Katalog

2 HAZİRAN 1983 KÜ LT U R T C inceleme/araştırma Nükleer teknoloji Uzerine dünyasında Neıihi Özden, NÜKLEER ÇAĞIN İLK 40 Y1LI, 2 cilt, İ.T.Ü. Nükleer Teknoloji Ensütüsü Yayı. nı, İstanbul 19&3, 637 s. Prot. Dr. Nezihi özden' in geçtiğimiz hattalarda ya yınlanan 2 cilt ve yaklaşık 650 saytalık kitabı, nükleer teknolojlnin 40 vü kadar önce ortaya çıkışından bu yana gelişmesini; savas amacıyla (yani nilkleer siîah yapımında) ve slvll amaçlarla (yanl elektrik enerjisl üretiminde) kullanılmasınm öyküsünü anlatıyor. Yazar, nükleer teknolojintn «bllimsel. teknik, sosyal, politik ve askeri» yönlert konusundaki bilgileri derleyen bu kapsamlı çalışmayı, înglltere'nin Har well Atom Araştırmaları Merkezl'nde geçlrdlgt bir yı lı aşkm süre içinde, Merkez in ve benzeri kurolusların geniş kütüphane olanaklarmdan yararlanarak hazırladığını bellrtiyor. mıstır. Nükleer santral san tiyelerinin bir bölümü kapanmış. diğer bölümünde de lşler çok yavaşlamıştır. Hattâ bittiği halde kapısına kilit vurulan (Avusturya'da) nükleer santral vardır. Demokrasl ülkelerinde kamuoyu gücünü nükleer tartıgmada denemiş. politikacılara ve teknokratlara karşı birinci raundu kazanmıştır. Nükleer büyümeyi îrenlemeyi başarmıstır. Batı dünyasında 19131980 arasında işletmeye alınması programlanan santralların ancak yarısı bitirilebilmiştir.» Nükleer santral siparişleri eğrisl «1913 yıhnda vardığı doruktan itibaren sürekll başaşagı inmistir. O yıl petrol fiyatlannm anl oynaması elektrik şirketlerini topluca nükleer enerJlye yöneltirken, halk giderek artan tepkiyle buna «almış* nükleer teknolojlnin tümüne istemezuk' diye haykınlmıstır > (s. 562). «.. Sokaktaki gürültü nükleer teknolojiyi boğmustur.» (s. 563). Prof özden'in. bu konudaki yargılannın izin verdiği ölçülerde ve uslupla ortaya koydu|u sivil nükleer teknoloiinin olumsuzluklanna da ışık tutan veriler ile okullarmı nükleer santralların ve ilgili sanayilerin arzettiği tehlikelerin aslında «abartıldığmav nük leer enerjinin alternatiflerinden «daha güvenli» olduğuna inandırabildiğin» hiç sanmıyorum. Demokratik ülkelerde nükleer santralların arzettiği tehlikelere karşı kamuoyunu aydmlatmada çok önemli bir işlev görmüş olan kitle gösterilerinin «sokak gürültü sü»; ABD'deki santrallarda yaşanan. kaza tehlikelerinin ise «talihsizlik» (s. 530) ola rak nltelendirilmesi ise. en azmdan blr hafifliktir yayın yöneten SahinALPAY TekeluİlkinAksoy. Kısa Kısa Domanic'te iplik tüketimi artıyor olunuz Kütahya yakmlarına düşer de Domaniç'den geçerser.\z çok dikkatli olun. Sakın herhınpl bir kaza füan yapmayın. Kepenek / Türkiye de Sanayi Kesiminde Yoğunlaşma Ankara 1983. 