Katalog

Cumhuriyet fT/7 ^ ^ ; i ^ HONOURAS nOLCIMrv* \ J rf Sahibi: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şirketi adına Nadir Nadi, • Genel Yayın Muduru: Hasan Cemal, Muessese Mudürü: Emioe l!şaklıgil,Yazı İşleri Muduru: Okay Gönensin, • Haber Merkezı Müduru: Yalçın Bayer, Sayfa Duzeni Yönetmeni: Ali Acar. TAKVÎM V EKİM 1984 İmsak: 5.49 Gttneş: 7.14 Temsılciler ANKARA: Yaleın Dogan, IZMİR: Hikmel Çetinkaya, ADANA: Mehmet Mercan, • Servis Şeflerı: Istanbui Haberlen: Reha Öz. Dış Haberler: Ergun Baicı. Ekonomi: Osman Ulagay, Kultur: Aydın Emeç, Magazin: Yalçın Pekşen. Spor Danışmanı: Abdulkadir Yıicelman. Duzeltme: Refık Dtırbaş, Araşlırma. Şahin Alpav, IşSendıka: Şukran Kelenci. öğle: 12.54 İkindi: 15.53 Akşam: 18.23 Burolar: • Ankara: Ziya Gokalp Bulvarı. Inkılap Sokak No: 19'4 Tel33114147, • hmir: Halit Ziya Bulvarı No: 65/3, Tel: 254709131230 • Adana: Çakmak Cad. No: 134 Kat 3, Tel: 1455019731 • Basan ve Yayan: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık T.A Ş. Turk Ocağı Cad. 39/41, Cağaloğlu Ist PK: 246Ist. Tel: 526 10 00 (9 hat) Telex: 22246 Yatsı: 19.42 a Cştmc ^ 5 . B«S«f»t \ ^aöfc * Ziya ÖZKÂHYAOGLU NİKARAGUA ABD KISKACINDA Mondale, CIA Başkanının isufasını istedi 4 CIA ajanı taşıyan bir uçak El Salvador'da düştü. Beyaz Saray Sözcüsü Larry Speakes, uçaktaki görevlilerin Nikiragua hükümetinin gerillalara silah ve cephane sevkiyatına ilişkin bilgilerin toplanmasında El Salvador hükümetine yardımcı olduklarını açıkladı. WASHINGTON (Ajanslar) ABD'de Demokrat Parti'nin Başkan adayı VValter Mondale, Merkezi Haberalma örgütü (CIA) Başkanı VVilliam Cascy'in görevden almmasını istedi. Mondale, buna gerekçe olarak ÜNLÜ FOTOĞRAF Yıl 1979. Temmuzda Sandinistalar başkent Managua'nın buyuk bölümünde kontrolü elde tutuyorlar.CIA'nın hazırladığı bir elkitaDiktatör " . bir gece yanst Miami'ye ı.. ye Sandinistalar yönetimde. Somoza'nın sarayma giren FSLN gerillalan, diktatörbmda,hep !• • « • kaçıyor. • •• için Nikaragua'daki Sandinist Somoza, , . yönetime karşı şiddet kullanılhaur tutulan banyo dairesinde, onun banyosunda yıkamyorlar. Yukandaki fotoğraf, devnmm hemen sonrasında dunya oasınında yer masırun tavsiye edilmesini gösteraldı. Fotoğraf, bir diktatörlüğün gerçekten bittiğini simgeliyordu. di. El Salvador'da önceki gün lerine ve yabancı gazetecilere da len Sandinista hükümetinin "In erken saatlerde, içinde dört CIA 1926'da kurulan La Prensa yazılanmızı üç saal sansnrde ğıtabilmesi. Ayrıca bu yazıların san Haklan Komisyonu" ise, bu görevlisi bulunan bir uçak düşyıllardır Nikaragua'nın en etki okuyorlar. Son altı ayda gazetebirer kopyası da gazete girişin suçlamalan abartılmış buluyor. tü. ReaganMondale TV karşıli gazetesi. Gazetenin uzun yıllar nin ortalama ^o 22'si sansure ugdeki bir duvarda herkesin göreyönetmenliğini yapan Pedro Jo radı. Bazı günler o kadar çok laşmasına 24 saat kala meydana En büyük ceza aquın Chamorro Cardenal sansüre uğruyoruz ki gazeteyi çı bilmesi için asılı duruyor. gelen bu olayın, tartışmada De1978'de Somoza'nın adamları karmamaj