Katalog

26 KASIM 1984 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den Piyasadan 22.2 milyar daha geri çekildi ANKARA, (ANKA) Merkez Bankası, maaş ve ücret ödemeleri nedeniyle aybaşında piyasaya sürdüğü 90.2 milyar tiranın yansına yakın bölümıinii geri çekti. Kasım ayı başında 90.2 milyar liralık genişlemeyle 985.7 milyar lira düzeyine yükselen emisyon hacmi, 9 kasım tarihi iübariyle 19.9 milyar liralık daralmayla %5.8 milyar liraya düştükten sonra kasımın ikinci haftasında da 22,2 milyar liralık daralmaya konu oldu ve 943.6 milyar lira olarak belirlendi. Piyasadaki paranın son bir hafta içinde kaybettiği azalmada kısa vadeli Hazine avanslan ile bankalar kesimine yönctik kredilcr etkili oldu. Yılmaz: Utanmadan çıkanyorlar, adaıııları vuracak değilim ya ANKARA (ANKA) TürkIş Başkam Şevkel Yıimaz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakaru Mustafa Kalemli'nin, "Sıkıyönetimin izni ile çıkanlan işçi sayısı ortalama ayda 1880 iken, şimdi bu rakam 1000'dir. Hangi işten çıkarmadan bahsediyorsunuz?" şeklindeki sozlerini vanıtlayarak "Sayın bakanın verdiği rakamlar yanlış, eskideo 1000 ise şimdi 1880'dir. Demek ki alamadıklan rakamlar vardır. Ve bu rakamlar işten cıkarmalar arttıkça yükselecektir' dedi. Şevket Ydmaz ANKA muhabirinin "Tiirklş'in işten çıkartmaları onlemek için ne gibi bir çalışma içinde olduğu" şeklindeki sorusunu yanıtlarken, "Gerekli yanşmalan yaptık. Gidip de adamlan vuracak değilim ki, adamlar utanmadan işci çıkanyorlar. Insanın karşısındakini de düşünmesi lazım. ılgili yasalarda degişiklik yapılması için millelvekilkri ile iıtibat halindeyiz" şeklinde konuştu. Şevket Yılmaz, Kalemli'nin "Erken emekliligi savunanlar başka bir işte çahşmak için bunu istiyorlar" şeklindeki sozlerini yanıtlarken de, "Saym bakan demek ki ücretler az geliyor demek istiyor. O da kabul ediyor ücretlerin yetersizliğini" dedi. Türkİş Genel Sekreteri Sadık Şide de, Kalemli'nin iddiasını yanıtlarken şöyle dedi: "tsterse 5 işci çıkartusuı. Bizim ülkemizde 4 milyon işsiz varsa, buna yeni işsizlerin eklenmesi felakettir. Sayın Kalemli, çıkartüan işçileri izleyecegine, çıkartmayı engelleyecek bir tedbtr bulmalı". Son aylarda yapüan işçi çıkanmalann büyük çoğunluğunun suni nedenlere dayandığını belirten Şide, "lşçilerin aleyhine olan bu durumun mutlaka önlenmesi için Başbakanlıgın suratle bir TürkJş Başkanı, işçi çıkaranlara hızıyor EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Almanya iplik kotası doldu İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) AET ülkelerine pamuk ipliği ihracatında verilen ihracat bilgi belgesUün ancak üstünde yazüı tarihler arasuıda geçerli olduğu açıklandı. Izmir thracatçı Birliği yetküUeri, tarihi dolmuş bilgi belgesinin geçersiz sayılacağını, ancak bu süreler içinde ihracat a izin verileceğini söylediler. Konunun 20 kasım tarihinde Brüksel'de AET Komisyonu ile ihracatçı birlikleri temsilcileri arasında yapılan ortak toplantıda görüşüldüğü ve karara bağlandığı belirtildi. Bu arada ihracatçı birlikleri yetkilileri, Batı Almanya 1984 yılı pamuk ipliği ithal kotasının dolduğunu söylediler. 