Katalog

Cumhuriyet 6 HABERLER 30 MAYIS 1983 Calısanların sorunu ÖSYM'nin ikinci aşama sm» vına katılmaya haıc kazpnan a daylara gönderdiği kılavuz, merkezi yerleştirme sistemiyle öğrenci alacak yüksek öğretim programlannı tamtırken, ilgili programlann diğer koşulları hakkında da gerekli bil gıleri. veriyor. ömeğin hangi öğretlm kurumlannın meslek okulu ç.ıkışlüar için hangi o randa özel kontenjan ayırdığı, belirli yabancı dili istedıği, be densel sakatlık olmaması gerek tiği gîbi özel koşullan öğrenmefc ve tercih bildirim formlannı doldururken yankş yap mamak için bu anlamdaki açık laınaları dikkatle okumak yeterll olacak. Ancak çalışarak okumak isteyen öğrencıler açı sındon kılavuzda yer alan açıklamamn yeterli olduğunu sarvmıyoruz. TTüfcsek öğretim programları nın merkezi yerleştirmeya iliş kln koşullan açıklamaları içın de 6 nolu» açıklamada ekstern oğrenci alan bölümler için «Bu programa alınacak öğrenciler derslere devam etmc yecek, ancak iıgill mevzuatta önnbrülen sınavlara katılacaklardır» denilmiş. Ekstern öğrenci alan programlan inceıe diğinizde, genellükle bazı mer kez üniversitelerin sadece «hu kuk, iktisat ve işletme» bölüm lerinde, ayrı bir öğretim pıog ramı kapsamuıda imiş gıbi eks tern öğrenciler için özel kontenjan ayrılmış olduğunu göre ceksiniz. Daha açık bır anlatım la çalışan öğrencıler tercıhlerin de bu programlan yazarlar ve kazanırlarsa, çalıştıklarmı belgeleme koşulu ile, çalışarak rahatlıkla öğrenimlerini sür dUrebüecekler. Ancak öğrenci alımında ön kosul olarak ayrılan ekstern öğ rencili proğramlar, çalışan öğ renciye yüksek öğrenim sağlama amacına yönolik olmadan çok, dersane ve öğretim üyesi yetersizken ek kontenjan yara tabilme amacına yönelik gibi görülüyor. Çünkü yiiksek öğre tim kurumlannın çoğunluğu, devam zorunluiuğu (ki şu anda bu durum aynı zamanda bir yasal zorunluluk) ısterlerken, gerekçe olarak, uygulamanm zorunlu olduğunu savunuyorlar. Oysa ekstern öğrenci için ayrı lan bölümler yanında, aynı alanda öğretim yapan pek çok (hukuk, iktisat, işletme) programından başka, rahatlıkla dı şardan eğitimin sürdürülebile•• ceği çeşitli sosyal bilimler, hal ta bazı fen ve teknik bilımler alanlarında da, kılavuza gora böyle bir olanak tanınmamış görülüyor. Daha doğrusu kılavuzda teknik bir yanlışlık söz konusu değil. Yüksek öğrenim kurumları ekstern öğrenciler için özel kontenjan ayırmamış durumdalar. Bumın gerekçeleri için görüşlerine baş vurduğumuz çeşitli fakülteler yöneticileri ise, özel ek kontenjanla ekstern öğ renci almayı kabul etmedJderi ni, ancak öğrencinin çalıştığı nı kanıtlaması koşulu ile, öğre nimini ekstren olarak sürdürmesini kabul edeoaklerini açık lıyorlar. Çalışan öğrencıye de. vam zorunluiuğu aramayacakla rını ve devam zorunluiuğu ol madan öğrenim hakkı tanıyabileceklerini bildirdikten sonra, ekstem ofeuyan riğrencıle rin geçmişta oldugu gibi, ışle rinin arasmda olabildiğince uy gulama çalışmalarına katılmalannı öngördüklerini, bu nedenle ekstern öğrenciler için ek kontenjan ayrılmıyaca ğını açıklıyorlar. Çalışan öğrenciye yüksek öğrenim sağla ma