Katalog

6 ARALIK KÜLTÜR YAŞAM CUMHURIYET/5 YAYIN DUNYASINDA İNCELEMEARAŞTIRMA 4LPA\ HAYVANLAR M; m. ı.ı u.n YONETENŞAHiy SSCB'de milliyetler Helene Carrere d'Encausse, Parçalanan împaratorluk, Çev Nezıh Uzel, SlSA V Yaymları, htanbul 1984, 455 s NUR VERGİN Batının unlu Sovyetologlarından H. Carrere d'Encausse'un bu yapıtı usta sıyaset bılımcının buyuk yankılar yaratmış olan bır çalışması Sovyet toplumunda uluslar sorunu uzmanı olan d'Encausse burada konuya demografik bır yaklaşımla ışık tut maya çalışıyor Nufus sayımlanndan ortaya çıkan sonuç çarpıcı Çokuluslu bır devlet görunuraunde olan Sovyet toplumunda Rus ulusu sayısal çoğunluğunu yuzyıhmızın sonunda yıtırecek ve muhtemelen ^050'nın altına duşecek Dıkkatı çeken bır dığer husus da bır yandan, ezelden berı azınlıkta olan bazı "çevre" uluslan nufuslannın gorulmemış bır patlamaya sahne olması, dığer yandan tumunun aynı dınamızm ıçınde görulmernelerı Musluman cumhurıyetlenn nufuslarında buyuk artışlar kaydedıhrken, Estonya, Letonya ve Lıtvanya'nın nufus buyumesınde belırgın bır yavaşlamaya tanık olunuyor Moldavya harıç tum Batı cumhurıyetlennde, gerek Slav gerek Baltık grupları, ortalamanın altında bır nufus buyumesme sahıpler Orta Asya ıle Kafkasya'da ıse nufus hızla çoğalmakta D'Encausse bu farklılığın hangı olçude klasık faktörlerın etkısmde oluştuğunu araştmyor Vardığı sonuç, ekonomık gelışme ıle toplumlann kentleşme dıizeylennın demografırun dolaysız belırleyıcılerı olmadığı yönünde Bu olgu d'Encausse'un azınlık kavramına eğılmesıne yol acarken, sırf azınlık olmanın nufus buyumesıne bır saık oluşturmadığını da ortaya çıkarıyor Nıtekım, bırı Katolık dığen Muslüman olan Estonya ve Kırgızıstan cumhurıyetlennde doğum oranlan ıle nufusun bıyolojık dına sorunu manın ele aldığı konunun toplumlann guncel gelışmelenne, hatta uluslararası polıtıkaya uza nan bır yonu de var Nıtekım, sonsozunde d'Encausse, "lslam'ın uyanışından" soz eder ken, Sovyetler Bırlığf nın bu olgu karşısındakı tutum ve sıyasetını de ıncelıyor \azara gore, Sovvet rejımı bır ıkılemle karşı karşıya Ortadoğu'dakı Musluman ulkelere yakınlaşma çabası \e Islamıyet'ın komunızmle bağdaşmazhk ıçerısınde olmadığını gosterme gırışımlerı, Sovyetler Bırhğı'nın, kendı topraklarında bılınçlı bır Musluman topluluğun oluşmasına goz yummasıy la sonuçlanmıştır Afganıstan se ferı ıse beklemedığı b\r Muslumanlararası dayanışmayı hesaba katmasını zorunlu kılmıştır Sınır cumhunyetlerdekı Muslumanlann sorun yaratmalannı bertaraf etmek ıçın dın konusunda yasaklayıcılıktan vazgeçecek, bu tavızler ıse Sovyet Muslumanlarının busbutun