Katalog

15 ARALIK 1984 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Ozetle İsviçre, iki Italynn casusu tutukladı Italya Devlet Güvenlik Servisi "SISMİ" görevlisi iki kişi, Isviçre topraklannda yasadışı faaliyetlerde bulunduklan gerekçesiyle Bern polisince tututlandılar. tsviçre Federal Savcıhk Bürosu 'ndan yapılan açıklamada, adlan belirtibneyen iki kişinin Isviçre'den aynlan bir ttalyan vatandaşını izlerken yakalandıkları duyuruldu. Ajanlarm, yolculann fotoğraflanm çektikleri ve bazı arabalann plakalannı kaydettiklerinin betirlendiği ifade edildi. (a.a.) Bhopal hayalet şehir oldu 900 bin nüfuslu şehirden göç eden Hinttilerin saytsı şinuüden 200 bUıi buldu *fc M* ,r ~"5SS1 * * î ~ " ladılar. Trenler tıklım tıklım dol'achlar. Tre^er tıkta, uklı, du, yer bulamayan Bhopalliler, otobüslerin üzerinde katıldı kaçışa. Kaçışın ikinci gününde özellikle Union Carbide şirketine ait fabrikanm çevresindeki gecekondu kuşağindan geriye yalnızca boş evler, boş dükkânlar kaldı. Gaz faciasından kurtulan hayvanlar hayalet şehirde başıboş dolaşmaya başladı. Panığin ve kaçışın boyutlarını anlayabilmek için AP Ajansı'nın şu satırlannı gormek yeterli: "Hastaneler bosaldı. Tedavileri süren binlerce Bhopalli, göçe katıldı." Gaz faciasında çeşitli hastalıklara yakalanan Bhopallilerin sayısı 200 bini buluyordu. Böylece fabrika yetkililerinin "Tanklarda bulunan 15 ton kadar metil izosiyanat gazının böcek ilacına dönüştürülecegini" açıklamasıyla başlayan panik, fabrika çevresinde çapı dört kilometreyi bulan boş bir alanın oluşmasına yol açtı. Hükumet yetkililerinin "korkacak birşey yok" sözleri paniği durdurmaya yetmiyor. Fabrika çevresinde oturanlar, hükümetin kendilerine fabrika uzağında çeşitli binalan tahsis etmelerine rağmen göçe katıhyor. Göçü hızlandıran etkenlerden biri de, Bhopallilerin eski yaşamlannı surdüremeyeceklerini görmeleri. Hayvanlarının çoğu gazın etkisiyle öldü. Yasayanlann ise, eskisi gibi işe yaramayacaklan biliniyor. tneklerin süt verme oranı şimdiden yüzde 50 oranında azalmış durumda. Zehirlenmekten korkan Bhopalliler et ya da balık yemiyor. Doktorlara göre, zehirli gaz, hamile kadınlara dolaylı olarak zarar verecek; akciğerleri zarar goren hamile kadınlar, bebeklerine yeterli oksijeni veremeyecekler POL1TIKADA SORUNLAR ERGUN BALCI Hindistan'ın Bhopal kentinde meydana gelen zehirli gaz felaketi basınımızda yeterli biçimde işlenmedi. Oysa en az 2500 kişinin yaşamını yitirdiği tarihin en büyük çevre kazası, özellikle Türkiye gibi 3. Dünya ülkelerini çok yakından ilgilendiriyor. Bhopal'e giden yabancı muhabırlerin gönderdikleri haberler tüyler ürpertici. Kimisi kentin, bir nükleer savaştan çıkmış görünüm içinde olduğunu bildiriyor Kimisi, "Sanki nötron bombası atılmış. Binalar sapasağlam, sokaklar ise insan ve hayvan cesetleri ile dolu" diyor. "Methyl ısocyanate" gazı ile zehirlenen felaketzedeler acıdan kıvranarak ölmüşler. Kimisi kusarak, kimi solunum yolları tıkanmasınaan boğularak yaşamını yitirmiş; hayatta kalanlardan en az 100 bin kişinin sağır, kör, veremli ya da akli dengesi bozuk bir