Katalog

26 MAYIS 1983 KÜ L T Ü R Y A Ş A M Cumhuriyet 5 C dü Sergio Aragones / Kaktüs Yayıncılık Dünya KarikatürcUleri Dizisi/96sayfa/ 200Lİra Hakan DERMAN sanat/edebiyat Çok uzak bir ülkenin mizahı bize yakın usta çizeri Doğan Hızlan'ın iki kitabı uzerine Yazıh Öişkiler / Altm Kitaplar / 283 sayfa. Günlerde Kalan / Gür Yayınlan / 240 sayfa. Hilmi YAVUZ söylüyor. Klasik eleştiri, öznel olmak durumundadır. Kitaplarına bakarak Ilızlanlan'm 1969'dan bu yana eleştiri Uzerine düşüncelerinin değişmediğini, samnm, söyleyebüiriz. Hızian, «klasik eleştiri» anlayışı doğrultusunda sür dürüyor yazılarım. 1969'da, bilimsel / nesnel eleştiri için şöy le demişti: «Belki bir gün. bir bilim adamı, kendi dalının yön temlerini bir edebiyat eserine uygulayarak böyle bir çalışma koyar ortaya.» 1982'de Ataç üze rine yazdığı bir yazıda («Ataç Geleneği ya da Eleştirmeıun Ba ğunsi7.1ığı»)da, «Eleştirmemize bilim girmedi henfiz. Yavaş ya vaş tek tük bu glrişimlere raslanıyor. Diyellm psikoloji bilimlnin, toplum bilimin ilkelerl ışığmda bir romanm değerlendirmesi yapümalı,» diyor. Bahk mı, resirn mi ? 22 mayısta açılan Anadolu Medeniyetlori Scrgisi'nin ilk günü gezıîen böîümlerin den bıri de Arkeoloji o Müzesi ek binasında dü& nlenen «Çağdaş Türk Resim Sanatı Serjrisi»ydi. Sergiyl gezen bakanlarla beraberindek.lsr sergidekı resim ve heykeîler hakkında bilgı veren uzmanları ol dukça zorladılar. ozellikle soyut resim v e bsykellerin önünde durarak, «Bu ne anlatıyor» diyorlardı. «Yapan sanatçı burada olmadığı İçin kesin bir sey söyle. yemeyeceğiz eîendlm» diyen uzmanları Valı Ayaz, «Bunlar modern resim. ne anlıyorsanız o anlatıhyor. Anlamıyorsatnz bırakın,» diyerek lcurtardı. Picasso'nun bir sergisinde de «Balık» adlı tabloya bakan bir kadın. sanatçıva. «B« ne biçim resim, Balığa hiç bnnzemivor,» de miş «Ben balık değiJ. reslm yapıyorum.» olmuş Pl casso'nun karşılığı. D ergio Aragones, Amerika Birleşık Dev letleri'nde yaşayan Ispanyol kökenli bır Meksıkah çizer. Kaktüs Yayıncıhk, «Dünya Karikatür. cüleri Dizisi.nin ikincj kitabı olarak onun çızgilerinden derlediği albümü mayıs 1983'de aynı adla yayımladı. Aragones'in başka karlkatürlerini içeren ve yine aynı adla çıkan albümü daha önce Meta Yayınlan 1978' de yayımlamıştı. Altı renkJİ kapağin içinde, birınci hamur kagıda basılmış 50 karikatür yer alıyor Aragones' in albümünde Çoğu da bant karıkatürlerden oluşuyor. Aibuni; çocuklar. plaj. köpekler, halkın yardımcıları, kostumlü balolar. gölgeler, peri masallan, aşk ve protes tocuları işleyen karikatürler den oJuşmakta. Sergio Aragones, kayda değer ilk işıni beş yaşındayken ailesiyle birlikte çok zengm birinin gözkamaştırıcı evıni zıyarete gittiğınde yaptı. Ailesi ev sahibıyle gö rüşmelerinı sürdürürken, Sergio oturma odasmın duvarlannı tebeşirle bastan aşağı kızıldenli resimleriylo doldurmuştu. Her no kadar bu sanât gösterisi ailesmi zor durumda bıraktıysa da, dostlan Sergio'dan evlerinîn duvarlarına bir şeyler çızme sini istedıler yine de. Ilk karikatürü 16 yaşmday ken yayımlandı. Meksika Ulu sal Üniversıtesi'nde mimarhk okurken haftabk «Manana» dergisine karikatürler