Katalog

31 ARALIK 1984 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKIYE'den Piyasadakî para 900 ıııilyaruı altına indi ANKARA, (ANKA) Merkez Bankası, piyasadaki para miktannı 10.9 milyar lira daha azalttı. Böylece, piyasadaki para miktan son iki hafta içinde toplam 43.6 milyar lıra azaltüırken, emisyon hacmi 21 aralık tarihi itibanyla 899.4 milyar liraya düşürülmüş bulunuyor. Emisyon hacmi yılbaşından 21 aralık tarihine kadar yüzde 23.1 oranında 168.9 milyar liralık büyüme kaydetti. Geçen yüın eşdöneminde piyasadaki para miktan 112.5 milyar lira çoğahrken, artış oranı yüzde 20.7 oranında gerçekleşmişti. Bankacılıkta yabancı ortak dönemi Irving Trust'ın Tütünbank'a ortak olması ve ENKA'nın Japon ve Amerikan bankalarıyla ortak banka kurma girişimi, yabancı ortaklık dönemini açtı. 1985 yılında birçok bankanın bu yola başvurması bekleniyor. Ekonomi Servisi Türk bankacılığında yabancı bankalarla ortaklık devri açıldı. Irving Trust'ın Tütünbank'a ortak olması ve Enka Holding'in Japon ve Amerikan bankalarıyla ortak banka kurma girişimi bu yönde atılan ilk adımlan oluşturuyor. 1985 yılı içinde birçok küçük ve orta boy yerli bankanın da bu yola başvuracağı tahmin ediliyor. Türkiye'nin dış ticaret hacminde son yıllarda gerçekleşen kayda değer büyüme, basta Amerikalılar olmak üzere yabancı bankalann gözünüTürkiye'ye çevirdi. Yabancı bankalar işe önce şube açmakla başladılar. 1980 sonrasında başlayan şube akınının 1985 yılında da süreceği tahmin ediliyor. Piyasa çevrelerindeki söylentüere göre, 1985 yılı içinde biri Japon, biri de G. Amerika'dan olmak üzere 56 yabancı banka dahaTürki ve'de şube açmak için başvuracak, Mısır'ın da Türkiye'de banka kurma konusunda girişimleri çok yakında başlatacağı öğrenildi. Türkiye'yi ziyarete gelen Mısır Ticaret Odalan Birliği Türkiye Bölümü Başkanı Abdel Fattah Abbas Zeki, "Banka kunnak için 1985 yılı başında bir Mısır delegasyonu inceleme için gelecek. Kurmayı planladığımız banka tslami esaslara dayalı faizsiz bankacılık yerine, faizli banka sistemine göre çalışma yapacak" dedi. Yabancı bankalann ilgisi yalnızca şube açmakla kalmadı. Bu bankalar yerli bankalarla o.taklık yoluna da girdiler. Geçen hafta Irving Trust'ın Tütünbank'ta yüzde 40 oranında sermaye sahibi olmasıyla kapı açıldı. ENKA'nın Japon Mitsui ve Amerikan Chemical Bank'la ortak banka kurma konusundaki girişiminin son aşamaya vardığı ve adı henüz konmamış bankanın ocak ayı içinde faaliyete geçeceğinin açıklanması, kapıdan yeni ortaklıklann gireceğini gösteriyor. Yeni kurulan Adabank'ın S.Arabistanlı ortak aradığı haber verilirken tktisat Bankası 'nın da konuyu kısa bir süre içinde olmasa da gündeme getireceği belirtiliyor. Bankacıhk çevreleri, orta ve küçük boy yerli bankalann ergeç bu yönteme başvuracaklanna dikkat çekiyorlar. Böylece, banka sisteminde bir aynşma sözkonusu olacak. Bir yanda iç piyasa için faaliyet gösteren yani mevduat toplamayı ana amaç edinen büyük bankalar, diğer tarafta dış işlemlerde uzmanlaşmış yani toptancı bankacılık yapan küçük bankalar yeralacak. Bu arada, yabancı bankaları, Türkiye'deki sermaye piyasasının geliştirilmesi yönündeki girişimlerin de iştahlandırdığı vurgulanıyor. Citibank'ın lstanbul Menkul Kıymetler Borsası'na üye olmak için başvurması buna karut olarak gösteriliyor. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Ihracat hedefine gölge düştü ANKARA, (ANKA) Kasım ayı ihracatının geren yıla göre, ancak yüzde 49 oranı arasında artmış olarak 600 milyon dolann biraz üzerine çıkabileceğinin anlaşılmasıyla 1984 yılının bütünü için 7.3 milyar dolar hedefine ulaşma umudu zayıfladı. Kasım ayı sonunda 6.3 milyar dolarlık bir toplama ulaşan ihracatın aralık ayında 1 milyar dolara ulaşmasının büyük sürpriz olacağına dikkat çeken uzmanlar, 7 milyar doların tutturulmasının başarı sayılması gerektiğıni belirtiyorlar. 29 DOLARLIK GÖSTERGE FİYAT DEĞİŞMİYOR OPEC toplantisı bitth> sorunlar Ekonomi Servisi OPEC toplantisı bitti ama sorunlar bitmedi. Toplantı sonrası yayınlanan bildiriye 13 ülkeden ll'i imza attı, Nijerya'yla Cezayir ise fiyatla ilgili kararı benimsemedikİeri için bildiriyi imzalamadılar. Cenevre kentinde üç gündür süren OPEC petrol bakanlan toplantısmda ham petrolün değişik türlerine uygulanan fiyatlandırma sistemi konusundaki anlaşmazlıklar son güne kadar giderilemedi. Cumartesi akşanu geç saatlere kadar süren toplantı sonrasında 11 ulkenin onayladıgı bir bildiri yayımlandı. Buna göre S.Arabistan petrolünü temel alan varil başına 29 dolarlık gösterge fiyatı değişmedi. Diğer petrol türleri için ise orta bir çözümün bulunduğu gözlendi. Ağır ham petrolün fiyatı varil başına 50 sent artırılırken hafif petrolün fiyatı 25 sent indirildi. Nijerya Petrol Bakanı Tam David VVest yaptığı açıklamada, Norveç ve Ingiltere'nin yeni fiyat indirimi yapması durumunda kendilcrinin de fiyat düşüreceklerini söyledi. Gözlemciler, iki ülkenin ayn davranışlarda bulunmalarının OPEC'te sorunlann sürmesine neden olacağını vurguluyorlar. bitmedi Herkese elektronik telex verilecek ANKARA (THA) PTT Genel Mttdürü Servet Bilgi, Turkiye genelinde yükseliş yılı olarak kabul ettikleri 1984'de hedeflerinin tümünü gerçekleştirdiklerini açıkladı. Şehirlerarası ve uluslararası görüşmeler, üç büyük kentin şehiriçi telefon görüşmeleri, köylere telefon baglanması, dünyanın kullandığı en yeni sistemi Türkiye'ye getirme konulannda hedeflerini dört ana noktada topladıklarım belirten Servet Bilgi, "1984 yılında bütün ihalelerimizi tamamladık. Haberleşme alanında otomatik santral SERVET BlLGt 1985'te lara 300 bin hat ekledik. 23 elektronik mektup servisine gekentimizi şehirlerarası ve ulus çilecek. lararası otomatik telefon ko büeceğini kaydederek "1985'te nuşmasına açarken, 2 bin kö faksimile esası ile mektuplaşye de telefon hizmeti ma sağlanırken, elektronik götürdük" dedi. mektup servisine geçilecek. Bilgi, "Yankı" dergisine Her köyde telefon tesis edileyaptığı açıklamada 1985'te 15 cek. Bu yıl 80 milyar lira kâr bin 500 hat kapasiteli telex dev eden PTT 1985'te 500 bin kireye sokulacağını ve bekleyen sjyi telefona kavoşturmak için herkese elektronik telex verile calışacak" dedi. Nijerya Petrol Bakanı Tam David Westimza koymadı. SERMAYE PIYÂSASENDAN Hazırlayan YENER KAYA Dünyu borsalannda hafta Hisse senedi piyasası, yeni yıla hareketli giriyor Bu arada, ödenmiş sermayesini 3 milyara çıkaran Kartonsan Piyasa uzmanları bazı hissele hisselerinin rüçhan hakkı kullanımından sonra geri kalan 3 milIş Bankası kurucu hissesi 1.5 milyonu geçti yon 645 bin liralık bedeli peşin ödenmek şartıyla 1250 liradan Olağan Genel Kurulun yapıl rak 1 milyon 550 bin lira oldu. satışa sunulduğu gün bittiği öğmasından hemen sonra temettu Bankanın 30 milyarbk sermaye renildi. öte yandan, sermayesidağıtımına başlayan Türkiye İş sini kapsayan (A), yüzde 75'lik ni 1 milyar liradan 4 milyar 500 Bankası'nın hisseleri yılın son (B) ve yüzde 100'Iük (B) grubu milyona çıkanrken beher