Katalog

Cumhuriyet 8 17 MABT 1983 Nlehmed KEMAL Işletme dışı servet unsiırları Uygulamada kimi mükellefleıin servet bildirimlerinde gayrimenkullerini emlak vergisi değeriyle göstcrdikleri ve her beyan döneminde bu dcğeri arttırdıklan görülmektedir. Bu yanlıştır. m £: TtCARf, SIMAÎ, ZfRAt VE MESLEKİ SERVETLFR DNİN'DA KAÎ.AN SERVET UNSl'RI.AKT BEYAM B [ \Q8iımm n TAHIO l C,yw. .en*ui vo y . y . , ^ . .ii;:^ıi ı {Cc:..i.^r r (ırniak, LM.IJ 3'^ij da'hilj L Cinsi ve tiirü >? : f Eulunc;uğu Vcıya kayıt \\ ulduç Gayrnnenkuiun kayıth ciduau Verçt Dairesi Hessp ';' T î o A P ..4 o • j . * r • v >. y a Yer Ada a: o' Şekli (alım. inşa, veraset, hiba) V' •> • Tarıhi 17EYANNAMENÎN birîncî ve ikincî sayfasmdakî tablolar, mükellefin ve ailesinin ticarî, sınai, zîraî ve mesleki servet unsurlannm beyanı içindî. Bir baska deyişle; ilk ikı sayfanm tablolan iş ile ilgili servet unsurlannm yazılmasma aynlmıştı. Üçüncü ve dördüncü sayfalarda yeraîan tabîolar ise bunun dışında kalan ve özel diyebiieceğimiz servet uns.urlannm beyanı ile ilgilidir, Nitekim, bu bölümün genel başIığı, BTicari, Sınai, Ziraî ve Mesleki Servetler Dışında Kalan Servet Unsurlarının Beyanı dır. Şimdî bunlarm doldurulması ile ilgili açıklamalanrmza devarn ediyoruz. BTABLOI, Gayrımenkul ve gayrmıenkul gibi tesci] olunan haklann (irtifak, intifa gibi) beyanı ile ilgiVidir. Tabloya, servet beyannamesinin birinci ve ikinci sayfasmdaki tablolara, yazılan ticarî, sınaî, ziraî ve mesleki servetler arasmda yer almamış bulunan gayrımenkuîler yazıîacaktır. Yani bir guynmenkul daha önceki tabîoda, örneğm işîetrne özsermayesi içinde yer aimışsa artık bu tabloya dahiî edilmeyecektir. Dikkat ediîmesi gereken ikinci konu, gaynmenkullerin emlak vergisi değerlerinin bu tablo ile hiçbir ilgilerinin bulunmadığıdır. Uygulamada kimi mükelleflerin. servet bildirimîsrinde gaynmenkullerini emîak vergisi değeriyîe gösterdikleri ve her emlak vergisi beyan döneminde bu değerleri arttırdıklan, sonra da aradaki artışı emlak değerinin değismesiyle açıklayan notlar yazdıkîarı çok görülmektedir. Bu uygulama yanlıştır. Servet bildirirainde yer alan gaynmenkuller, sahipîerine kaça mal olmuşlarsa o bedelle gösterîleceklerdir. Örneğin bîr gaynmenkulün alış bodeli 75ü bın, alırken ödenen vergi ve kornisyonîarla diğer rnasraflann toplamı 60 bin lira ise, bu gayrimenkulün mükelîefe maliyet bedeli 810 bin lîradır ve servet beyannamesine bu değerîe yazılacaktır. Ancak gaynmenkulün edınilmesi ile servet bildîrimine yazılması arasmdaki süre uzadığında bunun gerçek maliyetî unutulmuş olabilir. O takdirde tahmini bir bedel konacaktır. Bu bede'i daha sonra hiçbir şekilde değiştirilmeyecektir. Şüphesiz kî, gaynmenkulün değerini arttıran harcamalarm eklenmesî bu dediklerimizin dısmdadır. Tablo, sütun başhklanna bakıîarak kolayca doldurulabilecek açıkîıktadır. Sadece baştan üçüncü sütunda bir tereddüt olabilir; bu sütun yazılan gayrımenkul ile ilgili bîr gehr unsuru varsa, onun geîir vergisi beyannamesindeki yerinin yazılması içindir. Örneğin mükellefin kirasıru beyan ettiği bir apartman dairesî bulunduğunu düşünürsek, gelir vergisi beyannamesinin Tablo VlII'ine kaydedilecek gayrımenkul için servet bildirîtnindeki bu sütuna VIII/l yazılacaktır. Bö'ylece vergi dairesi servet biîdirimindeki gayrımenkulün kirası ile ilgili beyanı izleyebilecektir, 2 JL. XJL *.