22 Kasım 1984 gününden itibaren, Batı Almanya için tescil, bilgi formu ve yükleme nüshası verilmeyecefi açıklandı. Çalışma Bakam Kalemli'nin, "Sıkıyönetim zamanmda daha çok kişi işten çıkarıhyordu" yolundaki sozlerini yanıtlayan Şevket Yılmaz, "Gerekli yazışmaları yapıyoruz. Adamlar utanmadan çıkanyorlar. İnsanın karşısındakini de düşünmesi lazım" dedi. Türkiş Genel Sekreteri Sadık Şide, "Ülkemizde 4 milyon işsiz varsa, buna yeni işsizlerin eklenmesi ŞEVKET YILMAZ MiUet felakettir" şeklinde vekiUeri ile irtibat halindeyiz. konuştu. genelge çıkarması gerekir. TBMM'ye sunulan ve milletvekillerince izlenen işçi çıkarma olaylannın yargı denetiminden geçirilmesiyle Ugili kanun değişikliklerinin yapılması gerekir" dedi. Türklş Genel Sekreteri Şide, erken emekliligi isteyenlerin yeni bir işte calışmak istediklerine ilişkin iddiaya karşılık olarak da şunlan söyledi: "Emekliliğe karar venniş kişi, yorulmuş, çalışamayacağını, ise devam edemeye Ekonomi Servisi Hacettepe Üniversitesi tdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Taner Berksoy, süregelen durgunluğun işgücü ve sermaye teçhizatuun atıl kalarak israf edilmesine yol açtığını belirterek, "Bu israf, giderek hovardalık boyutlanna varmıştır. Ekonomidelü mevcut kaynaklan dahi kuUandıramayan iktisat politikalannın hatalı olduğu açıkbr" dedi. Türkiye gibi nüfusun hızla arttığı ülkelerde, "geUşmenin vazgeçilmez bir ön koşul" durumuna geldiğini söyleyen Doç. Dr. Berksoy, haftalık Nokta dergisine yaptığı açıklamada şöyle konuştu: "GeUrierin geriledigi ve durgunluğun egemen olduğu bir • ortamda. tasarrufların artması söz konusu olamaz. Üretim ve gelir artışı olmaksızın tasarrunann artmasını beklemek hayaldir. Çözüm, ilk adımda Doç. Berksoy: Israf, hovardalığa vardı ceğini kararlaştırmış kimsedir. Emekli olduktan sonra iş bulma o kadar kolay mı ki, hazır bir iş var mı ki, emekli olduktan sonra gidip calışayım diye düşünstinler. Binlerce kişinin iş bulma kurumunun önünde kuyrukta beklediği bir vakıa iken, ileri yaşlardaki bir kişinin iş bulmayı düşündüğü iddiası gercekle bagdaşmamaktadır". Şide, ülkede net 16 bin 500 lira olan asgari ücretle çalışan işçi sayısmın yok denecek kadar az olduğu iddiasına da, "Asgari ücret konusu görüşülürken aman artış fazla >üksek olmasın. asgari ücretle çalışan 600 bin işçinin artışı milyarlan bulur. Devlet bu yükü kaldıramaz denirken, şimdi asgari ücretle çalışan işçi sayısı yok denecek kadar az mı deniyor? Maalesef ülkemizde 100 binlerce asgari ücretle çalışan insan var. Asgari ücret tespit edilirken varolan 600 bin işçi, asgari ücret tespit edildikten sonra nereye gitti?" yanıtını verdi. Özal'ın "Yüksek Riskli" Programı Üzerine... Başbakan Ûzal Ttme dergisine yaptığı açıklamada şöyle diyor: "Ekonomimiz bir dönüşüm içinde, dünya ekonomisine uyum sağlama ve ayak uydurma sürecini yaşıyor. Programımız yüksek derecede risk taşıyor, ama hesabı doğru yapılmıştır ve başanya ulaşacakbr..." Tıme muhabirinin sorulannı yanrtlarken, serbest piyasa ekonomisîne inancını bir kez daha yineleyen Başbakan Özal, neden "yüksek derecede risk" ten söz ediyor, kendi programını neden böyle niteliyor? Özal'ın programı hangi bakımlardan "riski yüksek" bir program gibi görünüyor? Görebildiğimiz kadar Özal'ın programı, her şeyden önce yüksek bir "enflasyon riski" taşıyor. Kamuoyuna "enflasyon/a savaş" programı olarak sunulan bu programın kimi oğeleri enflasyonu besleyici bir nitelik taşıyor. Bir yandan "gerçekçi kur" adt altında izlenen hızlı devalüasyon politikası, diğer yandan, "dünya fiyatlarıyla uyum sağlama" stratejisi, Türkiye'de fiyatların kontrolünu iyici zorlaştırıyor. Yalnızca ithal edilen maU larda değil, ithalatla ilgisi olmayan mal ve hizmetlerde de "dolar arttı, girdiler fiyatlandı" gerekçesiyle zamlar yapılabiliyor. Ayrıca yüksek kredi faizleri de maliyet ve fiyat artışlarının bir nedeni olarak