrısında bulunmaktadır. İran, bu nedenle nüfusunun %99'u Şii olan Irak'ın ikinci büyük kenti Basra'yı son zamanlara kadar bombalamaktan kaçınmıştır. Ancak ne Şiiler, ne de etnik gruplar şimdiye dek Saddam Hüseyin'e karşı ayaklanmıştır. Çoğunluğunu Şiilerin oluşturduğu Irak ordusu ise İran saldırısı karşısında direnmeye devam etmektedir. Dış saldırı. bir ulusu parçalayacağına, birleştirip bütünleşmesine yol açmaktadır . .;> Kimi yöneticilerin bu kuralı unutup düşe kapılmalarının be* delini ise Nikaragua'da yüzlerce, Körfez savaşında ise yüzbinlerce insan yaşamları ile ödemektedir. Körfez savaşı ve Nikaragua PARİS (AP) Bir avuç Fransız gümrükçüsünün işi yavaşlatma eyleminin kısa sürede tüm ülkenin ulaşımını ve nakliyesini abluka altına alan bir grevler dizisine dönüşmesi Fransızların ulusal bir özelliğini yansıtıyor. Fransa'da sadece son bir yıl içinde kamu sektörlerindeki grevler ve iş bırakma eylemlerı ABD uçagt posta hizmetlerini, metrolan, tedağa çarptı: levizyon yayınlarını, bankaları, hastanelerin ambulanslarını, 16 ölü elektrik santrallarını, taskileri, tspanya'mn Sierra Del Monca gemileri felç etti. Aynca doktoryo sıradağlarına çarparak parça lar, dişçiler, kumarhane krupyelanan ABD Hava Kuvvetlerine leri, kasaplar, eczacılar, bürokah "Hercules C130" tipi nak ratlar, öğrenciler ,öğretmenler ve liye uçağının 18 yolcusundan profesyonel futbolcular da za76'sının cesetleri bulundu.* man zaman grev yaptı. (THA) Gümrükçulerin işi yavaşlatma Fransız kamyoncular ulaştmı felç ettiler, bol bol da üsüdüUr. Tarih tarîhlerden ibaret değildir. (Bu ayın Tarih ve Toplum aergisini gördünüz mü?) Bu Ay Yıne Seçim var. Eskıden de Seçim vardı Turkçülüğün Tarıhınden. Enver Celâlettın Paşa'nm Edebiyatı Umumıyye Mecmuası Yazıları (3) Pışırmer,,n Evrimi (2): İnsan Tahılla Nasıl Tanıştı Doç.Dr. Pars Esin Bir Osmanlı Vikingi: Herr Gustaf Norıng ya da Alı Nuri Bey $ahin Alpay Kitabiyat: Kaybettiğimiz İki Değerli Tarihçı. İsmet Parmaksızoğlu ve Gotthard Jâscrıke/74 G K Söyleme?oğlu nun Eserlerı. G.Jaschke/76 Mahmut Şevket Paşa nın Osmanlı Teşkilât ve Kıyafetı Askerıyyesı"/77 Kanunî'nın Bir Sınırnamesı Geçmiş Şölenler (1) Berlın Büyükelcısı Mahmut Muhtar Paşa'nın Ikı Menu'sü llık Denızler Pesınde TürkRus Deniz Savaşları ve Amiral Senıavın N.VV.EmmottJ.N.Portney Çeşitli Alfabelerle Turkçe Yazılar Grek Alfabesıyle Türkce Prof. Dr. Talât Tekin Tunalı Hılmı Bey'in Halk Hâkımiyetı Risalesı ve Anayasa Tasarısı Osmanlı Toplum Yaşayısıyla llgilı BelgelerBılgıler Kadın (I) Harıta: 18. Yuzyıl Başlarında Asya Kıtasında Türkler Osmanlı Basınında Yuz Yıl Once Bu Ay TariKten Secmeler Dr. Uygur Kocabaşoğlu Paralarla Tarih (I) Yıldırım Bayezıd'ın Oğullarının Sıkkelerı Cüneyt Ölçer Bıraz da Anlayış Goster Peter Ustinov AKBANK KUUTURVE SANfiT ETKÎNLIKLERI Martl984 YAYINLARIMIZ: 1TÜRKIYEMtZ DERGtSl (Sayı 42 Tuıkçe ve tngılızce Fıyatı • E00 TL) 2TROAS (Kultur kıtapları serısmın yedmcısı Turkçe ve Ingılszce Fıvat. T50 TL) 3 BAŞARALIM TEST KtTABI (Sayı 4. ılkokul 5 smıf oğrencılerı ıçın test kıtabı Ocretsızdıri 4 AKKADIN DERGtSl (Sayı 5. ucretaızdır) 16NEVZAT AKORAL RESIM SERGISI (izmır'Konak Akbank Sanat Galerısı. 