bılınçlenmesıne ve guçlenmesıne yol açacaktır lç Muslumanlarından oturu rejım, komşu Muslumanlara da kuşkuyla bakmak ve temkınlı davranmak zorundadır Yayıncının gereksiz bir b Gerek konusu, gerek ozgun tahlıl bıçımıyle, d'Encausse'un ıncelemesı sadece uzmanlann de ğıl, çağıyla ılgılenen herkesın okuması gereken, Nezıh Uzel'ın rahat bır uslupla Turkçeleştır dığı bır kıtap Ne yazık kı sosyal bılım termınolojısıyle aşına olmaması ona "butunleşme" yerıne "kaynaşma", "kımlık" yenne "kışılık", "örgutlenme" yerıne de "kuruluş" dedırtıyor kıtap boyunca Metnın genel anlamını kökten sarsmayan bu puruzler vanında çevırmenın bazı anlam farklanna yol açan Turk çeleştırmelerı de yok değıl lslam dınının Sovvet toplumundakı butun dığer dınlerden "ayrı olarak" resmı ıdeolojının dışında yer aldığı soylenıyor (s 395) Oysa, d'Encausse tslam dınının SSCB'dekı "butun dınler gıbı" bu konumda olduğunu yazıyor Kıtabın, bazı cumlelerının sankı altını çızmek ıstercesme kalın harflerle basılmış olması da yayıncının gereksiz bır çabası Oysa kıtap, hıçbır baskı ozenıne başvurmayı gerektırmeyecek kadar duşundurucu ve tartışmayı davet eden bır ıçenğe sahıp • Doç Dr Nur Vergın. 1 U Sıyasal Büımler Fakultesı eskı öğretım uyesıdır KİM KİME DUM DUMA Ç\aa\ Habere NOEL B A ^ f l M l nedemyle bqzı d l t HEHK Vnlu Fransız Sovyetologu H.Carrere d'Encausse rruznu bırbırınden çok farklı Bınncısı enme eğıhmındeyken, dığen şahlanıyor O halde, belırlı bır dınsel grubun belırleyıcı özel hklerıne mı eğılmelı7 yetleştırme polıtıkalarına koşut olarak sılınmeyen, aksıne, canlanan bır dınsellık Cumhunyetlerdekı ulusların butunleşmesınde ışlevı olan ve fakat Sovyet toplumunun turdeşleşen bır ulusa dönuşmesını sekteye uğratan bır dınsellık Çunku Islamıvet'tekı hayatıyet, "sosyalıst ulus" yaratma çabasının, Sovyet toplumundakı milliyetler soru.ıunun ustesınden gelemedığını göstenyor Gerçı, ulusal bılıncın çok yuksek olduğu Müslüman cumhurıyetlenn halkları bır başkaldırma ıçınde değıller, sadece "eşıtler arasında en eşıt olan" "büyuk bırader" Ruslann değıl, bırlık ıçensındekı dığer ulusla nn karşısında da kulturel özgul luklerını ve ulusal kımlıklerını koruma çabasındalar tslamijet ve Sovyet komünizmi Kıtaptakı mıllıyet analızının teorık kapsamı bır yana, araştır "Homo Islamicus'" Kıtabın canalıcı bolumlerı gerçekte yarısı butunleşme ve kımlık sorunlarına ayrılmış Araştırmacı, bır kımlık belırleyıcısı olarak dının, resmı ıdeolojısı materyahst olan bır toplumda etkınlığını nasıl surdurduğunu ve hatta, Orta Asya cumhurıyetlennde, Sovyet ınsanının karşısında kendı örf, âdet, hayat tarzı \e