Katalog

2 ARALIK 1984 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 RtTİMTKKNtK DÜNY4SENDAN VEHB! BELGÎL HAYVANLAR 1S*L4ÎL GÜU;EÇ Doktorlara yurdımcı bilgisayar Doktor hastalığınızı nasıl anlar? Uzmanüğına giren hastalıkların belirtilerini fakültede okumuş, hastanede görmüş, iyiletimini öğrenmiştir. Uzman, bazı hallerde kesin sonuca varabilmek için idrar, kan tahlillen yaptınr, röntgen aldırır, başka birçok incelemeler yapar, ondan sonra da kesin hükmuniı verir. Peki, aynı şeyler bilgisayara yaptırılamaz mı? Son 20 yıl içinde bu soru zihinleri kurcalamış, bu yolda ilk adımlar atılmış, sonra ış daha da ileri göturulerek bilgisayar doktor tipi ortaya çıkarılmıştır. Bu tür doktorlar, şu anda New York'ta, Utah'ta, Kuzey Carolina'da görev yapmaktadır. Ancak, hemen ekleyelim, bunlar görevlerini kendi başlarına değil, asıl doktorlara yardımcı olarak yapmaktadırlar. Bu yuzden de, yardımcı anJanuna gelmek uzere HELP diye adlandırılmışlardır (Health Evaluation ıhrough LogicaJ Processıng Mantık Uygulaması ile Sağbk Belırleme). Çünkü, bir hastanın saglığı, şimdilik sadece bir makineye emanet edilemez. Gerçek doktor, hastasına tanı (teşhis) koyduktan sonra beürtileri bir kez de bilgisayara işleyip yanıt beklemektedir. Ancak doktor, yanıtla bağlı değildir. Fakat, niçin bağlı kalmadığını bilgisayarın fışine işlemektedir. zarlanmasına başlannııs olan bflgisayar doktor, şimdilik 800 hastalığa taıu koymakta, iyiletim önermekte, hatta reçete yazmaktadır. Bilgisayar doktorun gerçekleştirilmesinde katkıda bulunmuş olup, halen Pittsbourg Üniversitesi'nde çalışan Dr. Jack Myers, makine doktor hakkında şunları söylemiştir: "Makine daha şimdiden bıiyük hizmetler yapmakta ve gittikçe daha çok aranmaktadır. İç hastaiıklan ve çocak hastaiıklan gibi çok geniş alanlan kapsayan işlerde sadece insan zekâsına gıivenmek vanlış sonuçlara götürebilmektedir. yara şöyle işlemistir: "HasUnın damarianndaki fazla suyun çıkanlması için idrar söktüriicfi ilaç verilecek, koroner damarlann genişletilmesi için nitroglycerin uygulanacak, kaip atışlannı gaçlendinnek için digitaüs (yıiksük otundan bir tür ilaç) verilecek." Fakat, doktor yapılacaklan henüz bitirmemişti ki bilgisayar dan şu uyan geldi: "Dikkat! Testler, hastanın kanında potasyum miktannın azlığını gösteriyor. Digitaüs'in zehiriiğini gidermek için potasyurou normal dıizeye çıkartın." Başka bir deyişle, sorular sormaktadır: Hastanın kazurat tahlili yapıldı mı? Alacağı ilaçlara alerjisi var mı? Daha önce başka ilaçlar aldı mı?.. gibi. Bunun dışında bilgisayar doktor, hastalığjn seyri boyunca da hastası ile ilgilenmektedir. Hasta ile ilgili yeni bilgiler verildikçe, örneğin