Katalog

25 KASIM 1984 EKONOMİ CUMHURİYET/9 EKONOMIDE DHLMJOG BURHAN SİLAHTAROĞLU /932'de doğdu. Robert Koleji bitirdikten sonra Almanya'da işletmecilik öğrenimi yaptı. Bir süre Almanya'da çalışan SUahtaroğlu, daha sonra Türkiye'de iş hayatına atıldı. Halen tarım makineleri, küçük türbinler başta olmak üzere çeşitli aianlarda üretim ve ithalat yapan, aynca toplu konutla turizm alamnda ciddi girisimleri bulunan Sükar Holding'in Yönetim Kurulu Başkaru. Siz ne tur bir turist gnıbona hitap etmeyi diişündttnüz? SİLAHTAROĞLU tspanya'da, İtalya'da, Yunanistan'da ortaya çıkan beton yığınlan arük cazibesini kaybetti, şimdi turiste çekici gelebüecek başka turlü bir şey yapmak lazım. Bu bizim için geç kalmış olmanın yarattığı bir fırsat. Bundan sonra yapılacak turizm yatırımlarında bu konuya çok dikkat etmek lazım. Tekrar ediyorum destekleri cazip görüp bu işe atılmak isteyen herkese izin verilmemeli, mutlaka dışarıyla pazarlama bağlantısı imkânlarına bakılmalı, işletme garantisi istenmeli. Belirttiğiniz özelliklere dikkat ederek tesisler kuran, işleten ve pazariama ağının içine giren bir Türkiye'ye gelnıek isteyen turist sayısı birden artış gosterirse buna cevap vermek için ne yapılabilir? Bu tur tesislerin sayısı hızla arttınlabilir mi? StLAHTAROĞLU Bu dediğiniz olabilir, yani birden Türkiye'ye dönük hızlı bir talep artışı olabilir. Şimdi belli bir gelir seviyesine gelmiş Avrupah turiste hitap edecek tesislerin hızla artması için bir kere öncelikle pazarlama ve işletmecilik alamnda dış bağlantılann yapılmış olması lazım. Ondan sonra önemli olan kredi sorunu tabii. Geçen hafta Dolar direndi, TIMen 7 lira gitti Dolar, dunya borsalannda geçen hafta duşmemekte direnirken, TL'dan da 7 lira 80 kuruşu daha alıp götürdü. ABD Federal Bankası'nın reeskont oranlarını yuzde 9'dan yuzde 8,5'a indirmesi, karann ertesinde ABD'de borsalann kapalı olması ve ardından da hafta sonunun gelmesi nedeniyle doların değerinde beklenen olumsuz etkiyi yapmadı. Haftayı 2,9885 mark düzeyinde açan dolar, 3 markın üzerine çıkarak, 3,0215'lik bir kapanış değerine ulaştı. Hafta sonunda dolar 2,4985 lsviçre Frangı, 9,2650 Fransız Frangı 1874,50 Italyan Lireti ve 245,03 Japon Yeni değerindeydi. 1 sterlin 1,2170 dolar oldu. Türk Lirası dolar karşısındaki değer kaybını hafta boyunca duzenli olarak sürdurdü. Haftayı 413,35 TL düzeyinde açan Dolar (TL) 418.65 421.15 / 1.20 19 i 6.60 411r .10 I 3.35 20 21 22 23 24 Osman Ulagay'ın sorulanm Burhan SUahtaroğlu (solda) yamtladı. Uiagay sordu, SUahtaroğlu yanUladı Dış ülkelerle gerekli bağlantıları kurarak turizm yatırımma girişecek yatırımcının dış kredi bulmaya teşvik edilmesi gerekir. Türkiye bu yöntemle 500 milyon dolara kadar kredi bulabilir. Bu alana aynlan krediler, turizm kredileri aslında yeterli mi? StLAHTAROĞLU Duyduğuma göre gelecek yıl için öngörülen turizm kredisi 7 milyar lira. Bu tabii çok yetersiz bir rakam. Bu konuda benim iki önerim var. Birincisi her heves edene kredi verilmemesi. lkincisi ve daha önemlisi ise turizm yatınmına girişecek olan kimselerin dış kredi bulmaya teşvik edilmesi, devletin de bu dış krediye cüzi bir faiz sübvansıyonu yapması, aynca Turizm Bankası'nın teminat mektubu sorununu üstlenmesi. Burada kur riski yatınmcının üzerinde olacak ama yatınmcı da daha baştan, tesisi kurarken bunun döviz girdisi sağlayacak bir tesis olması için gerekli dış bağlantıları kurmaya zorlanacak. Böylece hem aldığı dış krediyi geri öderken zorlanmayacak hem de ülke döviz getirecek