şekilde yaşamlarım sürdürecekleri belirtiliyor. Dünyanın en zehirli ve kontrol edilmesi en güç gazlarından biri "Methyl ısocyanate." En ufak bir delikten sızıp, havaya karışıyor. Bhopal felaketı daha genış bir çerçevede ele alındığında, sanayileşmış ülkelerden 3. Dünyaya tehlıkeli teknoloji ihracı ve bu işlemi gerçekleştıren çokuluslu şirketlerle 3. Dünya ülkeleri arasındaki ilişkiler gündeme geliyor. Dış basında bu konuda çok ilginç bilgiler veriliyor. Örneğin Intemational Heraid Tribune gazetesi Union Carbide şirketinin Bhopal'deki felakete yol açan tarımsal ilaç fabrikasını kurarken güvenlik önlemleri için en ucuz yöntemleri kullandığını bildiriyor. Gazete, "Ekstra güvenlik önlemleri, ekstra masrafları gerektirecekti" diyor. "Newsweek" dergisi ise Union Carbide şirketi ile Madya Pradeş eyalet hükümeti arasındaki ilişkiler konusunda üzerinde ibretle durulması gereken açıklamalarda bulunuyor. Union Carbide, 1975 yılında Hindistan hükümeti ile, Madya Pradeş eyaletinde böcek ilacı fabrikası kurmak için anlaşma yapıyor. Fabrikanm, eyalet başkenti Bhopal'de kurulması kararlaştırılıyor. Bhopal o zamanlar pek kalabalık değil. Ama M. N. Buch adında akıllı ve namuslu bir bürokrat tehlikeyı seziyor. Fabrikanm ve yapımı biten demıryolunun halkı o yöreye çekeceğini, bu bakımdan tesisin yerleşım bölgesinden en az 30 kilometre uzakta kurulması gerektiğinı söylüyor Ancak bu uyarısının karşılığını, başka bir göreve atanmakla alıyor. Buch'un başka bir göreve atanmasından kısa süre sonra da Union Carbide, Bhopal kenti belediyesine bir park yapılması için 2500 dolar hibe ediyor. Hıntli yetkilinin tahmini doğru çıkıyor ve fabrikanm açılmasından sonra geçen birkaç yıl içinde 100 bin kişi işletmenin bulunduğu yöreye yetieşiyor. Yıllar geçtikçe, Union Carbide ile yerel politikacılar arasındaki samimiyet de artıyor. Kongre (1) partisinin tanınmış bir yerel temsilcisi, Union Carbide şirketinin hukuk danışmanı oluyor. Madya Pradeş eyaletının eski polis müdürü, fabrıkayı koruma görevıne, eyaletın eski eğıtim bakanının yeğeni ise şirketin halkla ilişkiler şubesının başına getiriliyor. Eyalet başkan yardımcısının kayınbiraderı ise labrikada üst düzeyde bir görev alıyor. Bu yakın ve sıcak ılişkilerin hüküm sürdüğü ortamda, fabrikanm verdiği tehlike sinyalleri görmezlikten geliniyor. Örneğin, 1982 ekiminde ufak bir gaz sızması çevrede paniğe yol açıyor. Ancak olay örtbas edılıyor. Ertesi yıl iki ufak sızıntı olayı daha meydana geliyor. işçiler arasında hastalananlar oluyor. Yaklaşan felaketi sezip, uyarıda bulunan birkaç yetkilıye ise kulak asılmıyor. Mahendra Karma adlı bir komünist milletvekıli, fabrıkadaki güvenlik önlemlerinin yetersiz olduğu konusunda sürekli uyarıda bulunuyor. Ancak hıçbır yönetıci kendısine aldırış etmiyor. Kumar Kesvvanı adlı Bhopalli bir gazeteci de 1982'den beri yazılarında yetkilileri uyarıyor. Ama Union Carbide ile büyük aşk yaşayan yerel yöneticiler böyle "bozguncu propagandalara" kulak asmıyorlar. Keswanı, "Intemational Herald Tribune"a yaptığı açıklamada, "Hükümet fabrikada acayiplikler olduğunu