zıhnıyetıne sahıp bır homo Islamicus'un nasıl şekıllendığını ırdelıyor Rejım tarafın dan "feodal kalıntı" olarak nıtelendırılen davranışlann, d.nı tören, bayram ve kutlamaların ne denlı bır dırılışle topluluklann sımsıkı etrafında bırleştıklerı bır butunleştırıcı faktör olduğunu anlatıyor Gelışme ve sov PİKJNİK PIMIE \LWR4 Bir dönemin "romanı" Emın Çolaşan, Banker Skandahmn Perde Arkası, Mıllıyet Yayınlan, Eylul 1984, 464 s. Perde açıldığında, bugun kımı sılınmış, kımıyse daha da parlamış bır dolu aktör oynuyor kı, ne oynuyor Seyırcı bu oyuna yalruz parasıyla katılıyor Çunku pek söz hakkı yok Yalnızca zaman zaman guluyor, ağ lı>or o kadar Aktörlerm de aslında oyunu tam anlamıyla bıldıklerı söylenemez Çunku bazı lan replık kaçınyor, bazılan du peduz saçmalıyor, daha kıvrak zekâya sahıp olanlanysa ışı tuluata dokup sıynlmava çalışıyor Kıtabın sayfalarını karıştırıp sahneye bıraz kulak kabartıyoruz Aman Kaya, hıç sesını çıkarma, ış olacağına varır (Turgut Bey) Açık bırakılan butun kapıları zorlamak durumundayız (Yılmaz Bey, Cevher Bey'ın bı rıncı adamı) Cevher, sen yenı materyal bulmaya çalış ve onları sat (Tur gut Be>) Bır kaç kuçuk bankanm kucağına oturduk sız sertıfıka ışını çıkardıktan sonra (Cevher Bey) Bankerlenn gece hayatı kontrol edılecek (Malıye) 1982, Turk mucızesının ba şarılacağı yıl olacaktır (Turgut Bey) Bız şakır şakır muştenye parayı ödeyelım enayı gıbı Banka da bızım paramızı şakır şakır hıyar gıbı kuüansın Var mı oy 1 le şey yahu (Cevher Bey) Cevhercığım, hıç merak etme Sana oyle toplar vereceğız kı Perdenin ardı hangısıyle oynayacağını şaşıraEmin Çolaşan "bır donemın caksın (Adnan Bey Sonradan romanı"nın bu uçuncu kıtabın Turgut Bey'ın yerıne geçer ; da bu "skandaT'ın perde arka Bu tanhe kadar butun bansım aralıyor Seyırcıdekı bu aş kalar bızım kucağımızda ıken ve kın nedenlerı bır kenara bırakı bız çok kârlı ıken olay değıştı ve lıp, "federasyon" soz konusu bız onlann kucağına oturduk olduğunda ıse, aralamanın da (Cevher Bey) otesınde, açıyor Artık bunlann gözunun ya UMUR TALU "K.ımımızden ulkerun ekonomık gıdışıyle ılgılı raporlar ıstenırken, kımımız de fakultelerde ekonomı dersı verıyordu 1982 başından ıtıbaren 'dolandırıcı' olduk Aslında bız halkın ıhtıyacından doğduk 24 Ocak kararlarmın bır parçasıyız" Bır "banker", batanlann battığı, kalanlannsa artık o "muhteşem" seyırcı kıtlesınden yoksun oynadığı bır donemde bu "banker" tanımını yapı>or Herhalde dunyanın hıçbır ulkesınde, "Banker nedır''" denıldığınde böylesı dolu dolu bır tanım akla gelmez Borsa, alım satım, hısse senedı gıbı kavramlarla "banker" anlatılmaya