amaçlanıyorsa, uygulamanın elverdiği bölümler için, sa yısal bir ayırım yapılmadan, gerçekten çalıştığım kanıtlayan UNIVERSITE ADAYLARINA KILAVUZ Endüstri Mühendisi olmak içîn h?ngi okula kaçıncı yüzdede giriliyor Kontenjan Anadolu Ü. Endüstri Müh Boğaziçi Ü. Endüstri Müh. 9 Eylül Ü. Endüstri Müh. îst Tek Ü. Endüstri Müh. Sakarya Endüstri Müh. O.D.T.t) Endüstri Müh. Yıldız Ü. Endüstri Müh. (yeni) Kocaeli Endüstri Müh. 75 50 80 100 80 50 40 75 Geçen Yılki En Düşük Puan 382.849 559.851 442 432 447.380 372.825 508.799 382.754 Puan Geçen Yılki Türü Yüzdelik Sırası MEF MEF MEP MEF MEF MEF MEF MEF 17 1 5 3 22 2 17 Şükran KETENCİ Endüstri mühendisi ne diyor? öğrenci ekstern olma hakkının tanınması gerektığıni ve bunun okulun dersane ve laboratuvar kapasitesı ile bir ılişkisı olma m<ısı gerektiğini savunuyorlar. Yine de hangi yüksek oğ enim kurumlarında çalışan öğrencilere yüksek öğrenim hakkının tanınacağına ilişkin net bir bilgi verme olanağı yok. Çünkü ne aynı alanda öğrenım yapan yüksek öğrenim program ları, ne de YÖK bu konuda a çı kbır politika henüz saptamış dağii Sir de bina, oğream uyesı kapasitesi geliştirilmeden ger çekleştırılen kontenjan artışıa. rından ortaya çıkacak lıili durum sonucu (dersanelerin sığmaması) ile gerçekleşemiyscek bir devam zorunluiuğu sorunu var. Sonuç olarak ikinci aşama sınavı tanhine, yani tercihlerini zi yapmak zorunda olduğunuz tarihe kadar, kılavuzda belirti. len proğramlar dışında hangi yüksek öğrenim kurumuna ça lışarak devam edebıleceğinizi öğrenme olanağınız yok. Uygulama daha çok ilgili bölümle rin, kayıt yaptırırken öğrenebilc ceğiniz özel kararlarına, ya da koşullanna bağlı olacak. Ya da YÖK gelecek öğretim yılı başlayana kadar bu konuda daha iKceli bir karar alma zorunda kaiacak. Insan malzeme ve ekipman arasmdayızs Müfit AKYOS İnsan malzeme ve ekipmandan oluşan tüm bütünleşik sistemler, endüstri mühendisliğinin ilgi alanı ıçindedir. Endüstri mühendisliği ilke ve tek niklerinin uygulandığı bu sistemler, endüstriyel üretim birimleri olabileceği gibi, hizmet üreten birimler de olabilir. Bu sistemlerin etk^n çalışabilmesi ve verimliliklerinin en düşük maliyetle gerçekleştirilebilmesi, sistemlerin matematiksel, fiziksel ve sosyal bilimler kullanılarak tasarımlanndırılması gerektirmektedir. Bunu sağlayan mühendislik dalıda endüstri mü hendisliği olmaktadır. Bu nedenle endüstri mühendısinin, çağdaş «karar verme» tekniklerini, endüstriyel ıstatistik ve kalite kontrol yöntem lerini bilmesi, matematik, yön eylem, mühendislik ekonomisi, yönetim bilimleri, ekonomik ve bilgisayar tekniklerini uygulama konulannda bilgi sahibi olması gerekir. Üretim (endüstriyel veya hiz meti için gerekli üretim faktör lerinin organize edilmesi, bilgi akış ve geri bilgi edinme sistem lerinin kurulması endüstri mühendisinin görevleri arasmdadır. HaTaket zaman etütü, iş analizi, iş basitleştirme yöntem leri, ücret sistemlerinin oluşturulması, çalışma ortamı ve makinaların çalışanlara uyarlanl ması (ergonomi) iş güvenliği mühendisliği konulannda, en düstri mühendisi, işverenle çahşabildiği gibi