yeni tahlil sonuçları ve hastanın vücudunun ilk tepkileri eklendikçe bilgisayar doktor da yeni önerilerde bulunmaktadır. Bilgisayar doktor, bundan başka idari işler de yapmaktadır: Giriş ve taburcu ediliş tarihleri, yapılan masraflann hesaplanması.. gibi. KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK Bilgisayar doktor konusunda aleyhte görüşte olanlar, hastanın özel durumlan, endişeieri, fobileh, acıları, korkularının bilgisayarda dikkate ahnmadığmı savunmaktalar. Bilgisayar doktorun yanhsı olanlar ise, böylece doktor, hemşire ve hastabakıcılann hastaya daha çok zaman ayırabileceği görüşundeler. Gerçek doktor, işlerinin çokluğundan, tanı sırasında kafasının kişisel bir işle meşgul oimasından, yahul unutkanlığından, hastalıkla ilgili butun bilgileri toplamada ihmal gosterebilir. Fakat, bilgisayar ihmal gösteremez. Ne ögretilmişse onu yineler. Doktorun unuttuklannı anımsatır." Bir örnek, konunun daha iyi anlaşılmasını kolaylaştıracaktır: Agır bir kalp krizi geçiren bir hasta, hastaneye getirilir. Doktorun tanı ve önerisi ile bilgisayarmki birbirini tutmaktadır. Doktor, yapılacak işleri bilgisaTabü, doktor, buna göre dttzeltmeyi yaptı. Doktorların tutumn Her yeni şeye karşı olduğu gibi bilgisayar doktora karşı da lehte, aleyhte görüşler vardır. Bir kısmına gore, bilgisayar doktor standart önerilerde bulunmaktadır. Yanı, bunlarda hastanın özel durumlan, endişeieri, fobileri, acılan, korkulan dikkate alınmamaktadır. Oysa, bugün gittikçe yaygınlık kazanan bir görüşe göre, "Hastalık yoktur, hastalar vardır." Lehtekiler şu gorüştedirler: "Bilgisayar doktor. gerçek doktorn her an uyardığı gibi onun ve hernsirelerte hastabakıcılann çok kıymetli zamanlanndan tasarruf da saglamaktadır. Bu >uzden şimdi hastalanmızla konuşmaya daha çok vakit bulabilhomz. Hastanın özel durumlan ile asıl doktonı, hemşiresi \e hastabakıcLsı ugraşacaktır. Onlan da bilgisa>ardan bekle>emeyiz. Esasen bilgisa>ar doktorun görevi, doktorun >erini almak degil, ona her hnsusta >ardımcı olmaktır. Adının da belirttiği gibi: YARDIMCI (HELP)." YARDIMCl'dan ilk ağızda 50 kadar satılmıştır. Ederi 1.5 milyon dolardır (dolar 430'dan, 645 milyon Turk Lirası). Verilen bilgilere göre yeni doktor, henüz emekleme aşamasındadır. Çok pahalıdır. Belki çok yer de tutmaktadır. Bunlar, yann, belki de akla gelen, gelmeyen bütün hastalık lar için önerilerde bulunacak, herkesin alabileceği bir ucuzluğa inebilecek ve bir doktorun çantasına sığacak kadar küçulecektir. İlk radyolan düşünelim. İki kişi güç taşırdı bunları. Şimdikiler yelek cebine bile sığmaktadır. Televizyon araçlan öyle olmadı mı? Kol saatine, hesap makinesinin yanına televizyon da