81+161 s. ODTü tdari tlimler Fakültesi'nin Ekonomik ve Sosyal Araştırma Enstıtüsü'nde. 19801981 yılları arasında yapılan bu çahşmada Türkiye sanayi sektoründeki yoâunlaçma araş tırüıyor AET tarafmdan fi nanse edilmiş olan araştırmamn Türkçe çevirisi olan kitabın büyük bölümü istatistik tabloları kapsıyor Prot. özden'in dedl|i giW, nükleer teknoloji çağımızın belkl de en büyük tartışma konusu. Nükleer teknolojinln savaşçı uygu Özden, «Demokrasi ülkelerinde kamuoyu laması, 2. Dünya Savası so gücünü nükleer tartışmada denemiş, nunda atılan ilk adımlarda onblnlerce lnsanı toptan politikacılara ve teknokratlara karşı birinci yok etti; onbinlerceslnl ha raundu kazanmıştır... Halk giderek artan yat boyu sakat bıraktı. Bu tepkiyle karşı koymuş... Sonunda nükleer güne kadar dünyamızı 13 defa mahvedecek güçte si santral siparişlerini sıhra indirmeyi lahın depolanmasını müm başarmıstır,» diyor. kün kıldı. Bu korkunç silahların nasıl durdurulacağı. onlardan nasıl kurtulunabi karşı koymuştur. Sonunda Prof özden demokratik leceği bugün bütün dünya siparişleri sıfıra indlrmeyl ülkelerde birçok önemli ka ava. ve özellikle demokratlk basarmıştır. 1970'U yıllann rann ahnması sürecinin ülkelerde kamuoyunun en lkincl yarısında graflği hâ sokak gösterileri ile başla temel sorunlarından birl. lâ sıfır çizglslnln blraz üze dığını unutuyor olmalı. 1950'lerden itibaren kurul rlnde tutan kalkınmakta Nükleer santraller ve ilmaya başlayan nükleer olan ülkelerden alınan üç gill sanayilerde vuku bulauıerjl santrallan ise, lnsan beş sipariştir.» (s. 188189.) bilecek kazalar radyoaktif Prot. özden slvll nükleer ışınlama ile yüzblnleri der hk için arzettikleri büyük tehükeler nedeniyle, demok ener]inin karşılaştığı tepki hal veya yavas yavaş öldüratik ülkelerde giderek bü leri ve reaktörlerln yapımı rebllir; genetik bozuklukla yüyen ve 1970'lerln sonlarm nın durma noktasma gel ra neden olarak insanlığa da görülen reaktör kazalan miş olmasuıı onaylamıyor. kuşaklar boyu onarılamayaUe gittlkçe güçlenen sert Ona göre: «nükleer enerji cak zararlar verebillr Htç patlamasına gıpta etmemek blr rmıhaletetle karşılaştı. bir modern teknoloji insan Prof. Özden'in »sadece elde deglldtr.» Oysa Batıh hğı bu denli büyük tehllke toplumlar <nükleer enerjiyi süper devletlerln slyasal ve lere maruz bırakmamış; ge askeri şeflerl» tarafından 'dikeninl' bahane edip red lecek kuşaklara karşı bu savunulduğunu soylediğl detmlştir. Radyoaktlvltenln denll sorumlu kılmamıştır. nükleer sllahlann durdurul abartüan tehllkelertnden ür ması, henüz mümkün ol kütülmüstür > (s. 188). «Ge Nükleer santralların yayılmadı. Ama demokratlk ttl nelllkle gençlerden (ve az ması Işte bu nedenlerle dur kelerde çeşltli halk örgutle sayıda nükleerciden) olusan mustur. NUkleer santralların yapı rl tarafından nttkleer sant karsıt görusluler... Sokak kendllerlne mı bütün dünyada durmuş rallere karjı yürütülen mtt gösterilerinde cadelede önemli başanlar katümayan çoğuntuğun zih lken. ne yazık kl ülkemlzsaglandı. Prof. özden bu nini çelmeyi başarabllmls de hâla gündemdedlr. Türkiye nükleer santral kurbaşarılan şöyle özetliyor: lerdir> (s. 550) «Nükleer «Tepkl giderek büyümüş, işl süahlara duyulan öfke