Katalog

21 MART 1983 EKONOM Cumhuriyet 9 EKONOMİDE, GÛNÜN AYNASI Ankara Ticaret Odası Başkanı Güngör Yener: 1983 programı îhracat hedefi düsiirüldü ANKARA, (THA) Ulusiararası ekonomik konJonktürde meydana gelen son gelişmeler ve özelükle de petrc! fiyatlarının düşmeye başlaması üstüne 1983 yıh programında öngörülen ödemeler dengesi hedeflerinin revizo edümesi kararlaştınldı. Maliye Bakanhgı ve Devlet Planiama Teşkilatı yetkililerinden ahnan bilgiye göre, programda 1983 yılı için öngörüien 7,1 tnilyar dolarhk ihracat hedefinin 6.8 milyar dolara, 10 milyar doiarlık ithalat hedefinin de 9,5 milyar dolara düşürülmesi öngörülüyor. Yetkilüer. 7,1 milyar dolarhk ihracat hedefinin revize edilerek 6.8 müyar dolara düşOrülmesinin ihracaUa bir miktar azalma kaygısından çok ihraç ürünlerimizin dış piyasalardaki fiyatlarının düşmesı V.e ilçili oldugunu belirttiler. "AET'ye verilecek en güzel yanıt, ABD'ye acılmaktır,, ANKARA (Cumhuriyet Bü rosu) Ankara Ticaret O dası Baskanı Güngör Yener, Avrupa Ekonomik lopluluğu'nun Türkiye'den yapılan tekstil sanayi ürünlerine koyduğu kısıtlamanın. eko nomik olmaktan çok siyasi baskılar sonucu almmış bir karar olduğunu belirterek, «AET'ye verilecek en güzel cevap Amerikan pazarlarına acılmaktır» dedl. Yener dün yaptıgı açıkla mada, ilk bakışta Türk eko nomisine bir darbe btçlmin de yorumlanabilecek olan bu karann. aslında Rellşmiş ve bütün dünya ile reknbet edebilecek bir düzeye gelmiş olan Türk tekstil sa nayii için itici bir güç ola cağını beürtti. Yener konuya illşkin şu görüşlerl savundu: «Türkiye için yapılacak, ekonomik yapttrımlar yine ekonomik tedbirlerlc karşılık vermek olacaktır. Devletin saglathgı yüzde 70lik navlun sühvansiyon imkanlarmdan faydalanılarak mutlaka Aınrrikan paznrlarına açıima saglanmnlıdır. Afrika ve Üçiincii Dinıya illkeleri de pazar açısından önenıli bir potansiyele sahiptir. Busiin Türkiye AET iiikclerine yaptıjn top tan yılhk tnkstil Uriinleri sa tışını bir dıtaıla bir tek Amerikan firmasına yapabilir. I)ış pîyasaya, foellikle Amerikan piyasasına açılma ve grirrne başarısı. nüyük talep miktarlarımn karşılanması bakımından ancak birleşmiiş ihrarat f'rma ve şirkPtleri ile miimkiin olabilecektir. Bu yapılahi1di»in de, AET'ye boyun egmeksizin en etkili cevap ekonomik oiarak vcrilnıiş olacaktır.» Osman ULAGAY Heves ve Hüsraıı yeterli degil. Hevesin hesap kltapla, plânh büyüme stratejisiyle, lyi organizasyonla, geleceğe yöne'ik doğru tahminle desteklenmesi şart. Bunları önemsemeyip yalnızca hevesle bir yerlere varmak isteyenlerin amaçlauıkları yere varmadan hüsranla karşılaşmaları ise galiba kaçmılmaz. îşte ünlü bankerlerimiz. «Tasarruf sahibinin sömüriilmesinl fiıılemek» İçin astronomik faizîer verdiler de ne oldu? Tasarruf sahibi sonanda kârlı mı çıktı, zararlı mı? Ekonomide dengeler bu sayede dü/eldi mi, bozuldu mu? Hesapkitap yapmadan kahraman olmaya kalkışan barıkerlerin serüveni nasıl noktalandı? Ve işte hızlı büyüme hevesiyle bankacılık dahil döıt bir alana birden Serbest piyasa ekonomislnden saldıran genç sermaye gruplarımız. Hesapkitap yapmadan faiz yanşma beklenenler arasmda şunlar vardı: giren. grup şirketleri büyüyecek diye • Dövlz kurlan ve fatzler dahil e bol kesednn kredl dağıtan bankalarıkonomide tüm fiyatlar arz ve talebe na ne oldu? Kışkırtıcı edasıyla satm pöre piyasada belirlcnecek, piyasa aldıkları şlrketler ne