Katalog

19 MAYIS 1983 KÜLTÜR YAŞAM Cumhuriyet 5 C Yi inceleme/arastırma muştur, Erdiiek'e göre siyasal ve bürokratik yöneticiler, ülkenin iktisadi gelişmesini yabancı etkilerden mümkün olduğu kadar uzak tutmak endişesiyJe, ekonomiyt makro düzeyden firma düzeyiae kadar her düzeyde yönlendirmeye çalışmışlardır. Dış borçlanmalarm doğrudan ya bancı sermaye yatırımlanna tercih edilmiş olması kendi kendine yeterli, otarşik bir ekonominin dış borçlanma yoluyla gerçekleştirilebilece ğine ilişkin görüşlerle açıklanabilir. Türk özel sektörü de (arada sırada itiraz sesleri yükseltmekle birîikte) yönetirai, gerek iç kaynak dağılımmda piyasa mekarJz masmın rolünü önemli ölçüde sınırlama ve gerekse esmırlı tutmuş, fakat lümüyle olanaksız kılmamıştır. Zı ra bazı yatınmlara Kapı açık bırakılarak. bunların varlığı ve yabancı yaıınmların özendirileceğine ilişkin vaadlerle Batılı sanayıleşmiş ülkelerden ve ulnslararası mali kuruiuşlardan kredi sağlamanın daha kolay olacagı düşünülmüştür. 24 Ocak kararlanyla ya bancı sermaye yatınmlanna karşı daha liberal bir tutum benimsenmiş olmasına rağmen. sonuç değişmemiş, yabancı yatınmlar eskıden ol duğu gibi, esas olarak dış pazarlarda rekabet gücü olmayan ve iç pazara dönük alanlara yönelmeye devam etmiştir Eserinde Türkiye ekonomisi bakımından alınmasım sJSSS *«**«*• Emin Çölaşan / 24 Ocak: Bir Dönemin Perde Arkası Yurt dışmdan ekonomi incelemeleri »urt dışmdaki çeşıtli üniversite ve araştırma merkezlennae çalışan genç ve değerli bilim adamlarımız giderek çoğalıyor; çeşitli konularda ve Türkiy e üzerina önemlt çahşmalar ortaya ko yuyorlar. Bu yazıda yurt dışında çalışan bilim adamlanmızın son zamanlarda yayımlanan iki kitabmı tanıtmak istiyorum. dıktan sonra, Harvard ve Case Western Reserve Ünıversiteleri'nde öğretim üyeüği yaptı. Tanıttıgımız esenni Almanya'nın Kiel Üniversitesi'nde araştırmacı olarak bulunduğu sırada yazdı Şırn di ABD'nin VVashington'daki Ulusal Bilim Kurumu'nda çalışıyor. Ankara dan Göle'ye Hat mı var? ÜRKtYE Ziraat Ban kası Genel Müdürlüğünün 242140 numarah santral tele. fonundan, santralda çalışan l'nolu hamm memur Ziraat Bankasj Göle Şube Müdürünü şehirlerarasma yazdırdı. Günlerden 9 Mayıs 1983 Pazartesiydi, saat de henüz 10.30'u göstcriyordu. Santralda görevli memu Milllyet Yayınlan, 1983, 332 s. İstanbul Bu kitaplardan ilki, Asun Erdilek'in Batı Almanya'da Kiel Üniversitesi Dünya Ekonomisi Enstitüsü tarafından yaymlanan eseri. Ingilizce olarak kaleme alınan kitabin tam başlıği: Direct Foreign Investment in Turkish Manufacturing: An Analysts of the Conflictlng Objecöves and Frustrated Erdilek, Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye Expectations of a Host Country (Turk Sanayiinde Ya yatmmlarının sımrh kalmış olmasını, siyasal ve bancı Doğrudan Yatırımlan bürokratik önderliğin dış borçlanma yoluyla ken. Bir Ülkenin Çelişen Amaç di kendine yeter bir ekonomi kurulabileceğine lan ve GerçekJeşemeyen Beklentilen) (Tübingen inanmasıyla açıklıyor. 