Katalog

30 OCAK 1984 EKONOMİ CUMHURtYET/9 Geçen hafta Dolar yerinde saymayu başladı Ekonomi Servtsi Dolar geçtığımız hafta dünya piyasalarında önemlı bir hareketlilik gostermezken Turk Lırası'na karşı bır haftada 2 lırayı aşkın değer kazandı. Geçen yılın son aylannda dunya döviz piyasalanm kasıp kavuran dolar yılbaşından sonra uslanmışa benzıyor. Dolar, onemsız değer artışı ve zalışlarıyla genellikle yennde sayar jldu. Geçtiğimız haftayı 2.81 mark, 2.23 tsvıçre Frangı, 8.61 Fansız Frangı ve 234 Japon Yenı değerlennden açan dolar, hafta sonunda 2.82 mark, 2.24 îsviçre Frangı, 8.62 Fransız Frangı ve 234 Japon Yeni'nden işlem gördu. Dolar, dünya döviz piyasalannda durgun bir hafta geçirmesine karşın Turk Lirası'na karşı 2 lira 25 kuruş değer kazandı ve 309.20 liraya çıktı. Bankalarda ise doların satış kuru 309.50 HOLDINGLER 1983'U NASIL KAPATTI? Kutlutaş Holding: Güçlenen 1984'te başarımızı daha da arttıracak Kutlutaş Holding Yonetım Kurulu Başkanı Nureltin Kocak, 1983 yılını değerlendirirken ve 1984 yılına bakarken şirketlerin mali yapılarında ozkaynakkredi oranının onemi ve konut sorunu üzerinde duruyor. "Holdingimize bağlı şirketlerin tıimii, 1983'(e bilançolannı kârla kapatmışlardır. Bu sonuca varılmasında finansmanın öz kaynaklarla sağlanraasına gereken onemi >ermemizin payı biıyıik olmuşlur. Holdinge bağlı şirketlerimizin bir bölümü hiç nakit kredi ktıllanmamaktadır. Sanayi şirketlerimizin bir bölümii ise > uzde 60 ozka>nak, >üzde 40 kredi oranı ile çalışmaktadır. Bu yıl daha da guçlenecek oz kavnak yapımız nedeniyle, grubumuzun >uksek faizlerden etkilenmeverek daha başanlı sonuçlar elde edeceğini ummuvoniü" diyen Nurettin Koçak, Turgut Özal'ın daha başbakan olmadan "Villalarınızı satın" cümtesiyle işadamlarını öz sermayelerini güçlendirmeye çağınşını hatırlatarak, Kutlutaş'ın baştan berı bu temel felsefeye inandığı ıçin özkaynaklarını guçlü tutmaya ozen gosterdiğini belirtiyor. Nurettin Koçak, üzerinde önemle durduğu ikinci nokta olan konut sorunu konusunda ise Turkiye'de konut işınin çok ihmal "edildiğini ve orta gelir gruplarının enflasyondan bu denli ağır etkilenmesinde, konut sorununa çozum getirılememiş olmasının da payı bulunduğunu belirttikten sonra sözlerini şöyle surdüruyor: "Biz Ordu Yardımlaşma Kurumu ile ortak kurduğumuz prefabrik konut fabrikasıyla öncelikle holdingimiz ve ordu bünyesindeki personele konut edinme imkânı sağladık. Şimdi Izmir ve Ankara'da yine OYAK ile ortaklaşa kuracağımız yeni prefabnk konut fabrikalarıyla konut edinmek isteyen daha geniş bir kitleye seslenmek istiyoruz. Bu yatınmlar temelde sosyal amaçlı yatırımlardır ve buyuk kârlar elde etmek yerıne, tam aksıne holdingın diğer şırketlerınden elde edilen kârlarla bu yatırımların desteklenmesi aoıaçlanmıştır. Kocak'ın üzerinde durduğu bu ikı konudan sonra Kutlutaş Holding'in bize gonderdiği yazılı metinden yararlanarak holdıngin 1983 faaliyetlerine ılişkın rakamsal verilere geçiyoruz: • 1983 cirosu: 128 milyar lira (iştirakler harıç). Bu rakam bir yıl öncesine gore ciroda yuzde 50 oranında artışı ortaya koyuyor. • Kâr: 11.6 milyar lira. • Yeni