a karar veriyonız. Z»Sandinista yetkilileri ise dev mokrat Parti'nin Başkan adayı İnsan haklan tarafından oldurülmüş ve bu ci ten haftada en çok altı gün ve rimden hemen sonra eli kana bu tarafından bir koz olarak kullanayet özellikle ılımh muhalefe toplam 60 sayfa basma iznimiz Bir başka çelişki dolu konu lanmış binlerce milli muhafız as nılabileceği ve Reagan'ın başını tin kesin bir şekilde Somoza'ya var. Birkaç defa da hükümetçe ise, Nikaragua'daki insan hak kerinin halk tarafından linç edil ağntabileceği belirtiliyor. karşı taraf almasına yol açarak kapatıldık" dıyor. lan. Reagan yönetimine göre mek istendiğini, ama FSLN kuReagan'ın, Nikaragua hüküdevrim yolunu hazırlamıştı. "Yargının yürutmeye boyun Managua'daki komunist rejim mandanlarının "Biz devrimi ni metine karşı askeri bir harekât Devrimden bir ay önce hava egmesi" ya da "Politik amaçlı ye yaptık?" diyerek Somozista düzenlemeyi planlayıp planlabölgede insan haklannı en çok kuvvetleri tarafından matbaası ordu" gibi FSLN ile Somoza po çiğneyen hükumet. Uluslararası lann öldurülmelerini önlediklemadığını soran Mondale, "Söz bombalanan La Prensa'nın yö litikaları arasmdaki prensipteki Af Örgütü son yayınladığı ra rini; FSLN'nin kuruculanndan netimi, devrimden sonra Cha benzerliklere dikkati çekmek, porda Nikaragua'da bu konuda Tomas Borge'nin kendisine ha konusu belge, ülkemizin başına morro'nun buyuk oğlu Pedro Nikaragua'nın "Baş sansürcü sorunlar olduğunu, ancak hükü piste işkence yapan ve karısını 'iş açacak bir belgedir. Başkan Chamorro elinde, genelde dev sü" kadın teğmen Blandon'a go metin bu alanda önemli ve cid gözleri önünde iğfal edip öldü Reagan, Nikaragua'da muhalefete mensup kişilere. hükümet rimi desteklemesine rağmen, hız re "suç". renleri, devrimden sonra "Size göre\lilerini nasıl öldürecekleri di adımlar attığını belirtiyor. la sağa kaydı. Bu politikayla Hayatının tehdit edildiğini ileMuhalefet yanlısı "Nikaragua verecegim en büyük ceza hürri konusunda ne şekilde talimat veuyuşamayarak La Prensa'dan ri surerek Nikaragua'yı terk yetinizdir" diyerek affettiğini aynlan gazeteciler de, Xavıer eden La Prensa muhabirlerinden Daimi tnsan Haklan Komisyo hatırlatarak, imkânsızlıklar için riidiğini komuoyuna açıklamalınu" CPDH Ulusal Koordinatödır" dedi. Mondale, CIA'nın bu Chamorro yönetiminde Sandi biri ise Sandinistalan gazetenin rü Martha Baltodano 1979'dan de bir zamanlar kendilerini öldu faaliyetlerinin Nikaragua hükünistaları destekleyen "FJ Nuevo Dıano"yu kurdular. Chamorro çeşitli muhabirlerine karşı yıldır sonra yakalanan 2 bin kadar ren milli muhafız ve şimdi ken metini devirme amacına yönelik ailesinin kuçük oğlu Carlos ise ma taktiği uygulamakla suçlu Contradan ancak 800'unün ce dilerini devirmeye çalışan Cont olduğunu da sözlerine ekledi. FSLN'nin gazetesi "Barncada" yor. Bazı muhabirlerin döğuldü zalannın kesinleştiğini, diğerle ralara karşı yeterince adil davMondale, "CIA'nın yeniden ğünü, birkaçının da hapsolundu rinin hapiste bekledigini; 1983'te randıklannı belirtiyorlar. nın başında. saygınhk