21 Mart 13 Nısan) 17CELAL ÜLICEN ELEKTROGRAVÜR SERGtSt (Eursa'Akbank Sana* Ga'.erısı 21 M a r t 1 3 Nısanl 18ŞADAN BEZEYİŞ RESİM SERG.S! ı.Ankara/Kızılay Akbank Sanaî G a ı e n s ı . 21 M a r t 1 3 Nısan) 19GULÜMSER AT1LGAN RESİM SERGISİ ( b t ' B a h a n y e Akbank Sanat Galerısı, 29 Mart 20 Nısan) SERGİLERİMİ2: 1 REMZ1 IREN RES1M SERGISİ flst'Enler Akbank Sanat Galerısı. 2 Mart a kadari 2AYLA HUNGEN RESIM SERGtSI (Kon>a/Akbank Sanat Galeıısı. 4 Mart a kadar} 3 OSMAN ASAF RESIM fERGIS1 (Ist/Nışantaş: Akbank Sanat Galerısı 16 Mart a kadar) 4 CELAL ULKEN ELOKTROGRAVÜR SERGISİ (Izmır/Konak Akbank Sanat Galerısı 16 Marfa kadar) 5NURAY YAGBASAN RESİM SERGISI (Bursa/Akbank Sanat Galensı 16 Marfa kadar! 6 GÜNAY SAGU.V RESIM SERG1Sİ (Elazığ/Akbank Sanat Galerısı, 16 Mart a kadar) 7ZEK! K1RAL RESIM SERGISt (Dıyarbakır'Ofıs Akbank Eanat Galensı. 16 Mart a kaaar) 8MEVLÛDE BtRSUN ' ALMANYA'DAKl ÇOCUKLARIN RESIMLERI SERGISİ (Trabzon/Akbank Sanat Ga.erısı 16 Mart a kadar" 9OZDEN AKBAŞGĞLU RESIM SERGISİ (Çorum, Akbank Sanat Galerısı 16 Mart a kadar; 10IHAP HULÛS1 RESİM VE AFİŞ SERGISİ (Ankara/Kızüay Akbank Sanat Galerısı, 16 Marfa kadar) 11EK1N NAYIR SAClROGLU RESİM SERGtSI (îst'Bebak Akbank Sanat Galerıs:. 123 Mart) 12B1RSEL MERAL ÇEVRE KOLEKEIYONU SERGtSI (tst'Etıler Akbank Sanat Galerısı S30 Mart) 13MEM'Ş ASLAN RESİM SERGISI (Ist/Osmanbey Akbank Sanat Galensı. 830 Mart) 14NEBİHE PABUÇÇUOGLU RESİM SERGIS! (Esicısehır/Akbank Sanat Galerısı, 830 Mart) 15SAUH ACAR RESİM SERGISİ (lst/Nışantaşı Akbank Sanat Galensı. 21 Mart 13 Nısan) •AKBANK ÇOCUK TİYATROSU : MASALDAN KAÇAN KELOGLAN YazanYoneten Erol Gunavdm Muzık Kerem Yılmazer Koreograf: Gulen Ar.dak Dekor Remzı Iren Kostum Demırcan I?ık Erbıl Çevıker Sahne Amın Nukhet Gok CumartesıPazar saat 11 00 Zıncıılıkuyu Hodrı Mevdan Tıyatrosu »AKBANK ÇOCUK SINEMASI : Her Cumartesi Emek Sıneması Sınema 74 Surevva Eıneması Akun Sıneması Uzay Sınemas. îzmır Sıneması Sun Sıneması Bevoğlu/Istanbul Bakırkoy/tstanbul Kadıkoy Istanbul Kavaklıdere / Ankara Cebecı Ankara kmır Adana Sunar Sıneması Uskudar/tstanbui Kent Sıneması Kızıltoprak/Istanbul Tayyare Sıneması Bursa 'da Tom and Jerry ve konulu çocuk fılmlen Hsr Pazar AKBANK KARAGÖZKUKLA TİYATROSU : Taceddın Dıker Selahattın Erener CumartesıPazar saat 11 00 Bakırkoy Bulent Kayabaş Ercan Yazgan Ttyatrosu Sunanlar »AKBANK ÇOCUK KOROSU : 24 Mart Cumartesi saat 14 30 da Kuçukyalı Çocuk Esugeme Kurumu Çocuk Yuvası KiJİtur hızmeueairriede ILETISIM YAYINLARI^PERKA A S Klodtarer Cad. lletıs.m Han. CagalogluISTANBUL Tel 520 14 53 520 14 54 520 14 55 Dareliyeler parasızdır. Char Akbank şubelerinden temin edilebilir. IREP1ID,