1982). Inceleme esas olarak gerçekten çok ilginç bir soru konomiyi uluslararası reka gerekli gördüğü bazı önlemyu, Türkiye'de doğrudan bete kapatma konusunda des lere de değinen Erdilek, Tur yabancı sermaye yatırım teklemekten geri durmareüs gut Özal'in mimarlığını yaplannın neden çok smır tır. Zira devletin garanü tığı Türk ekonomısini içte h kaldığı sorusunu ya ettiği kapalı pazarlarda aşı ve dışta daha rekabetçi bir nıtlamaya çalışıyor. Bu a rı kârlar elde edilebilmıştir. temele oturtma politikasmın, maçla Türkiye'de yabancı Ithal ikameci sanayileşme gerek devlet tarafından des yatırımlann nedenlermi (ya politikasınm sürdürülmesi teklenmeye alışmış sanayı bancı yatırımcılann duy dış kredilerle ve yurt dışın kesimlerinin ve gereKSe oduğu istek ve alınan özen da çalışan Türk işçilerinın konomiye müdahaleci gelene dirici önlemler) v e öonuçla sağladıklan dövizlerle müm ğini sürdüren devlet bürokrını (bu yatınmların sana kün olmuştur. Bu kaynak'ar rasisinin muhalefetiyle karşı yileşme. GSMH, ihracat. is uluslararası piyasada hiç bir laşmasma dikkat çekıyor. tihdam, vs.. üzetlne doğru rekabet gücü bulunmayan Erdilek'in incelemesi, özel dan ve dolaylı etkilerini) ir alanlara yapılan yatınmlar olarak yabancı sermaye yadeliyor. da ya da tüketimde kuilaml tırımlan konusuna ve «jenel 1077 yüı sonunda Türki mıştır. İhracat olanakları olarak Türk ekonomisi V9 ye'de sanayi yatjrımlan bu m artırmayan bu politika siyasetinln bazı önemli solunan yabancı firmalardan ile ülke 1978'de uluslararası runlanna ışık tutar nıtelıkgörüşmeler ve anket yohıy iflasın eşiğine gelmiştir. te bir çalışma. Erdilek (d. la sağlanan verilere daysErdilek'e göre otarşik e 1945) ekonomi dalındaki dok nan araş tırma, yabancı ser konomi hedefi, doğrudan ya torasını ABD'nin Harvard maye yatınmlannın Türk bancı sermaye yatırırnlannJ Ünlversitesi'nde tamamla sanayiinin gelişmesındeki katkısının sınırU kalışını uy gulanan resmi politikalarla açıklıyor. Erdilek'e göre, uygulanmış olan (gümrük duIsmail BAYER varlanyla dış reKabettan korunan ve esas olarak iç pazara yönelen) ithal ıKaroe sçüerin ölmesi veya yaralanmasıyla sonuçlanan iş kafcaları;' gerekli sağhk önlemleri alinmad:gı için oluşan ci sanayileşme politikası ı>meslek hastahkları; zamanında ödenmöyen ücretler, yazun vâdede otarşik (kendı sal olmayan'nedenlerle iş aktinin feshi; Kurum'a yatırükendine yeterli) bir ekonomi sendika ayrımı nedenıyle kurulmasını amaçlamışti''. mayan Sosyal Sigorta primleri, Bu ve benzeri davn»nışlara farklı muameleye tabi tutulan işçiler... karBu polıtika. Türkiye Cumhu şı işçi nasıl korunacaktır? Doç. Dr. Hasan Bıyıklı, Gazi Üniversiriyeti'njn Ösmanlı Devletın tesi'nin istifa eden öğrctinı üyelerinden, Sosyal Ceza Hukuku den devraldığı, devletin