biliyordu. Vetkililer olaydan sonra soruşturma açtlacağını söylüyorlardı. Ama sonra olay unutuluyor ve bu konuda hiçbir acıklama yapılmıyordu." diyor. Çokuluslu bir şirketle 3. Dünya politikacıları arasındaki "aşk hikâyesinin" faturası, tarihin en büyük çevre kazası, 2500 ölü ve onbinlerce sakat. Newsweek dergisi iki yıl önce kapak konusu yaptığı bir incelemede, Batılı sanayileşmiş ülkelerin içeride kulianımını yasakladıkları birçok tarımsal ilacı, 3. Dünya ülkelehne ihraç ettiklerini bildirıyordu. Incelemede, Latın Amerika'dan Asya'ya kadar, bu ilaçların kullanıldığı kırsal bölgelerin halklarmda, nefes darlığı, solunum yollan hastahkları ve halsizlik gibi belirtitere rastlandığı kaydediliyordu. Bhopal felaketi, Türkiye dahil, tüm 3. Dünya ülkelerinde herhalde enine boyuna tartışılması ve ders alınması gereken bir olaydır. KJnion Carbide Şirketi, Union Carhide Sirketi. ABD 'deki fabrikasının metil izosiyanat ürelimini, facia aydınlanana dek durdurdu. Şirketin çevre koruma öniemlerine karşı çıkan lobinin başını çektiği belirtiliyor. Dış Haberler Servisi Hindistan'ın Bhopal şehri artık bir "hayalet şehir" gorünumünde. 2500 kişinin hayatını kaybettiği zehirli gaz faciasından tam 12 gün sonra 900 bin nüfuslu şehirden 200 bin kişi göçtü. Büyıik göçün nedeni, ikinci bir zehirli gaz faciası korkusu Kentten kaçısın yoğunluğu yüzünden Madya Pradeş eyaleti yönetimi kentteki güvenlik güçlerini 2 bin jandarma ile takviye etti. Aynı zamanda kargaşadan dolayı çıkabilecek olaylara karşı ordu alarma geçirildi. Union Carbide Şirketinin Başkanı VV'arren Andrerson, dün, gaz faciasının nedeni anlaşılana kadar ABD'nin Virginia eyaletindeki Institute'daki fabrikasında yapılan metil izosiyanat üretimini durdurduğunu açıkladı. Anderson ABD Kongresi'nin bir alt komitesi önündeki ifadesinde aynca "Bhopal'deki fabrikamız 7 yıldır emniyeüe üretim yapıyordu," dedi. Soruşturma Komitesi üyeleri ise İnstitute fabrikasının bacala Bhopal Felaketi İngiltere Dışişleri Bakanı geliyor tngiltere Dışişleri Bakanı Geoffrey Howe, 2 günlük resmi bir ziyaretiçin 11 şubatta Türkiye'ye gelecek. Dışişleri Bakanlığı Enformasyon Dairesi'nden yapılan açıklamada, Sir Ceoffrey Howe'un, Dışişleri Bakanı Vahit Halefoğlu'nun davetlisi olarak 1113 şubatta Türkiye'yiresmen ziyaret edeceği bildirildi. BÜYÜK GÖÇ BhopaÜiler şehirlerini terk ediyor.Nereye, nasıl gittikleri önemli değil. Yalnızca ölüm fabrikasından bir an önce uzaklaşmayı düşünüyorlar. (Telefoto: AP) rından havaya her yıl yüzbinlerce ton formaldehit, kloroform ve daha az miktarda metil izosiyanat ile yine çok zehirli bir gaz olan fosgen kanştığmı belirttiler. Tesisin 1.5 kilometre ötesinde yaşayan bir tanık ise birkaç yıl önce kendisinin ve oğlunun fabrikanın dumamndan hastalandıklannı, o zamandan beri ruzgârsız günlerde evden çıkmadıklarını anlattı. Komite üyeleri aynca şirketin çevre koruma amacıyla konan sınırlayıcı kurallara karşı çıkan lobinin başını çektiğini belirttiler. Bhopalliler şehirlerini terke fabrika yetkililerinin üretime yeniden başlayacaklarını açıklaması üzenne, iki