gösterilebiliyor. Tüm bu etkenler enflasyonun bu yıl %50'ye yaklaşmasına neden olurken, isadamlan ve iktisatçılar arasında yaptığımız küçük bir soruşturma gelecek yıl için de iyimser olmayı zorlaştırıyor. İyimserler bile gelecek yıl enflasyonun %35'in altına çekilemeyecegmi tahmin ediyor. Özal'ın programı ikinci olarak yüksek bir "gelir adaletsizliği riski" taşıyor. Prof. Gülten Kazgan'ın geçen hafta yapılan bir seminerde vurguladığı gibi, fiyat mekanizmasının etkin işlemesi ve kendinden beklenen yararlan sağlaması için uygulandığı ekonomide gelir dağılımının bozuk olmaması gerekiyor. Fiyat mekanizmasının gelir dağılımını düzeltici etkiyi kendiliğinden yapması ise, olanaksız. Demek oluyor ki, Özal her şeyi fiyat mekanizmasına bıraktığı sürece, ne bu mekanizmayı amacına uygun biçimde işletebilecek ne de giderek bozulan gelir dağılımını düzeltebilecek. "Enflasyon riski" ile "gelir adaletsizliği riski" akla ister istemez "sosyal ve politik tepki riski"ri\ getiriyor. Özal'ın programını benimseyenler bile "pekiyi ama durumu bozulan geniş kittenin tepkisi ne olur" sorusuna doyurucu cevap bulamıyor, "Türk milletinin eşsiz saön"na sığmıyorlar. özel sektörün en büyük kuruluşlarından birinin başındaki deneyimli yönetici, "Özal'ın ne yapmak istediğini anlıyorum, ama açlan kim, nasıl doyuracak" sorusunu soruyor. özal'ın riskli pragramına muhalif olanlar ise, bu programın toplumun bünyesinde yaralar açarak ülkede huzurun yeniden bozulmasına neden olacağını şöylüyorlar. Özal programının taşıdığı dördüncü riski ise, "yatırım riski" olarak nitelemek mümkün. Gene Proi. Kazgan'ın geçen haftaki seminerde değindiği gibi, fiyat mekanizması ekonomide varolan stokların ve üretm kapasitesinin iyi değerlendirilmesini sağlayabiliyor, ancak yatınmları belli hedeflere yönlendirmede yetersiz kalıyor. Bu nedenle, yatırım kaynaklan son derece kıt olan Türkiye gibi ülkeierin yatırım önceliklerini belirlerken, iç ve dış fiyat sinyallerinin tutsağı olmamaları gerekiyor. Genel teşviklerin ötesinde, belli bir zaman boyutu içinde ekonominin temel hedefleri saptanıp bu hedeflerie tutarlı bir plan yapılmadıkça yatırım politikası boşlukta sallanmaya mahkum görünüyor. Başbakan Özal'ın kendi programını "riskiyüksek" olarak nitelerken düşündükleriyle bizim sıraladığımız riskler arasında ne ölçüde paratellik var bilemiyorum, ama bu risk olasılıklanna karşı Özal'ın nasıl bir hesabı olduğunu düşünebiliyorum. Örneğin bundan beş ay önce Sayın Özal'a, dış dünyayla bütünleşme çabalarının enflasyona etkilerini sorduğumda, "intibak döneminde birtakım zorluklar olacaktır, ama zamanla ffyatlar dünya fiyatlanna intibak eder ve s/sfem yerine oturur", dediğini hatırlıyorum. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi özal için önemli olan zaman kazanmak ve halkı oyalayıcı çeşitli yöntemlere başvurarak, "sosyal ve politik tepki riski"r\\ ertelemektir. özal'ın hesabına göre zaman içinde iç ve dış fıyatlar eşitlenirken, içerde fiyatı artan mallann üretimleri de artacak, serbestleşen rthalâtın da yardımıyla "enflasyon riski" azalacaktır. özal ekibi, enflasyonun kontrol altına alınmasıyla "gelir adaletsizliği riski"n\n de adeta otomatik olarak azalacağı inancındadır. Piyasa sinyallerinin yatınmları gerektiği gibi yönlendirebileceğtne ise, uzal ve ekibi bayağı inanmış görünmekte, bunu bir risk unsuru saymamaktadır. Özal'a göre programın riskleri yüksektir, ama bunun hesabı yapılmtştır ve "Allah'ın yardtmıyla" bu hesap doğru çıkacaktır. Türkiye deneyi, mühendislerin risk hesabının ne derece doğru olduğunu ortaya koyacaktır. BÜTÇE YARES KOMİSYON^DA GORUŞULECEK Katsayı Meclis'te artar mı? Bütçe ve Plan Komisyonu'nda, bütçe görüşmeleri yarın tamamlamyor. Katsayı da ele alınacak. HP ve MDP'liler katsayınm artmasmdan yana. ANAP'tı komisyon üyesi Albayrak, "Gönlümüz istiyor, ama nasıl olacak?" dedi. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosn) TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, yann 1985 mali yılı gelir ve gider bütçesini görüşerek 1 milyon 609 bin memurun merakla beklediği maaş katsayısını ele alarak kesinleştirecek. HP ve MDP bütçede 1985 yılı için 46 olarak belirlenen katsayının enflasyon oranın çok altında kaldığını ve yükseltilmesi gerektiğini savunurken, ANAP bu konuda hükümetin işaretini bekliyor. HP Grup Başkanvekili Turan Bayazıt, memur maaş katsayısırun artırılmasını ve enflasyon hıuna göre ayarlanmasını istedi. MDP Grup Başkanvekili Ali Bozer de ANKA muhabirinin sorularını yanıtlarken, faizlerin enflasyon artışma paralel olarak belirlendiği bir dönemde, memur maaş katsayısının da gerçekçi biçimde tespit ediln^esi gerektiğini vurguladı. Memur maaş katsayısının 46 olması halinde kamu görevülerinin geürlerinde meydana gelecek yüzde 25'lik artışın enflasyon oranınm çok altında kalacağını anlatan Bozer, "Bu durum orta sınıfın çeşitli kesimleri arasındaki dengeyi de bozacaktır. Bu ise menfi sonuçlar doğuracaktır. Memurlara ayni yardım yapılması da düşünülmelidir" dedi. "BtZtM DE GÖNLÜMÜZ tSTtYOR, AMA NASIL OLACAK?" Plan ve Bütçe Komisyonu'nun ANAP'lı üyesi Adana Milletvekili Akgün Albayrak, katsayımn artınlmasına ilişkin olarak muhalefetin önerileriyle ilgili görüşlerini açıklarken, "Bizim de gönlümüz istiyor ama nasıl olacak" dedi. Albayrak, bütçeye getireceği ek yükün karşıhğının sağlam esaslara bağlanması halinde katsayı artışma olumlu şekilde yaklaşacaklarım söyledi. Komisyon üyesi HP'li Tülay Öney, "1984 yılında ücretlerde meydana gelen yıpranma ile 1985'te ortaya çıkacak fiyat artışlannı tümüyle karşılayabilecek, bunları telafi edebilecek bir katsayı gereklidir" diye konuşurken, katsayı artışı için önerge vereceklerini bildirdi. MDP'li Fenni Islimyeli de, "Son yıllarda memur maaşlanna yapılan zamlar enflasyonun altında kaldı. Kalkınmanın bedeli muayyen bir sınıfa ödetilmemelidir. Bu, anayasanın sosyal yapısına aykındır. Memnrlan günün hayat şartlan içinde tatmin edecek bir ücret seviyesine ulaşurmakta isabet ve zonınluluk vardır" şeklinde konuştu. Berksoy GeUrierin gerilediği bir ortamda tasarruf artmazmevcut atıl kaynaklan üretim devresine sokarak hızlı bir üretim ve gelir artışı sağlamaktadır." îzmir'e Alman peyniri geliyor İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Belediye Tanzim Satış Mağazalan'nda bir özel kurulıişun, Danimarka'dan ithal ettiğı peynir, 600 liradan satışa sunulurken, tzmirli iki kuruluşun Almanya'dan ithal ettigi peynir de önümüzdeki günlerde 800850 liradan satılacak. lstanbul'dan sonra, lzmirli iki kuruluş da Almanya'dan peynir ithal etti. Bugünden başlayarak gelen iki TIR peynirin toptancısı piyasalara satılacağı bildirildi. Necdet Demirli Mehmet Koyuncu finnalan yöneticileri Alman peynirinin ilgi görecegini söylediler. Mehmet Koyuncu, peynirlerin Türk standartlanna göre hazırlandığını belirterek, şunlan söyledk "Bu peynirier, Amanya'daki Türk firmalannca hazırlandı. Almanya'daki Türkkr tarafından da çok begenHryor. Toptencı piyasalarda 700750 liradan satılacak. Perakende ise en