eko (Gazl Ü. Yayını, Ankara 1983), isimli kitabında, ceza yoluyla işnomik hayata her alanda çiterin korunması yöntemlerini karşılaşürmalı olarak incelıyor. müdahale geleneği ıle yaîşçilerln özel olarak korunması gereksinimini doğuran tarüıi kından ılışkılidir. Kapitü nedenleri ve bu nedenlere bağlı olarak hukuk anlayışındakı evlasyonlarla yaşanan acı de rimi irdeleyen yazar, giriş bölümünde, ceza hukuku ve ahlâk neyler unutulmamıştır. Men arasındaki ilişkileıl ele alıyor. Fikn ve ahl&ki dayanaklardan deres'in 1950'lerde uyguladr yoksun ceza kurallarınm etkili olamacUğını gözlemleyen Bıyıklı, ğı aç>k kapı politikası ve doğayı veya tüketiciyi korumak amacıyla çıkartılmış yasalar gibi, sosyal yasalarda yer alan ceza yaptırımlan için, toplumumuz1960'lann ortalanndan itıba da fikri ve ahlâki temellerin henüz yaratılmamış olduğu görüşünü ren sağ ve sol uç akımlann ileri sürüyor. Yazara göre «...Toplumun fikri ve ahlâKi gelişmeetkileri yabancı sermaye ya sinin her zaman önünde giden teknolojik gelişme, yeni suç türtınmlarına karşı görüşlerm lerinin yaratılmasmı zorunlu kümakta, ancak teknoıojik gelişme güçlenmesine katkıda bulun Eibi, bu gelişmenin yarattığı yeni suç türleri de iikri ve ahlâki temelden yoksun kalmaîctadır.y Oysa, özel yasalarla Kabul edilen suç türleri, kamu vicdamnda ve ceza kanunu sistematik yar pısı içinde lâyık oldukları yeri alarak, uzun vadede, daha toplumsai, yararcı ve insancıl bir ceza hukukunun doğmasım sağlar yacaktır. Bu açıdan sosyal ceza hukuku, pilot hukuk dalı olmaya namzettir. Bıyıklı'ya göre, sosyal ceza hukukunun yeterlnce etkili olmamasının başka nedenleri de var. tşverenler için öngörülen cezalann mütevazi bir akşam yemeğinde ödediklerl hesap tutannı DOĞA VE BİLİM, aşmayacak kadar düşük tutulmuş olması; çoğu para cezası olan Sayı:14,Nisanl983 yaptınmlann jşverenler tarafından maliyetlere veya vergllere aksettirllerek fazlasıyla geri alınması yollarının kapatılmamış buÜlkemlzin nltelikli popü lunması; suç sayılan fiil için işverene, belirll bir miktar parayı ler blllm dergilerinden Do ödeyerek kamu davasınm açılmasım önleme veya düşürme olağa ve Bilim ikl ayda bir ya nağı veren önödeme kurumu; iş teftişinin yeterslzllği ve nihayet yınlanıyor. Derginin son iş müfettışlerine tamnan ve işlendiğini gördükleri suçu savcılısayısında yeralan katkılar ğa ihbar etmeme yetkisi demek olan önel verme kurumu bunarasmda E. Avşar'ın «Re lardan en önemlileri... Bıyıklı, kitabmm önsözünde, İş mevzuatmda köklü eteğlşiklatlvlte Kuramı: Doğuşu ve Sonuçları.» M. Kışlalıoğlu liklerin beklendıği bir sırada kitabının yayına girmesinden rahatsız olmadığım belirtiyor ve bunu şöyle açıklıyor: «Sosyal yave P. Berkes'in «Biyolojik salarda köklü değişiklikler yapılsa, hatta önemli geri adımlar atıl Birikim Nedir?» başlıklı in sa bile, yurürlükten kaldırılması düşünülen yasalann yarattığı celemelerl