olacak? Birkaç alanda uzmanlaşmak yerine akla gedengnleri böylece kurulacaktı. lebilecek her alana el atma hevesîne • Devletîn ekonomiye mildahalesl kapılan bu gruplar geleceğin Türkiye' asgariye indirilecek, piyasadaki koşul sinde nasıl bir rol oynayacak? BuRün lara ayak uyduraınayan firmalar tas vanlan noktada başarısızhkları için fiye olurken yerlerine daha saflıklı nasıl bir bedel ödeyecekler? firmalar do^up yeşerecekti. Böylece ekonomi. biinyesine yük olan mali, sınal Bankerlerin ve bazı hızlı sermaye kuruluşlardan kurtulacak, saglam bün gruplarının hüsranla sonuçlanan seyeli kuruluşlara kavuşacaktı. rüvenlerini izleyenler arasmda en yaygm kesimi hiç kuşkusuz kl son • Rekabet koşullan ekonomide tiç yılda hevese dahl kapılmayanlar tekellerin egemenligini sınırlayacak, oluşturuyor. Dışa açılma umudu olmaiç ve dış rckahelin gelişmesi firmaları yan sanayiciyi, rafmı dolduramayan daha ucuz ve kaliieli üretime zorlaya esnafı. iş arayan emekçiyi, artmayan caktı. gerçek ücretiyîe yaşam standardım • Bu ortanıda ülkede demokrasl korumaya çabalayan işçl ya da memuru bu arada saymak mümkün. de gelişip serpilccekti. Üc yıl sonra sormak gerek: Bunlardan acaba hangilerl gerçeklesti? Hangi piyasalarda tam rekabet sağlandı, fiyatlar ekonomidışı güçlerin etkisl olmadan belirlendi? Piyasadakl koşullara ayak uyduramayan hangl firma. hangi banka kaderiyle basbaşa bırakıldı? Hangllerine devlet arka çıkmak geregini duydu? Ucuz ve kaliteli Uretim sağlanabildi ml? Aynntılara girmeden sonuçlan Bzetlemek gerekirse Türkiye'ue serbest piyasa ekonomisine geçme heveslnin üç yılhk bllançosa hüsranla sonuçlanmıştır. 24 Ocak kararları büyflme ve yatırım hevesini büyük ölçüde kırma pahasına ekonomide bazı dengelert yeniden kurmayı başarmış. serbest piyasa ekonomisine geçiş senaryosunun ise ne kendisi ne de sonuçlan gerçekleşebllmlştir. Serbest piyasa ekonomlsinde başarı için ön koşullardan biri kuşkusuz ki heves unsuru. Ancak geçen hafta yaşanan nlayların da bir kez daha gösterdigi gibl başarı için gerekli olan heves unsuru tek başına başarı için Yanl blr tarafta heveslerlnl tatmln etmek içJn sonucları kendilerl ve yenl ekonoml içln hüsran olabllecek serüvenlere girme olanağmı rahatça bulan ve bunun bedelini nasıl ödeyeceklerl henüz açıkhkla belli olmayan kimseler. öbür tarafta ekonomik durumunu geliştirmek için gerekli olan heves unsumnu büyük ölcOde yitirmiş. gelişmeye adeta küsmüş bir çofunlufc. Türkiye'nln bu tablodan yola çıkarak hızlı büyümeye geçmesl hiç de kolay olacaga benzemîyor. Gelecekte saglıkh büyüyen blr ekonoml ve dengell blr toplumsal dttzeni amaçlayanlar hüsrana uSramak istemiyorlarsa fincelikle bu çelişkiyi çözmek zorundalar. Ekonomide topyekün bflyüme ancak yaygın kesimlerln bu çabaya hevesle katılmalarıyla mümkün oiabilir. Ayrıca heveslerln hesapla kitapla, bilgiyle beceriyle desteklenmesi şarttır. Bunu sağlayacak koşulları yaratmadan mucizeler beklemek olsa olsa kendi kendimizi aldatmaK o!ur. Heves ve hüsran Arapça kökenll iki sözcük. Heves sözcüğünü «blr seyle uğraşma istcği» diye tanımlayan Türk Dil Kurumu Sözlüğü'nde hüsran sözciiğünün karşısmda İse şunlar yazıyor: «Zarar, ziyan. Beklcnen s«"y'n elde edilememesi yüzünden duyulan acı, yokluk acısı.» Türkiye 1930'li yıllara serbest piyasa ekonomisino peçme hevesiyle girdi. 