nük maya çalıan «üçbeş» kalengelleyecek boyutlara ulaş leer santrallan da hedef kınmakta olan ülke*den bt Tidir Eski ve yeni politikacıların. bilim adamlarının. bürokratların ço&unluğu nükleer santralların kurulmasından yanadır Nükleer santralları «çağdaşhğm» bir gere|i. enerji ihtiyacımı zın karşılanmasının en «ucuz> (!) yolu olarak görülmektedir. Oysa yapımları hemen hemen durmuş o]an nükleer santralıar, ancak «çağd»şı> olarak nitelendirilebilir. Her bakımdan dısa bağımlılık getirdikleri gibl. çok pahalı. çok kirli ve haylı tehlikcîidirler. Alıcılan tükenen Batıh reaktör yapımcısı firmalar Türkiye'ye satış yapabilme telaşı içindeyken. başka ba zı Batılılar için Türkiye' nin nükleer santral kurma hevesı ince bir alay konusudur. FJnancial Tlmes'ın 11 5.1983 tatihinde yayınladıgı Ö2el Türkiye ekinde. nükleer enerji konusuna de ğinen muhabir şöyle yazıyor: «Nükleer enerji Türkleri cezbediyor. Ona büyük Ihtiyaç duyuyorlar. Türkler için nükleer enerjinin erkekçe çağdaş bir havası var. Üstelik onlara gore u cuz bir alternatlf » Basında çıkan son haberlere göre Akkuyu'da kurulması tasarlanan nükleer santral konusu yenlden gundemde. tkl yabancı yapımcı firmanın temsilctleri 15 Temmuz'da görüşmelerde bulunmak üzere ülkemize gelecekler. Nükleer santrallartn çesltll açılardan ma Hyetleri konusunda aydınlanmaya çok ihtlyacımız var. Prof. özden'in kitabı nük leer teknoloü konusuna ışık tutan değerll bir katkı. Ancak slvil nükleer teknolojlDin hayll koyu bir taraftan tarafmdan; onun blzce reddedllmesinl gerektiren olumsuzluklarını önemsemeyen bir bakış açısı>la yazılmış bir kitap. Y Domaniçte tam teşekküllü devlet hastanesi yok. Saghkla ilgili sorunlar Sağhk Ocağı'n da çözümlenmeye çalışılıyor. Domaniç yak\nların Orhan Kemal'den kalan bir not rhan Kemal, 1970 yüının 2 haziran günü Sof ya'da olmüs. Ardında bir sürü gözü ya§h dost ve okur bırakarak Yaşamı boyunca pa ra sıkıntısından kurtulamayan ünlü yazanmızı. 12 temmuz 1956 günü not defterine düstüğü aşa ğıdaki notla anıyor (Fikret Otyam'ın «Arkadaşım Or han Kemal ve Mektuplan» adlı kitabmdan alınmıştır) ve bir kez daha ulkemizde sanatçıya vertlen değer üzerine düşünmekten kendimizl alamıyoruz. «Kambur kambur üstüne. Bir de çocuklann sünneti bindi. Nuriye, (Hay dar Sinemasında sünnet yapılacak Çocuk basına on beş lira,) demlşti. tyi bir fırsat. tyl bir fırsat ama. otuz papeli denkleştir denkleştirebilirsem. Ev kirasuıı kardesim Ufcur'dan getirttim. Yüz elll lira. Yüz yirmlsl kiraya, otuzu da günlük masraflara gittl Düsündüm. tasındım. aklıma zavallı kitaplanm geldi. Dört paket ha linde Sahaflar'a götürdük Erol'la. Altmış liralık kitabı on be$ liraya verdik. Sonra otuz lira da Edip'ten aldım. Şalr Edlp Cansever çok iyi blr arkadaş. Mert. Ona da yüz elli Ura borçlandım Borç. borç. borç. Vaziyet şu: Avukat M. Ali Cimcoı: İ Ü . Sabahattin EyübOO oglu: 400. Ujtur: 150. Edip 150. Liitfu: 20. Melih: 50. Belki fazla değll ama benl çok üzüyor. Kitaplarımı satınca öderim belkl. Kltapçılar da çok isteksiz Zaten Remıl#den başka da istekll yok Şasılacak şey Guya tanınmıs. sevilen, aranan bir imzayım. Ya zarla okuyucu arasında o kadar çok (lüznmsnz) var kl. Yazann sırtına binmiş hepsi. Hepsi yazann zara nna kazanıyor. Şimdi de «âirıt yok» teranesini tutturmuslar.. Olur lnşallah! O Tevfik Çavdar / Yüz Yıllık Pahalılık tlke Tayınlan. Ankara 1983. 