kazanabilmesi için, örğunu belirtiyor. Işin ilginç yanı 209 kişinin "kaybolduğunu," 15 Beşinci yıldonümü konuşma gütün başında bulunan William Reagan yönetimi hemen her bu kadın muhabir Adrıana Gu kişinin öldüğünu ve 1.000 kişikonuşmasında, Nikaragua'nın dlen, devrimden hemen sonra al nin tutuklandığını; ama karşılaş sında Daniel Ortega, Contra sal Casey'in görevden alınması geMarksist Leninist bir yola gir tı ay Sandinista Kültür Bakaniı tırıldığında, Nikaragua'daki in dırıları sonucu koyulan olağa rekir" şeklinde konuştu. diğini göstermek için La Prensa ğı'nda kültür merkezleri koordi san haklan durumunun El Sal nustü durumun ABD'nin ContBeyaz Saray Sözcüsü Larrjralara olan desteğinin sona er Speakes, silah bulunmayan keüzerinde uyguladığı sansure dik natörlüğu yapmış bir kişi. vador ve Guatemala gibi komşu kati çekiyor. Kendisiyle gazeteSansür konusunda yabanalan ulkelerdekinden çok daha iyi ol mesiyle kaldırılacağını açıkladı. şif uçağındaki görevlilerin, gerilSeçim kampanyası döneminde la saldınsı ve Nikaragua hüküdeki odasında göruştüğümüz La en çok şaşırtan nokta, bütun duğunu kabul ediyor. Prensa Yazı İşleri Müduru Ro bunlara rağmen La Prensa'nın Mary Hartman adh 1962'den de yasaklann ve basın sansüru metinin gerillalara silah ve cepberto Cardenal Chamorro, önü her gün sansüre uğrayan yazıla beri Somoza'ya karşı yoksul nün gevşetileceğini ilan etti. hane sevkiyatına ilişkin bilgilemüze koyduğu sansure uğramış rını çoğaltıp Managua'daki elçi halkla beraber çalışmış bir Ame Ama aynı zamanda ağustos ba rin toplanmasında El Salvador yazılan gostererek, "Her gün îiklere, muhalefet ve parti lider rikalı rahibe tarafından yöneti şında Chınandega ve Matagal hükümetine yardımcı olduklanpa'da muhalefetin duzenlediği nı açıkladı. seçim gösterileriyle ilgili La GU1NTER VALLRAFF ANLATIYOR / Speakes, uçağın özel göreviPrensa'da çıkan yazılann %95'i sansur edildiğinden gazete o gün nin ne olduğunu kesin olarak NİKARAGUA^NIN ÎÇİNDEN bilmediğini belirtirken, bir habeçıkamıyordu. ralma kaynağı, gece fotoğraf çekebilecek özel araçlarla donatüSavaş ekonomisi mış uçağın, El Salvador gerillaNikaragua'da, çeşitli neden lanna silah getiren bir uçağı izlerden dolayı kişi başına gelir ve lediği sırada düştüğunü bildirdi. döviz rezervleri düşmeye devam Sovyet Resmi Haber Ajansı ederken, GSMH 1973 düzeyine inmiş durumda. Sandinistalar bu TASS da, haberi "CIA ajanladurumu "savaş ekonomisi" için nnı taşıyan bir ABD casus uçade olmakla açıklıyorlar. Ülkede ğı San Salvador yakınlannda ki hemen bütün sorunlara cevap düştü, uçaktakilerin tümu öldü" olarak bu "savaş durumunun" şeklinde verdi. gosterildiğine çok kere şahit Yunanistan'ın olduk. Muhaliflerin en çok yakındıkları konulardan biri de, Sandinistaların askeri ve dış politikaları. Devrimden önce 1979'da, "Bloksuz ve bağımsız" bir dış polıtika izleyeceklerini ilan eden Sandinistalar, muhaliflerine göre BORGE VE CASTROFSLN liderlerinden Thomas Borge, San ABD ile aralarını kapatılması dinistalar adına birçok geziyapıyor. Fotoğrafta Borge, Küba