hissegünlerinde prim yapıyor. Kuru hisselerinin de yine bir önceki ye yanm adet bedelsiz veren Koç cu hisseler bir önceki haftaya haftaya göre prim yaptığı Holding'in eski yeni fiyatlan oranla 50 bin lira değer kazana gözlendi. arasındaki fark 1000 lira olarak saptandı. Hisse senedi piyasasında son aylarda süregelen hareketlenme yeni yıla girerken de olağan hızını koruyor. Bazı hisselere olan talebin yoğunluk kazanmasının hareketlenmeyi sürdürdüğünü belirten piyasa ilgilileri, buna ek olarak talebi yüksek hisse senetIeri konusundaki iyimser tahminlerin de canlılığı körüklediğini belirtiyorlar. Yılın son haftası içinde Arçelik, Çukurova Elektrik, ENKA Holding, Hektaş, eski yeni Lassa, yeni NASAŞ, eski yeniOlmuksa, Polylen, eski Rabak ve Sifaş hisseleri değer kazanırken, eski yeni Kartonsan ile eski yeni Koç Hoiding hisselerininfiyatlanda belirlendi. rin fiyat artışının, sık dolaşmamalarından ve belirli ellere geçmelerinden kaynaklandığını öne sürerlerken, diğer hisselerin 1984 mali yılında iyi kâr yapmaları nedeniyle prim yaptığına dikkat çekiyorlar. Maden aramada "tip mukavele" ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) MTA üenel Mudürluğü'nce maden sahalarında yürütülecek ücretsiz arama faaliyetlerinde uygulanacak mukavele esasları Bakanlar Kurulu'nca yeniden belirlendi. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanan kararına göre, ilgililer, genel müdürlükle yapılacak ücretsiz arama faaliyetlerinde gereken tüm kolaylıklan göstermeyi ve genel mudürlükte tam bir işbirliği yapmayı taahhüt edecekler, maden cinsi ayrımı yapılmadan tip mukavele esasları uygulancak. Maden sahibi, bu sahadan alacağı her ton maden için her yıl ilan edilen devlet hakkına eşit olan miktan devlet menfaati olarak ve devlet hakkıyla birlikte ödemeyi kabul ve taahhüt edecek. İhracatta süre ve yükümlülük Ekonomi Servisi İhracatta süre ve ihracatçının yükümlülüğü yeniden belirlendi. Cumartesi günü yayımlanan Resmi Gazete'de yer alan ihracat yönetmeliğine göre, ihraç süresi izne bağlı ihracatta izin, h'sansa bağlı ihracatta lisans, tescile bağlı ihracatta, tescil tarihinde başlayacak, fiili ihracatla birlikte, sona erecek. Bu süre yönetmelikte en çok 90 gün olarak belirlendi. Zorunlu hallerde 90 günlük yeni bir ek süre verilebilecek. İhracatçılar, gümruk çıkış beyannamelerinin kapatılmasından sonraki 10 gün içinde sonucu ilgili meslek kuruluşuna bildirmekle yukümlü. Transit taşımacı teşvik istiyor Ekonomi Servisi Uluslararası Nakliyeciler Uerneğı Başkanı Saffet Ulusoy, Türkiye'nin 1984 yılında uluslararası karayolu taşımacılığından 730 milyon dolar döviz sağladığını belirterek, "thracatçıya tanınan vergi iadesi teşviği nakliyeciye de tanuunalıdır" dedi. Bu yıl 11 milyon 200 bin ton tutannda transit yük tasımacıüğı yapıldığını belirten Ulusoy, şunlan söyledi: "Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu'nun en güçlü uluslararası karayolu taşıma filosuna sahiptir. 850 milycn lira değerindeki bu filoda, 17 bin adet çekici ve treyler, 35 bin adet karayon bulunmaktadır. Karayolu taşıt Füomuzda, aynca İran ve Irak'tan transit petrol taşıyan dört bin adet tanker de yer alıyor." Dünya borsaları Noel tatili dolayısıyla oldukça sakin bir görünüm içindeydi... Noel arifesinde yalnızca yarım iş gunü, yani geçen pazartesi öğleye kadar açılan LONDRA BORSASI'nda çok cıltz ticaret hacmi gözlendi. FT100 endeksi 0,5 puan aldı. 27 Aralık perşembe günü yeniden açılan Londra Borsa'sında FT100 endeksi bu kez 