çalışılır da, bu denlı bır zengınlığe ulaşmak mumkun olmaz Kastellı'nın de reklamlarda sloganlaşmış az ve öz bır banker tanımı vardı "Paraya hayat venr" Para, ete kemığe burunup ban ker elınde ha>at bulduğuna gore, fanıdır . Fanı olduğuna gore de ölmesı gayet tabııdır Koşeye sıkışıp son çare (ek gehr) dı>e bankerın bu hayat ıksırıne sa> rılanlarla, koşelen donerken paradan para kazanma hayat felsefesıyle bu paraya bır de bankerde dokuz doğurtmaya koşanların bu hayat dolu nesney? duyduğu buyuk aşkın adı "Turkıye'de bankerlık olayı"dır Bu aşkın huzunlu sonunun adı da "Banker skandalı" olacaktır şına bakmayın (Turgut Bey) Bunu yaparsanız Kastellı batar, sonra da Turkıye (Cev her Bey) Bu noktada seyırcının gözu korkar gıbı oluyor ama Memurlardan gelen mektuplara ağlayacak gıbı oluyo rum (Turgut Bey) Ama vıne de o sert sözlere ınsan pek anlarrı veremıyor, çunku "ış olacağına" varmaz mı 9 Bu mesele çözulur, ekono mı bunlan kaldırır Ama bızım ıçın buyuk tecrube oldu Bız mce darboğazlan aşmışız Bunu da Allah'ın ıznıyle aşari7 (Turgut Bey) Kendi bacağından asılan vatandaş Turgut Bey "bunlar da yolcu" dıyerek büyük bankerlerın ıstıkbalını gordukten bır sure sonra yolcu yoluna koyuluyor ama bu manevı öngörunun maddı cephesının bıraz şaşmış olduğu anlaşılıyor Nıtekım, zamanın önemlı musteşarlarından Yıldırım Bey "Kastellı kaçtığı gun bıle tahmınımız 30 mıhardı Sonra baktık kı 150 mılyar dolayında 5 mıslı bır vanılmamız var" dıyor "Vatandaşın tasarrufları maceraya atılmıştır" şeklındekı (edılgen vatandaş) devletçı anla yıştan "vatandaş kumar oyna mıştır" şeklındekı (kendı baca ğından asılan vatandaş) 'lıberal' anlayışın ağırlığına kayılma do nemınde, banker olayı da ışm tuzu bıberı oluyor Çolaşan'ın kıtabı, ışlerın nasıl yuruduğu, ışlerı yurutenlerın bırbırlerıyle çekışmelerı ve usluplan, ayrıca "abıkardeşarkadaş ekonomı sı" ustune de oldukça kapsamlı bır belge Çolaşan duyup bıldıklennı ka fasına yazmakla kalmayıp, ka fasını kurcalayanları da deşıp bunlara ekleverek, hepsını kıta ba dokmekle ıyı ış yapıyor HIZU GAZETECİ Ardında bır bızdıkla baba evıne donduğunde daha 18 yaşındaydı f OOOH KEKAÛ. N KUCLflC HANI/V1IN KENC3IS yETMiyOEMUS , BIC DE VELETIN1 BESUYCEE7 Kl>\ K1S\ Mustafa Sonmez / OZAL EKONOMİSİ VE İŞÇİ HAKLARI. Belge Yayınlan, Kasım 1984, 167 s. Turkiye Ekonomısınde Bunahm (19801982) ve Turkıje'de Serbest Bolge Kurma Gırişımleri (1982) adlı çalışmalarını ızle yen yenı kıtabında Sönmez, 1980'den bu vana uvgulanmakta olan ekonomı polıtıkasının ışçı haklan açısından neler getır dığını ıncelıyor Bu avdınlatıcı ınceleme üzerıne arkadaşımız