24 Ocak kararları, ekonomide bozulan dsngeleri ve istikrarı saglama amacının yanısıra piyasa güçlerlnin belirleyicl olacagı bir ekonomik yapıya geçişi de amaçlıyordu. Karanarın ateş11 savunucuları bu konuda oldukça iylmser görünüyorlar. piyasa ekonomisinin tılsımh işleyişiyle pek çok sorunu çözeceğinî bftlirtiyorlardı. ABD Tanm Bakanı Ankaraya geliyor VVASHÎNGTON, (ANKA) Birieşik Amerika Tanm Bakanı John Block, önumüz deki gtirılerde Ankara'yı sa yaret eclecek Block'un Tumıs. Mısır ve Suucii Araöıs tan ıle Türkiye'yi kapsayan bir clizi geziye çıkacağı ve esas amaeımn Amerikan ta nmsa: üriinlerine pazar bul mak olduğu kaydediliyor. Birieşik Amerika Tanm Bakar.ınm Ankara'da meslektası Sabahattin özbek ile yapaoağı görüşmelerde, ortak tarımsal projelenn başlatılması olanaklarının araştınlacağı belirtiliyor. Birieşik Amerika Tanm Ba kanma bu ziyaretinde tanmsal btrliklertn temsilcile ri de eşlik edecek. Bakanın yapaeagı ziyaretin 2 nisan ta rihlnde son bulacağı belirtil di. Süpermarketbakkal kavgası Kapanan bakkallar haksız rekabetten sikâyet ediyor Barış KUDAR İZMtR Süper marketlerle rekabet edemeyen bakkallar hızla kapanıyor. İzmir Bakkallar Derneğine göre bir yıl 1çinde kapanan bakkal sayısı 150'yi aşarken açılan süper market sayısı ise 1982 yılmda 90'dan 105'e çıktı. Kapanan 'ıakkailar haksiz rekabetten ya kınırlarken süper market sahiplerj tüketiciye ucuz mal sağ ladıklarmı belirtiyorlar. Bakkallar Demegi Başkanı ise «Süper marketler 607 sayılı ya saya aykın dnvramyorlar. Ayn ca hnnlar nasıl fnbrika mal'yc tinln altında satış yap'hîliyorlar? Konlrol eden yok» diyor. Nüfus artışı ila yaygınlaşan tüketim pgilimini karşilamnk amacıvla her soknkta Vıakkal aç'lması devrinin kapandıgı bıınun verine her {ki sokakta bir siipsr market açılmaya baş Iand:;5ı kaydediliyor. Çoİ? mik tarda çeşitll gıda ve ttiketim maddcsi bulundurabilen süper marketler «sürümden» kazanmak için mallarm fiyatlarım piyasa fiyatlarının altında tutuyorlar. Bu nedenle müşterisi ni yitiren bakkaüar kapanmak duruniı;nda kalıyor. Yap'lan saptamaya göre, geçen yıldan bu güne def»in 150'yi aşkın bak kal kepenk indirirken toptaıı pıda maddeleri spiıcılin ile süper market sayısı jnlzde 15 oranmrta bir artiş gösteriyor. KAPATMA NFDENİ Kapanan bakkal sahipîeri sil per market adı altında nçilan ve her türlü tüketim maddesini piyasa fiyatlarının altında satmaya başlayan işyeılerinin rekabetine dayanamadıklannı, versilerin ödenmısinds güç du rumda kaldıklannı belirtiyorlar. 10 bin 600 üyeli tzmir Bakkallar DerneSi Başkanı B3 rnazan ArsUn. bu durumu şöy le dile getiriyor: «Kimin. lıangi para ile ve nereden aldığı ruhsatla açtıği bclli olmayan süper marketler, bakkilh'rın yaşam şansını azal iıvor. Bu fgyerlcrl dükkânlannı tıkahasa doldurduk'arı mallan ncuzn satıyorlar. Ama, nasıl ucııı satıyorlar insanın aklı almıyor. Fabr:kadan çıkış fiyatı 116 llra olan rieterjan hııralarda 90 liradan satılıyor. Klpzhalndan 50(1 liradan çı'kan ct bıırada 33» liradan satıiıyor. 600 liralık etten yamlan sucııklar burada 2X0 liradan satılıyor. Bıı nasıl ucuzluktur? Bu degirnıenin suyıı nereden gelmektedir? 607 sayılı yasa haksız rekithpfl yasaklar ama bu rekabeti RÖren, kontrnl eden yoktur. Bir süper marketin 350 raetri'karelik bir işyerine snh:p nlmnsi Kereîsmekledir. Ama »0 metrfkarplik yerler sii Iier marki'tiir. Buııl?r pazar riinîcri ?