^^*L^4~ 4 £'/£// ıç U 'tol 17 12. /• JCC.CCC *• Hî 17Sk# X iMui (h• 1 ^ ^ 1 ^ \ fc*? 1 ^ * .. LJ J l 1 ^ ... 1 1 TOPLAM l&tfbROCU B TABLO II Sıra h d Esham ve tahvılat, mucevnerat, sıkke veva külçe altm va diğev kıymoth nMdenle l beyan tabîcsu Doğvu dürüst bir egıtim görmediklert haide î§e sıiırdan bayîayaruk Karun kadar zenginleşen insanların hayatmı bilmevn merak edcr misirıi?? Ben ederim. elime geç.en böyle kitapi.an oijurunı Gerçi atalanmız, «Zea^inin malı. züğiırdün çcnesini yorar.» der. Der ama ben gözümü yorsa ü'a ibretle okurum. Böyle insanların ze;ifîinli«i top luraun ekonomik yapısını da belirler Hacı üıner Sabancı. hayata işçilikle başlamış. bunca mal. nıülk. banka. işletme. tabrika ve kuruluşu ki,?isel çabası ile kazanrnışiir. Bu vaflığm Ust.üne hüldmgier kurulmuştur. Ömrünün sonuna do^ru hastaîamp Hüton'un görkemli bîr odasına konduktan sonra. yo,"îun gözlenni çevresindekilere çevirmiş. «BîHHa zaman demek btosuna koşnşmuşu/» dc.miş. <l>ejnek bir hic içînmiş.» (Ak Aitınm Ajiası Nimtt Ar.;k Sf. 137). Hiç^bir hiç için cîur uuı? Bunca servet onun o'dugıı kad?i' torılunıun birikinrdir. ülııs;al varhgm bir parçasıdır. topiüinun yonünü deği?>tirir. Demek bunca varlıs;] edindikterı sonra ölürkfin. <:!îunca zanınn d?mck bo.suna nıuşi.:;?» deracsi çok dikkat cekiciair, Bir başka büyük ii?adanr;mı^ da öğüt verirken halkm «Pauuchırını p;D<'ek'tip giyrnesin!» önermemiş miydi? Bir ba^ka işadamj'da Aksaray'daki iki odah blr atölyeden ilaı* ve seramik fabrikaîarını kurduftunu açıkhvmadı mr? Bunlar 48 demolrrssisinden gelen zensinlerimizdir. Yenilerine bakmnk «ernkîr. Yılİardir, demokrasiyi bir türiü kuramadıgımızdan yakınır dururuz. Dernokrasinin ekonomik yönünti bu a;urüşler ve bakîşlar oîuşturuyor. Dernokrasiyi yeniden. yeni kadrolarla kurrnaya uğraşıyoruz. Yeni demokrasi. yeni görüş ve anlayış sahiplerînîn eme^i ile kurulacaktır. Yeni görüş salıiplerı neler düsüntlyorlar. bakalım. Şarık Tara adını çok işitiyordum. Î932 yılmda Yugoslavya'da doğan ve 1942 yılmda Türkiye'ye göçerı. şirtıdi 41 kuruluşu içinde barmdırau bir holdıngin baş:dır. Eibette ekonominin önenıîi bir bö'lümünü denetîiyor. Kunıîacak demokraside emeğî ve payı olacaktır. Bizim gazetede çıkan demecinden ögrendisnnize söre kurulacak deraokrasinin geîeceğine ışık tutuycr ve diyor ki: «... Demokrasiyi istfvora/. Tabii en güzel idare demokrasî. Ama dej.iokrasînjn şartı olan bir efconomi sistemi var. o da serbest pîyasa ekononıLs!.., (...) Bence ekonom'de serbest rekabet oimayjnea bizim demokriisi istemeye de hakkımız yok.» Elbet ekonomide. tîcarette serbest rekabet olacak ama. düşünmenin açıklanması da olmayacak mı? Geç kalmmış olsa da serbest pivasa ekonomisinin önü alabîldigine açıktır. İçerde üretilen hammadde, UCUK işci vardır. Bızinı ?erbest piyasa ekonomisi henüz dısan ile rekabet edemiyor. Şarık Tara. bunu da dışarıya yöneîik îşlerde şöyle açıklıyor: «Bfz busriin Libya'da yaptıgımız în^aaîta do^ ramayı Fin'andiya'dan. bevaz maîzeme ve seramiği İtalya vo îspanya'dan. alümînvumu A!manya'dan ivlmak /orund.a ka'ıyoruz. Bir nıîktar uıerrner! Türkjye'den götfırdiik, fevkalade zorluk çektik.» Oysa ormanlarla kaoh yurdumuzda doârama da. çimento da, alüminyum da var. Ama nedense serbest rekabetin eli kolu ora'ara erişmiyor. Yeni ekonomik sistemin basanh oneülerine biitün kapılar ve pencereler acıktır. Tçerde serbest rekabetle. bol üretimle fiyatları diişürraedikleri gibi, galiba dışarda, da fiyatiarla yarişamıvorîar. Sıkıntı örtülü de görünse böyle diie geîiyot. Cirui ve türü Mıktar (Adet veya ağ\rlığı) Şekli (Satın alma, veraset, hıbe) p / Tarıhi Değen (satuı .