4 puan yükselebildi. Devlet tahvilleri düşerken, Bath, Portland, Hanson, Thorn EMI gibi hisseler birkaç puan kazandılar. Ünlü British Telecom hisseleri de 1 sterlin 1 peni'ye yükseldi. Sigorta şirketlerinin hisseleri biraz değer kazanırken banka ve petrol şirketleri hisseleri inişliçıkışlı bir görüntü veriyor. Buna karşılık NEW YORK BORSASI Noel öncesi kapanışta yüksek hacimde alım satıma sahne oldu. Dow Jones endeksi 11 puan alarak Noel'e girdi, ancak hafta sonunda 1210'dan 1209'a düştü. New York'daki canlılığm, önceki cuma günü reeskont oranlarının yeniden düşürülmüş olmasından kaynaklandığı bildiriliyor. FRANKFURT BORSASI'nda perşembe ve cuma günleri Commerzbank endeksi 9,7 puan alarak haftayı 1.103,3 ile kapadı. 1984 yılı hızla sonuna yaklaşırken eskimeye yüz tutmuş bir plakta Ozdemir Erdoğan'ın sesi, "Paranm ne önemi var..." diyor. Kulağım bu şarkıda, Türkiye'de 1984 yılının nasıl geçtiğini, fiyat mekanizmasının tılsımına inanmış bir iktidarm neler yaptığını, paranın önemini nasıl etkilediğini düşünüyorum. Neler olmuş şu 1984 yılında? İthalatta serbestiye doğru adımlar atılmış, tüketim malı ithalatına kapı açılmış. Parası olan Avrupa ya da Japon arabası satın almak için yurt dışına çıkıp değişik yollara başvurmaktan kurtulmuş, arabasını gidip Türkiye'deki bir galeriden seçme olanağına kavuşmuş. Skoç viskisinden başka içki içemeyen, ille de en iyi Fransız rokforu diyen, kravatını, kalemini, saatini yurt dışından almayı adet haline getırenler, salt bu amaçla yurt dışına gitmekten kurtulmuş. Oyuncakçı vitrinleri Avrupa oyuncaklarıyia ddmuş, başka bir anlamda "paranın ne önemi var" diyebilenlerin çocukları bu dükkânların sürekli müşterisi olmuş. Parası olup da yılda 34 kez yurt dışına çıkma "ihtiyacını duyanların dotambaçh yollara basvurmalanna gerek kalmamtş. Böyleleri her çıkışta Konut Fonu'na da katkıda bulunarak bayramı Kanarya Adalan'nda, yılbaşınt İsviçre'de geçirebilmişler. Küçük tasarruflarını bankada tutarak enflasyondan korumaya çalışanlar, hele üç ayda bir aldıkları faizleri yeniden yatırmayıp harcadılarsa, bir kez daha kayba uğramışlar. Büyük paralarını sürekli bankada tutanlar enflasyonla mücadelede kendilerinı kurtarırken büyük paralarını dolara çevirip, dolar hesabı açanlar gerçek anlamda kazançlı çıkmanın mutluluğunu yaşamışlar. Devletın hiç vergisız ve banka faizinden de yüksek faizli Hazine bonoları gene büyük para sahibi kişüere, kuruluşlara ve bankalara yaramış, vergi toplamayan devlet bol keseden faiz dağıtmış. Yıllar yılı "parasız" olan bazı mal ve hizmetlerin "paralı" olması yolunda adımlar atılmış. Paralı yükseköğrenim, paralı yol gibi konular gündeme gelmış, hemen her konuda "parayı verenin düdüğü çalması" ilkesi benimsenmeye başlanmış. Çeşitli ürünlere insafsız zamlar yapılırken "parası yetmeyen alamasını" mantığından yola çıkılmış. bu yolla talebin kısılması ve enflasyonun denetlenmesi amaçlanmış. Sonunda ilaç fıyatlannın serbest bırakılması da kabul edilerek ancak parası oJanın dilediği ilacı alabilmesi yolunda ilk adım atılmış. Kısası parası olanın çok daha rahat ve problemsiz yaşayacağı bir Türkiye oluşturmak için gerçekten önemli işler yapılmış 1984 yılında. Sağlanan tüm bu olanaklardan yararlanmaya parası yetmeyenlere ise hedef gösterilmiş, daha fazla para kazanmak için "şahsi teşebbüs güçleri"rv seferber etmeleri, memuriyet gibi, öğretım üyeliği gibi, yazarlık gibi para getirmeyen uğraşlardan vazgeçip para getiren uğraşlara yönelmeleri açık ya da