eklenmedi mi? tlk fotoğraf makineleri, üç ayak üstünde idi ve sırtta taşınırdı. Şimdi, ceket yakanıza takılan gizli bir makine ile karşınızdakinin resmini çekebiliyorsunuz. Aynı şey kuşkusuz, bilgisayar doktorlar için de olacaktır. Ve bunlar, insanlığa asıl hizmetlerini o zaman yapacaklardır: Ama: YARDIMCI'lık statülerini her an 'alullannda' bulundurarak... BE AIŞftM /»YNI «MEK ! «ŞflM flVNI NaaJ çalışıyor Bilgisayar doktora, önce hasta hakkında bilgiler işlenmektedir: Yaşı, şikâyeti, geçirdiği hastalıklar, gerçek doktorun muayenesi ve başhemşirenin mütalaası.. gibi. Bundan sonra elektrosu, laboratuvar testleri, kan ve idrar tahlilleri, röntgen sonucu gibi bilgiler işlenmektedir. Ancak, bunlar yapılırken bilgisayar doktor, gördüğü eksiklikleri hemen haber vermektedir. Ozellikler Yine Amerika'nın Minneapolis kentindeki Kontrol Bilgileri Şirketi'nce (Control Data Corporation) gecen ocak ayında pa PİKNİK SERAP, BEM OtABAK PtYALE MADRA OLAEAK \ Kısa... Kısa. Sigaradan vazgeçirten ilaç New York'ta "clonidme"adı ile satılmakta olan bir ilacın tiryakileri, sigaradan soğuttuğu haber verilmektedir. Aynı ilacın eroinmanlan da alıskanlıklarından uzaklaştırdığı eklenmektedir. Son bir araştırmaya göre, tiryakiliğin bu iki çeşidi de aynı temele dayanmaktadır. "Clonidme", aslında tansiyon düsurücü bir ilaçtır ve beynin bazı bölgelerinde etki yaparak yarariı olmaktadır. Bu bölgelerden biri, örneğin, kalbe atması için emir veren, tansiyonu düzenleyen bölgedir. (Noradrenergic system). üzerinde 'renkü cep televityonu' yazmaktadır. Radyo olarak da kuüanüan yassı televizyon 3600 Fransız Frangma (Frank 50 liradan 180 bin lira) satısa çıkarılmıştır. Citizen şirketi de ininiteieviseur' adh bir radyotelevizyon yapmışm. Fakat renksiz bir alıadır. Fiyatı 1500 fransız Frangubr (75 bin lira). Ancak her iki televizyon da şimdilik Amerika Birlesik Devletleri'nde satıbnaktadır. Çünkü, bunlar Pal ve Sekam sistemlerine göre değil Amerika ve Japonya'da kuüanüan NTSC sistemine göre çahsmaktadır. Casio şirketi de siyahbeyaz yassı bir televizyon yapmıstır. Yeni bir suç Telsiz telefon hızla yayumaya basladu Çok kolaylık sağladığı için. Evde bir ikiyerde telefon bulundurmaya gerek yok. Normal bir telefonun kulakük kısmını alm, ağızhkla kulakhk arasmda sıfırdan dokuza kadar sayı yazın ve aracm asıl telefon la bağlantısım kesin. Alın size telsiz bir telefon. Bunu her gittiğiniz yere cebinizde götürebilirsiniz: Banyo yaparken, mutfakta iken... telefo\na koşmaya gerek yok... Işte şimdi bu telefonlarla işlenen bir suç da ortaya çıkmış. Çok hızlı çalıp dmleyenin kulağmı bozma suçu. Bir ruh doktoru, kansmın aldığı bir telsiz telefonla