yatırım: 4.5 milyar lira. MERAL TAMER EKONOMİ NOTLARI özkaynağımız OSMAN ULAGAY • Dtşsatım: 2V.5 mılvon uuı • Konsolide ö/kaynak: 26 milyar lira. Kutlutaş Holding, hazırladığı metınde grubun faaliyet alanlarını ve bu alanlardaki çalışmalan şu gruplarda topluyor: • tnşaat makine montaj grubu: Yüksek teknik bilgi ve organizasyon gerektiren anahtar teslimi, fabrika, kuvvet santralları rafheri, petro kimya tesisleri, komple şehir inşaatları, makine ve tesis montajları. • İnşaatmakinemontaj grubu: Yuksek teknik bilgi ve organizasyon gerektiren anahtar teslimi fabrika, kuvvet santrallan, rafineri, petrokiya tesisleri, komple şehir inşaatları, makine ve tesis montajları. • Tekstilkimya grubu: Sentetik elyaf, polyester elyaf ve iplik, polipropilen elyaf ve iplik, Hahfleks ve Halıser tipi halı, plastık taşıma kasaları ve elektriklı ev aletleri uretimi. • Prefabrike konut grubu: Konut sorununun çozumüne yonelik prefabrike konut sanayii ve inşaatları (1400 konut/yıl, tam fabrikasyon). Kutlutaş Holding bunyesinde yer alan şirketler bu şekılde gruplandırıldıktan sonra bu gruplann 1983 yılı faalivetleri hakkında şu bilgiler verıliyor: • tnşaat, makine, montaj grubu: Libya, Irak ve Suudı Arabıstan'da toplam proje tutarı 765 milyon dolara ulaşan yurt dışı ve AfşinElbistan, SivasKangal'dan Izmir'e dek yayılan soğutma kulelen inşaatından işletmeye hazır fabrika teslimine dek çeşıtlilık gosteren taahhütlerinı 1983'te de başarıyla surdurmuştur. • Tekstilkimya grubunda Iran'da yapılan 7 milyon dolarlık anlaşma ile halı tesisleri tam kapasiteye çıkarılmış, naylon ve polyester elyaf ve ıplik ureticileri Sifaş ve Polylen.mamul kalitesi ve pazar payında liderliklerini korumuşlardır. lzmir'in plastik taşıma kasaları ve yuksek kalıteli ev aletleriyle tanınmış Etap Makine Kalıp ve Plastik Sanayi Şirket», geçen yılın başında Kutlutaş'a katılmıştır. Bu şırketın PE şişe suflaj tevsii yatırımı >ıl içinde tamamlanmıştır. • Prefabrik konut grubu: Geçen yıl yatırımlarını tamamlayan prefabrik konut grubu, 1984 ve 1985 yılları için bağlantılarını yapmış durumdır. 308.65 306.95 r Muzdan sonra ne girecek ? 23 24 25 26 27 28 OCAK 315 liraya yakiaştı Bu arada, Merkez Bankası'nın d o viz kurlannı radyoda yayınlamaktan \azgeçtıği oğrenildı. Ancak, Merkez Bankası'nın doviz kurları gazetelerde yer almaya devam edecek. n geçen hafta dunyada ve Turkiye'de dikkat çekici bir gelışme göstermedi. Altın Servisi Altın tıyatla dakı ufak çaplı oynamalar doların duraklama devrinde Ekonomi Haftayı Londra Borsası'nda 371 dolardan açan bir ons altın salı günü 5 dolar birden genleyerek 366 dolara indi. Ancak, altın daha sonrakı günler kendini toparladı ve yavaş yavaş artarak cuma günu yine 371 dolar düzeyine ulaştı. Altın fıyatlann değerındeki değişmelerden kaynaklandı. Turkıye'de de dun>adakine benzer bir gelışme ızlendi Altın fiyatlannda salı gunu gozlcnen küçuk oranlı düsuş daha sonraki günlerde telafi edıldı. Bu gelişmeler sonucunda hafta başında 2715027300 lıradan işlem goren Cumhurıyet altını cuma günu 2705027200 liradan alınıp satıldı. KUTLUTAŞ HOLDtNG'İN 1983 KÜNYESİ Ciro: 