231 s. Tevfik Çavdar bu son kitabmda. kuşaklar boyunca yakmdığımız pahalılığm ül kemizde Osmanlılardan bu yanaki öyküsüntt yazıyor. Kolay izlenecek bir dille kaleme alınmıs olan kitap. küçük bir Türkiye Iktisat tarlhi olma özelliğini de taşıyor. da bir traflk kazasında başımz mı yarıldı. kaşınız mı patladı. ayağımz mı kesildi? Vay halinlze... Slzi Domaniç Sağlık Ocağı'na götürecekler. Yarılan başmızı ya da patlayan kaşmızı dlkecekler. Hem de dantel ipliğiyle Ne yapsınlar. Sağhk Bakanlığı'ndan bu tür dikişlerde kullanı lan ipllkler gönderilemiyor. Sağhk Ocağı da kola yını bulmus. dg)htel ipllğiyle yarıkları dlkiyor. birleştiriyor. Bu nedenle de Domanic'te dantel lp liği tüketimi epey artmış... Hlstzr. TAS Mustafa Kemal Paşa sahil yolunun yapımı için dinamit patlatıliTken, yopılan hesap yanlıyı yüzünden Esentepe semtınde oturanlann bajıno taş yağmıs. 11 kışi yaralanmış. Eh olacagı buydu. Hep söylendi Hesap yanhşı yapmayın başımıza taş yağacah diye. Işte sonunda yağdı. Bari bundan boyle hesapları dikkatli ve dogru yopsaiar. Amin! Hürriyet Bildirgeleri D«r.: Janko Masulin. Çev.: Necmi Zekâ. Belge Yayınları. tstantml 1983. 220 s. Ingiltere'de derebeylerin ve din adamlarınm Kral'a kabul ettlrdikleri Magna Charta Libertatum'dan (1215) Türkiye'nin de dahll olduğu Avrupa Konseyi üye si ülkelerce Imzalanan lnsan Haklannı ve Temel özgürlükleri Korumaya Dair Sözlesme'ye (1950) kadar yedl yüzyılı askın bir tarihin özgürlük belgelerini kap sayan bu derleme, insan hakları ve demokrasinin gellşmeslnln adımlarmı ser gillyor Derlenen belgelertn blrçoğu İlk kez Türkçeye ka zandırılıyor. AS. KİM KİME DUM DUMA RENDEOZLEDIM Behiç AK $ ıtnfjfi ı 7 SMOE Mİİ> Süreli yayınlardan NÜFUSBİUM Dergisi, Cilt 4. Yıl 1982. Hacettepe Üniversltesi Nüfus Etüdleri EnstıtüsU ta tafmdan yayınlanmakta olan dergi. demografl araştırmalan raporlarma yer veriyor. Derglnin yeni çıkan 1982 sayısında H. Clllovun «Aşırı. Nüfus Sorunu», TunçbilekÜnerUlusoy'un «Türkiye'de Bmzirme» ve A. Balamir'in «Türkiye'de Imalat Sanayiindekl Çocuk tşgücü» dlkkat çeken makaleler arasında. Dergiden edinmek isteyenlerin sozkonusu Enstitü'ye başvurmalan gerekiyor. Cumhuriyet: Yıllık'83 azetemîzln 1983 Yılhğı 2 cilt haltnde yayınlandı Cumhu riyet yıllıklarmin ılki 1974 yılında yaymlanmıştı 1881 yıhna ait sonuncu yıllık, Cumhuriyetimizin ku rucusu Ataturk'ün 100 Doğum Yıldönümü nedeniyle, sazetemizin ? Mayıs 1924 te yayın hayatına atılışuıdan 198le kadar yayınladıgı Ata türk'le ilgili