fazla 800850 liradan işlem görecek. Amerikan bankaları, milyarlık gökdelenleri satışa çıkarıyor ABB bankalarının bir bölümü zararda olduklarından bu yola başvururken, bir bölümü de hükümetin baskısıyla sermaye yapılarını güçlendirmeye çahşıyor. Ekonomi Servisi Büyüklü küçüklü bir dizi ABD bankası, banka merkezlerinin bulunduğu dev gökdelenleri ardı ardına satışa çıkarmaya başladı. Sahip olduklan gayrimenkulleri satışa çıkartan ABD bankalarından bir bölümü zararda olduklanndan bu yola başvururken, bir bölümü de, hükümetin baskısıyla sermaye yapılannı güçlendirmeye çahşıyor. San Frandsco'daki merkez binasını geçen ay 358 milyon dolara satan Crocer bankası geçen yıl 150 milyon dolann üzerinde zarar etmişti. Satış sonrasında 185 milyon dolarlık net kâr sağlayan Crocer, mali tablosunu daha iç açıa hale getirebildi. Texas'ın büyük bankalanndan Insermayesini güçlendirme durumunda olan Bank of America'nın da San Francisco'daki 500 milyon değerindeki merkez binasını satabileceği belirtiliyor. ter First ise Dallas'taki merkez Bank of America yetkilileri bina satışma "son çare" olarak binasını satarak 70 milyon dolarbakıyorlar. lık bir kâr sagladı ve enerji opeGayrimenkullerini satan banrasyonlannda uğradığı büyük kalar, sağlayacaklan geliri ve bu zararlan kapatabildi. geliri yatırarak elde edecekleriCalifornia'daki bir banka gru ni; ödemek zorunda kalacaklabu, Security Pasifıc de, Los An n kira bedeli ile karşılaştınrken, geles'taki merkez binasını 310 bankaların dev gökdelenlerine ' milyon dolara sattı. Net 125 mil talip olanlar da, ilk yıl yüzde 7,5 yon dolar kâr sağlayan Security uzun dönemde de yüzde 13'lük Pasific, gelişmekte olan ülkele bir gelir sağlayacaklarını hesap re kredilerin yol açabileceği ediyorlar. Gayrimenkullerin demuhtemel bir zarara karşı ser ğerlerinin halen ABD'de oldukmayesini takviye edecek. ça yüksek duzeyde seyrettiği, bu Geçtiğimiz günlerde de Bank nedenle de birçok yaunmcıyı of Boston, 365 milyon dolara çektiği belirtiliyor. merkez binasını satacağını açıkABD bankalarının merkez biladı. Söz konusu banka da geli nalannı satma eğilimi içine girriyle sermayesini güçlendirecek. meleri, bankacılık çevrelerinde ABD hükümetinin baskılan ile eleştiriye de konu oluyor. Bankalar, krizin getirdiği koşullara uyum çabasında Middle East Bank'm izni iptal ANKARA, (ANKA) Bakanlar Kurulu, Birleşik Arap Emirlikleri menşeili Middle East Bank'ın Türkiye'de şube açmasını öngören kararı iptal etti. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanan kararına göre, iptal kararı, bankanın kuruluş izni almasından itibaren bir yıl içinde faaliyete gecmemesi üstüne ahndı. Middle East'ın Türkiye'de şube açmasını öngören Bakanlar Kurulu karan, 26 Ekim 1982 tarihinde almmıştı. DUNYA'dan Romanya'da ticretler ihracata bağlanıyor Ekonomi Servisi Romanya, parasını revalüe ederek, büyüme ve üretkenlik artışı sağlamaya çahşıyor. 1 kasımdan bu yana uygulanan yeni önlemler arasmda, faiz oranlarının düşürülmesi, bazı ürünlerin fiyatlarının indirilmesi, ara mallann üretiminde kâr marjlarının düşürülmesi ve ücretlerin üretimle daha yakından ilişkilendirilmesi de yer alıyor. Fınancial Times'ın haberine göre, Romanya böylece 1982'de imzalanan IMF anlaşmasının rotasından da tümüyle çvkmış olacak. Yetkililerce firmalann ihracat verimliliğini arttırmaya yönelik olduğu belirtilen önlemler gereğinne, daha fazla ihracat yapmayan tumalann ışçılerinin ücret kayıpları da olabüecek. SERMAYE PIYASASBNDAJV Havrlayan YENER KAYA irketlerden haberler MAN MOTOR FABRİKAS1 Alman MAS firması ve Ercan Holding işbirliği ile Ankara Eşenboğa yolu üzerinde kurulan Ağır Dizel Motor Fabrikası yarın Başbakan Turgut Özal tarafından hizmete açılacak. 