ıima ycksa tVnnv.îi veya tdkdir) K i i i . c Ait J i 5V adef V CucJr.f / ^ 2M> uuSL /V'" CLJLU+A. ^ 'lacftf TOPLAM B TÂBIO IIÎ CİMâJ vft tıinl Ka:a, hava. v« denîz taşi'.na vasıtalan beyan tablosu (Getnıler harıç) I K T \ 3 A ? Degerı (satın alma ycksa tahmm veya takdir} S.?rv6t:n m V) Ilaka N». Şekîi .(satm aitna, verd:et, hir e) p . """" "'" Hisse ser»edi. tahvil, altııı ve mücevherat B TABLOII, mükellefin hisse senedi, tahvil, mücevherat, altın para, külçe altm ve diğer kıymetli maden1er cinsinden servet unsıuiannm beyanı içindir. Bu tabîo nun doîdurulmasında da yazılan servet unsurunun maîiyet bedeli esas almacaktır. Mükellef servet unsurunu eide etmek için kaç lira vennişse onu yazacaktır. Özellikle altm fiyatlanndaki degişiklikler yanıltıcı olabilir. Mükeilef altm cinsinden servet unsurumj kaça almışsa onu yazacaktır. Bunu bir örnekie aç;ldamakta yarar vardır: 1982 yılının birinci ayında tanesi 12 bin lîradan 10 tane Cumhuriyet aîtını alan bir kımse, 1983 yılı rnart ayı içinde servet beyannamesini doldururken ne 1982 yılı sonundaki 22 bin liradan ne de içinde bulunduğumuz Mart aymdakî 24 bin liradan degil, bunlan satm aldığı bedel üzerinden hareketle yine 32x10 120 bin lira olarak biîdirecektir. /fSL • 1 1 i TOPÎ.AM 5"'10.000. Nel ;. Mücevherat, aitm ve dıa?r kıyrf.etiı niddenieriii ayr:: v/ıı g:;;p .cr ^miar; 6U.000 lnayı aşmıyorsa beyaııian B TAIÎLO IV So | ?'»i&vauat ve nakıt para Crr.üîi ve yabancı) beyan tabio.su Mevduat vc nakıt Turk Parası Yabancı Para Ginsi TL. Karşıkğı bervetın Kinie Ait Oiduğu i'.;';;.:r.::U''7U ver ve nv.ıesse^enın TJ,vam Ozel otomobil ve deniz araçları B TABLO îîî, Kara, hava ve deniz taşıma araçîannın beyan tablosudur. Daha önceki tablolara girrnemiş yani işletmelere dahil olmayan araçîar buraya yazılacaktır, Aaresı fjf'Uı/cfı/ ISö •1 Z./ntur /İU 2ce\ccc~ /7^/ £ / / Mevduat, nakit, borç ve alacaklar Servet beyannamesinin son sayfasmda mükelleflerin yıî sonu itibariyle sahip bulunduklan mevduatm, nakit paranın, borç ve alacağın yazılacağı üç ayn tablo vardır, Bu tablolann doldurulmasında da herhangi bir giiçlük yoktur, Mükellef. ailesi itibariyle; bankalardaki paralannı, üzerierindeki paralan, özel borç ve aiacaklarmı bu tablolardukl sütun başlıklarmdci yazılı bilgileri vererek yazacaktır, Özeî alacak ve borçîar arasmda ortağı ya da sahibi bulunuîan firmalardaki cari hesap bakiyeleri de yer alacağından bunlara dikkat edilmelîdir. Şahsi finnalarla adî ortaklıklarda işîetme ile borçalacak iîişkisî olanlar bunu özsermaye hesaplarken gözönünde buîunduracakîanndan buraya yansımayacakîardır. Ama bir Koliektif şirketin tüzel kîşiliği bulunduğundan, firmadan olan alacak da, borç da özeî nîtelik taşır ve bu tabloda gösterilir. Bu üç tablo, uygulamada servetin gizîenmesi için zaman zaman