bir tesise sahip olmuş olacak. Benim yaptığım temaslar demin anlattığım türden geçerli turizm projeleri için dış kredi bulmamn pekala mümkün olduğunu gösteriyor. Mesela yüzde 8.75 faizle bunu bulmak mümkün. Türkiye'nin bu yolla 500 milyon dolar turizm kredisi bulabilecetini sanıyorum. Devlet de 23 puan sübvansiyon verirse Türkiye'ye sürekli turist çekecek ve turizm gelirimizi arttıracak tesis sayısı hızla artabilir. Biz kendi grubumuz olarak 1992 yılında beş tatil köyünde 3 bin adet birinci sınıf yatak kapasitesine erişmiş olacağımızı düşünüyoruz. dolar, 7 lira 80 kuruşluk bir farkla 421,15 TL'ya ulaştı. Dolann dünya borsalanndaki bugünkü değeri "psikolojik" olarak niteleniyor ve önumüzdeki hafta düşuş bekleniyor. Turizmde devletin cömert desteği turisti garanti edene sağlanmalı Sayın SUahtaroğlu; yanılmıyorsam siz turizm alanına oldukça yeni girdiniz. Sizi bu alana yönelmeye iten nedenleri kısaca açıklar mısınız? SİLAHTAROGLU Bence Türkiye önce kendine bir "master plan" yapmalı, hangi imkânları, hangi kaynaklan var, bunlara bakıp "bunlarla ne yapabilirim" sorusunu sormalı. Biz kendi bünyemizde bu sorulan sorarak yola çıktık. Türkiye öncelikle bir tanm ülkesi ve 1990'larda OPEC ulkeleriyle Afrika ülkelerinin 50 milyar dolarlık tarım urunüne ihtiyacı olacak, bunun 10 milyar dolarlık bölümünü neden Türkiye vermesin? Geçen sene Amerika'da bir toplantıda tartışıldı bu konu. O halde ağırlık verilecek alanlardan biri tarım. Türkiye'nin başka neyi var? Genç bir insangücü potansiyeli var, çahşmak istiyor. Bunlarla Türkiye neyi yapabilir? Hizmet sektörunü yapabilir. Biz de hizmet sektörüne eğilelim dedik. Ben yıllarca önce planlamada nakliye sektörünün önemini savunmuştum, bu konuya ancak son yıllarda ağırlık verildi ve geçen sene bu sayede 670 milyon dolar bir döviz girdimiz oldu. Turizme de bu yaklaşımla eğildik. Türkiye'nin hakikaten çok nadide sahilleri var. Üstelik Türkiye'de pek çok medeniyetin kahntılan var, Türkiye'de insangücü var. Demek ki biz bunu yapabiliriz.. İnsangucu özellikle turizm sektöründe en önemli unsurlardan biri galiba.. SİLAHTAROGLU Tabii. Normal Avrupa turizm işletmelerinde emeğin maliyetler içindeki payı yuzde 30 35 arasında dolaşıyor. Türkiye'de insangücü ucuz, yani en büyük maliyet faktörü olan insan ucuz, demek ki Türkiye'nin bu alanda başanlı olması lazım. Aynca Turkiye'de ınşaat da ucuz... Peki Sayın SUahtaroğlu, bu alana bu kadar teşvik verilmesine rağmen bürokratik engellerin çok olduğu ve bazı yatınmcılan caydırdığı söyleniyor... StLAHTAROCLU Devlet aslında meseleye büyük bir anlayışla bakıyor ama bürokrasinin alt kademelerinde, biraz da yetki kullanma ahşkanlığı olmamasından kaynaklanan tıkanmalar oluyor ve bu da gecikmelere yol açabiliyor. Mesela biz Çamyuva tatil köyünün inşaatını ruhsat alamadan tamamlama noktasına geldik. Şu anda inşaatın yüzde 9O'ı tamamlanmış halde, oysa öngörülen kredinin pek azını kullanabilmiş durumdayız.. Genelde çok büyuk bİT anlayış var ama bu gibi aksamalar olabiliyor... Altın, haftayı kararsız geçinü Önceki hafta Türkiye'de iniş Cumhuriyet çıkışlannı daha çok TL'ye göre duzenleyen altın, geçen haftayı 31.050 altını TL'nin dolar karşısında duzenli olarak değer kaybetmesine karşın tereddütlü geçirdi. Haftayı 31 bin 100 lira fiyatla açan Cumhuriyet altını, inıp çıkarak hafta sonunda 30 bin 900 liraya geriledi. Külçe altının gram fiyatı da 3 bin 690'dan 3 bin 680 liraya indi. Dunya borsalannda, doların değer kaybedeceği beklentisiyle