88 bin metrekare alan üzerinde kurulu fabrikada yüda 7 bin ağır dizel motoru üretilecek. Motor Fabrikası'nın yapımını gerçekleştiren Ercan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Tevfik Ercan, Türkiye'de özeUikle son yıllarda yatırım alanmda bir durgunluk göriildüğünü belirterek "Yatırım eğiliminin çok düşük olduğu bir dönemde Türkiye 'nin en büyük Ağır Dizel Motor Fabrikası'nın yapımını çok kısa bir sürede gerçekleştirmek büyük bir başarıdır. Türk otomotiv sanayiinde çok önemli bir "dım atıldı"dedi. Fabrikada, 1987yılından itibaren yerli girdi kullanun oranıyüzde 84'e çıkacak ve ürünlerin yüzde 20'si ihraç edilecek. 500 kişiye iş imkânt yaratacak tesislerde, otobüs, kamyon, tank, lokomotif, çekici, deniz araçlan ve çeşitli iş makinelerinin motorlan üretilecek. Fabrikanın yapımına 1982 yılında başlandt ve bugüne kadar 10 milyar lira harcandı. (a.a.) UM DENİZCİLİKE 100 MİLYON DOLAR KREDİ Um Denizcilik, yabancı bir bankadan sağlanacak 100 milyon dolarlık dış krediyle çok amaçh 5 dökme yük gemisi insa ettirmek için harekete geçti. Ingiltere'de "Goven Shpbvilders on the Clyde'' tersanesine ısmarlanacak gemilerden ilkinin inşaasma 1985 yüının ilk aylannda başlanabilecek. 6070 bin DWTluk Panama tipi (çok amaçh) dökme yük gemisi, 18 ayda tamamlanacak. Her biri 20 milyon dolara mal olacak modern dökme yük gemilerinin arka arkaya yapımına başlanacak. KOÇ YATIRIM SERMAYE ARTTIRIYOR 7000 civarında ortağa ait geniş tabanlı bir halk ortaklığı olan Koç Yatınm ve Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş. 'nin halen 1 milyar lira olan sermayesi 1 milyar lira tutannda bedelsiz hisse ihracı suretiyle 2 milyar liraya yükseltiliyor. SÜMERBANK'TA MODERNİZASYON Sümerbank, 18 pamuklu müessesesi ile bağlı ortakhklarda yürütülen rasyonalizasyon ve modemizasyon projesi tamamlandığında özel sektörle rekabet edebilecek teknolojiyt sahip olacak. İlk bölümü 1985 ortalannda sona erecek projenin tamamlanması ile birlikte Sümerbank 'ın yıllık üretimi dokumada 48 milyon metrekareye, iplikte 16 bin 500 tona, konfeksiyonda da 1.8 milyon adede çıkacak. Dünya borsalarında geçen hafta Geçen haftamn en Önemli olayı, kuşkusuz, ABD Merkez Bankası 'mn ticari bankalara sağladığı çok kısa vadeli kredilerin faiz oranlarını yanm puan düşürerek yüzde 8.5 olarak saptaması oldu. ABD ekonomisinde gözJenen durakiamayı gidermek amacıyla alman bu kararın olumlu sonuçlan bütün borsalarda göziendi. Londra ve Frankfurt borsalarında devlet tahviii fıyatları fırlarken, devlet tahvillerine güven ve talep de arttı. ABD'li ve Avrupa'lı isadamlan özellikle hisse senedi ve tahvile yatınma yönelmeye başladılar. NEW YORK Borsası'nda geçen hafta özellikle herhangi bir kuruluş hisselerinde oynama olmadı. Ancak Dow Jones endeksi sürekli puna alarak, hafta sonunda 1218'e tırmandı. LONDRA 'da da olumlu gelişmeler göziendi. Ingiltere'de aylardır sürmekte olan maden işçileri grevinde çö'zülmelerin baslaması, borsaya güven havası getiriyor. Barclays, Citibank, National Westminster gibi bankaların da ABD Merkez Bankası 'm izleyerek faiz oranlarını düşürmeleri sonucu, Londra Borsasında herkes iyimser görünüyor ve Financial Tımes endeksi de 1167 gibi iyi bir düzeyde bulunuyor. Londra'da Glaxo, Thorn EMI, ICI gibi hisselere büyük rağbet sürüyor. Banka