Şukran Ketencı'nın Sonmez'le yaptığı bır soyleşı 26 kasım ta rıhlı Sıyaset 84'te yayınlandı Bryan S. Turner / MARKS \e ORYANTALİZMIN SONU, Çe\. H. Çağatay Keskinok, Kaynak Yayınlan, Kasım 1984, 157 s. Iskoçya Aberdeen Unıversıtesı sosyolojı oğretım uyesı Turner'ın Ortadoğu uzenne çeşıtlı ku ramları konu alan bu kıtabı uzenne bır tanıtma vazısını onumuzdekı haf'alarda yayınlayaca &z Sadun Aren / PARA VE PARA POLİTİKASI, Gerçek Yayınevi, Kasım 1984, 186 s. Gerçek Yayınevı'nın yayınlamakta olduğu "100 Soruda" dı zısınde ıkı yenı kıtap çıktı Prof. Aren'ın para polıtıkasının esas iarını anlatan kıtabı ıle Doç. Dr. Ahmet Yucekok'un Turk Devrım Tarıhı adlı çalışması 528 66 29 526 10 00/412 Ve IFFET daha onaltıncı yazını yaşarken hazıran | guneşın 'ığvasına uydu Toz ve ayak kokan bır otel odasında kadın oluverdı IFFET Useyı. PERTEV Sıyasal ı bıraktı evlendıler "Beyaz atlı prens" duşu de seksek oynadığı gunler kadar uzaktı artık IFFET e Onun prensı, kendısını kanepe ustunden çekıp alacak beyaz mersedeslı. altın kunyelı, herhangı bır Abuzıttın Beydı BiRAkiM yOBSUH KI NE VILYAM RAYH ?..' d cltmde bır<2vlenme cuzdanı o'du IŞTE ÖYLE BIR YERLERDEN BAŞLAYIP BÖYLE BIR YERLERE GELDI IFFET IN YAŞAM SERUVENI BURADAN NERELERE GIDECEKTI KIMBILIR Ama gordu kı Abuzittın lı seruvenlerın sonu yoktu Araba olmasa da olurdu Ayakkabısının altı delık te olabılırdı. Yeter kı, dostaduşmana karşı benımdır dıyebıleceğı bır koca olsundu yanında TARİHTE BUGÜN Louıse ofe Savoıe KANUNÎ'YB FRANSA'OAN GELEN MEKTUP!. ve I Francoıs 1525'T£ BUGUN, FRANSA K8AU I FRAMCOIS(Ff?AN£UVA~) 'NlM AAIAIES/ LOUISE DE SAVOIE'UN GONOEROIĞI UNLU MEKWP,OSMANU PAOlŞAHI KANUUÎ SULTAN SÛLBYMAN'A ULAŞTI. FRAUSA KRALI, BlR SUGE ONCE, PAV/A £AVAŞ/'AJ£>A ALMANLAR'A TUTSAK OUÇMUŞTU AKINESI,ONU KÜ£TARABlLMEK IÇIfJ, ZAMAMIMiN BUYUK DEVLET7 O£MANLIL4#'A SAŞVURUYOROU AMACI, OĞLUNUN BlRAKfLMASl IÇIN, KANUNÎ'YI, GU. NEYPEN ALMANLAR'A KARÇ/ glf? SEJ^EtZ OUZENLEMEYE A ETMEKTI. MlKtSTfYAN Sl/eilSlA/rA/ BUYuK. SARS.INTI GEÇlRM£/c7E OLDUĞUNU GOSTEREM BU YARD/M JgTEĞ/, PAPIŞAHI ÇOK MEMA1UN ETMlÇTI. MBKTVSA VERDfGl YAA/fTTA, F^RAAfSA KRAU'NfN KIHZTULMASI IÇIN ÇAUÇACAĞlHI BlLDlRlYORDU. KRALIN TVTSAICUGlNIU SON A ERMESlNPE PADİŞAHIN DOGRUDAN glR ETtClSl OLAÂ/YACAK.SA DA, OSMANLILAR K/SA SUGe SONGA, AVRUPA'YA BIR SEFEf? YAPACAKL4RP/ 6 Aralık GALERILER GONENLI Resım sergısı 320 Aralık 1984 komet URART Taksin Sa«at Balensı DESTEK U U T fiALEMSI 5 25 aralık S4 VV\AT GALtRISI enealeri ATOLYESI JÛLIDE ATILMAZ UNAL Resım Sergısı 6 2 7 Aralık "9W &bö TEKIN ARTEMEL 1 27 Aralık 1984 pekc Cad 75 Macka I6ÖJ54 ALI HAYDAR PEKTAS > 1 7 A a * 1984 TAKSİM SANAT GALERİSİ CIHANGIR No S Ohan tpe >«7fe KARUl AtMyeMiz Kış Dönemi 1. Grup Resta çalışmalanna başladı. llgi gdsteren tum sanatsevertere teşekkit Mutk »rvsı R0KRT JOHRSOH • 9 15 16 22 23 arılık 1B M t i K t l y t l n ctkırtelı t n alınatalıt R«ım »f?