haftaya onsu 342 liradan giren altın, haftanın ikinci gunu dolaın değer kazanmasına rağmen 50 centlik bir fiyat artışı yaşadı. Ancak dolar 3 markın uzerine çı31.100 Â .000 30.900 19 20 21 f \ \ 30.; 22 23 KMBR kınca altın da 340.60 dolar/ons'a geriledi. Altının hafta sonu ons değeri 341.25 oldu. Devlet, turizm yatırtmlarına destek sağlarken, öncelikle pazarlama ve işletmecilik konusunda gerekli dış bağlantılarm gerçekleştirilmiş olmasma dikkat ettneli. İnşaat maliyetlerindeki son arttşlara rağmen, öyle mi? StLAHTAROĞLU EVövizle, mesela Alman Markı üzerinden düşünürseniz ucuzdur. Avrupa'da arsa dahil metrekare maliyeti 2 bin 500 mark, yani bizim paramızla 350 bin lira, bizde ise arsa hariç ki biliyorsunuz turizmde arsayı devlet çok cüzi bir bedelle sağlıyor 400500 mark, yani 70 bin lira civannda. Bugun biz bir tatil köyü inşa ediyoruz. Yatak başına 25 30 bin mark bir maliyetle. Siz bunu Avrupa'da 50 bin marktan aşağı yapamazsınız. Demek ki Türkiye'de inşaat da ucuz. Peki eksık olan nedir, altyapıdır. Bu konuda da devlet gerçekten Güney Antalya Bölgesi'ne büyük yatınm yaptı; yolunu yaptı, telefonunu, teleksini, suyunu getirdi, antma tesisini, kanalizasyonu yaptı, yat limanını yaptı, otelcilik okulunu actı, Türkiye'nin ikinci büyük hava meydaru binasıru kurdu. Eh bundan sonrası da bize, özel yatınmcıya duşerdi. Biz bundan esinlenerek bu işe girdik. Yalnız şunu da unutmadık, turizm bir inşaat olayı değildir, bir kültür olayıdır, bir pazarlama olayıdır, bir işletme olayıdır... Bu unsurları sağlamak için neler yaptmız? SİLAHTAROGLU Bu konuda Avrupa'nın pek çok ülkesinde, özellikle en buyuk turist gönderme potansiyeline sahip olan Almanya'da temaslar yaptık. Gördük ki bu alanda İtalya'nın, Ispanya'nın, Yunanistan'ın ve son yıllarda Arap sermayesinin ciddi rekabetıyle karşı karşıyayız, ama bizim kendimize göre bir takım avantajlarımız var. Bir kere demin de söyledim, devlet büyük destek sağhyor, arsayı ucuz bir kirayla 49 yıl kiralıyor, yatırımın yüzde 60'ını yuzde yirmi faizli krediyle, yüzde 15'ini de yüzde 5 faizli krediyle gerçekleştirme imkânım tanıyor. Son bir kararla da turizm yatırımlanna yüzde 100 yatınm indirimi tanındı. Bundan daha iyi bir destek duşünülemez. Yalnız burada önemli olan nokta "nasıl olsa bu kadar destek var, biz de girelim" deyip adeta bir "hobby" olarak bu işe girmek isteyenlere devletin bu imkânlannın tanınmaması. Bu noktayı kendileri tatil köyümüzü gezerken Sayın Cumhurbaşkanı'na da arzettim. Bunun önlenmesi lazım. Yoksa gemi yatınmlannda olduğu gibi turizmde de, pazarlama imkânları yeterince araştınlmadan yapılacak yatınmlar yarar değil zarar getirir. Çünku turizm her şeyden önce bir pazarlama olayı, sonra işletme olayı, en son olarak da bir inşaat olayıdır... IYIBIR rTHALATCI c{~\ Aşağıdaki, değişik ithalat şekilleri arasındaki teknik farklan biliyor musunuz? o o o o o o mal mukabili kabul kredili (avalsiz) ithalat vesaik mukabili kabul kredili (avalli) ithalat mal mukabili kabul kredili (avalli) ithalat vesaik mukabili kabul kredili (avalsiz) ithalat teyidli akreditifli kabul kredili ithalat akreditifli (gayri nakdi) ithalat Evet Hayır 0) İthalat karşılığı borçlandığınız meblağı, vadesinden 0 j önce ödeme olanağınız doğduğunda, bankanızdan hemen ogünkü kurdan hesabınızın kapatılmasını isteyip. ortaya çıkabilecek kur farkı dolayısıyla. ithalatınızı daha da kazançlı bir biçimde kapatabiliyor musunuz? Kabul kredili ithalat işlemlerinizde. borcunuzu vadesinden önce. size