bulunuyor. Der 'sosyal anlayışın' ortadan kaldırımıası olanak dışıdır.» güıin yazışma adresi: P.K. îşçi işveren ilişkileriyle ilgili herkesin, özellikle aendlkacı, Savcı ve Çalışma Bakanlığı müfettişlerinin okumalan gereken 10, Kızıltoprak tstanbul. önemli bir yapıt Türkiye'de Yabancı Yatırımlar Neden Sınırh Kaldı? Sanayide Türkiye'nin Mukayeseli Üstüniükleri Bu yazıda değinm9k istediğimiz ikinci kitap, yurt dışmda yapılan Türkiye ile ilgili incelemelerin en yeıülerinden biri. Stockholm Üniversitesi Uluslaıarası Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü mensuplarından Refik Erzan'm doktora tsz çalışması Turkey's Comparative Advantage, Production and Trade Patterns in Manufactures (Türkiye'nin Sanayi Mallarmda Mukayeseii Üstünlük, Üretim ve Ticare«ı) (Stockholm, Mart 1983) adını taşıyor Yogun ve titiz bir çalışıra nuı ürünü olan bu inceiame, Türkiye'nin hangi kategori sanayi mallannda mukayeseli üstünlüğe sahıp olduğu sorusunu araştınyor. Toplam sermaye kaynaklarınin nisbeten zayıf olması nedeniyle Türkiye'nin emek yoğun mallarda mukayeseli üstünlüğe sahip olduğu sonucuna varıyor. Aynca, Tür kiye'de ithal ikameci sanayileşme stratejisi gereği uygulanan koruma politikalarmın iç pazarın darlığı nedeniyle eksik rekabete. düşük kapasite kullanımma ve verimsiz üretim teknik ve ölçekleri seçimine yol açtığı savunuluyor. Bu kitaptan edinmek ısteyenlerin «Institute for International Economic Studies, University of Stockholm îsvcç» adresine başvurmalan gerekiyor. Milllyet gazetesl yazarlarmdan Emin Çölaşan bu kitapta Ekim 1979'da Demiıel hüküms tinin kuruluşundan 12 Eylül'e kadar geçen (ve yazarm 24 Ocak döneminin birinci aşaması olarak nitelendirdiği) sürenin «perde arkasını» anlatıyor. Türk ekonomi politikası açısın dan bir dönüm noktası olan 24 Ocak kararlannın almış sürecinl, bu kararlara katılan als törleri ve günlük gelişmeleri izleyerek sergileyen çok ilginç bir eser. T re deneylmll olduğu için, Kars'ın bu şirin ilceslne t3lofonu «Yıldırım» olarak yaz dırmıştı. Hem Göle'yi isteyen yetklli, hem de santral memuresi beklemeye ba^ladılar. Akşam mesai saati bitimine yakın sonuç alamaymca tekrar şehirlprarasını arayıp durumu oğrenmek istediler. Bağlamaya çahşıyoruz» yanıtı alıp biraz Franz Babinger / Osmanh Tarih Yazarlan ve Eserleri Çev. Coşkun Üçok, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayııu, Ankara 1982, 502 s. Ünlü Alman TUrkologu Pranz Bablnger'in Osmanlı tarlhi araştırmacüan için zorunlu bir başvuru kaynağı olan tanınmış yapıtmın Prof. Dr. Coşkun Üçok tarafından yapılan çevirisi yayınlandı. Babinger'in yapıtmda 400'e yakın Osmanlı tarih yazannın kısa biyografisi ve eserleri ile ilgili kaynaklar veriliyor. Osmanlı tarih yazarlan konusunda bir yeni yayın da M. Orhan Bayrak'm Osmanlı Tarihl Yazarlan: Biyografi Blb liyografya (Osmanlı Yayınevi, İstanbul 1982, 248 s.) adlı çalışması. Niyazi Öktem / Hukuk Felsefesi tçdal Neşriyat, İstanbul 1983. 