ıa MM6ERT JOHNSM t23antık 13 0 0 K N îe 358 M 82 Biğdai a<] 429 Catalcesıne edera. Mahmut Cüfla Avn ArOas Leyla Garrrçj Nese Ayttey Gurdal Duyaf Nenn Cona, Mesut dloas En s Te zel Gulec Oıeı * esını tıeyke nvtyalur Turk »usleme \.e Sanal la nf» cal smak /e yap tîa uzef nöe eieslr a r a k slcyenlc CAĞRI 50 YTL Ö!NCE < ıımhııri\H 6 1934 tadılat alkışlarla kabul edıldı Teklıf dun de bıldırıldığı gıbı şıı ıdı 1 Teşkılatı Esasıve kanunu'nun 10 maddesı aşaiıdakı şekılde tadıl edılmıştır "22 yaşını bıtıren kadın, erkek her Turk ınebus se^mek hakkını haızdır " 2 Teşkılatı Esasıve kanunu'nun II maddesı aşusıdakı şekılde ladıl edılmıştır ' ?0 \asını hııııcn kadın, eıkek her Turk nıebıi'* seçılebılır " So\lendığıne gore çıkacak bırçok lavıhalar olduğundan Meclıs a\ sonuna kadar ıçtımalarına de\am edecektır Kasunkalerrtlerımıa artık kendımız >apıyoru2 Pıyasayâ çıkmıstır AYSU KOÇAK Resim Sergısı 23 Kasrnı 12 Aralık H yev !»sv>ye Mevöanı IST Te 141 r ı ı genç er ye' sfcnler 7 grup calısıralar CKI luy ııar sumıetttedır L M 42/2 T«t 143 37 24 ATOLYE GAMSIZ a davet edryoruz Türk kadım haklarımn en büyüğünü aldı Ankara 5 (Tele/onlaj Meclıs bugun oeleden sonra Kâzım Ozalp'ın rıvasetmde loplandı Menkul \e gayrımenkul emlak hakkındakı lefsır tezkeresının çen \enlmesı nın \1alı\e'mn çonderdıgı tezkere okunarak lefsır tezkeresı sen \erıldı Dığer bazt lezkerelenn okun,nasından sonra ıelsc bei B M NERMİN BEZMEN 2» b t a 16 Antt Tezhıp v e filll llll TIGLAT |l|llltl GALERI BARAZ SANAT GAUER1SI Sergısı Mınyatur TURAN EROL Resım Sergisı 29 Kasım 30 Aralık Kuçuk Betek Cad C naraltı Apı Daıte 2 Bebek Tel 163 ^0 31 "200 RESIM" Turk Resmiırfen Seçmetet 19 Aralık 1984 15 Oca* 1985 Kurîulus C M 191 Isl MINÂ SANVER Resım Sergısı 5 Aralık 24 Aralık Nıspevre Cad 44/2 Et/fer Tel 165 19 35 Vatkonağı cad 98/1 Pakne Tara KlımOı sk Tel 146 93 21 6ALERI ILANLARI HER GUN BU KOSEDE dakıka latıl edıldı Ikınu Lelse \ıne gene kâzım Ozalp'ın rıvasetmde toplandı Kadtnlara seçınek \e seçılmek hakkının venlmesı hakkındakı teklıfle Teş'ıüatı Lsastve Encıımenı \1azbatası okundu Ismet Inonu soz alarak çok alkışlanan bır nutuk so\ledı Başbakandan sonra Refık (Konva/ Sadrı Maksudı Refık $e\keı ve Isnıaıl (Snas) soz aldılar Muıeakıben maddelere geçıldı \e Teskı/aiı Esasne kanunu'nda m{,tlıııası ısıenen "NURKALEM..