lideri zor bir şekilde açarken, komunist blokla sıkı ilişkiler içine girCastro ile. miş durumdalar. Nikaragua ordusunun orta Amerika'daki en güçlü askeri güç haline gelmesi özellikle ağustosta ilk defa basına gösterilen her türlü askeri uçaklara hizmet verebilecek yeni havaalanı ve Küba'da beklediği iddia olunan Rus yapısı Mig uçaklan, hem Reagan yönetimini hem de komşularını ürküturenimi yaptı. Çoktandır Cephe'DERLEYEN: EMİN ATEŞ nin içinde. Öğreniminden sonra yor. 20 ağustos, cumartesi Oğ Enrique, Siemens'in Managua'Banş planı leden sonra Jalapa kentindeyiz. daki direktörlüğüne getirilmişti. 22 eylülde yapılan bir açıklaBurada çalışırken direnişçi olduBu yıl Jalapa'yı Contra'lar dört mayla, Contra saldırıları altınkez ele geçirmeye çalışmışlar. Bu ğu için tutuklandı ve işinden atüdaki Nikaragua'nın Orta Amerikent kurtuluşun bir sembolü ha dı. Zaferden sonra Managua'nın ka'nm diğer dört ülkesine (El Salline gelmiş. Sandinistler zaferle polis şefıydi. Polisliği sivil bir vador, Kosta Rika, Honduras, kurum olarak görmeye başladırinin kuzeye doğru gelişmesini ğı için bu görevde kalmak iste Guatemala) katılarak "Contadobu kentten başlatmışlar. ra Banş riam" olarak bilinen medi. Kente vardığımızda büyük bir anlaşmayı imzalayacağı açıklanBu görevden sonra Posta Bacenaze alayıyla karşılaştık. Kadınlar ellerinde Cephe'nin kırmı kanlığı'na getirilen Enrique, Ni dı. Kendi ülkesindeki gerillalarla ateşkes anlaşması yapan Kozı siyah bayraklanyla yürüyor karagua'daki elektrik santrallalombiya Cumhurbaşkanı Belisalardı. 19 yaşındaki Sccundito nnı ve telefon şebekelerini iki rio Betancur'un aracılığıyla gerNoveno'nun tabutunda da Nika katına çıkarmış. 22 ağustos, pazartesi Car çekleşen bu gelişme, ABD'nin de ragua'nın beyazmavili bayrağı asıhydı. Yol kenanndaki çocuk los bizi, havaalamna getirdi. Sa desteğini alırsa bolgede genel bir londa, Uruguayh yazar ve gaze yumuşamaya yol açabilir. Barış lar, ellerinde Contra'lara karşı planına gore, bolgedeki tüm yakendilerinin yazdığı pankartlarla teci Eduardo Galeano'yla vedacenaze törenine katılıyorlardı. laşan Tomas Borge'yle karşılaş bancı askeri danışmanlar geri çetık. Birbirleriyle gülüşüp kucak kilecek, yabancı askeri uslerin Secundito, önceki akşamki bir laşıyorlardı. İki dost aynhyordu yapımı durdurulacak, hükümetçarpışmada vurulmuş. ler muhalif gruplarla diyaloğa Daha da kuzeye gidiyoruz. birbirinden. Nikaragua'da muhalefet ikti girecekler, ülkeler kendi toprakHonduras sınınnın hemen berilanndan komşulanna saldıran sinde orman kıyısında veni ku darın dışında, ama yurttaşlık rulmuş bir köye. Contralann sal hakları ellerinden almmamış. gerilla kuvvetlerini önleyecekler, dınsı yüzünden çiftliklerini bıra Bunu gözümüzle görduk. Nika genel af ilan edilecek, yabancıkıp kaçmadan önce 250 kişi ya ragua'da özveriyi gördük. Was lann gözlemleyeceği hür seçim hington'un finanse ettiği karşı ler yapılacak, Nikaragua silahlı şıyormuş burada. Şimdi halk kuvvetler gücunü azaltacak. Ankendi savunmasmı kendisi ör devrimcilerin kanlı terörünün kurbanlarını gördük ve konuş cak ABD bu anlaşmaya taraf degütlemiş, silahlı köylü birlikleri tuk. Ve biz bu ülkede, en ağır ğil. Dolayısıyla, Contadora plakurarak. 