hisseleri de sürekli değer kazamyor. PARİS borsasında canhlık ve borsa endikatöründe yanm puan artış gözleniyor. Köprü senederine güven yok Bagfaş, Çukurova Elektrik, Döktaş,' Gübre Fabrikaları, Hektaş, Kartonsan, Kav, Koç Holding, Koç Yatırım, Kordsa, Lassa, Olmuksa, Polylel, Sifaş, Siemens ve Şişe Cam hisseleri büyük aracı kurumlar tarafından aranan hisseler durumunda. Yıl sonunun yaklaştığı şu günlerde piyasada gözlenen hafif kıpırdanma sonucunda aranan kâğıtlar listesi giderek kabarmaya başladı. Geçtiğimiz hafta içinde özellikle büyük aracı kurumlar şirketler elde ettikleri bazı bilgileri değerlendirerek birçok hisseyi portföylerine almak için fiyatlan da az miktarda arttırmaya başladılar. Hafta içinde yaklaşık 6 şirketin hisse senedi fiyatlannda değer artışı kaydedilirken 16 şirketin hisselerinde de talep elastikiyeti göziendi. Özellikle büyük aracı kurumlar tarafuıdan halen aranan hisseler şunlar: BAGFAŞ, ÇUKUROVA ELEKTRİK, DÖKTAŞ, GÜBRE FABRİKALARI, HEKTAŞ, KARTONSAN, KAV, KOÇ HOLDİNG, KOÇ YATIRIM, KORDSA, LASSA, OLMUKSA, POLYLEN, SİFAŞ, SİEMENS ve ŞİŞE CAM. Geçtiğimiz hafta içinde aranan kâğıtlardaki artışın dikkati çeken yanı söz konusu bu kâğıtlann içine nominal bedele yakın ve nominal bedelin az üzerindeki kâğıtlann girmesi oldu. Örneğin LASSA ve KOÇ YATIRIM nominal bedelin biraz üzerinde seyreden değerler olurken geçtiğimiz hafta da vurguladığımız gibi nominal bedelin altında satılan T.Demirdöküm hisselerinde de talep elastikiyeti gözleniyor. Çoğu piyasa uzmanı piyasanın yaz aylannda yeterince sulandığını bu yüzden olağanüstü gelişmeler olmadığı müddetçe de bundan böyle hisse senetlerinin genel olarak prim yapacağını ileri surüyorlar. Aynca, Köprü Gelir Ortaklığı belgelerinin şu an için İstanbul piyasasını pek fazla etkilemeyeceği görüşünü vurgulayan piyasa uzmanlan, müşterileri arasında yaptıkları ufak bir kamuoyu yoklaması sonucunda Köprü Gelir Ortaklığı belgelerinin hisseci müşterüer açısından ilk etapta alınmayacağı daha ileri tarihlerde ikinci piyasaya düştuğü sıralarda bir ihtimal ahnabileceğini vurguluyorlar. Çoğu hissecinin ciaha öncelerden Hürriyet Tahvilleri ve tasarruf bonolanndan ağızlarınm yandığına dikkati çeken uzmanlar Köprü Gelir Ortaklığı belgesinin de şu an için piyasa müşterisi açısından güvenli bir yatırım aracı olarak görülmediği vurgulanıyor. Çin'den yeni petrol hakları Ekonomi Servisi Yabancı petrol üreticisi firmalan çekmeye çalışan Çin, değişik kıyı bölgelerinde toplam 100 bin kilometre karelik bir dizi yeni alam arama ve işletme calışmalarına açtı. tşletmeye acılan bölgelerin, geçen yılkilerden daha çekici olduğu bildiriliyor. Çin'in petrol bölgeleri konusunda bazı büyük firmalar, riskli olduğu gerekçesiyle pek istekli davranmıyor. Çin'in petrol bölgelerine en çok ilgi gösteren Fırma, halen British Petroleum (BP). Ancak BP, 65 milyon dolarlık harcamasına rağmen henüz petrol bulabilmiş değil. Tahvil ihracında gerileme sürüyor Sermaye piyasasında hisse senedinden sonra işlerliğini sürdürebilen ikinci materyal niteliğinde olan özel sektör tahvilleri ihracı 1984 yılında azalmaya devam ediyof. Tahvil maliyetinin şirketlere oldukça buyük yük getirmesinden ötürü özel sektörün tahvil ihracından kaçınmasının normal olduğunu vurgulayan bir piyasa yetkilisi, tahvil ihracındaki azalmanın ikinci bir nedeninin de tahvil vadelerinin yüksek tutulması olduğunu belirtti. 