konusurken, duğmeyi "konus"yerine itmeyi unutmus. Bu svada telefon acı acı çalmıs ve adamcağız sağır 13 Mayts 1984 tarihli yazmızda sözünü ettiğimiz olmuş. Araçta iki kusur bulmuşlar: Çok hızlı çalsıvı kristallerin uygulamasından olmak üzere Japonlar ilk yassı televizyonu, daha doğrusu teUviz ma, kulakuktan da çalma. Doktor bu yuzden duyyonlan yapmıslar. "T101 Seiko" adı verüen birinci maz hale gehniş. Bu yapun kusuru yüzunden, şirket, 150.000 dolar zarar ve ziyana mahkum edilUlevizyonun yüksekliği 7, uzunbığu 16, kaanüğı mis (Türk Lirastyla 500 nesabıyla 7,5 milyon). 3 santtmdir. Ekran geniftiği 6 santim olan araan HİZU GAZETECİ NFADET ŞEN .. "\] Oysa yıllar boyu ne iimitlerle Patron' "NO" OOOM ı'a / 0 büyümüstü demenin sonucu / k L lin Tk KÜCUK hanım hanım evde kr=wr* 8ENİMI0ZIM < . küçük KEN0İ9İ pturmaktır. Zaten GİBİ , BİQ DE VELETİN1 Z E N 3 N KOCAUÜA \ İFFET İFFET de oyle BESUVCEEZ... yaptı... P/\PI II /V~F7F ME BAKACAK. Cl MI?.. ? 0>OPSU OIUOİM.TUSJ Yıllar geçtikce düsler de dallanıp budaklanıverdi ÇTE..'.. ZENGl'M KOCALARA BANA &4K1O1N. Yassı televizyon GALERILER 528 66 29 526 10 00/412 198485 SEMÎNER/SEPGİ DİZİSİNDEN fcLlMJ) BURHAN UYGUR KOMET MESUT ÜLDAŞ ZEHRA EREN Resırrı Sertjısı Moda Cad 264 MtMa 337 15 31 »İNİ gEKERIM ,SIZ ANNEOLSAHU a&, /ILUÎLR yıu YAP1LABDA ENERJİ TASARRUFU 29Kusım8Arahkl984 yapıendüstri merkezi HarbıyeISTANBUL SERGÎ BESLEC Gİ8I BAKTK5IN1Z MZINIZ, İK1OÜKİ SONRA KOCADAN D Ö N . SŞ, KTZMAZ /VUŞNÇ f >üNl AyöL, BİZ OKILAEI ÖMÛK BOHJ BAS\ÇÖREKLENSİMLEB.HdZII? YEStMLER DiyE. M BÜMJTTUK? NECIMAKI UANIM CJGIM EVIADIN RESIM ONAR1M MERlCEZİLtd. "Beyaz atlı prens" düşü de seksek oynadığı günler kadar uzaktır artık İFFETe... Onun prensi. kendisini kanepe üstünden çekip alacak, beyaz mersedesli, altın künyeli, herhangi bir Abuzittin Bey'dir... Resim çicektir, bakım ister. 73'' r Tfjvıkıyp / Is', e 148 C2 ^5 tiMİTYftSAR . . SffNKT GRLERISÎ FİKRET . KOLVERDI Resım Sergısi 26 Kasım 11 Aralık Istıklâl Cad Pajabahçe yanı Terkos Çık mazı Yapıkur Hani Kal 1 No 2734 Beyofllulstanbu! Telelon 144 96 33 |1% l l E f lfİIE 1 FuLL cAW\l W\LLk!o CEVOfT P*$A CAD 376 BEBEK 165 74 96 TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ AMKA* NAPOLYON TAÇ GIYİYÖR7. 18O4'TE BUSüfJ, MAPOLEON (NAPOLYOH) BONAMg TE, PARİS'TEKİ A1OTRE DftME KATEPRAU'NDE FRAHSI2 IMPA8ATVRLU6U TACIN1 GİYOl. KUÇÜK RÛT8EU 8lH SUBAYK£N,SAyAÇ Y£TEN£ĞlYLS/ K.ISA SÜREDE GENERALÜGE YÜKSELMİf OLAM NAPOIEOU, 1?34'7EM SOHRA, DUfJYA ÇAPINDA ÜU KAZANOI.AVRUPA VEAPfiıKA'. PA/ti 2AF£RlEfZıNİN AKPIMDAN, BİR. HUKÜMET DAR.