işçi sendikalannda da görev alabilir. Kaymaklann rasyonel kullanımı, üretimin artırılması. maHyetin düşürülmesi için Üretim yöntemlerinin tasanmı, malzeme taşıma, fabrika yerleşinü, üretim planl&ması, Üretim ve stok kontrolü, kalite kontrolü konulannda yapılan çalışmalarda da endüstri mühendislerl gö rev alır. Tüm bu açıklamalardan son r a endüstri mühendisliğinin tanımı şöylece özetlenebilir: «Endüstri mühendisliği insan malzeme eklpmandan ota şan bütünleşik sistemleri'n tasanmı, geliştirilmesi ve olusturulmasıyla ilgilenir. Bu, matematiksel, fiziksel ve sosyal blim lerle ve sözü edilen bütünleşik sistemlerden elde edilen sonuçlann bellrlenmesi tahmin edil mesi ve değerlendirllmesi için mühendislik analizi ve tasanm konulannda özel bilgilenmeyi ve yeteneği gerektlrlr.» Türkiye'de sınırh da olsa, en düstri mühendisliği alanma giren konular Üretim ve hizmet sektöründe yaygınlaşarak uygu lanmaktadır. Ancak sorun endüstri mühendisi yetiştiren kurumlar arasındaki eğitim farklılığıdır. Endüstri mühendisliği Endüstri mühendisi, tnakıne, ham madde ve insan gücünün endüstride en verimli bir biçimde kullanılışı ile ilgili planlan yapar, fabrikada iş akışını düzenler ve denetler. Aslında. bir yönetici olan endüstri mühendisi fabrikalarda makine ve cihazlann seçilmesi, konusu, iş akışının verimini art tıracak biçimde düzenlenmesi, iş yerinde sağlık ve güvenlik koşullarını sağlanması, kısaca en verimh ve ekonomik üreti min sağlanması için gerekli önlemlerin alınması ile ilgilidir. Endüstri mühendisi olmak isteyen bir kimsenin sayısal düşünme gücüne, cisimlerin uzay da alacakları değişik biçimleri gözonünde canlandırabilme ve mekanik ilişkileri görebilrne özel yeteneklerine sahip olmaları, matematik, fizik, ekonomi, psikoloji ve sosyolojiye ilgili ve bu alanlarda iyi yetişmiş olmaları, insanlarla olumlu ilişkileı kurabilme yeteneğine sahip bu lunmalan gereklidir. Endüstri mühendisliği ülke mizde gittikçe önemi artan bir mühendislik alanıdır. Gerek ka mu sektöründe, gerek özel sek törde endüstri mühendislerine gereksinme duyulmaktadır. Üc retler de epeyce doyurucudur Muhasebecilik Muhasebeci çalıştığı kurumun gelir, gider ve vergi hesaplarıyla ilgili defter ve kayıtları tutar. Muhasebeci, kâr zarar beyannameteri, büanço, vergi beyannameleri gibi mali belgeleri toplar, çözümler, bun'ann ya salara uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini denetler. Muhasebecilerin görevleri çalıştıMarı kurumun yapısına göre değişir, Devlet sektörün de çalışanlar, denetleme göre vi ve uygulama görevi yapanlar olarak iki gruba ayrıhrlar. Denetleme görevi yapanlar dev let memurları tarafından yapılan parasal işlemlerin, vergi verenlerin defter ve kayıtlan nın yasalara uygun olup olma dığını denetler. Parasal noksanlıklar varsa tamamlanması için çalışmalar yapar, önerilar de bulunur. Uygulama görevi yapanlar muhasebe memuru, vergi memuru, defterdar, mal müdürü gibi görevlerde bulu nurlar. özel sektörde çalışanlar, bulunduklan kurumun ma liyot ve vergi hesapları ile il gili defterlerini tutarlar. Serbest olarak çalışan