318 s. Î.Ü. Hukuk Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Niyazi Öktem'in fakültede verdiği hukuk felsefesi derslerini biraraya getiren kitabı, öğrenciler kadar, konuya merak duyanlann da çok yararlanacakları bir giriş kitabı niteliğinı taşıyor. Oktem'in Fenomenoloji ve Hukuk adlı yapıtını 27.5.1982 tarihli say famızda ayrmtılı olarak tamtmıştik. • ART ayında geçmiş ve bize geç ulaşmış bir haber. Ama hamu kuruluşlarımn acıklı duru^ u yansıtması bakımından ilginç. Benzat Inan ve Salih Bak, 18/3/1983 günü saat 13.0014.00 arası Samsun Merkez Postanesi'ne girdiler. Polis SSK Gıresun Hastanesi Kolefi'ne telefon edecehlerdi. Telefonu bilmiyorlardı, BaşJıekimi göz mütehassısı kent içinde telefon kulübesi yoktıı, postaneyi yeğleme Tuncay Ozer ile yine göz lennin nedeni de buydu. Celin görün ki, ıewn satan mütehassısı olan eşi Dr. postanede rehber bulunamadı. Görevliye sorulduğunda Duygu özer, aynı muayeda, sert bir sesle, «Yoh dedik ya kardeşim. çaldüar'.» nehanede çalışıyorlardı. Özerlerin Gazi Caddesindeki karşüığı alındı. Ama görevli Allahtan, akıl ögretmeyi muayenehanelenne gelen de unutmadi: 'Bir jeton daha ahn ve Ol'den sorun.» hasta sayısı da epey kalabalıktı. Ancak, hastalarm Tuncay Özer'i mi, yoksa Duygu Özer'i mi yeğledikîe Türkiye Tabiatmı Koruma Demeği, Kayseri'de, Erciyas ri belli olmuyordu. nr. Dağı eteklerinde bulunan ve yetkılilerce tarım alanına dönüş Tuncay Özer hastalarm kentürülmesi girişimlerinde bulunulan Sultan Sazhğı için Bir disi için geldiklerini savukoruma kampanyası başlattı. Sultan Sazlığı'nda yaşayan on nurken eşi de kendisi için binlerce göçmen ve yerli kuşun içinde flamingolar 40 cıni aş geldîklerini söylüyordu. Sa km sayılanyla önemli bir yer tutuyor. Önemli bir yer tut nunda çekişme büyüdü ve makla da kalmayıp, Türkiye'yi göç mevsimlerinde «Flamingo Dr. Tuncay Özer az ilerde Yolu» haline şetiriyor. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği'n yeni bir muayenehans açace flamingolan kcrumak için İş Bankası Ankara Yenişehır rak. hasta'annı orada kaŞubesi'nde 3912 noltı hesap açıldı. «Flamingo Yolu»na katkıda bul etmeye 'ba'jlach. Bu işte bulunmak isteyenier söz konusu hesaba bağışta bulunabilir. acaba Idm kazandı? M Samsun Merkez Postanesi'nden naklen daha beklediler. Ses yok. 10 Mayıs olmuştu. Sabah erkenden yine aradılar Şehirlerarasını. Yanıt, «Zor bağlanıyor, çalışiyoruz» oldu. Aynı durum bütün gün sürdü. 