128 milyar lira Kâr: 11,6 milyar lira Yeni yatırım: 4.5 milyar lira Dışsatınv 29.5 milyon dolar Konsolide Özkaynak: 26 milyar TL. "Aynı malı daha ucuz ithal edenler cezalandırılmasın" DÖVİZ KURLARI 30 1 ABD DOLARI ATO son önlemler için rapor hazırladı OCAK 1984 SATIS ALIŞ 312,35 I 314,40 1 B. ALMAN MARKI I 110,85 I 112,40 DIŞBANK 30 OCAK 1984 DÖVİZ KURLARI ALIŞ SATIŞ 1 AMERIKAN DOLARI 1 B ALMAN MARKI 314.42 111.71 ANKARA (Cumhuriyet Burosu) Ankara Ticaret Odası (ATO), hükumetin ithalat, ihracat yönetmeliği ile Turk Parasını Koruma Yasası'nda getirdiği değişiklikleri eleştırdi. ATO tarafından oluşturulan bir komisyonca hazırlanan raporda garantisiz ticari borçlann durumunun ne olacağı soruldu. Ayrıca, "Aynı malı ithal edenlerden daha ucuz getirenin cezalandmlması" eleştirildi. Raporda yer verilen bazı sorunlar ve görüşler şöyle: • Eski Rejım'e göre ithalatı izne tabı olan mallardan, yenı rejimde Libere mallar listesine dahil olanları gümrukten çekişte, tarife degışikliği için yeniden musaade istenmemesi hususuna onem verilmelidir. • Ihracatı devletleştirilmiş ülkelerden mal veya vesaik mukabili olarak getirilen ve müsaadeye tabi olmayan malların gumrukte bekletilmemesi, bu tip mallara 29 aralık 1983'ten onceki hukumlenn uygulanması gerekmektedir. Lehte hukümler uygulanır şeklindeki geçici madde hukmü bu imkânı sağlıyor. Gumrukte bekletilmemesi konusu ise, halen geçerlidir. • Fiyat Tescil ve Tetkik Dairesi'nce yapılacak "fiyal tescili" işleminin pratikte fa>dası olmadığı gıbı zaten gumrukler de bu fiyata ıtibar etmemektedirler. • Aynı malı ithal eden iki ithalatçıdan daha ucuz mal getirenin Gümruk Kanunu'nun 65. maddesine göre cezalandırılmasına donük uygulama duzeltilmeli. Aksine daha ucuz mal ithal eden ithalatçıya ucuz mal getırme imkânları sağlanmalıdır, • Ihracatta taahhutname ve beyannamenin kalkması bir kolaylık getıreceği gibi, gumruk bcyannamesinin hangi bankaya goturuleceği hususunda açıklık bulunmamaktadır. • "Destekleme \e fiyal istikrar primi"ne tabıi mallardan mal bedeli sure dışında gelirse alış tarihindeki kur mu, getırme mecburiyetinin son gunundekı kur mu uygulanacaktır? • Garantisiz ticari borçlann TPKK Kanunu 8/911 sayılı karara gore durumu ne olacaktır? Akbank 36. yılını kutluyor Ekonomi Servisi Akbank bugün kuruluşunun 36. yıldonumunü kutluyor. Akbank Yönetim Kurulu Başkanı Naim Talu bu münasebetle yayınladığı mesajda "Bundan 36 yıl önce Adana'da tek şubeli bir banka olarak kurulduğunda, Akbank'ın temel ilkesi, ulke ekonomisine hizmetti." dedı ve Akbank için ikinci temel ılkenin de "giıven" olduğunu ve her ıkı ilkeden de 36 Eski bir yüksek bürokratın yeni ithalat rejimiyle ilgili kaygılarına daha önceki bir yazımda değinmiştim. Eskiden ithali serbest olan malların listelerle ilan edildiğini ve bu lıstelerde yer almayan tüm mallcnn ithalinin serbest olduğunu kaydeden bu deneyimli bürokratyeni uygulamada tam tersine ithali yasak olan ve ızne tabi bulunan malların belırlendiğinı, geri kalan tüm malların ıthalının serbest olduğunu belirtiyor, bunun itk bakışta dikkati çekmeyen pek çok malın ithaline imkân