çiziyordu Bu arada, ülkenin çizgi • film alanında en önemli adı Don Pascual ile birlikte çalışmaya başladıÇizgi film yapımcılığımn dışında aktörlük ve filmciliğin her yönüyle uğraştı. Bu S oğan Hızian da sonunda yazılarını derledi: Yazıh Ilişküer (Inceleme, Deneme Eleştiri: Altm Kitaplar, 1983) ve Günlerde Kalan (Çağdaş Edebiyatımıza Dipnotları; Gür Yayınlan, 1983). Kitaplann ikisı de Hızlan'ın neredeyse otuz yıla yaklaşan yazarlığmdan (ilk eleş tlri yazısırun, 1955'lerde «Yankı» dergisinde yayımlandıgını biliyoruz) birer kesit sadece. Ilginç olan, Hızlan'ın her iki kıtabma aldığı yazılannm en eskı tarihlisinin, 1960 yılma ait kuramsal bir inceleme yazısı olması: «Şiir Kuramı Üzerine.» Erken 1960'h yülarda, özelhkle şiir üzerine kuramsal yazılarıy la ağırlığmı koymuştu. Hızian; giderek, kuramsal yazılarm ye rini denemeler, sonra da bütünüyle eleştiri ya da tamtma yazılan aldı. AAesut Erez'in kartviziti Edebiyatın kitlelere yaygınlaştırılması M konularda çahşmak karikatürcü içın büyük bir avanta| oldu. 1982 yılında Amerikaya, Los Angeles'e gitti. O yıl birbiri ardma 2000 ka rikatürü yayımlandı. New York'a gittiğinde de dünyanın en büyük mizah dergilerinden birj olan «Mad»da çalışmaya başladı. Aragones, «Mad» dergisinde çizdiklerin den başka kitap illüstrasyon lan. plak kapaklan ve broşürler hazırladı Bunlann dışındaki zamanınj da belgesel film çekerek değerlendüdi. Kaktüs Yayıncıhk. «en lyiyi, en güzeUi sunmayı ilke edindiğini açıklayan bir kurulug Kzinin ilk kitabı «Serre»i, çizer Tan Oral de ğerlendirmiş ve bazı 'yapıcı' eleştiriler sunmuştu. ikinci kitap Aragones'de, Oral'ın bazı önerileri gözönüne ahn mış. Örneğin arka kapakta kullanılan dil daha 'sade' ve 'anlaşılu*' biçimde yazılmış. Albüm. «Serre»deki gibi 'bir kaç' yöne çevrilmeden bakılabiliyor. Ancak ilk kitaptaki gibi, bazı karikatürler an laşılmaza yakm kararmış. Aragones'in son sayfasma bakıyoruz, dizinin üçüncü kitabmı öğrenmek için; Sergio Aragones'in koluna girmiş iki hastabakıcı onu sürükleyerek kapıya doğru çe kiyorlar Kapıdaki yazı «SON». Altta tek satırlık bir haber: «'Snoopy1 Can Yücel1 in çevirisiyle çıkıyor». Yazıh tlişkUer, Yahya Kemal'den Kemal Özer'e şiir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'ndan Selim tleri'ye roman konusu ağırlıklı olmak üzere, 20. yüzyıl Türk edebiyatmm bütün türlerini kuşatan geniş bir perspektifin içinden yazılmış yazılârdan oluşuyor. Bu yazılarda belirll bir izleğin egemen olduğu söylenemez: Tanıtıcı, toparlayıcı, yoı gösterici, deyim yerindeyse, makro düzeyde yazılar onunkisi. Gene de, Yazdı İUşküer'e aldığı yazüara bakarak, Hızlan'm belirli bir seçme yaptığını, bu seçmenin de, öznel olduğunu söyleyebiliriz. Bu doğal: çünkü eleştiri öznel'dir ona göre. Hızlan'm ele aldığı şairler, romancılar, denemeciler üstüne yazdıklarının (incelemede yargmm okura bırakılmasmdan yanadır o; ama eleştiride bu yargıyı kendısi ver mek ister), kendi deyimiyle, «klasik eleştiri» olduğunu da belirtmeliyim. Yapıta bilim yöntemi ya da «herhangi bir bilimin verileriyle yaklaşmayan eleştiriye bu adı veriyor Hızlan. 