gün önce başladı. Bhopalliler paoik içinde bulabildikleri her türlü aracla nereye olursa olsun kaçışmaya baş FUck skandalı: Lam bsdorffun dokun ulmazltğı kaldırıldı Federal Almanya parlamentosu, adı Flick skandahna kanşan eski Ekonomi Bakanı Otto Lambsdorffun dokuruümazlığım kaldırdı. Flick şirketinden 45 bin dolar (18 milyon TL.)riişvetalmakla suçlanan Lambsdorff geçtiğimiz haziran ayında istifa etmişti. (AP) IsraiVin Güney Lübnan operasyonu Operasyonda 2 ölü var. Lübnan hükümeti İsrail'i BM'ye şikâyet ediyor. DürziHıristiyan çatışmasında da 10 kişi öldü. Dış Haberler Servisi Guney Lübnan'daki lsrail birliklerinin önceki gün bolgedeki 7 köye yaptığı saldırıda en az 2 kişi öldü, 30 kişi de tutuklandı. Israil'in kuzey sınınndaki Kanıb kasabasında Hıristiyan ve Dürzi milisler arasında dün üç saat süren çatışmalar da 10 sivilin ölümü, 40 kişinin de yaralanmasıyla sonuçlandı. Güney Lübnan'daki Birleşmiş Milletler Geçici Barış Gücü sözcusü "İsrail saldınlannda ölenlerin sayısının İsrail'in iddia ettiği gibi iki değil, üç olduğunu" bildiriyor. Lübnan Başbakanı Raşid Karami, dün, saldırılardan dolayı hükümetinin BM'deki temsilcisine îsrail'i BM'ye şikâyet etme talimatı verildiğuıi açıkladı. Başbakan Karami, ayrıca lsrail askerlerine karşı saldırılar düzenleyen gerillalan "kahraman ulusal direnişçiler" olarak nitelendirerek, Güney Lübnan'daki gerillalara desteğini yineledi. Israilli bir askeri yetkilinin yaptığı açıklamaya göre, "saidınlar, köylerde gizlenen Şii gerillalannın bulunması amacıvla düzenleni>or". Yetkili, "öldiırulen 2 kişiden birinin gerilla, digerinin ise 14 yaşında bir genç kız olduğunu ve varalanan 3 kadının, 7 kişinin gerillalara yatakhk etmeleri nedeniyle saldırıya uğradıklarım" belirtti. Lubnanh Şii lider Nebih Berri, Beyrut'ta basına verdiği demeçte, "İsrailli askerlerin yeni bir katliama giriştiğini, evleri yakıp yıktığını ve kadmlarla çocuklan öldürdiigünü" söyledi. Nebih Berri. "Köye yapılan baskın sırasında ikisi kadın dört kişinin öldurüldüğünü" belirtti. Lübnanlı Şii lider, Güney Lübnan'daki lsrail işgaline karşı direnişin güçlendirilraesi ve İsraillilere unutamayacaklan bir ders verilmesi çağnsında bulunarak, "katliamın protesto edilmesi için bugün Güne> Lubnan'da genel greve gidilmesini" istedi. Güney Lübnan'daki Birleşmiş Milletler Geçici Banş Gücü Sözcusü Timur Göksel'in yaptığı açıklamaya göre, "tsrail birlikleri tarafından diizenlenen baskınlarda üç kişi öldürüldü." Sozcu, "BM sağlık ekibinin bölgede 14 yaşında bir kızın cesedini buldugunu" söyledi. Göksel, "bölgede aynca biri kadın iki Lübnanlının ölü bulunduğunu, en az 11 kişinin de yaralı oldugunu" kaydetti. Beyrut Radyosu, Lübnan ordusununö'ncı Tugayı'nda görevli ve Beynıt'un merkezinin güvenliğinden sorumlu Binbaşı Adel Abu Rabia'nın kimliği belirlenemeyen kişiler tarafından öldurüldüğünü duyurdu. Moritanya darbesi ABD ile Yunanistan arasmda Yunanistan 'daki ABD üslerinin yasal statüsünü belirleyecek görüşmelerin ikinci turu önceki gün tamamlandı. Görüşmelerde ABD'nin Yunanistan'daki üslerinde çahşan Yunanlılann Yunan