kötüye kullanılmaktadır. Özellikîe nakit para, senetsiz alacak ve borçlar servet tutannı ayarlamada en kolay çare gibi görülmektedir. Ancak servet biîdirimlerinin yetkili bir inceleme elemanmca incelenmesi sözkonusu olduğunda. kağıt üzerinde gerçekleştirilmiş olan bu çözümîer genellikle cezah vergi salmmasına yolaçmaktadır. ÇünMi, denetim eîemanlan, buraya yazılacak her nakdin, borç ve alacağın açıklanmasmı ve belgelendirilmesîni îstedikîerî gibi. mükellefin yaptıgı açıklamaların doğruluğunu araştırmak ve bunun aksini her türlü delilîe ve bazı karineleri ortaya koyarak ileri sürme imkanlarma sahiptirler. Örnegin, mükellefe borç verdiğini ileri süren bir kişinin bu borcu verip veremeyeceği yıllar öncesinin kayıtlarma inilerek araştınlabildiği gibî .ondan. daha önce vermesi gerekmediği halde, son iki yıla aît servet beyannamelerini düzenleyip vermesi dahi istenebilmektedir. Yeni ekonomik sistemle yeni demokrasiyi ku rarken gene yıllar geçeeek, siyasa ve ekonomiyi kurmak üzere soyunmuş bu genç önciüerimiz yaşlanacaklar. Halkımız bu yolculukta kemerlerî sıkarken belki delik kalmıyacak. Yeni örjcülerinıiz o gün geldiğinde Hacı ömer Ağa gibi birer ögtit vermiyecekler mi? Sakm ola ki bu ögüt. cBoşuna koşuşma» olmasm, dılediğimız buduri • Yümaz ŞIRAL . TOPLAM B TABLO V Sıra No. BORÇLUNUN Adi \ e Soyadı r ^ ~^ L" ... • i YASALAR, TÜZÜKLER VE İŞ KAZALARf: îşçî Sağlığı ve İş Güverıliği Tüzügünden: cMadde 1 1475 Sayıh İş Kanunu kapsamma giren işyerlerînde. îşçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilatmda bulunması gereken sağlık şaıtlarınm ve îşyeıierinde kullanılan alet, edevat, makinalar ve haınmaddeler yüzünden, çıkabilecek hastalıklara engei olacak tedbir ve araçların, işyerlerinde iş kazalanm önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve almacak güvenlik tedbîrlerinin neler oiduğu DU tüzükte belirtilmiştir. Madde 2 • Her işveren, işçilerîn sağlığıri! ve îş güvenliğinî sağlamak için. bu tüzükte belirtiîen şartlan yerine getirnıek, araolan noksansız bulundurmak, gerekli olanı yapınakla yükümlüdür. îşçiler de bu yoldakî usuller ve şartlara uymak zorundadırlar. Madde 3 îşveren, işç.üerc yapmakta oldukiarı işlerde tıymaları gerekli sagiık ve güvenlik tedbirierini öğretmek ve is değiştırecek ışçilere yenisinin gerektigi bilgileri vermek zorundadır. Madde 4 İşverenin. işyerinde. teknik iierlemelerin getirdıgi daha uygun saglık şartlannı sağlamasî. kullamlan makinalarla alet ve edevattan herhangi bir şekilde tehîike gösrerenlerî veya hammaddeîerden zehirli veya zararlı olan!an, yapılan işin özellîgine ve fenni gereklerine göre bu tehüke ve zararları azaltan alet ve edevatla değiştirmesi iş kazalannı önlemek üzere işyerinde almması ve buiundurulroası gerekli tedbir ve araçlan ve almacak diger iş güvenliği tedbirierini devamlı izlemesi esasiır.» Sonuç. yafjaînını yitîren yirzden fa'/la insan. Ve her yıî giderek artan ve öiümle sonuçlanan iş kazaîarı. özsi. alacakiar beyan tablosu Senetli veya senetsiz olduğu Senetin Tarihi Tutan Servetin Kime Ait Oiduğu Adresi / £rfC4 1 Mküuc»4 ÇÛ CAJ.PÛJ,C Ca. J tj/s Jene/A' /f.