21 ağustos, pazar Nikara zorlukların altında insancıl dev nının işleyip işlemeyeceği şu angua'daki bu son gunümüzun ak rim idealinin gerçek kılınmaya da meçhul. şamında Posta Bakanı Enrique çahşıldığını gördük. VAKIIV: Seçimleri k i v Schmidt'i ziyaret ettik. Enrique kazanacak bir Alman. Köln'de ekonomi öğ BlTTt Çelişkîler ülkesi Managualı bir işadamı, Sandinistaların iş hayatını mahvettiğinden yakınırken, bir başkası devrimden sonra işlerin iki kat arttığını söyleyebiliyor. Son altı aydır gazetesinin ortalama yüzde 22'si sansüre uğrayan La Prensa Yazı İşleri Müdürü Cardenal Chamorro, her gün sansürün yasakladığı yazılan yabancı elçiîiklere ve gazetecilere dağıtabiliyor, gazetenin yönetim yerinde kapımn önünde herkese sergileyebiliyor. Tansiyonun donığa çıktığı, birçok kimsenin ABD'nin Nikaragua'yı işgal edeceğine inandığı bir anda, ABD elçisi, devlet televizyonuna çıkıp, Sandinistalarla heyecanlı bir tartışma yapabiliyor. Bir dolar bankalarda 27.50 Cordobaya değiştirilirken, Intercontinental Oteli'nin önünde, tahta bir baraka içindeki, bir masadan ibaret Nikaragua Merkez Bankası'nın bir şubesinde, bir dolar resmen 40 Cordoba ile değiştiriliyor. Orta Amerika'da silahlı koruma "resmen" 40 Cordoba ile değiş5 tiriliyor. MANAGUA Nikaragua, bir arada bulunması beklenmeyen çelişkilerle dolu bir ülke. görevlileri olmadan gidebileceği tek yer de Nikaragua. Tansiyonun doruğa çıktığı, birçok kimsenin ABD'nin Honduras'tan Nikaragua'yı işgal edeceğine inandığı bir anda, ABD elçisi devlet televizyonuna çıkıp, Sandinistalarla heyecanlı bir tartışma yapabiliyor. 1979'da kanlı bir iç savaştan sonra yönetimi ele geçiren Sandinistalann, devrimden sonra ekonomiyi tamamen millileştirmemeleri, çoğulcu demokrasiye nispeten bağlı kalarak muhaliflerine ülke yönetiminde söz hakkı tanımaları ve komunist blokla aralarında belli bir mesafe bırakmaları, Nikaragua'nın kısa zamanda Doğu Avrupa benzeri bir totaliter rejime dönüşeceğini iddia edenleri sarsmakta. Ote yandan, devrimin içinde taşıdığı çelişkilerin yavaş yavaş su yuzüne çıkması da, Nikaragua'yı örnek göstererek sosyalist eğilimli fakat demokratik bir devrimin halen Latin Amerika ülkeleri için bir seçenek olduğunu savunanları da kaygılandırıyor. Managualı bir işadamı Sandinistalann iş hayatını mahvettiğinden yakınırken, bir diğeri devrimden sonra işlerin iki kat arttığını, kendine Managua yakınlannda koskoca bir ev yaptırmakta olduğunu söyleyebiliyor. ABD elçiliği, etraftaki makineli tüfeklerin bolluğuna dikkati çekerek, Nikaragua atmosferini "militarisl ve boğucu" bulabiliyor. Ancak Amerikan elçisinin "Medeniyetin merkezi" Managua'da tum gazetecilerin ve yabancılann toplandığı, uluslararası standartlara uygun çalışması beklenilen, gecesi 60 dolarlık, "Medeniyetin merkezi" lüks International Oteli'nin resepsiyonunda bile Ingilizce konuşanı bulmak mesele olurken, otelin restoranında tek kelime yabancı