kapalı önerılmış. Herkes sürekli olarak para düşünmeye, faiz hesabı yapmaya, aysonunu nasıl getıreceğini düşünmeye, zorlanmış. Para pek çok kişi için bir araç olmaktan çıkıp bir amaç haline gelmiş, duyguların dahi fiyatı sorulmuş, gerektiğınde bedeli ödenmek istenmiş. Modernleşme, dışa açılma, Batı ile bütünleşme gibi kavramlar salt parasal boyutta düşünülmüş... İşte böyle bir 1984 biterken kulağımı bir kez daha Özdemir Erdoğan'ın bana nedense hüzünlü gelen sesine veriyorum, "Paranın ne önemi var, mühim olan insanlık" diyor şarkıda. 1985'in tüm insanlık için daha az acılı, daha çok umutlu geçmesini diliyorum. ŞtRKETLERDEN HABERLER 1984 Yılı Biterken Paranın Ne Önemi Var? DOVIZ KURLARI Merkez Bankası doların esas kurunu 421 lira 67 kuruş olarak belirtedi. Dövizın Döviz Efektif Döviz Efektif Sattş Cinsi Alış Salış Alış 1 ABD Dotarı 446.97 442.50 442.50 451.35 1 Avustralya Doları 366.83 370.53 374.17 348.49 1 Avusturya Şilını 20.29 20.09 20.09 20.49 1 Batı Alman Markı 141.20 142.63 141.20 144.02 1 Betçika Frangı 7.03 7.10 7.17 6.68 1 Fransız Frangı 46.09 46.56 46.09 47.01 1 Hodanda Florinı 126.17 124.91 127.41 124.91 1 İsveç Kronu 49.47 49.97 49.47 50.46 1 İsviçre Frangı 173.24 174.94 171.51 171.51 100 İtalyan Liretı 23.02 23.25 23.48 21.87 100 Japon Yeni 178.72 180.47 176.93 168.08 1 Kuveyt Dinan 1454.63 1469.32 1381.90 1483.72 1 Steriin 521.39 516.18 516.18 526.50 1 S.Arabıstan Riyali 124.85 126.07 123.60 117.42 Eczacıbaşı Yatırıımlan ikiye bir bedelsiz Eczacıbaşı Yatınm Hoiding Ortakhğı A.Ş. 800 milyon lira olan ödenmiş sermayesini, yeniden değerleme değer artış fonundan karşılamak üzere 1 milyar 200 milyona çıkardı. Her iki hisseye bir adet bedelsiz veren şirket dağıtımlannı lstanbul merkez olmak üzere, Izmir ve Ankara şubelerinden yapıyor. PHtLİPS'E ŞtRKET KURMA İZNt Hollanda'nm Philips Glocilampen Fabriken Firması, Turkiye 'de elektrik malzemeleri üreten bir şirket kurabilecek. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanan karan uyarınca, 150 milyon lira sermayeli şirkette yabancı ortak yüzde 74.5, yerli ortaklar yüzde 25,5 pay sahibi olacaklar. NETAŞ 500. SPACENET't DE SATTI Netaş, 500. Spacenet'i Borusan Hoiding A.Ş. 'ye sattı. Türkiye'de geliştirilen ilk elektronik özel telefon santralı olan Spacenet 100'u aşkın ilginç özelliğe sahip. NETAŞ 16. faaliyet yılı sonunda 1 milyon 800 bin hatlık te' lefon santralı ve 1 milyon 900 bin adet telefon makinesi üreterek PTT'ye devretıi. BORUSAN'IN YAPI KOOPERATİFİ Borusan Hoiding Borusan mensuplarından oluşan40 ortaklı S.S. Sosyal Sigortalar Konut Yapı Kooperatifı kurdu. Daireler 1.5 yıl içinde teslim edilecek. 67 PETROL KUYUSU AÇILDI / ocaktan, aralık 1984'e kadar Türkiye 'de yerli ve yabancı şirketler petrol üretmek amacıyla 67 kuyu açtı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri yıllık petrol üretimini arttırmak amacıyla yerli ve yabancı petrol şirketlerinin faaliyetlerini sürdurduklerini bildirerek 1984 yılında 3'ü yerli, 16'sı yabancı olmak üzere 19 şirketin 277 ruhsat sahasında, 24 enjeksiyon, 43 de jeolojik tespit kuyusu açtıklarmı söylediler. Video Kasette Yepyeni Bir Hizmet ınızı KRNflL Dünyanın en büyük suç örgütü basatı ve mutlıüuklar MAFIA MAFİAC.İ.A. İşbirliği baştan sona gerçek belgelerle içyüzü nın diletız Â^ANADOLU BANKASI Hazine Bankası BAŞKANKENNEDYve AAAFİA liderinin ortak sevgilisi konuşuyor VİDEO bayilerinde DAĞITIM: Alemdar Mahallesi Eryılmaz Çıkmazı No: 13 CağaloğluİSTANBUL TEL528 50 00 VHS