çıktır. Bnkkallartn pa zar çiinü açılması cczayı da bernberinde setirir Önlem alın tTi!iz<îa bpkkaîlar kapanmaya tüyketicüer de aldatılmaya deT3in edecektir.» Bakkalîann suçlaması karşısında adînın açılr!anma?lnı lste meyen bir süper market sahibi şunlan söjiüyor: «Blz tüketiciye hizmet BÖtilriiyoruz. Toptan oiarak aldığımıx çok miktarda mali, sUriim den kazanmak amacıyla piyasa riyatlarının altında satarak bu Iıfzmeti yürütüyoruz. Kârlarından vazgeçmeycn bakkallar bu durumda mali sıkıntı Içinp Ririyor ve kapatıyor. Biz hunun sonımlusu olamayu. Aynca yasalam sayplıyız.» Son Değhîklikler Âçısmdan Vergi Sisfemi Semineri Eltonomi Servisi Bugün Sheraton Oteli'nde yapılacak. »Son Değişiklikler Âçısmdan Türk Vergi Sisteminin Değerlenıiirilınesi konulu seminerin sunuş konuşmasmı Prof. Dr. Bedi N. Feyzioğlu yapacak. Seminere Prof. Dr. İzzettin Önder. Mehmet Karaduman. Prof. Dr. Salih Turhan, Prof. Dr Memduh Yaşa. Prof. Dr. Cumhur Ferman. Prof. Dr. Şerafettin Aksoy katılacaklar. DÖVİZ, DÖVİZİN CtNSt 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Pransız Frangı 1 Hollanda Plorinl 1 îsveç Kronu 1 İsvıyre Frangı 100 ttalyan Lireti 1U0 Tapon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S. Arabistan Biyall AIıs 195,50 169,75 11,63 81,80 4,15 22,69 28,29 73,57 26,21 94,79 13,65 81,46 159,66 669,27 27,25 293,05 56,81 Satış 199,41 173,15 11,86 83,44 4,24 23,14 28.86 75,04 26,74 96,68 13,93 83,09 162,65 682,66 27,80 298,92 57,95 EFEKTlF Aİ19 195,50 161,27 11,63 81,80 3,95 22,69 28,29 73,57 26,21 94,79 12,97 77,39 151,67 635,81 25,89 293,05 53,97 Satı* 201,37 174.85 11,98 84.25 4,28 23.37 29.14 75,77 27,00 97,63 14,06 83,90 164,45 689,35 28,07 301,85 58,82 Mali Isler Komisyonu, "Yetki Tasarısı^nı bugün ele alıyor ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Danışma Meclisi Mali Işler Komisyonu bugün toplanarak yetki yasa tasansını ele alacak. Türk mali sisteminin yeniden düzenlenmesı konusunda hükümete bir yıl süre ile yasa gücünde kararnamoler çıkarma yetkisi tanıyan yasa tasarısı, daha önce Mali tşler Komisyonu'nda görüşülerek reddedil mişti. Mali Işler Komisyonu'nun tasarıyı reddeden ra poru ise, Danışma Meclisi'nde uzun tartışmalardan sonra kabul edilmeyerek tasan yeniden düzenienmok üzero komisyona «çeri verilmişti. Mali Işler Komisyonu'nun bugünkü toplantısı nedeniyle Maliye Bakanı Adnan Ba şer Kafaoğlu, İstanbul'a yapacağı seyahati erteledi. 1982 yılmda ekonomimizin ihracattan sağladığı döviz gelîrî yaklaşık 5.800.000.000 dolardır. Bu dövizin 474.000.000 dolarmı yani %8'ini Uluslararası sağlamıştır. (Bu rakama işçi dövizleri dahil edilmemiştir.) Uluslararası, ülkemizdeki 40'tan fazla bankadan herhangi birisi değil, bir ihtisas bankasıdır. Bu nedenle Uluslararası, daima büyük işlere talip olur. I am kambiyo yetkili 11 şubesi ve % 80'i yabancı dil bilen yüksek öğrenimli uzman kadrosu ile Uluslararası, yabancı bankalara tilkemizin en büyük kuruluşlannm büyük boyutlu işlerini götürür. Bu işleri gün ve saat süresinde çözümler, büyük döviz geliri, büyük kazanç sağlar. İ982'de 389.000.000 dolar serbest döviz, ayrıca 85.000.000 dolar anlaşmalı ülke dövizi sağlayan Uluslararası, ekonomimize bir yılda yarım milyar dolara yakm katkıda bulunmuştur. Uluslararası'nm 1982'de döviz gelirlerindeki artış %592'dir. Uluslararası, temsil ettiği bankacılık modelinin ve taşıdığı sorumluluğun gereklerini daima yerine getirebilen bankadıı; ULUSIAMRASI bir dünya bankasıdır.