muhasip, çeşitli firmalarda yaptığı söz leşmeler uyannca, onların mali işlemlerinin defterıni tutar, ma 11 sorumluluk ve kazançlarının miktar ve sınırlarını saptar. Muhasebaci olmak isteyen bir kimsenin herşeyden önce sayısal düşünme yeteneği yük sek, sayılarla uğraşmaktan, ter tip ve düzenden hoşlanan çok dikkatli, sabırlı, yerinde ve doğru kararlar verebilen ve kararlarının uygulanmasını iz leyebilen bir kimse olması ge rekir. Devlet sektöründe çalışan muhasebecilerin kazançıarı yasalarla, özel sektördo çaUşanlannki toplu sözleşme hü kümleri ile saptamr. Serbest çalışan muhasebecinin kazancı ise bu alandaki iş tecrübesine, yeteneğine ve çalıştığı bö.gade ki serbest iş piyasasına bağlıdır. Genellikle özel sektörde ödemeler kamu sektöründen daha fazladır. Bu meslelt alanmda yetişmiş eleman yeterli olduğundan şım dilik işgücü azlıgı görülmemek tedir. Ancak bu alanda çok iyi yetişmiş elemana her kesimde gereksinrra duyulmaktadır. Gelir gider hesaplannın bir birini tutması işlemlerin yasa lara uygun yürümesi, bu alanda çalışanlara hoşnutluk verir. Ancak muhasebeci çalıştığt kurumun parasal sorumluluğunu taşıyan kişidir. Bu durum bazı kaygılı kişiler için huzursuzluk kaynağı ola bilir. Günalp: İki tablodan yapılacak seçimlerde 24 tercih işaretlenecek ÖSYM Başkam Altan Günalp adayların herhangi bir tablodan en fazla 18 tercih yapılabileceğini söy. ledi. Tercihler tablolara göre değişiyor. ANKARA, (THA) OSYM Başkam Altan Günalp, universite sınavları ıçın yapılan başvurularda her geçen yıl azalma görüldüğunü ve bunu sadece Yüksek öğrenim Kanunu hükümlerine bağlamanın yanlış olduğunu vurgulayarak, bu düşüşün Türkiye için normal olduğunu söy ledi. Altan Günalp bu konuda THA'ya verdiği özel demeçte şunlan söyledl: «1980 yıunda 468 bin aday ol mak üzere başvurularda en yüksek sayıya ulaşıldı, bu sayı 1981 yUuıda 421 bine 1982de 408 bine bu yü ise 368 bine indi. önümuzdekl yıl da bu sayınuı bir parça daha düşerek 350 bine inmesi bekleniyor. Katılunlar zaten normalin üzerindeydl ve başvuru sayısı Türkiye için çok yüksekti şim dl bu rakamlar normale dönüşü ifade ediyor.» Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Meıkezı Başkam Prol. Dr. Altan Günalp, ikinci aşama sınavlanna girecek adaylar için bu yıl tablo 3 ve 4 olmak üzere iki tablo halinde toplam 24 ter cıh hakkı tanındığını belirterek tsblo •i'ün genellikle iki yıllık mesîek yültsek okullar ve açık öğretim programına, tablo 3'ün ise geçen yıllardakı merkezi yerleştırmeye dahıl programlara ayrıldığmı söyledi. Gıinalp, «Ancak ,bir aday tab lonun herhangi birisinden 18'den fazla tercih yapamayacaktır. Örneğin tablo 3'den 10 tercih yapan öğrenci, tablo 4'den 14 tane yapabilecektir» dedi. Altan Günalp bu şekilde adcyların dikkatle dolduracakları tercıh bildirim formlarını sınav günü, sınav salonunda bulunan yetkililere verecek'erim ds bildirirken, tercih bildirim formlannı doldurulmada adavlaro şu önerileri sıraladı: «Adayların tercih bildirim formunu doldururken, yazdıklan programlan gerçekten istediklerine göre seçmelerl ve iste medikleri programlan