11 mayıs çarşamba günü de durum değişmeyince yetkili Ulaştırma Bakanlığına başvurdu. Edindiğı bılgıye göre bir anza yoktu, Sonuçta Ulaf.tırma Bakanhğı'ndan da «Bekleyin» yanıtı geldl. Günler çabuk geçiyor, onlar bekliyorlardı. Elbet Göle Ziraat Bankası Mudürüyle bağlanü kurulacaktı. Perşembe günü mesai saati bitince umırtlan iyiden iyiye kınlnuştı. Oysa yanılıyorlardı. Türkiye umutların hiçbir zaman kırılmaması gereken bir ülkcydi. Çıkmayan candan hep u, mut vardı. Nıtekım 9 mayıs ta yıldırım yazdınlan telefondan 13 mayıs cuma günü ses geldi. Beklenen telefon, beklenen sesti bu. Saat 15'i göstenyordu. Kabaca bir hesapla AnkaraGöle yıldınm telefon tam yüz buçulc saat sonra bağianmıştı. Herkesin gözü aydındı... Karıkoca rekabetinin böyîesi Flamingo Yolu'na katkı Sosyal ceza hukuku I: / O. HEP AYNI Ş SoVi.e.yfp DÜN GBCB A « && $#.«• Süreli yayınlardan KİM KİME DUİfl DUMA MALİYE Dergisi, Sayı: 61, Ocak.Şubat 1983 Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu'nca iki ayda bir ya yınlanmakta olan dergi Iktlsat ve maliye konulannda telif ve ceviri makalelere yer veriyor. Dergi için başvuru adresi: Maliye Bk. Tetkik Kurulu Bşk. Yayın Md. Atatürk Bul. 66, Yenişehlr Ankara. Dünyada Neler Oluyor? Ekonomik ve Jeopolitik Dünya Yıllıgı 1983 .ransa'nın ünlü Maspe da Alternatif Yayıncüık tara'ro yayınevi tarafından fından yayınlandı (İstanbul, çıkanlmakta olan L' Nisan 1983, 522 s.). Ülkeler, Etat du Monde adlı yıl geçen yü boyunca dünyada clık, aralannda Yvos Lacoste' lup bitenler, çeşitli konularda un da bulunduğu bir kurulca hazırlanıyor. Yıîlığa katkıda istatistik veriler hakkmda en bulunanlar arasmda birçok ta taze bilgileri toplu olarak elaltında bulundurmak lsteyenler nmmış yazar yeralıyor. 1982 yılhğı gibi 1983 yülığı İçin çok yararlı bir kaynak. Fi 5O 19 Mayıs 1919 Gazlnln millî mü cadeleye başlamak üzere Samsunda Anadoluya ayak bastığı gündür. Samsun bu büyük günün yıldönümünü tes'it etmek üzere bugün büyük tezahürat yapacak, eşsiz Kahraman İçin beslediği şükran duygularmı bir daha bildirmekte btitün mlllete tercüman olacaktır. Ankara 18 (Telefonla) Tütün inhlsar idaresi nıemleketin 96 yerinde tütünlerin muhafazası için ambarlar Tbrihte 1933 19B3 19 MAYIS 1933 19 MAYIS MUSTAFAKEMAL SAMSUNDA 19f9'DAt MUSTAFA KEMAL PA$A,SAMS(JNA ÇKTI. m. OROU MÜ*ETTİ$Ü£İNE ATAMAM MUSTAFA KEMAL, 16 AMV/SrA ı'gTAMŞULDAN BİHDİĞİj KAPTAN İSMAİL WUXI YÖfJE. TİMİNDBKİ BAHD/RMA VAPuRU ite İ9A4A YIS SAAT O? 'O£ SAMSUN'A UL4$Ml$TI. ' YANINDA İ8RAHİM TAu(ÖAIGÖe£H~), Dr R£. PİK(ŞAYMM) HÜ£f>£V(G££ED£) V£ KAZlM .PUSLU 8İB HAVAOA L İSK£L£YE ÇJMm. İN&IL/Z i$&ALİ ALT/AIDAM/ GAMSUN'UAl, Bu AHŞAP /Sf£B~ LESİAİDE ÖZ£L 8/fi KARS/LAMA YAPflA * MAM/$T/ US $ BJUAL K£A/77£ 25 MAY/SA ÛSĞ/A/ MLACAKySOM&l SÛ AMADDLU İÇL£J?WE O SÛ'yü* YOL YOLCULU&UNA &A$UYACAKT7. 19 Mayıs yapmak üzere ve 15 senede ödenmek şartile 3 milyon küsur llra sarîına mec listen mezuniyet istemektedir. Ankara 18 (Telefonla) Temyiz mahkemesinin ağustosta Ankaraya nakli lâyihası meclls ruznamesine alınınıştır. Atlna 18 (a.a.) Keriman Halis Hanım yanında babası olduğu halde dün Mısır'dan Atina'ya gelmiş ve gece îstanbul'a hareket etmiştir. (Keriman Hanım bugün îstanbul'a gelecektir.) Temyizîn nakli Keriman H. bugün geliyor Tütün İnhisan