1981 yıhnın ilk 10 ayında 99 şirket toplam 11 milyar 992 milyon liralık tahvil ihraç ederken 1982 yılında 44 şirket 8 milyar 067 milyon liralık, 1983 yılında ise 43 şirket 13 milyar 308 milyon liralık tahvil ihracı gerçeklcştirmişti. 1984 yüının ilk 10 ayı itibanyla tahvil ihraç eden şirket sayısı bir önceki yıla oranla yarı Aylara göre tahvil Rıraçlan Milyon (TL) •2500 2250 Fransa'da dış ticaret açığı Ekonomi Servisi Fransa'nın ekim ayındaki dış ticaret açığı 3,39 milyar frank (369,2 milyon dolar) oldu. Ekim rakamı ile birÜkte yılın ilk on ayındaki açık 22,4 milyar franga yükseldi. Ekim ayında Fransa'nın ithalatı yüzde 6 oranmda yükselirken, ihracatı ancak binde 7 arttı. Fransa'da kısa süre once açıklanan enflasyon oranları da yılın ilk on ayı içinde yüzde 6'nın üzerindeydi. Hükümetin hedefi ise yüzde 5 olarak belirlenmişti. 5,5 milyarlık haberleşme yatırıım Ekonomi Servisi Ispanya'nın devlet kontrolündeki telefon tekeli, 925 milyar pesata (5,57 milyar dolar) tutarında bir modernleşme planını uygulamaya koyacağını açıkladı. Firmanın açıklamasına göre, en önemli harcama kalemlerinden birini, firmanın üç büyük kentte kablolu televizyon ağını geliştirme çalışmalan oluşturacak. Modernleştirmenin en önemli hedefi telefon servisinin tümüyle otomatikleştirilmesi olacak. ŞİRKETLERDEH GOODYEAR Tire and Rubber Company'nin bu yılın ilk 9 ayında 306 milyon dolar kâr ettiği açıklandı. Geçen yıla göre kârlardaki artış yüzde 87'yi buluyor. Goodyear'ın ilk 9 ayhk satışı da 7,68 milyar dolar. SIEMENS AG grubunun dünya çapındaki sipariş akışında yüzde 7'lik bir artış olduğu açıklandı. 30 eylülde biten son bir yılda Siemens'in dünya satışlan da yüzde 16 artarak 45,8 milyar marka çıktı. VOLVO, bu yılın ilk dokuz ayında 6 milyar 987 milyon kronluk (812,4 milyon dolar) kânyla rekor kırdı. Isveç'in ve BaltıkIann en b'üyük' flrması olân otomotiv, enerji ve goda üretirisi Volvo, ooyiece geçen yıun eş aonemıne gore karını ıkı mıslıne çıkardı. yarıya azalarak 21'e duşerken nominal değerli tahvil ihracı da yüzde 77.2 oranmda bir düşüş kaydederek 7 milyar 510 milyon lira olarak gerçekleşmiş bulunuyor. DÖVİZ KURLARI Merkez Bankası dolann esa; kurunu 401 lira 37 kuruş olarak beliriedi Dovizin Dövız Döviz Efektif Etettif Cinsi Alış Satış Ahş Satış 1 ABD Doları 421.15 425 45 421.15 429.57 1 Avustralya Dolan 361.35 365.04 343.28 368.58 1 Avusturya Şilıni 19.90 20.10 19.90 20 30 1 Batı Alman Markı 139.60 141.02 139.60 142.39 1 Belçika Frangı 6.93 7.00 658 7.07 1 Frans« Frar\gı 45.56 46.02 45.56 46.47 1 Hollanda Flonnı 123.87 125.13 123.87 126.35 1 isveç Kronu 48.80 49.30 48.80 49.78 1 Isviçre Frangı 168.87 170.59 168.87 172.25 100 İtalyan Lıreti 22.52 22.75 21.39 22.97 100 Japon Yeni 172.36 174.12 163.74 175.81 1 Kuveyt Dınan 1396.83 1411.08 1326.99 1424.77 1 Sterlın 515.49 520.75 515.49 525.80 1 S Arabistan Rıyali 118.32 119.53 112.40 120.69 Altuıyıınus, bire ild, bedelsiz veriyor Altınyunus, Çeşme Turistik Tesisler A.Ş. 1İ0 milyon lira olan ödenmiş sermayesini 500 milyona çıkanrken eski sermayenin iki katı oranmda bedelsiz hisse veriyor. 500 milyona çıkanlan sermayenin geri kalan 170 rnilyonluk kısmını ise paralı tezyid olarak gerçekleştiriyor. 1983 mali yılında 110 milyon liralık ödenmiş sermayesine yuzde 40 temettü dağıtan şirket sermayenin 500 milyona çıkanlması ile 1984 mali yılında yüzde 25, onu izleyen 1985 yılında yüzde 30 ve 1986 mali yılında ise yüzde 35 temettü vermeyi planlıyor. Şirketin çıkanlan sermayesine rüçhan haklarını kullanmak isteyen ortaklar TUtünbank'ın Izmir, Ankara ve tstanbul şubelerine başvurmaları gerekiyor.