bu listenin dışında tutmalan gerekir. Bu arada adayların program ları geçen yılki listeye göre dol durmaları da gerçekçi değildir, hiç bir zaman, geçen seneki pu anla öğrenci alan program bu yılda aynı puanı alacak değildir.» AtLENİN BASKISI Adayların tercihlerini yapar ken, büyüklerine, ailelerine, öğ retmenlerine ve belli bir meslekten tanıdtklarına danışabileceklenni bildiren Altan Günalp, ailelere seslenirken de, çocuklanna yol göstermelerini, ancak baskı altında tutmalannı istedi. ÖSYM Başkam Altan Günalp, özel dersanelerin adayların başarılarına etkisı konusunda da şunlan söyledi: «Dershaneler gerçekten öğretici ise, yani çocuklara cambaz lık değilde öğretici bilgiler veriyorsa yararlı olur, ancak bir ilanda gördüğüm gibi soruyu görmeden doğru cevabı bulma yöntemleri öğretiyorsa bu cam bazlıktıı.» Kambiyocu ne diyor? Sadece okumak yetmiyor Çişdem BEŞKARDEŞ Döviz, efektif, ithalat, ihracat gibi kavramların bu denli günlük yaşamımıza girdiğl son senelerde, bu ko nuda ihtisaslaşmak ve meslek sahibi olmak isteyen genç arkadaşlarımın öncelikle lisan çalışmasına ağır lık vermesl özellikle tüm dünyada ticarl, yazışmalar da Ingillzcenin ağırhk kazanması bu lisan üzerine çalışma yapmaları, bu konudaki kurslara devam ederek sistemli kendi özverileri ile aşama yapmaları gerekiyor. îktisat, muhasebe, İşletme konularını esas alan bir yüksek okula girmeleri ve bu okulu bitirmeleri İle de sorun halledilmlş sayılmıyor. Bu konuları kapsayan karar, kararname tebüğ ve sirkülerin çok sıkı takibi ge rekmektedir. Genç arkadaşlanmın kanımca en çok karşılaşacakları zorlukların başında bu mevzuatı takip etmekle konunun açıklığa kavuşmamış olduğunu gör meleridir. Salt okumakla bu konuda meslek sahibi olunmuyor. Deneyim gerek tiren bir iştir. Olaya sadece blrey açısından değil, ülkemiz çıkar ları açısından bakmamız la zımdır. Yaşamın ticaret, ticaretin de bu kavramlar üzerinde yükseldiğinin billncl ile bu konuda deneyimi olan enerjik kuruluş ve kişilerin önderliğinde planlı, kademeli kurs ve seminerlerln düzenlenmesi hat ta normal universite sürecine ek olarak bu konuda Ihtlsas sınıfların eklenmesiyle destek ve teşvik edilmelldir. Genç arkadaşları mız bu tip organize edilmi<y kuruluşlan bu'makta zorluk çekeceklerdir. Masrafı bir hayll yekün tutan ve sayıları da yeterli olmayan yabancı dilde öğ retim yapan okullanmızın yanında normal sistemde öğretim yapan okullarımız da yabancı lisana ağırhk verilmeli ve öğretme metod larında çağımızm yenilikleri takip edilmelldlr. Ufku geniş, araştırmacı ve mücadelecl ruha sahip dinamik, pratik arkadaşlarımızın bu konuda başarılannın büyük olacağı inan cındayım. Universite k seçme sınavı ' karcı 1.500 lira ANKARA, (Cumhuriyet Büro•u) 2. Basamak Universite Seçme Sınavı harcı 1500 liıa olarak belirlendi. Sınava katılacak adaylarm sınav harcını en geç 24 hazirana değın yatır maları gerekiyor. 