Iş Kanunlanna tabi olması üzerinde duruluyor. (a.a.) ABDYunanistan üs görüşmeleri Devrik Başkan ülkesine döndü DAKAR (AP) Moritanya'da üç gün önce yapılan saray darbesinden sonra sükunet sürüyor. Dış gezide iken devrilen Devlet Başkanı Muhammed Kuna Ud Haydallah, ülkesine döndu. Ülkesine geri dönen Haydallah'ın akıbeti bilinmiyor. Eski devlet başkamnın tutuklanmış olabileceği belirtiliyor. Darbeci Genelkurmay Başkanı yeni Devlet Başkanı Muaya Sid Ahmet Taya, radyodan yayımlanan konuşmasında darbenin "çüriimüş ve yozlaşmış bir rejimderi kurtulmak amacıyla >apıldıgım" söyledi. Taya, eski Devlet Başkanı Haydallah'ın kendi çıkarları için ulusal politikayı istismar ettiğini ve sonuçta ulkenin kötü yönetim ve işsizlikle karşı karşıv a kaldığını kaydetti. Walesaidan özgür sendika için kampanya çağmsı VARŞOVA, (AP) Polonyada askeri yönetim üçüncü yılmı doldururken kapatılan Dayanışma Sendikası lideri Lech Walesa yayımladığı bir bildiride "sendikal özgürlüklerin yeniden saglanması için işcilerin Ulke çapında bir kampanja başlatması" çağnsında bulundu. "Sıkıyönetimin iıçimcu yılında ülkenin siırekli bir kriz içinde bulunduğuna" dikkati çeken Walesa "1981 yılında sıkı\önelimin ilanıyla yasadışı ilan edilen Dayanışma Sendikası'nın hâlâ yaşadıgını, Dayanışma hareketinin kendi kaderini belirleme ve kendine saygı açısından buyük bir ulusal hareket olduğunu" kaydetti. Lech Walesa bildirisinde "sendikalann çoğulcu sisteme kavuşması için ulke çapında yeni bir harekete gereksinim var. Tıim Dayanışma \anlilanm bu harekete katılmaya davet ediyorum" dedi. Dayanışma liderinin 1970 yılında besin maddelerinin fıj'atlarının protesto edilmesi için gidilen Gdansk grevinde polis tarafından çatışmada öldürülen işçileri anmak için yayımladığı bir bildiri telefonla Batılı gazetecilere iletildi. BM, G.Afrika ile silah ticaretini yasakladı Btrleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Güney Afrika Cumhuriyeti'ne silah satılmaması ve bu ülkeden silah alınmamasını ka • rariaştırdı. Konsey, Hollanda'ntn başvurusu üzerine yaptığı toplantıda bu ülkeye satılan her türlü askeri araca da ambargo koydu. (AP) Walesa Yine sahnede Aylarca beklemeyin! Günün en ileri teknolojilerinin ürünü dilediğiniz ekran boyunda renkli televizyonu şimdj çok elverişli taksitlerle ve çekilişsizkurasız hemen alabilirsiniz! UZAKTAN KUMANDAU 36 EKRAN ^ 51 EKRAN UZAKTAN KUMANDAU SABA56 SABA 67 3 sistem (Pal/Secam/NTSC) • Canlı, parlak renkler • AFT otomatik netlik ayarı • Quickstart (Anında görüntü) •Otomatik voltaj regulatöru • Videoteyp ve tüm video oyunları bağlanabilir. Otomatik Pal/Secam sistemi • Kablosuz uzaktan kumanda »Canlı, parlak renkler • 8 kanal • Geniş frekans bandı.güçlü hoparlör • Stereo olanağı • Otomatik voltaj regulatöru • Videoteyp ve tüm video oyunlan bağlanabilir. PROFILO Profilo ve Saba renkli televizyonlarını tüm bellibaşlı elektronik mağazalarında bulabilirsiniz. Gerek Profilo, gerekse Saba, Türkiye'nin ilk renkli televizyon üreticisi Telra AŞ'nin modern tesislerinde üretilmektedir. Telra AŞ bir Profilo Holding kuruluşudur.