vereceğini söylüyordu. Aynı eski bürokrat yenı ticaret ve kambıyo rejimindeki boşluklardan yararlanacak kişilerin mutlaka çıkacağını ileri sürüyor ve, "baktn görün, ne akla gelmedik mallar ithal edilecek, herkes de şaşınp kalacak", dıyordu. Bu eski bürokratın tahminini ilk doğrulayan ömek "muz" oldu. Gazete birinci sayfalannın sürekli konuğu haline gelen "çikita muzu" aslında ekonomi açısından belki hiç de önemli değikji ama muzdan sonra girebilecekleri düşündürmesi açısından gerçekten ılginç bir simgeydi. Başbakanlık Başmüşaviri Adnan Kahveci'nin geçen haftaki bir panelde belirttıği gıbı yeni ithalat rejiminin asıl önemli sonuçları Mercedes ya da muz ıthalinde değil sanayi ara malı ve hammaddelerinin ithalatında kendisıni gösterecekti. Kahveci'ye göre ithalat bir ölçüde libere edilirken uygulanan kur politikası tüketim mallarının bol keseden ithaline imkân vermeyecekti. Buna karşılık gümrükleri en çok ındirilen bazt sanayi hammaddelerinin ve gümrük indirimlerinde ikinci önceliğı alan bazı ara mallann dışardan ucuza ithal edilmesı mümkün olacak, bu ise bu hammadde ve ara mallarını kullanan sanayicilerin ürünlerini ucuzlatmalarına imkân verecekti. Bunun uygulamada ne ölçüde gerçekleşeceğini kuşkusuz zaman gösterecekti. Ancak burada önemli olan bu yöntemle Türkiye'deki sanayi yapısımn betirli bır yönde değiştirilmek istenmesıydı. Bu süreç içinde bazı entegre kuruluşların bazı üretim kademelen devre dışı kalabıleceği gibı örneğin ara malı üreten bazı sanayi bırimlerı tümuyle gözden çıkarılmış olacaktı. Bu bakımdan ithalatın lıberasyonu kararları ve bunların uygulaması yalnızca döviz dengesi açısından değil sanayimizin yapısı açısından da üzerinde durulması gereken bır konuydu. Bu denli hassas bir konuda alınan kararların, vergi ve fonların sık sık değişmesinın sanayıci açısından sakıncalan açıktı. Başka bir panelde bu kez bir bilim adamı, Dr. Korkut Boratav, söz konusu ithalat kararlarının sanayinin yapısını tümüyle etkileyebileceğini belirterek, "Acaba nasıl bir sanayi yapısı öngörulüyor ?" sorusunu soruyor ve bu yapı açıkça ortaya konmadan, koruma oranları belirlenmeden sanayicinin yatırım yapmasının beklenemeyeceğıni vurguluyordu. Kendisiyle yaptıgımız görüşmede sanayıci Jak Kamhi de aynı konu üzerinde durarak yatırım imkânı olan sanayicinin de yaşamsal kararların sık sık değiştığı bjr ortamda yatınm yapmayacağını belırtiyordu. Türk sanayıının yapısını değiştırmek için umutlannı dış rekabete bağiayan Özal yönetıminin bu çok duyarlı konuda bundan sonra atacağı adımlar dikkatle izlenmelıdır. Zıra bu "Çikita muzu" kadar basrt bir olay değildir. Yartn: Pruftlo Holding. yıl boyunca hiç taviz verilmediğini belirtti. Kuruluş yıldönümu törenlerlc 602 şubesi ve yurt dışı temsilciliklerinde kutlanacak. Bu arada Akbank'a 10 yıl hizmet veren 337 bankacıya altın rozet, 15 yıl hizmet veren 337 bankacıya altın saat, 20 yıl hizmet veren 84 bankacıya özel ikramiye, 25 yıl hizmet veren 7 bankacıya da altın madalya veritecek. • • , ,,UMJ. • 1984 yılında tasarruf mevduatında hedefimiz arıma, tarıma dayalı sanayiye ve ihracata katkımız dalîa da artacak