27 haziranda sınava girecek adaylara, 1. basamak sınav sonuç belgeleri ile sınav klavuzunun postalanması işlemi yann sona erecek. Adaylar belgelerini yenilemek için ÖSYM'ye başvuracaklar. Sınava girecek adayların sınav öncesinde 1500 TL'lik sınav narcını ilgili banka şubelerine yatırmış olmaları gerekiyor. Sı nav harcmın yatınldığını gösteren çek ve aday tercih listesi sınav günü salon görevlilerine teslim edilecek. Ancak sınav pazartesi gününe rastladığından, adayların sınav harcını en geç 24 haziran cuma günü yatırmalan gerekiyor. Adaylar 1. basamak sınavı için 300 liraödemişlerdi. Adaylar tercih bildirim formunda en 'azla 24 yüksek öğretim programıru tercih edebilecekler. Bu tercihlerden en fazla 18'ini ya merkezi kayıt sistemiyle ya da ön kayıt sistemiyle öğrenci alan kurumlar oluşturacak. 2. basamak sınava yaklaşık 210 bin öğrenci katılacak. TUrkiye Bilimsel v e Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) 1983 öğrenci seçme ve yerleştirme sınavlannda fen ağırlıklı ya da matematik fen ağırlıklı ÖYs puanlarına göre yapılan sıralamada ilk iki bin öğrenci arasına giren ve üniversitelerin matematik, fizik, kimya ve biyoloji (T»p ve Muhendislikler Harici) dallarında lisans öğrenimine kaydını yaptıranlara karşılıksız ve sınavsız ayda 6 bin lira burs verecek. Aynca bu öğrencilere yılda 10 bin lira da kitap desteği yapacak. LISELI "BILIM ADAMLARI' Asive UYSAL Kimya dalı üçüncüsü Şehnaz Beji, "Sıradan ve düzensiz çalışan bir öğrenciyim,, diyor Sabırla çalışanlar, yarışmaya katılabilir BEJİ Kok kömürü sobasmda çok değerll linyit komürleri dahi iyi yanmıyor. Kömür yeterince yanmadığvndan havayı da kirletiyor. özetlersem, kömüre göre soba, ya da sobaya uygun kömür seçilmezse hem hava kirletilmiş, hem de ülke ekonomisi zarara sokulmuş oluyor. Bu arada kişl kendi bütçesine de zarar veriyor. Liseyi bitirdikten sonra hangi dalda öğrenim gör meyi düşünüyorsunuz? BEJİ Fizik ya elektronik. Fizikle yakından ilgilenirim. En başarüı olduğum ders de fiziktir. Günde kaç saat ders çauşıyorsunuz? BEJİ Yanlış anlamayın. Zeki biri olduğumu vur gulamak amaeıyla söylemiyorum. Ama, ben pek çalışmam. Peki, dersler nasıl? BEJİ Sınıfa göre en iyüer arasındayım. Bu nasıl oluyor? BEJİ Bilmiyorum. Ama, oluyor. Fen derslerini sınıfta oğreniyorum. Sos yal dersleri de sınav öncesi çahşıyorum. Şehnaz Bejı, sobaya uygun komüı, kcmüre uygun soba kullanılmaması durumunda kullanan kişı ve ulke ekcnomisi açısından zarar meydana geldığıni, üstelik hava kırliliğinin arttığını feamtlamoyı amaçlayan bir profenin sahibi. TÜBİTAK'ın açtığı «Temel ve Uygulamah Bilimler Projesi» yarışmasında Kimya dalı üçüncüsü olan Galatasaray Lisesi II. sınıf öğrencisi olan Şehnaz Beji, yarışma kazananlara «olağanüstü bir öğrenci» gözüy le bakılmaması gerektiğini belirterek, kendisinin «sıradan ve çok düzensiz çalışan bir öğrenci» olduğunu söylüyor. Kendisine ödül kazandıran projesinde; ısınmada yaygm olarak kullanılan sobalarda uygun komürün yakılmamasının hava kirH liğine ve ekonomik zarara yol açtığını anlatan Beji, yarışmalar hakkında şöyle konuşuyor: «Bu tip yanşmalara katı lan öğrencilerin üstün zekalı olduklan sanıhr. Hiç de öyle değil. Sıradan bir öğrenci de istediği bir konuda sabırla araştırma yaparsa bu tip yanşmalara ka tılabilir. Ve