&ESİYLE(j?99}, FBAUSA'PA yÖHE VMI £LJE eeçiRpi.BuNu, MAYIS I&O^'TE İMPARATOR OLUÇU IZLEPİ. YAPILAM HALK' OYLAMASt OA, BÜYÜK ÇOĞUMLUKLA DESmiCLENPlĞIUı GÖSTEJSlfJCB IMPARATOZLUK TAONI GlYPİ. BU ARAPA, EŞl JOSEPHINE'/' PE İMPARATORİÇE İLAM E7T/.. AYSU KOÇAK Resım Sergısi 23 Kasım 12 Aralık Husrev Getede Cdd ı?6 Teşvıkıye Meydan IST Tel 141 27 11 TİOLAT SANAT OAlERİSt • V3lı Kona^ı Cad Pabaı 85 Te! M 6 72 81 TURAN EROL Resim Sergisi 29 Kasım 30 Aralık kralık Kuçuk Bebek Cad Çınaraltı Apt Oaıre 2 Beöek Te' 163 10 31 A Nuran Somuncuoğlu Fevziye Peker Emay Sergısi 24 Kasım 8 Aralık Nazmi Ziya Şeker Ahmet Paşa Halil Paşa Hoca Ali Rıza İbrahim Çallı Hikmet Onat Mehmet Ali Lâga Cemaf Tollu Pertev Boyar Bedrı Rahmi Eyüboğlu Turgut Zaim Fikret Mualla Vecıh Bereketoğlu Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Türk Resminden Örnekler 16 Kasım 6 Aralık Samı Bayar İbrahim Safi Orhan Peker Cevat Dereli Ali Çelebi Eşref Üren Nurı İyem Mustafa Esırkuş Avni Arbaş Turan Erol Cıhat Burak Burhan Uygur Şevket Dağ Galerimiz pazar günleri 12.0018.00 arası açıktır. BM KlınıOı Sk) Tezhıp ve Minyatür Sergısi 2 9 Kasım • 1 6 Aralık VaMtonagı Cad 96/1 (Pakln Tarzı Tel 146 93 21 NERMIN BEZMEN Adnan Turani Zafer Gençaydın Resım Sergısi 23 Kasım 12 Aralık 1984 Pıremecı Sok O B A Apl 11/4 Tunel • ISTANBUL (Dostlar Tıyalrosu karsısı) Tel 143 45 95 BELGE SANAT EVI CAĞRI Mahmut Cüda, Avnı Arbaş, Leyla Gamsız, Neşe Aybey Gurdai Duyar, Nevın Çokay, Mesut ÛMaş, Enıs Tezel, Güler Dıler'le, resım heykel, mınyatur, Türk süsleme ve sanat tanhı çalışmak ve yapıöan üzennde eleştirı almak ısteyenlen, 50 YIL ÖNCE Cumhurivet mekteplenn son sınıj \eni yılın talebelerı devatn lnkılâb dersleri mecburıveıındedir. Kultur Bakanlığı gonderdıği başlıyor tamımde derslenn unıversıte Unıversıte, Turk Inkılâbı Tanhi derslenne önumuzdekı perşembeden itıbaren başlanacaktır. Derslenn gunleri Maarıf Başkanlığı 'nca tespit edilerek unıversiteye gorderılmıştır. Geçen yıl olduğu gıbı bu derslere unıversıte fakultelermin son sınıf talebesıle Yuksek 19341984 Öz türkçe bilmece Seri: 2 N I No:3 K Y Bu beş harfı bir yere getirerek "aksi sada" manasına gelen öz turkçe kelımeyi bulunuz. Bınnci serı oz turkçe sekiz bılmeceyı doğru halledip bıze cevap gonderenlerden mukafat kazananların ısımlerını perşembe gunu basacağız. 1 ATOLYE GAMSIZ^ BeyoOlu Tunel Baiyoz Sok 25/2 Td 145 73 53 GALERİ İLANLARI HER GÜN BU KÖŞEDE daet edıyoruz. • derslerinın aynı şarllan altında okutulmasım, derslerde alkış ve tezahurierde bulunulmayarak ılım derslerinın labi olduğu vekarla hareket edilmesıni bildırmıştı. Bu sene derslerde dınleyıcilerle lalebe yerlerı ayrılınıştır. Butun dersterin mıktarı altmıştır ve son ders 19 nisanda verılecektır. 1 Z/itanâuâ • dunuac/a 6/KJÜ •}Q/o/ca &ua,,r.;ıUa 1 •