uygun gelen bir tarihte kapatabilmek olanağı bulduğunuzda. bankanıza. ödemeyi bekletmeden. o günün kurlanyla yaptırtabıliyor ve kalan süre için ödemiş olduğunuz faizi geri alabiliyor musunuz? Evet Hayır Yukandaki. değişik ithalat şekillerinden hangisinin. o andaki ithalatınızın. banka masrafını daha aşağı çekebileceğini hesaphyor musunuz? Evet Hayır £vet Bankanız ya da bankalannız. zaman zaman bu ithalat şekillerinden şunu değil de bunu tercih ederseniz ne gibi avantajlannız olacağını size duyuruyor mu? Örneğin, teyidli akreditifli kabul kredili ithalata girişirken, çeşitli bankalann, bu işlemde uyguladıkları asgari ve azami hadleri inceliyor musunuz? Evet Hayır Yıllık ithalat kalemlerinizin toplamı büyük rakamlara ulasıvor mu? Son üç yılhk faaliyetinizi duzenli bir gelişme içinde. kârlı ve istikrarlı mı geçirdıniz? Evet Havır İthalat işlemlerinizde düşük banka maliyetleriyle çalısabilmek sizin için önemli mi? Evet Havır Evet Hayır Evet Hayır i Evet Hayır Turizm işletmelerinde maliyetin yüzde 30'35'ini oluşturan işgücü Türkiye'de ucuz, inşaat maliyetleri Avrupa'dakinin beşte biri düzeyinde, aynca devlet yatırımcıya çok cazip teşvikler sağlıyor. Siz isin bu yönünü yani pazariama yönünü nasıl çözmeyi planladınız? StLAHTAROCLU Efendim biz yılda 45 milyar mark turistik harcaması olan Almanya'nm en buyuk seyahat şirketi, en buyük tur operatorü fîrması olan TUt ile işbirliğine girdik. Bu kuruluşun beraber çalıştığı 2 bin 300 seyahat acentesi var ve her yıl 2.5 milyon Almanı ulke dışına gönderiyor ve onlara komple bir tatil paketi sunuyor. Onlara satıştan ve kârdan belli bir pay vereceğiz, onlar da tatil köyünün yuzde 85'ini dolduracak muşteri akımını sağlayacaklar, aynca Türkiye'nin tanıtımını yapacaklar. TUt' nin kataloğu 5 milyon adet basıhyor ve burada Türkiye'ye, bu işbirliğimiz sayesinde, ilk defa bu yıl altı sayfa yer ayrıldı.. Bir de işletmeciliğin önemi üzerinde durmuştunuz... SİLAHTAROCLU Bu alanda da gene uluslararası une sahip Alman Robinson firmasıyla bir anlaşma yaptık ve onlardan bilmediğimiz pek çok şeyi öğrendik. Tatil köyunün yapımında da onların onerilerinden çok yararlandık. Club Mediterrane'run Alman kökenli benzeri olan Robinson firması on yıl süreyle Çamyuva tatil köyünün işletmeciliğini üstlenecek ve bu süre içinde biz işletmeciliği öğrenmiş olacağız. Burada çalışacak olan Türk personel de yetişmış olacak... Vadeli işlemlerinizde sizin belirlediğiniz vade tarihine bankanız uvabilivor mu? Çalıştığınız bankanın ya da bankalann. tüm dövizli işlem taleplerinizi yerine getirip getirmeyeceğini çalışmaya başlamadan inceliyor musunuz? £2!) Malını aldığınız yabancı kuruluş sizi yeterince / / tanımıyorsa, bankanız yerinizi alarak, size kefıl olup ^ ithalatı gerçekleştirmenize katkıda bulunuyor mu? DEĞERLENDİRME dannızın hepsi evetse sanırız zaten birlikte ' çahşıyoruz. < Pz\ Cevaplannızın çoğu evet olsa da 10,11 ve 12. sorulara Uvcevaplannız evet değilse zaten hiçbir zaman birlikte çalışamayız. ( ^ Son üç soruya evet diyebildiginiz halde sorulann bir kısmını cevaplayamadınız ya da hayır diye cevapladıysanız daha iyi bir ithalatçı olabilmeniz için sanırız sizin TEB'e ihtiyacınız var. Evet Hayır Evet Hayır TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş. Genel Mudurluk OdakulcKat : l3 Bcyoglu' Istanbul Tclefon: 143 08 16 SERMAYE PİYASASINDAN Arkadaşımız Yener Kaya'nın hazırladığı "Sermaye Piyasasından" köşesıni, yer darlığı nedeniyle yarın yayımlayacağımızı duyurur, ozur dileriz.