benim gibi ödül dahi alabilir.» Kırklareli'nde bir teneke kutu fabrikasınm ortaklarından Süleyman Beji'nin kızı olan Şehnaz Beji, Usküdar'daki evlerinde İTÜ' de araştırma görevllsi olan ağabeyi ve lise ikinci sınıf ta okuyan kızkardeşi ile bır likte kalıyor. Ev kadını olan annesi Nurten Beji ve diğer iki kardeşi, babalarıy la birlikte Kırklareli'ndeki evlerinde oturuyorlar. Şehnaz Beji, geçen yıl da aynı yarışmaya katılmak amaeıyla arkadaşı Nalan Soydaş ile birlikte öğretmenlerıyle gorüştüklerıni, karşılığında «Proje öyle pek kolay hazırlanmaz,» ya Aktüer, sayılar ve grafiklerle uğraşır Aktüer, çalıştığı sosyal güvenlik kurumunda, gelecekte yapılabilecek ödemeler üzerinde, ya da emeklilik ve sigorta mevzuatı ko nularında istatistlk ve matematik hesaplar yapar. Sigorta ve emeklilik planlarının parasal kararlılığını sürdürecek planlar hazırlar. Aktüerin başlıca görevi sigorta programlan hazırlamaktır. Aktüer yangın, kaza, ölum vs. hallerle ilgili riskleri değerlendirlr. Sigorta primlerini belirler. Sigorta edilen nesneden muhtemel kaybı ve sigorta kârlarını hesaplar. Yangın, kaza. ölüm, hırsızlık ts. felâketlerin gelecekte ortaya çıkabilme sıklığı üzerinde tahminler yapar. Tablolar geliştirir, sigorta şirketlerinln ve emekli sandıklannın yükümlülüklerinl saptar. Aktüerler sigorta politlkasını etklleyebilecek olan ulusal ekonomideki değişmeleri yakından izlerler. Devletln sosyal güvenlik ku rumlarında ve sigorta şirketlerlnde görev alır lar. Devlet kesiminde çalışan ak tüerlerin bir kısmı özel sigorta şlrketlerini denetlerler. Aktüer olmak için temeli matematik olan bir yüksek öğretim görmek gereklidir. Üniversitelerin Ekonomi, tktisadi ve Tlcari îlimler Akademilerinln sigortacılık bölümleri, gerekli eğitim VR ren kuruluşlardır. Aktüertn matematik ve sosyal bilimlerle ilgili ve bu alanda iyi yetişmiş, sayısal düşünme yeteneği yüksek, ayrıntılı hesaplamaları yapmaktan hoşlanan, kültürlü ve mümkünse bir yabancı dll bilen bir kimse olması gerektr. AktUer genellikle masa başında sayılar ve grafikler le uğragır. Çalışma yerleri iyi aydınlatılmış ve ısıtılmış bürolardır Ülkemlzde endüstri ve tlcaretln gelişmesl ile bankacıhk ve sigortacılık alanında da önemli gelişmeler olmuştur. Son yıllarda sosyal güvenlik hizmetlerlne verilen ağırlık, aktüerlere duyulan gerekslnmeyl artırmıştır. Ne var ki, yine de alanında iyi yetişmiş akttterlerln doyurucu bir iş bulabllecekleri söylenebillr. Aktüerler gerek kamu kuruluşlarında (Emekli Sandığı. SSK) gerekse özel s'ı gorta şlrketlerinde ve ban kalarda görev alırlar. Aktüerlerin kazançları bağl oldukları kuruma göre de feişir. özel sektörde ücret ler genellikle kamu sektörü ne göre yüksektir. Aktüer Uk masa başında oturu] sayüar ve grafikler üzerin de çalışmaktan hoşlanaı kimseler için doyum sağla yıcı bir meslektir. ŞEHNAZ BEJt «Yanlış anlamayın, zeki yim demek istemiyorum, ama çok az ders çahşıyorum ve sınıfın en başarılılan ara sındayım.» (Fotoğraf: Ender ERKEK) nıtını aldıklarını belirtiyor. Ancak daha sonra yine oğretmenlerinden de destek alarak yarışmaya