^./fS1 i?80 Y İTJLOKJ':'/ f SVO.ooO.. loo, oeo • TOPLAM B TABLO VI Servet beyanı icmal (Toplam) tablosu Nihayet beyannamenîn son tablosu, yazıîan tüm servet unsurlannm topiammı göstermek üzere doidurulacaktır. Bu tabloda aynca toplanan servet unsurlannm net tutan yani borçlar düşüldükten sonra kalan safî servet de gösterilir. Safi servet tutan, mükellefin beyan ettiği. geîiri ile servetindeki değişiklığin karşılaştınîabilmesi için gerekli önemlî bir veridir. İcmal tabîosu beyannamenîn öteki tabloîanndaki biîgi!ere göre doîdurularak eğer bu tablolarda kendisine ait servet unsuru yazılı ise eş ile birîikte tarih atılarak imzalanır. özel borçlar beyan tablosu A L A C A K L I N I N i W / Adî ve "Soyadı Adresî Senetli veya senetsiz oldugu SenetL. TarihJ Tutan Servetin Kime Ait Oiduğu /Of.ooO ~ • Servet biîdirimlerinin yenilenmesi 2801 Sayılı Bazı Kamu Alacaklannm Özeî Uzîaşma Yolu iîe Tahsili Hakkmda Kanunu'un 12. maddesî. 15 Nisan tarihine kadar verîlecek oîan servet bildîrimlerinde yazılı safi servet îutarmm % l'ini 1982 yılının kazancına ait vergi taksitîcriyle biriikte ödeyenlere 1981 ve daha önceki servet biîdirimlerinin îade edileceği, bu yıllara ait. servet bildirimlerinin incelenmeyecegi hükmünü getirmiştir. Bundan yararlanmak isteyenler. 1982 yılı sonu itibariyîe dolduracakîan servet biîdirimlerinin net (safi) tutannın yüzde birini hesaplayarak ödeyecekieri ek vergiyi bulabilirler. Bu beyan namelerde iF: defa görünecek servet unsurlan geçmîş yıllarm servet unsurlanyla karşılaştınlmayacağından, bugüne kadar beyan edilmemiş unsurlann da eklenmesiyle düzenlenecek yeni servet beyanlannm verilmesî mükelleflerin yaranna olacaktır. Bunun yapılmasmda hiçbir zorluk yoktur. Böylece. vergi beyannameîeri ile iîgili açıklamaîanmizm sonuna gelmış buiunuyoruz. Yazılarm anlaşılabilîr o'abilmesi için zaman zaman değinmedîgimiz ayrmtılar do\ayısıyla bir kısım konularm açıkîığa kavuşturulamadığı bir gerçekf.ir. Bunu yarından itibaren yaymlayacağımız soruyanıtlarla giderebileceğimize inanıyoruz. TOPLAM C SERVET BEVANI ÎCMAL TABLOSU BORÇ LA R .A Tablo I ' Î topîın.ı A ~ Tablo ÎÎI topia'mı T U T A R MEVCUTLAR VE ALACAKLAR T UTA R lof, OOO.70.000.4ü(?'00C A Tablo I/a ve î/b toplamı A Tablo II Toplamian A Tablo III topîamı B Tablo I topiamı B Tablo II toplamı B Tablo IIÎ toplamı B Tablo IV toplamlan B Tablo V tcpîam) MEVCUTLAR TOPLAM! BORÇLAR TOPLAMJFARK (Safi Servet} 'L.iflZSOÖ^ 2*70.000. B Tabk. VI Topîarm BORÇLAR TÛPLAMI İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ «îşçinin beden ve ruh saglıgını koruma konularında önemli olan yön. bir tedbirin alınmasınm hakkaniyet ölçüleri içerisinde işverenden istenip istenilemiyeceği degil. aklm. ilinı. t'cn ve tekniğln böyle bir tedbirin almmasmın gerekîi görüp görnıediği hususudur. Eu iiibaria işveren mevzuatın yüklediğî tedbirleri. işcinırı tecrübeli oluşu ve dikkatli çalıştığı takdirde gerekmiyeceği gibi bîr düşünce ile almaktan çekinemiyecektir. Teknik ilerîeraeleri i!>;'.emek ve buniardan yararlanma yollarını aramak da ^vererıin yükümîülükleri arasında yer alır.> (Yargîtay 10. Hukuk Daifesİ) n^ 343,000.îrnza î.oro.ooo.5/0. QO0.~ Bu beyannarne o/./.iZ^./JSt '&.. larihinde sahip olunan servete aittir. /4 Mükelleim (Aile reismm) f<if1 l //A boo.ooo... f(.6&0. OQO.~ Eşin (Serveti varsa) ,^^i*^ P/ YARIN : Soruîar Yamtlar Tarih .2T....f..3i...f 19&1.. 3^3. ÖO&//'21J>QöO~