yazılardan seçmeleri kapsıyordu 1982 yıllığı ise çeşitlı nedenlerle ya y ınlanamaımstı. G Yülık'83 12 Eylöl 1980 31 Aralık 1982 GÖRÜNÜM, Yıl 3, Sayı: 13 (Mayıs 1983) Tarihte bugün ROMANCININ ÖLÜMÜ... LIŞARAK eeçMîf, oso'pe ÎSTAN. ISIO'TE BlJ&ÜN, CllHHURIY£T O£VftimN EM 6ÜÇLÜ BOMANCiLARıNCıAN ORHAM KEMAL, BllLGARİCTAN'l ZİYAKETİStRASM. DA ÖLOÜ. ÇOCüKLuSu f € GeNZÜSl NA ÇEVRBSİMDE ÇMÇİTTt i$l£8PE ÇA # 2 Haziran 1983 1883 Yıllığı Turk Silahh Kuvvetlerinin ülke yönetinune el koyduğu 12 Eylul 1980' den 31 aralık 1962ye kadar uzanan donetni kapsıyor. Toplatn 792 sayfadan oluşan yılhğın kasım 1981 sonuna kadar ki kısmı 1 ctltte toplanıyor. Ele alınan 28 ayın yurt içinde ve dışındaki en onemli sıyasi ve iktısadi gelişmelert Ue ilgili gazetemizde çıkan haber ve yorumlan bir araya getıren yıllık. aylara gore bölümleniyor ve her bolümün sonunda o ayın olaylannin dökumu yapıhyor. YıUıkp83. Genel Yayuı Yö netmenımiz Hasaa Cemalın sözleriyle «Dış dünyada bunalımlı 28 ayın ve ulkemizdekı olağanustü dönemın belgeseU» nılelığıni tasıyor. Son yjllara aıt kuçuk bir Cumhuriyet koleksıyonunu kütuphanesinde bulundurmak ısteyen herkesin ve araştırmacüarın edınmelerı gereken onemlı bir yayın Ankara Üniversitesl Basın Yayın Yüksek Okulu Gazetecilik ve Halkla tliskller Bolümü uygulama gazetesi olan «Görunüm» iki ayda bir çıkıyor. Okul haberleri yanısıra, basm yayınla ilgili çeşitlı yorum ve inceleme yazılarma, soruşturmalara yer veriyor. Gazetenin son sayısındaki kat kılar arasında «Basm özgürlüğü ve Denetim> konusunda çeşıtli basın ve üniversıte mensupları Ue yapılan ılgınç bir soruşturma bulunuyor. Görunüm bir süreden beri gazetelerin muhtevasıyla ilgili mcelemeler yayınlamakta. Bu incelemelerin son ikisi Türk gazetelerini haDerlere ve reklamlara ayırdıkları yer açısından karşılaşürıyor. Tabii ki, Cumhuriyet haberde birinci, geliyor. BUL 'A GtTHIİŞrİ. BU 7*«/M7£/V SOH YO&UN OLABAIC #4ZMArA BAŞLAD1KÖYpBH v£YA KÜ<rJUK KASA8ADAN &ÜYÜK K£Hr£ İŞ AftntoAYA jÇAUŞJ MAYA SİDEhi İHSAHLARIH £XMıMM AMIATAN OH.HAH KBMALj SUMUN İÇİM 6EREK&N MALZEMBYİ KBMOİ KŞN, SEÇİMİNİ KALtMİ MAOA 6ÖST&HCIĞI ÛİKENÇ ı/£ ÖOÜH. SÛZ TVTUMj HtAbOî BAKIMÛAN SlKINTI C£KM£SWe AJEOSH OLMU$W 50 Vll Ankara l (Telefonla) Muhahzgucü'nün yıldönumu munas€b«ttylc bugun şehir içinde sahasmda şenhk yapılmifUr. Saat dokuzda pıyade alayı ve sövari bölüfelen. tezahürat ve spor bataryalar ve alay Cumhuriyet toplonma mahatiınde kutlulanma merasımi yaDmış ve bu münasebetle alay kumandanı Kaymakam İsmaıl Hahkı Bey alaytn tanhçesınden bahısle bir nutuk söylemiftir Saat 12'de butün spor şubeleri şchır dahıhnde peçıt resmt yapmı^ ve Zafer Abidesine çelenk konmuş ve bu münasebetle alay zabıtlennden Şehk Bey bir nutute söylemıştir 1333191 Tenzüat ;u $ekılde olacaktır. 60 kuruşa > Sipahı Ocağı 50 kuru 45 kuruşa olan kahn Gazı sıgarası 40 kun 40 kuruşa. olan ınce sıgarası 35 kuruşa, 4> kuruşa clan Yatıa 35 kuruşa. 38 kuruşa o Ankara 30 kuruşa. 