dil bilmeyen asık suratlı garsonlan bir saate yakın beklemeye alışmak gerekiyor. Turiste ve dövize son derece ihtiyaçları olduğu halde, seçmen kayıtlarının yapılacağı dort gün boyunca yabancılann çokça kullandıkları tüm bankalar, Aeronıca ofisi ve resmi turizm bürosu kimseye haber vermeden kapatılabiliyor. Bir dolar tüm bankalarda 27,50 Cordoba'ya değiştirilirken, Intercontinental'ın önünde tahta bir baraka içindeki, bir masadan ibaret Nikaragua merkez bankasının bir "şubesinde" bir dolar faturasız ama Gün boyu radyolardan Michaei Jackson'un en son parçalarını, sinemalarda "Porky's I I " ve "Young Love" gibi "Hafif pornografik" ve Chartes Bronson ve Clint Easrvvood'un şiddet dolu filmlerini görmek mümkıın. İki kanallı resmi televizyonda Kuba'dan gelen "ciddi" programların yanı sıra ABD, Ispanya ve Meksika'dan alınma ikinci sınıf komedi şovlarına ve polisiye filmlere kadar hemen her şeyi gormek olası. "Devrimden önce de... Şimdi de" Porto Corinto yakınlarında ziyaret ettiğimiz bir kooperatifte 30 yaşlannda, "Biz devrimden once de aç kalmamak için çok çalışmak zorundaydık, şimdi de öyleyiz" diyen bir işçi, yemeklik yağ darlığı ve fiyat artışlarından şikâyet ederek, kendisi için yaşam şartlarımn devrimden sonra pek yükselmediğini dile getiriyordu. Hem de yanımızda bulunan iki FSLN parti üyesinin önünde. Nikaragua'da birçok kişi bize konuşma hürriyetinin kalmadığını söylerken, aynı zamanda Sandinista hükümetini eleştirebiliyorlardı. Bu çelişkinin odaklaştığı bir yer de muhalefet gazetesi "La Prensa." 099 V M Ç 8T EVV&L ZAMAN ıÇ t d B K >ÛMAN Limni için protesto notastna yanıtı: OGLÜM H UYPURMA ^EYUER M. fZS BUNUN ANNENUE NE il" VAR BEN Potis ş^füğinden Posta Bakanhğına yükselen Ahnan Türkiye, Montreux'nün anlamını saptırıyor STELYO BERBERAKtS ATİNA Dışişleri Bakanhğı Sözcüsü Vekili Yalım Eralp'ın, "Yunanistan'ın Limni Adasını silahlandırmakla uluslararası anlaşmalan çiğnediği" yolunda Ankara'daki Yunan Buyükelçiliğine protesto notası verildiğini açıklaması üzerine, Başbakan Papandreu'ya Isveç ziyaretinde eşlik eden Yunan Hükümet Sözcüsu Dimitris Manıdas, "Türkiye, Montreux Anlaşrnası'nın anlamını saptırmaya çalışıyor" dedi. Ankara'daki Yunan Büyükelçisi'nin Türkiye tarafından verilen protesto notasını reddettiğini belirten Marudas, konu ile ilgili yaptığı açıklamada şunları soyledi: "Türkiye'nin Limni adası hakkında yaptığı girişim, kabul edilmemiştir. Çünku, gerek Limni, gerekse Gökçeada ve Bozcaada'nın silahlanabileceğini öngoren Montreux Anlaşrnası'nın anlamını tahrikkar bir biçimde saptırmaya çalışmaktadır. Türkişe, söz konusu Bozcaada ve Gökçeada adalarını da bu anlaşmadan sonra yeniden silahlandırmıştır... Türkiye'nin Montreux Anlaşmasındaki anlamlan çarpıtması yaydmacılık siyaseünin varlığını göstermektedir. Yunan Hükümeti, Baş bakanı Papandreu tarafından da defalarca yineledigi yanıtı verraek zorundadır. Yunanistan hiç kimseden hiçbir şey istemediği gibi, kendi ulusal hava, deniz ve kara egemenlik haklarından da bir kanş vermemeye kararlıdır." EVL,ADIM SEN uyuy İsmail Gülgec