1969'da Mehmet Seyda'nın «Edebiyat Dostlan»nda, kendisine ayrüan bölümde böyle Geniş bir perspektifin içinden Hızian kitap tamtma yazılannm «yazana bir şey kazandır madığı» görüşundedir. Edeblyat Dostlan'nda günlük gazetelerdeki kitap tamtma yazarlığının, «az yerde çok şey söyIemek ve bunu çeşitli katlarm, çeşitli düzeylerin okuyucusuns ortalama bir dlile anlatmak» olduğunu belirtmiş, şöyle demişti: «İşte gazete yazısmm İn sanı yoran yanı bu!.» Hızian, son yıllarda ozellikle bu tür yazüara yöneldi. 19601ı yıllarda EUot'ı, Rlchards'ı, Leavis'i oku yan; şlirin olduğu kadar eleştirlnin de kuramsal temellerini irdeleyen Hızlan'dan, kendi ku şağımn beklediği, onun şiir ku ramcısı kimliğiyle öne çıkmasıydı. Bunu yapmadı o; smırh bir okur ve sanatçı azınJığıyla yazüı lllşki kurmak yerine, gazete yazarhğının edebiyatı geniş kitlelere yaygmlaştırmayı, onlarla yazıh ılişki kurma mis yonunu yeğledi. Gazete yazılannm, onu gerçekten yorduğunu biliyorum. Yülarca bu işi onun kadar ısrarla ve sevgıyle sürdü ren ikinci bir eleştirmen yoktur. Sevdiği yazarlardan desteğini hiçbır zaman esirgememiş tir. Bu iki kitap, Hızlan'ın sev diği şairleri, yazarlan tamtmak. yapıtlarmı büyük okur yığmlarma ulaştmnak çabasının değerbilir ürünleridir. ALÎYE eski Bakanlarından Mesut Erez'in ne kadar yoğun yaşadığmı anlamak için, görev yaphğı yerlerin listesine şöyle hlr göz atmah yetiyor. Erez'in görevleri şöyle sıralanıyor: •Eshişehir Sanayi Odası Meclisi Başkam, Esbank Îdare Meclisi Başkam, Eston Yönetim Kurulu Başkam, Enti Döküm Fabrihası Yönelim Kurulu Üyesi, Esen Makine Fabrikası Yönetim Kurulu Üyesl, Escim Yönetim K'rulu Başkanvekili, Çimento Müstahsilleri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı, Kütnhya Porselen Fabrihası Yönetim Kurulu üyesi, Türk\e İşveren Sendikalan Konfederasyonu Yönetim Kurulu üyesi, Odalar Birliği bünyesinde bulunan bütün ihtisas komisyonlannın üyesi.» Pinoehet yakında yetim!.. INOCHET Şili'de işbaşına geleli on yıl oluyor. Ünlü Friedman Okulu'nun harika çocuklanyla ülkenin ekonomisini doğrulttum derken 1983'e kadar zor dayandı. Gazetelerde ve dergilerde yer alan son haberlere bakılırsa, en yakmındakiler bile üstattan uzak durmaya bakıyortarrnış 11 mayıs günü başkent Santiago'nun sokaklannda yapılan gösterilerde, polisle çatışan halktan iki kişî ölmüş. Allende yönetimini uzun süre ağır bir dille eleştiren ve sosyalist başkanm devrilmesinde büyük payı olan sağcı «Afercurio» gazetesi bile. olup biteni «feüçümsenerek geçiştirilemeyecek bir hoşnutsuzluk» diye niteliyor. Pinochet'nin yakın gelecekte akıoeti bize Agırceza'ya düşen Karadenizli yurttaşımızı anımsattı. Babasıyla anasım öldürdügü için yargılanan Karadenizli, karar öncesınde yargıç tarafmdan uyarılmış: «Son olarak bir diyeceğin var mı?» Karadenizli boynunu bükmüş. «Adym bu öksüz ve yetime'» P Zenginin malı Son günlerde herhes zengin ulkelerin Wılliamsburg'ta yapacaklan doruk toplantısmdan sözediyor. Halbuki bu konuyu konuşanlann çoğu, toplantıya çağnlı bile değiller. Ama olsun. Ne demişler? Zenginin malı züğürtün çenesini yorar. AS. hayvanlar AGUSTOS GÜLGEÇ . NEYSE , fcORÜSURÛZ \ BEN E^EİCLER &EN DURMADAN TÇURt^Ci &OV \ / J KALIVORUM . SONKA Lüy Aşıkane tlhan Berk'in şiirleri / Adam Yaymcılık / 186 Sayfa. Kitap, «Aşıkane» adını taşımakla birlikte, tlhan Berk'in 1968 1976 "îlları arasında ilk basımları yapılan Uç yamtını, «Aşıkane» (1968), «Taşbaskısı» (1975) ve «Şenliknıne»yi (1978) içeriyor. İihan Berk de, belkl Ece Ayhan, Sevün Burak, Leyla Erbil gibi, kendi tadını yaratan, kendi okurunu oluşturan bir sanatçı. Alışılmamışa kapalı okura gelince, ona da şöyle meydan okuyor flhan Berk: «... Baştan berl alışılmışa karşı çıka cıka buraya geldim. Karşı çıkmaksa her zaman yalnızlıktır. Bizim şllr, birkaçı bir yana, hep söae dayanan şiire açık olarak gelişmlştirj» Yüreğin Burkulduğu Zaman Eray Canberk'in şiirleri / Yasko Yayınlan / 57 sayfa Daha önce yayınlanan «Kuyta Sular» adlı şiir kitabı, şiir çevirilerî ve yaalanyla tanıdığımız Eray Canberk'in bu ikinci şiir kitabı, «yüreğin Burkulduğu Zaman», 1969 1982 yılları arasında yazılmış şiirieri kapsıyor. Kitabın ikinci bölUmündeki şürler «Çocukça» başlığı altında toplanmış. «Çocuklar vc Büyükler», «Kentlerdo Taşayan Çocuklar da Oyun Oynamak tster» ve «Apartmanlarda Taşayan Çocuklann Gözlemleri» adlı üç şiirden oluşan bu bölümde, Canberk, büyük kentte yaşayan çocuklann yüksek apartmanlar arasmda boğulan çığlığını seslendiriyor: «Hey babalar abiler amcalar yönetidler / bir makina yığınma kurban etmeyin bizl / aklınıza gelsin boş arsalarda oynadığımz günler / ama şlmdi boş arsalar bile otomobfi serKİleri /oynayacak yer bırakm bizej» KİİA KİME DUM DUMA Behic AK Yirmi Aşk Şiiri ve Umutsuz Bir Şarkı Pablo Neruda'ıun şiirleri / Çevlren: Salt Maden / Varlık Yayınlan / 118 sayfa. «Yirml Aşk Şiirl v e Umutsu* Bir Şarkı», Neroda'nın yirmi yaşında yazdıgı ikinei yapıtı. Gençliginin acılan. tutkıılan ve özlemlerinln olağanüstü bir doğayla iç içe dile geldiği bu yirmi bir şiir içm Neruda şöyle diyor: «Beğenirim bn kltabı, çünkii melankolinin yanı sıra yaşama sevgisi de vardır içinde.» 1971'de Nobel Edebiyat Ödülü alan, 1973'de Şili'deki Pinoehet darbesinden hemen sonra filen Neruda, ülkesinin geleneksel kültürü temelinde giderek toplumcu anlayışı benimsedi Ama, Sait Maden'in de belirttiği gibi. «Neruda. bu küçük kitapta kendi yürek çırpıntılannı açıklamaya çalışırken her çağdaki, her toplumdaki ilkgençlik çırpıntıl&nnı da anlattı. kendi büyük şarkılarının temellertni attı bu ilk şarkılarda.» F. G. Lorca: Bütün Şiirler.l Çeviren Sait Maden / Yazko Yayınlan / 289 sayfa Salt Maden'in aslından TUrkçeleştirdiği Federico Garcia Lorca*nın bütün şiirlerinin bu ilk kitabı, tspanyol ozanın «Şilrler Kitabı», «Cinte Jondo Şiiri», «İlk Şarkılar» ve «Şarküar» adlı yapıtlarmı içeriyor. Bir yazann, hele bir ozanın tüm yapıtlannın tek bir çevirmenin kaleminden ve aynı yayınevinee bir bütünlük içinde dilimize kazandınlması, kuşkusuz çok güzel. Yazdıklan bambaşka çevirmenlerce çevrilip apayn yaymevlerince yayuüandığı için diUmizde yok olup giden kimbilir kaç büyük yazar vardır! Aşk Şiirleri Yazan: Beltolt Brecht / Çeviren: Kerem Çalışkan / Kaynak Yayınlan / 121 sayfa. Bugline dek Ülkemi2de çokça tartışılan, blrçok oyunu sahnelenen, birçok yapıtı