3 kuruşa olan Boğau kulubu 25 kunı^a satılacafetır Muhafızgücü'nün yıldönümü Lüks sigara fiyatları indirîldi İnhisarlar Umum Mudurluğu'nde dun bır ıçtima yapuara'k ülks sigara fıyatlarında tenztlat yapümasina fcgrgr verümiftir Islam araştırmacısı Rodinson'a armagan Arslan KAYNARDAĞ ransa'da tanınmıs Islam olog Maxıme Rodinson için bir armağan kitabı yayıtüandı U). Rodinson yurdumuzdakı bilım çevrelerince yabancı bır kımse ••eğilclır. Bu yazann Muhammet 2). Islam v e KapiUlızm (3) adındaki ıki önemli incelemesi nin 1970'lerde dilımıze çevrıldığıni bılıyoruz. Bizde. Rodinson' un kıtaplarınuı içenği kadar, m celeme yöntemi ve bu yöntemle vardığı sonuçlar ilgiyi çeknüşti. Aslında Rodinson'un vardığı sonuçlar îslamoloaiyı ÇOK aş"»vtariır Zıra kendisı aynı za F tun tslam ulkelenyle ılgılı pek çok özgun çalısması vardır. Yakındogu haUdan konusunda ye teneklı bir uzmandır. Mixime Rodinsonsj Armağan' da Arap, Fars ve Turk bilunlen ile Israü konusunda, unlu araş tırmacılann yaîilan yer alıyor. Bu yazılar dort bolum altında toplanmış. Hepsi de ügı ile, ya rarlatularak okunan bu incelemeler arasında ılkın doğal olarak Turk yazarlan ılgunızi çekiyor. Pertev Boratav, Kızü El ma Söylencesi \e Roma Papalı ğı konusunu ıncelemış Yazısın da. bu soylencenm bıünedıgıxmz ıkı çeşıtlemesıne degınılıyor. Çesıtlemelenn Turkçe a&U larıyla Pransızca çevınleri bırvenlmış. Nedım Gürsel, Unce şu ıkı araştırma goitumu2e çarpıyor: Mesir Macıuıu ve Manisa'da Bahar Bavranu. Araştırmanm yazan Mıchele Nı colas konuyu folklorcu ve etnografyacı bır yaklaşımla ele aldığı gıbı, mesır macununun terkıbını de tam olarak vernuş. Claude Calun'm yazısı Ortaçağ Doğu İslam Dünj ası'nda Turklerin Rolü başlığını taşıyor. \t mağsn'dakı uu yazı yontembıUm açısından uzennde dıkkatle durulacak. kadar onemlı. 1) We ber SosyolojUi >e İslam. °>) ts lam Kültur Taribini Donemlere Ayırmak ve Gerueme Sorunu. Iran'la Israıl'ın guncel sorun lan ıhmal edılmemış Polıtık açıdan guncel nıtelık taşıyan bır yaii da şu tsUtnda son Armağatu'nda değerlı bılgınin daha çok etnolog yonu ü zerınde durulmaktadır Annağan'ın onemlı bu eksıklığıne burada değınmeden geçemeyece gım Rodınsonun eserlenıun ve j'azılannın bıbhyograiyası yok. Bu eksıkhğm nedenını dog rusu anlayamıyoruz. Aynı bügın ıçın Fransa'da ıkmcı bır armağan kitabı daha yayınlanacağı haber verılıyor. Bu ıkıncı armağanda, onun dücı yonu uzennde durulacak ıl) CuİM.uer st le Philosophe: Hommage A Maxime Rodin son, Maısonneuve et Larose, Pans 1982. 296 s '2ı M Rodinson, Muhammtd' in Izinde, Çers Er Bakan, tstanbul 1973, 23i s. Vf Ka 28 66 29 DEVEKUŞU KABARE TIYATROSU IAU P6YRAZ0GLU KOBHtlH ft8(iq TltMBOSU URART SANAT GAI SUADIYE Atlantık SINEMASINOA TAŞITLAR ZEKI ALASYA j•:, AKPINAR tel 55 4370 AMERİKA' KIZILTOPRAK KENT SİNEMASINDA ÖZGÜN BAS Sergis 2 • 20 H»xı AVUİ OİULİau. JÜRS fOEL. VE EN İYİ VARDIMia[ERKEK OYUNCU ÖDÜLÛ 21.30, MATINE CUMARTES118.30