hazırlandıklarını, geçen yıl Nalan Soydaş'ın Blyoloji dahnda dordüncü, bu yıl da kendisinin Kimya dahnda üçün cü olduğunu vurgulayarak, «Zaten bir lise öğrencisinden buluş beklenmez. Sadece seçtiği konuya ve konuya bakış açısının bilimsel olup . olmadığına bakılır,» diyor. Fransızca bilen. tng'lrzce öğrenen Beji, en çok Türk ve yabancı bilim dergilerini okuduğunu söylüyor. Kla sik Batı müziği dinliyor Sı nematek'te gosterilen fılm len kaçırmamaya çahşıyor. Sık sık AKM'de verilen kon serlere gıdıyor. Ancak, zamanın büyük bolümünü, o kul laboratuvarınm düzenj lenmesinde üstlendıği gorevleri ahyor. «Farklı katj yakacakların belirli sobada incelenmesi» başhklı projesiyle yarışmaya katılan ve odül ka sanan Beji. kendisine yonelttiğimiz sorulara şu yanıtları verdi: Yarışmaya neden katılmak istediniz? BEJt Bu tip yarışmalar hoşuma gider. Okulun duvarlarını aşıp ozel bazı çalışmalar yapmak istedım. Bir bakıma kendımı tatmin diyebılirim. Konuyu nasıl seçtiniz? BEJİ Biliyorsunuz, Tür kıye'de her zaman gündem de olan bir enerji sorunu vardır Isıtmada çoğunlukla soba kullanıhr. Yakılan komüre uygun sobanın kul lanılıp kullanılmadığım gün deme getirmek istedim. Bunun için nasıl bir çalışma yaptımz? BEJI Araştırmanu orta boy bir kok kömürü sobasında yaptım. Gerçekte kok komürünün sanayide kullanılması gerekır. Bu so balarda yaygm olarak linyıt komürü çeşıtleri yakıliT. Kok kömürü sobasında fark h lınyıt komürleri yakmayı denedim Her yakışta sobanın üzerıne birer litrelık su koydum. Yaktığım komür için, sobanın üzerine koyduğum suyun ısı derecelerini belirli aralıklarla olçerek grafikler çıkardım. ~ Nasıl bir ettiniz? sonuç elde • ANKARA (THA) Yüksek öğrenimini bitirip kamu kesiminde genel idari hizmet veren kişilerin, öğrenim için harcadık ları pararun kendilerine ancak 56 yıl sonra döndüğü hesaplandı. Boğaziçi Üniversitesi tarafından bu konuda yapılan «eğlUm pabssı ve yaran» konulu araştırmada, Türkiye'de bireylerin, artan gelirlerini eğitime yatırarak değerletıdirtne eğilıminde oldukları gözlendi. Araştırmada uzun vadeli harcamalar gerektiren eğitım sırasında öğrencilerin giderleri, çalışan akranlarının kazançlarına göre «kaçıntan gelir» olarak nitelendiriliyor. Kişilerin öğrenime harcadığı para 56 yıl sonra kendilerine dönecek Universite adaylarının mektup köşesi Bozkırdaki fidanlar ile seradaki fidanlar aynı mı yetişir. Seradaki fidanm her turlu ıhtiyacı saglanmış ve yetişmesi ıçın olumlu bır ortam yaratılmıştır. Oysa durum bozkırdaki firianlar ıçsn farklıdır. Bır yandan kısıth olanaklar, bır yandan da olumsuz şartlardır. Koyden geleıı öğrenciler genellikle mesleki okullara gıdtrler Ya meslek lisesi ya ticaret. Kısa yoldan hayatı kazannıak için Koyden eksık bir eğitim ve oğretimle gelen öğrencıler, buralarda bocalar kalır Hele kendi başlanna kalan oğrencıler Karnını doyurmayı mı düşunsun, soğuktan kurtulmayı mı yoksa okuldakı derslerini mi duşünsün. Durum boyle olunca kımisi baştan bırakır yarışı. Gerçi biz yarı^ı arkadan takip ederiz ama bır gun geçercesıne. Yucel ESEN / DENİZLİ Bozkırdaki ile seradaki fidanlar