dilimize çevrilen Brecht'in bu kez «Aşk Şiirleri»yle karşı karşıyayız. Brecht'in önemli bazı şiirlerinin Türkçeye şimdiye dek ikinci dilden aktanldığı düşünülecek olursa, Kerem Çahşkan'ın «Aşk Şiirleri»ni Almanca aslından çevirmiş olması kitabın okurlar açısmdan önem taşıması gereken bir yamm oluşturuyor. Bertolt Brecht'in «Aşk Şiirleri», yakm çalışma arkadaşı EUsabeth Hauptmann tarafmdan ünlü sanatçınm ölümünden sonra derlenmiş. Esat Tekand'm desenleriyle süslenen yapıttan bir ömek verirsek, «Zaaflar» adlı şiiriyle şöyle bir fırça darbesi vuruyor Brecht: «Senin hiç yoktu / Benfanse vardı bir tane / Seviyordum.» İnsan Kurdu Yazan: T.Dursun K / Bilgl / 151 sayfa Yayınevl Edebiyatm yanı sıra gazeteeiuk ve sinemayla aa yakın bagları olan Tank Dursun K.'nm son romanı «tnsan Kurdu», köyden kente göçün ilk durağı olan kasabayı, bu geçiş sürecinde ortaya çıkan çelişmeleri insancıl ve sevgi dolu bir yaklaşımla anlatıyor. 1961'de Gazetecilik Başan Ödülü, 1962 yılında Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü ve 1967'de Sait Faik Hikâye Armağanı kazanarı yazarın. «tnsan Kurdu»nd» göze çarpan bir öselllgi de. belki de sinemayla yakınlıgının bir sonucu sayılabilecek senaryo roman kurgusuna yönelmesi. Ikırihtebugün 26 MAYIS 1933 28 MAYIS Mümtaz KBAYEZiriN KADERL 15f2 *u£ BUSÜAl, SEKİZİNCİ' OSMAMJ PADİŞAHl U. BAYeZÎT 6O YAŞINM âi£>Û. TAHTİÇİN tEAIDİSİyU UÜCADELSG>fft O&U1 Z.SeUMt£(*AVUj0$QNUNDA Kl et&UCAN S.BAVEZİr, 2O GÜN KADA* % İSTWBUL DA ESKİSAf&Y'DA KALMJ$Tl. DAHA SONRA YAŞAMiNtN GERİ KALAN KISMtNI 6BÇİRMEK ÜZSRE OİMBTOKA')H GİDERKEN YOLCA ANÎDENH4S TALANDI.KANITIANAMAMIŞ BtR SAVA G6KE fSE ZEHl'RLENDİf. BAYEZİT'İN SON SÖZLERİMN Bfc BEDDUA OLOUĞU SÖYLENİRZ rAAISEUM'PEN ECEL ŞERBETÎ GELDİ/GĞUL, KIUCtN KESKİN AMA ÖMKÜA/ Kl2AOLQUN!* BİR EFSANEL 19Û?'OE 8U0ÜN,ÜMLÜAME [ fÜKAU SİNEMA AKTÖ/ZÛ •* = JOHN V/AYNE OOĞDU. 133O YtLLAfilNPA A4EŞLEĞE BAŞLAYAN AKTORt6ZELÜKLE YÖNETMEAI JOHN FOISD İLE YAPTlğl F/UALERLE ÜNE ULAÇTl.SL NEMAM,BİRA2 YOLDAN ÇIKMIŞ, KAV6ACJ, İÇKİYE ÛÛŞKÛA/AMA KADtNlA SAY&IU Bl'R KOVBOY TİPİ OLU$TURMUÇ7V. 137ÛVS 1379 'M OSCAR ALAN JOHN WAWE, ÇOĞU "WE£TE(&1" y 2OO ÜA$HNCİLM YAPMI$Tt. Ankara 25 (Telefonla) Gazi Çiftliğinin kuruluşunun yıldönümü dün çiftlikto tesit edilmiştir. Bu münasebetle bütün erkanı hükümet. mebusıar, büyük memurlar çiftliğe gitmişlerdir. Saat 4.5'ta kalkan bir tren davetlllert çiftliğe götürmüş, davetliler hazırlanan büfede izaz edilmişlerdir. Gazi Çiftliği'nin yıldönümü nı takımdan Zarlf Bey* bir sen« boykot oezası vermiştir. Zarlf Bey bu karan haksız bulmu» r e Galatasaray tdare Heyeüni dava etmiştir. Spor hayatımızda şimdiye kadar görülmemiş olan bu dava bakalım n»sıl neticelenecek? Galatasaray Kulübü îdare Heyeti, Galatasaray îstanbulspor B takımları maçında Galatasaray oyunculannı oynamamaya teşvik ettiğinden dolayı ay Spor hayatımızda görülmemiş bir dava Eskişehir'de şiddetll zelzele Eskişehir 25 (Hususi) Geceyansı kuvvetli bir zelzele oldu. Evlerde, otel lerde bulunan halk sokaklara fırladı. Zebelenin 4 saniye devam ettiği tahmin edilmektedir. Kahvelerde bulunan halk dışarı çıkmak telaşesi ile camlan kırdı.